Morgunblaðið - 28.10.1990, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28. OKTÓBER 1990
35
egar sólin er um það bil
að hníga til viðar og
varpar rauðleitum
bjarma á fjöllin og
teiknar langa og tor-
kennilega skugga af
hólum og tindum,
hverfa síðustu ferða-
mennimir úr sérkennilegu þorpinu í
dalnum. Sólin sest og rökkrið færist
hratt yfir, vindurinn feykir upp sand-
rykinu í hvirflum og gnauðar í
skrýtnum turnum húsanna. Svo þeg-
ar almyrkvað er þá vakna upp
draugar og forynjur og leggja undir
sig rangala klettahúsanna og yfir-
gefnar kirkjur og moskur. Engin lif-
andi sála býr í þessu eyðilega þorpi
á nætuma svo hver veit nema þar
sé nú reimt. í Zelve-dalnum bjuggu
áður þúsundir manna í húsum sem
öll em höggvin inn í kletta og hóla.
Háir ljósbleikir tindar, strýtulag-
aðir og sumir með voldugan kúf á
toppnum, svona líkt og of stór tappi
í flösku, og hátt yfir er ljósgrátt
veðrað fjallið og gegnt dalnum í
flarska em hvítar sandöldur. í tind-
ana og klettana hefur á síðustu ár-
þúsundum verið grafið heilt þorp;
íbúðarhús, bænahús, klaustur,
gripahús, verslanir og veitingahús.
Ur íjarska geta klettamir litið út
fyrir að vera ósnortnir af manna-
höndum, en þegar nær kemur sjást
gluggar og dyr á klettunum, stigar
og einstaka hlaðin anddyri. Allt fell-
ur þetta samt inn í umhverfið á
náttúrulegan hátt. Þorpið lítur út
fyrir að hafa verið autt og yfirgefið
í hundruð ára, svo er þó ekki. Síðustu
íbúarnir fluttust úr Zelve-dalnum
fyrir um 30 ámm, eftir að jarð-
skjálfti skók þorpið með þeim afleið-
ingum að nokkrir íbúanna létust.
Ákváðu stjómvöld eftir það að rýma
klettaþorpið.
Þó enn búi fólk að hluta til inní
klettunum hér í Cappadocia, er það
yfirleitt í bland við venjuleg hús sem
byggð eru framan við klettana.
Ivemstaðir hafa sjálfsagt verið
höggnir í mjúka klettana í
Cappadocia-héraði frá örófi alda, en
það var fyrst á tímum Hittite-þjóðar-
innar sem ríkti á þessu svæði
2000—1300 f.Kr. að byggð fór að
taka á sig þá mynd sem nú má sjá.
Um 200 e.Kr. eru íbúar Cappadociu
að mestu kristnir og hélst svo fram
til 1920 þegar stjórn hins nýskipaða
lýðveldis Tyrklands skipti við stjórn-
völd á kristnum íbúum Cappadociu
og múslímum búsettum í Grikk-
landi. Þar með lauk langri búsetu
kristinna manna í Cappadociu, þó
enn séu sjálfsagt fáeinir kristnir
menn þar eftir.
Athyglisverðustu byggingamar
sem enn er unnt að skoða voru
grafnar af kristnu fólki á þessum
tíma. Rétt fyrir utan Göreme-þorpið
er þétt byggð af kirkjum, nunnu-
og munkaklaustrum auk venjulegra
húsa. Sá fjöldi munka sem bjó á
þessu svæði og lifði mjög fábrotnu
lífi í stanslausum bænum og sjálfs-
afneitun, byggði flestar kirkjurnar í
Göreme á tímabilinu 400-1000 e.Kr.
Að innan eru kirkjurnar þaktar trú-
arlegum veggmyndum en að utan
bendir fátt til þess að um kirkju-sé
að ræða, þótt framhliðarnar séu yfir-
leitt virðulegri en framhliðar íbúðar-
húsanna. Elstu veggmyndimar eru
einungis einfaldir kros'sar og önnur
trúarleg tákn, unnin með dumbrauð-
um lit. Þær veggmyndir sem eru
athyglisverðastar eru frá 11. og 13.
öld. Ahrifamiklar myndir sem segja
frá lífi Jesú og postulanna, auk
r
seinni tíma dýrlinga. Stjórnvöld hafa
nú lokað svæði í kringum þessar
byggingar og eru þær nú hluti af
safni undir berum .himni.
Bergið er svo mjúkt að sums stað-
ar molnar það undir nögl. Það var
því ekki aðeins auðvelt að fá húsa-
skjói þarna heldur var þetta góð leið
til að dyljast fyrir óvinum, aðallega
heittrúðum aröbum, sem voru sífellt
að ráðast á þessar byggðir kristinna
manna. Húsin eru flest á mörgum
hæðum með göngum á milli her-
bergja ög yfirleitt fleiri en einni út-
gönguleið. Tíðar ofsóknir leiddu til
þess að heilu borgirnar voru grafnar
neðanjarðar. Þangað flýði fólk þegar
árás var yfirvofandí.
Neðanjarðarbæirnir eru tveir,
Kaymakli og Derinkuyu. Fyrstu
hæðinar voru grafnar niður löngu
fyrir Krist, líklegast af Hittite-fólki.
Kristnir íbúar Cappadociu héldu
áfram að grafa út herbergi og göng
— sífellt neðar og neðar. Stærð
Kaymakli er ótrúleg; endalaus göng,
herbergi og djúpir brunnar, en Der-
inkuyu er samt nær helmingi stærri
og með flóttagöngum sem era 5—6
km löng.
Það er ævintýralegt að fara um
þesar borgir. Niðadimmt nema á
efstu hæðunum sem era upplýstar,
rakt, kalt loftið og endalaus her-
bergi og göng eftir göng sem sífellt
virðast liggja dýpra og dýpra. Rúm-
góð herbergi, kapellur, gripahús,
matargeymslur og samkomusalir.
Stóram myllusteinum hefur verið
velt fyrir göngin til að loka óvinina
húti og litlar holur era við aðkomu-
göngin en um þær var heitri olíu
hellt á árásarmenn. Þegar maður
heldur að iður jarðar hljóti að vera
á næsta leiti enda ranghalarnir í enn
dýpri brunni. Ef ekki er fylgt örvum
sem vísa leiðina niður og upp aftur
er auðvelt að villast. Ef farið er út
af hinni merktu leið er auðvelt að
ímynda sér líf þessa ofsótta fólks,
sem þurfti að hírast langt undir yfir-
borði jarðar, marga daga eða vikur,
í Von um að óvinir ofanjarðar hyrfu.
En þó að Kaymakli og Derinkuyu
hafi að mestu leyti verið notaðar sem
flóttabyrgi á hættutímum, bjó fólk
á efstu hæðunum allt árið um kring.
Cappadociu-búar era að mestu
fluttir úr húsum sem era grafin inn
í kletta eða niður S jörðina. Það eru
hins vegar enn staðir mitt á milli
gamla tímans og þess nýja — líkt
og megnið af Tyrkjum. Göreme-
þorpið, sem er eitt af mörgum litlum
plássum í sveitum, er dæmigert.
Óreglulegar raðir af húsum, flest
hálf hrörleg, era innan um auð eða
hálfnýtt klettahús. Á rykugum veg-
unum aka hnarrreistar ferðamanna-
rútur frá Evrópu í bland við gamla
Kræslera og Sjevróletta frá sjöunda
áratugnum, og svo vögnum sem
þreytulegir asnar draga. Fátæklegir
bændur af sléttunum fyrir utan
þorpið heimsækja kaupstaðinn með
afurðir sínar og reka erindi sín.
Konurnar era klæddar hefðbundnum
klofsíðum, víðum buxum og með
hvít sjöl vafin um höfuðið og fyrir
andlitið. Karlarnir eru með vígaleg
yfirvararskegg og nokkurra daga
skegghýjung undir sixpensara. Alit
í kring er svo stórbrotið landslagið;
strýtulagaðir tindar, munstraðir
sandhólar og í fjarska litskipt fjöllin;
grænleit, bleik, steingrá og hvít.
Höfundur hefur dvalist í Göreme
í Tyrklandi.
Bók um heimspeki
„UM ÞAÐ fer tvennum söguni“ heitir ný bók um heimspeki eftir
Gunnar Hersvein. Bókin skiptist í tvær hugleiðingar og sjö kafla,
sem nefnast meðal annars: Hugsað um dauðann og Hugsað um Guð.
Ikynningu segir m.a.: „í bókinni
er sagt frá hinum ósíokknandi
sannleiksþorsta mannsins, undrun
hans og efa. Hin heimspekilega
list felst í því að spyrja spurninga,
og spyr höfundurinn: Hver er
umgjörð alheimsins? Og er það
spurningin sem hljómar í bak-
grunni bókarinnar. Bent er á mik-
ilvægi hugsunarinnar i textanum
og skjóta spurningar upp kollinum,
eins og: Er hugsunin ef til vill eitt
þeirra.lögmála sem giltu við upp-
haf tímans? Er hugsun dýpsta
undirstaða efnisins? Til að wa.-n
þessum spurningum beitir höfund-
urinn bæði heimspekinni og hinum
skáldlega stíl. Bókin inniheldur
einnig tilgátur sem eiga að varpa
ljósi á eðli mannsins, dauðann,
ofbeldishneigðina, hinn mannlega
vilja, Guð og samband mannsins
við heiminn og Guð. Hverjum kafla
fylgja íhugunaiverkefni eða
spurningar fyrir iesendur til' að
glíma við, en markmiðið með þeim
er að efla hinn heimspekilega
hugsunarhátt."
Bókin er 80 blaðsíður.
ICENNSLA
Vélritunarkennsla
Vélritunarskólinn, s. 28040.
Gítarkennsla
Kennum á gítar byrjendum og
lengra komnum.
Gítarkennsla Hljóðmúrsins,
símar 622088 og 678119.
□ MÍMIR 599010297 =
I.O.O.F. 10=17210298'/2 = 9.1
I.O.O.F. 3 = 17210298 = Dd.
Kristniboðsfélag karla,
Reykjavík
Fundur verður mánudagskvöldið
29. október kl. 20.30 í Kristni-
boðssalnum, Háaleitisbraut
58-60, 3. hæð.
Allir karimenn velkomnir.
Stjórnin.

Skipholti 50b, 2. hæð
Samkoma og sunnudagaskóli í
dag kl. 11.00.
Allir innilega velkomnir.
□ GIMLI 599029107 - 1 Afmf.
HA/
Hjálpræðis-
herinn
Klrkjustræti 2
Kl. 14.00 Fjölskyldutími. Áslaug
Haugland, major Daníel og kapt-
einn Erlingursjá um samveruna.
Kl. 20.30 Hjálpræðissamkoma.
Major Reidun Morken, Imma og
Óskar stjórna og tala. Mánudag
kl. 16.00 heimilasambandsfund-
ur. Veriö ávalt velkomin á Herinn.
VEGURINN
Kristið samfélag
Þarabakki3
Kl. 11: Samkoma og barnakirkja.
Lofgjörð til Drottins. Barna-
blessun. Prédikun orðsins.
Kl. 20.30: Kvöldsamkoma. Fyrir-
bæn. „Ég kallaði til Drottins í
neyð minni og hann svaraði mér".
Verið hjartanlega velkomin.
Hvítasunnukirkjan
Fíiadelfía
Almenn samkoma í dag kl. 16.30.
Fjölbreytt dagskrá. Sunnudaga-
skóli á sama tíma kl. 16.30. Allir
hjartanlega velkomnir.
Hvítasunnukirkjan,
Völvufelli
Sunnudagaskóli í dag kl. 11.00.
Ljósgeislinn auglýsir
Opið hús
verður haldið fimmtudaginn 1.
nóvember kl. 20.30 á Suður-
landsbraut 10. Allir velkomnir.
Námskeið fyrir byrjendur
verður haldið helgina 3. og 4.
nóvember á Suðurlandsbraut 10.
Skyggnilýsingafundur
Terry Evans heldur skyggnilýs-
ingafund miðvikudaginn 7. nóv-
ember í múrarasalnum, Síðu-
múla 25.
Upplýsingar i sima 686086.
Ljósgeislinn.
fomhjólp
Almenn samkoma verður í
Þríbúðum í dag kl. 16.00. Sam-
hjálparkórinn syngur. Samhjálp-
arvinir gefa vitnisburð mánað-
arins. Barnagæsla. Stjórnandi
Óli Ágústsson. Allir velkomnir.
Bkfuk
Tkfum
KFUM og KFUK
Almenn samkoma í kvöld ki.
20.30 í Kristniboðssalnum, Háa-
leitisbraut 58. „Eins og Ijós í
heiminum" - Fil. 2,12-16. Upp-
hafsorð: Þórunn Elídóttir. Ræða:
Arnmundur Kr. Jónasson.
Allir velkomnir.
Frá Sálarrannsókna-
félagi íslands
Sænski miðillinn Ma Stjárnlieden
heldur skyggnilýsingafund laug-
ardaginn 3. nóvember kl. 15.00
á Sogavegi 69.
Upplýsingar um fundi fást á skrif-
stofu félagsins, Garðastræti 8,
2. hæð, og í síma 18130.
Stjórnin.
Audbreklia 2 • Kópavogur
Sunnudagur: Almenn samkoma
í dag kl. 16.30.
Þriðjudagur: Biblíulestur kl.
20.30.
Laugardagur: Unglingasamkoma
kl. 20.30.
Hörgshlíð 12
Boðun fagnaðarerindisins.
Almenn samkoma í kvöld
kl. 20.00.
AGLOW
- kristileg samtök kvenna
halda fund i kaffisal Bústaða-
kirkju mánudaginn 29. október
kl. 20.00-22.00 og kostar kr.
250 kr. Gestur fundarins verður
Sigrún Sigfúsdóttir og mun hún
predika orðið Takið með ykkur
gesti. Allar konur velkomnar
FERÐAFELAO
ÍSLANDS
ÖLDUGÖTU3& 11798 19533
Sunnudagsferð
28. október kl. 13
Vetri heilsað á Vífilsfelli
Útsýnisskífan 50 ára
Gönguferð á Vífilsfell (655
m.y.s.) í tilefni þess að 50 ár eru
liðin frá því að Ferðafélagið lét
reisa útsýnisskífu á fjallinu, en
það var fyrsta sunnudag í vetri
árið 1940. Ef einhverjir vilja vera
með en ekki ganga á fjallið er
tilvalið að ganga um Jósepsdal
og nágr. Fjölmennið, jafnt félag-
ar sem aðrir. Verð 800,00. Frítt
fyrir börn 15 ára og yngri í fylgt
foreldra.
Kvöldganga á fullu tungli á
föstudagskvöldið 3. nóv. kl. 20.
Brottför frá Umferðarmiðstöð-
inni, austanmegin. Ath. að
næsta myndakvöld verður mið-
vikud. 7. nóv. og kvöldvaka
verður miðvikud. 21. nóv. Að-
ventuferð í Þórsmörk 30.
nóv.-2. des.
Ferðafélag íslands.
ÚTIVIST
GftÓFINHI l • REYKJAVÍK • SÍMIAÍMSVARI 14604
Strandgata
suður með sjó,
sunnudag 28. okt.
Gengið frá Loðvíksstofu (Loddu)
um Básenda að landnámsjörð-
inni Vogi. Fáfarin leið meðfram
fallegri strandlengju, sem hefur
að geyma merkilega sögu
byggðar sem lagöist í eyði vegna
uppblásturs, sjávarstöðubreyt-
inga og breyttra atvinnuhátta. í
dag er þetta svæði á náttúru-
minjaskrá vegna auðugs og sér-
stæðs lifrikis. Staðfróðir suður-
nesjamenn verða fylgdarmenn.
Brottför frá BSf, bensínsölu kl.
13.00. Stansað verður við Sjó-
minjasafnið í Hafnarfirði og Fitja-
nesti á Njarðvikurfitjum.
Haustblót
2.-4. nóv. Við látum ekki deigan
síga þótt hausti að. Uppskeru-
hátið og haustblót á Hveravöll-
um um næstu helgi. Góður mat-
ur, hálendisstemning og að sjálf-
sögðu skiplagðar gönguferðir.
Myndakvöld
Fimmtud. 1. nóv. Þema: islensk
villiblóm. Einnig sýndar myndir
úr starfi sumarsins í Básum
Goðalandi. Sjáumst.
Útivist.