Morgunblaðið - 28.10.1990, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28. OKTÓBER 1990
Skoðunarferð í fullkomnasta álver Bandaríkjanna:
Fjölskrúðugt dýralíf í
næsta iiágremii álversins
Mt. Holly-álverið í útjaðri Charleston. Það var vægast sagt óvenjuleg sjón að sjá þetta mikla fyrir-
tæki staðsett í miðju skóglendi. Engin mengunaráhrif voru merkjanleg í nágrenni álversins og
fjölskrúðugt dýralíf er allt í kring um það.
eftir Sigtrygg Sigtryggsson
FYRIRHUGAÐ álver
Atlantsálshópsins á Keilisnesi
hefur verið mál málanna að
undanförnu. Deilur hafa risið
um þau samkomulagsdrög sem
fyrir liggja og ýmsir hafa í
ræðu og riti varað við mengun,
sem þeir segja að muni verða
fylgifiskur álvers á Keilisnesi.
í vikunni gafst íslenzkum
blaðamönnum kostur á að
skoða fullkomnasta álver
Bandarikjanna sem er eign
Alumax, en það er stærst
þeirra þriggja fyrirtækja sem
mynda Atlantsálshópinn.
Alverið heitir Mt. Holly og er
staðsett skammt frá borginni
Charleston i
Suður-KaróIínu-fylki.
Heimsóknin var í alla staði
mjög áhugaverð og var
sérstaklega forvitnilegt að
skoða þá tækni sem notuð er
við framleiðsluna og
mengunarvarnir fyrirtækisins,
sem eru þær beztu sem
þekkjast i áliðnaði í heiminum.
Er undirritaður þess fullviss
eftir að hafa skoðað
verksmiðjuna að engin ástæða
er fyrir íslendinga að óttast
mengunarslys á Keilisnesi. Svo
ny ög hefur tækninni fleygt
fram við álframleiðslu og
meng^unarvarnir siðan ISAL
reisti sína verksmiðju í
Straumsvík, en það er auðvitað
sú álverksmiðja sem
almenningur á íslandi þekkir
bezt til.
Robert G. Miller aðstoðar-
forstjóri Alumax tók á
móti íslenzku blaða-
mönnunum við komuna
til Charleston og fylgdi
hann hópnum á meðan á dvölinni
stóð ásamt nokkrum öðrum for-
ráðamönnum Alumax og Mt.
Holly-álversins. Miller er talsmað-
ur Atlantsálshópsins og er greini-
lega vel inni í öllum málum sem
snúa að samningagerðinni við ís-
lendinga. Á meðan íslenzku blaða-
mennimir dvöldu í Charleston
bárust þangað fréttir um að
Landsvirkjun hefði stofnað sér-
staka viðræðunefnd til að semja
um orkuverð við Atlantsálshóp-
inn. Af því tilefni var leitað álits
Millers og birtust fréttir um við-
brögð hans í íslenzkum fjölmiðlum
sl. miðvikudag. Svör Millers leiddu
síðan til nokkuð harðra viðbragða
nefndarmanna í viðræðunefnd
Landsvirkjunar. Ekki verður farið
nánar út í þá sálma í þessari
grein. Hitt skal áréttað að í við-
ræðum við Robert G. Miller kom
greinilega fram að hann er mjög
vel heima í þessum málum og virt-
ist hann hafa fullan skilning á
pólitískri stöðu málsins. Kom fram
hjá honum mikill velvilji í garð
íslendinga og greinilegur áhugi á
að ná samningum, sem væru hag-
stæðir fyrir báða aðila.
Mt. Holly framleiðir 200
þúsund tonn á ári
Mt. Holly-álverið var byggt á
árunum 1978-’80 og tekið í notk-
un í júní 1980. í verksmiðjunni
er framleitt ál í 360 kerum og er
ársframleiðslan 200 þúsund tonn.
Þetta er sama framleiðslugeta og
fyrirhugað álver á Keilisnesi mun
hafa. Áformað er að stækka álve-
rið upp í 400 þúsund tonna af-
kastagetu síðar meir og verður
það þá helmingi stærra en Mt.
Holly-álverið, sem hér er lýst. Til
samanburðar má nefna að verk-
smiðja ÍSAL í Straumsvík fram-
leiðir tæplega 90 þúsund tonn á
ári. í Mt. Holly er ekki aðeins
framleitt ál. Þar er mjög fullkom-
in verksmiðja sem framleiðir öll
rafskaut sem álverið notar. Enn-
fremur er þar fullvinnsla á áli.
Mt. Holly álverið er hið eina
sem byggt hefur verið í Banda-
ríkjunum eftir að ströng mengun-
arreglugerð var sett þar í landi.
Það hefur því verið í fararbroddi
bandarískra álvera í framleiðslu,
nýtingu raforku og mengunar-
vömum. í álverinu nýtir Alumax
tækni annars bandarísks álrisa,
Alcoa.
Mt. Holly greiðir 34-35 mills
fyrir raforkuna
Álbræðsla krefst geysimikillar
orku. Mt. Holly-álverið þarf 300
megavatta orku þegar afköst eru
full eða jafn mikla orku og 300
þúsund manna borg í Banda-
ríkjunum! Fyrir orkuna greiðir
fyrirtækið um 90 milljónir dollara
árlega eða tæplega 5.000 milljón-
ir íslenzkra króna. Raforkan er
keypt af orkuveri í eigu Suður-
Karólínu-fylkisins og upplýstu
forráðamenn álversins að meðal-
verð fyrir orkuna væri um þessar
mundir 34-35 mills. Orkuverðið
var 23 mills þegar verksmiðjan
tók til starfa. Verðið tekur breyt-
ingum miðað við skráð heims-
markaðsverð á mörkuðum í Lon-
don og hefur hækkað geysilega
upp á síðkastið vegna hækkandi
álverðs. „Ef okkur hefði gmnað
að verðið ætti einhvemtíma eftir
að fara í 34-35 mills, hefði þetta
álver aldrei verið byggt,“ upplýsti
Robert G. Miller íslenzka blaða-
menn. Meðalverð sem bandarísk
álver greiða fyrir raforku er um
26 mills um þessar mundir.
Lesendum til glöggvunar skal
á það bent, að í þeirn drögum að
orkusamningi sem fyrir liggja
verður byijunarverð sem Atlant-
sál greiðir vegna álvers á Keilis-
nesi á bilinu 18-19 mills en tekur
sfðar breytingum samkvæmt
skráðu heimsmarkaðsverði. Forr-
áðamenn Mt. Holly sögðu að
vegna hins geysiháa verðs sem
fyrirtækið greiðir hafi þurft að
gæta ýtmstu hagkvæmni í rekstr-
inum til þess að reksturinn skilaði
hagnaði. Starfsmenn hefðu náð
svo góðum tökum á framleiðsl-
unni að nýting raforkunnar væri
sú bezta sem þekktist hjá sam-
bærilegum álverum og færu 6,2
kílóvattstundir raforku í að fram-
leiða eitt pund af áli en sambæri-
legar tölur fyrir önnur álver væri
á bilinu 6,8-7,3 kílóvattstundir.
Mikil áhersla lögð á
góðan starfsanda
Starfsmenn Mt. Holly-álversins
eru 620 talsins, þar af starfa 425
beint við framleiðslu. áamkvæmt
áætlunum Atlantsálshópsins
munu starfsmenn álvers á Keilis-
nesi verða á bilinu 500 til 600
talsins, en það ber að hafa í huga
að í Mt. Holly eru framleidd raf-
skaut, en sú framleiðsla verður
ekki í Keilisnesi. Er reyndar talið
líklegt að rafskaut frá Mt. Holly
verði notuð á Keilisnesi, en gæði
þeirra eru talin með því bezta sem
þekkist í þessari grein. Þá vinnur
hluti starfsmanna Mt. Holly við
fullvinnslu áls, en slík vinnsla er
ekki fyrirhuguð á Keilisnesi.
Heildarlaunagreiðslur í Mt.
Holly eru um 29 milljónir dollara
á ári eða um 1.600 milljónir
íslenzkra króna. Meðallaun eru
38 þúsund dollarar eða um 2,1
milljón íslenzkra króna. Alumax
áætlar að auki að 1.200 manns
hafi vinnu við margvíslega þjón-
ustu við álverið. Þegar við þessar
tölur er bætt fjölskyldum þeirra
sem vinna við álverið má sjá, að
það veitir mörg þúsund manns
lífsviðurværi, eins og reyndin mun
verða hjá álverinu á Keilisnesi.
Það var greinilegt á öllu að
mikil áhersla er lögð á góðan
starfsanda hjá Mt. Holly. Stjóm-
unarform er frjálslegt og yfir-
menn reyna að koma sem mest
til móts við starfsmenn hvað varð-
ar vinnutíma og fleira. Starfs-
menn eru látnir njóta þess í laun-
um að framleiðslan hefur gengið
vel. Enda kom fram í samtölum
við starfsmenn að þeir bera hlý-
hug til fyrirtækisins og vilja vinna
því vel. Um 77% starfsmanna
hafa unnið þar frá upphafi eða í
10 ár og 95% starfsmanna hafa
unnið í 7 ár eða lengur. Aldrei
hefur komið til verkfalls hjá Mt.
Holly.
Þetta er sá vinnuandi sem að-
standendur Atlantsáls vilja að ríki
í álverinu á Keilisnesi. Þeir vita
sem er að átök hafa verið milli
starfsmanna og stjómenda ÍSAL
í Straumsvík og vilja forðast
slíkan ágreining í lengstu lög.
Starfsmenn Mt. Holly em ekki
meðlimir verkalýðsfélaga og sa-
mið er við hvern fyrir sig. Robert
G. Miller sagði að starfsmennimir
vilji sjálfir hafa þetta svona. Hann
segir að á Keilisnesi verði að sjálf-
sögðu að"semja við verkalýðsfélög
á Suðurnesjum. Sú vinna sé öll
eftir en hann segist ekki kvíða
þeim samningum.
Alumax reisir álver í Kanada
Alumax er að reisa álver í
Kanada, sem framleiða mun 215
þúsund tonn á ári. Þetta álver
verður tekið í notkun árið 1992.
Bygging álversins er meginverk-
efni Alumax um þessar mundir.
Robert G. Miller sagði að bygging
álversins í Kanada væri mikið
verkefni og að forráðamenn Al-
umax teldu þátttöku í álveri á
Keilisnesi enga nauðsyn fyrir fyr-
irtækið. Hins vegar væri þetta
álitlegur kostur og fyrirtækið vildi
taka þátt í þessu verkefni af heil-
um hug. Samkvæmt áætlunum
væri stefnt að undirskrift í marz
á næsta ári en allur dráttur á
samningum við íslendinga kynni
að valda því að Alumax missti
áhugann á Atlantsálverkefninu
og kynni því að setja það í hættu.
Miller upplýsti að sendinefnd
frá Venesuela hefði nýlega komið
til Alumax og boðið raforku á
bilinu 7-8 mills ef fyrirtækið vildi
reisa þar álver. Það er hins vegar
skilningur blaðamanns að þetta
sé ekki raunhæfur kostur vegna
þess hve pólitískt ástand er
ótryggt í landinu.
Ný og fullkomin tækni verður
notuð í álverinu í Kanada. Áform-
að er að þessi nýja tækni verði
notuð á Keilisnesi og þar stuðst
við reynsluna sem fæst í álverinu
í Kanada. Þeir íslendingar, sem
ráðnir verða til Atlantsáls, fá
væntanlega þjálfun í Kanada og
í Mt. Holly-álverinu.
Hreinsitæki skila 99,9%
hreinu lofti
í skoðunarferðinni til Mt. Holly
beindist áhugi íslenzku blaða-
mannanna ekki síst að mengunar-
málum, enda hafa þessi mál verið
ofarlega á baugi. Yfirmenn meng-
unarvarna fyrirtækisins fluttu
fróðlega fyrirlestra um þessi mál.
Alumax hefur frá upphafi lagt
mikla áherslu á mengunarvarnir
og meira en 10% stofnkostnaðar
við verksmiðjuna fór í mengunar-
vamir. Sérstök deild innan fyrir-
tæksins vinnur við þennan mála-
flokk og eru starfsmenn 15 tals-
ins. Samkvæmt áætlunum Atl-
antsálshópsins munu ekki færri
menn vinna að sams konar verk-
efnum á Keilisnesi. Sýni eru tekin
reglulega í nágrenni verksmiðj-
unnar og fullyrða forráðmenn
hennar að nær engin mengun
hafí mælst þar í þau 10 ár sem
hún hefur starfað.
Mt. Holly-álverið var reist á
geysimikilli landareign, sem Alu-
max keypti í nágrenni Charleston.
Verksmiðjan þekur aðeins hluta
þessa mikla lands. Allt í kring eru
skógi vaxin svæði þar sem mikið
fuglalíf er. í vötnum er einnig
mikið líf og þar eru jafnvel
krókódílar. Sérfræðingar fylgjast
vel með dýralífinu með tilliti til
mengunar. Það var merkileg
lífsreynsla að sjá þessa miklu
verksmiðju inni í miðju skóglend-
inu.
Hreinsitæki álversins eru mikil
að vöxtum. Öllu útblásturslofti er
safnað í þessi tæki og hreinsað.
Forráðamenn verksmiðjunnar
segja að þessi búnaður skili 99,9%
hreinu lofti. Þá er öllu rigningar-
vatni safnað saman og það hreins-
að. Aðferðin sem notuð er við
hreinsun á útblæsti er þurrhreins-
un sem forráðamenn verksmiðj-
unnar segja mun betri aðferð en
svonefnd vothreinsun, sem sumir
vilja að verði notuð á Keilisnesi.
Forráðmenn Alumax segja að
þurrhreinsun eigi tvímælalaust að
setja upp á Keilisnesi. Þeir segja
ennfremur að þurrhreinsun eigi
að skila mjög góðum árangri á
Keilisnesi. Áðstæður þar auðveldi
mengunarvamir því gróður sé
lítill og vindasamt á nesinu. Því
séu aðstæður betri að þessu leyti
á Keilisnesi en í Mt. Holly.
Kerskálarnir 800 metra
langir
Kerin 360 í Mt. Holly-verk-
smiðjunni eru í fjórum geysistór-
um kerskálum. Hver þeirra er 800
metrar að lengd. Mengun virtist
lítil inni í verksmiðjunni. Aðeins
á tveimur stöðum var sjáanleg
mengun. Annars vegar í skála þar
sem rafskautin voru framleidd og
hins vegar þegar unnið var við
að skipta um rafskaut í kerskálun-
um. Þvi verki fylgdi mikill óþrifn-
aður. Kerry Farmer framleiðslu-
stjóri sagði að nýrri tækni verði
beitt við það verk í nýja álverinu
í Kanada og mannshöndin þurfi
ekki að koma þar nærri. Sagði
Farmer að þessari tækni yrði beitt
í fyrirhugaðri verksmiðju á Keilis-
nesi. Aðspurðir sögðu forráða-
menn verksmiðjunnar að starfs-
menn færu reglulega í læknis-
skoðun og á þeim 10 árum sem
hún hefði starfað hefðu ekki
greinst neinir sjúkdómar sem
rekja mætti til mengunar á vinnu-
stað.
Þeir forráðamenn Alumax og
Mt. Holly-álversins, sem ræddu
við íslenzku blaðamennina, lögðu
sérstaka áherslu á góðar mengun-
arvarnir. Með augum leikmanns
er ekki annað að sjá en mjög vel
hafi tekizt til með þennan þátt
starfseminnar hjá Mt. Holly-
álverinu. Náist sami árangur og
jafnvel betri með nýrri tækni á
Keilisnesi þurfa íslendingar engu
að kvíða.