Morgunblaðið - 28.10.1990, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28. OKTÓBER 1990
C 25
gangi í berhögg við yflýsingar
Menningarmálastofnunar Samein-
uðu þjóðanna, Unesco. Tillögur
um gjaldtöku geta orsakað mjög
tilfinningaþrungin viðbrögð gegn
meintri„markaðshyggju“ eða jafn-
vel - „ ... fijálshyggju"!
Menningar viðleitni
kirkjunnar
Að mati íjölmargra voru tillögur
Stefán amtmanns þarflegar en
þær komust flestar seint og illa
til framkvæmda. Bar margt til,
m.a. má nefna að viðskiptakjör
fóru versnandi, erfiðleikar næstu
ártugi vegna ófriðar í Norðurálfu
o.s.frv. Stefáni var kunnugt um
þröngan fjárhag og aðhaldsemi
landa sinna í fjármálum, en vand-
mál íslenskrar bókaútgáfu voru
einnig ærin: „Gét ég ekki bundist
þess, að framsetja hér að lokum
eina litla tillögu, jafnvel þótt henn-
ar afdrif kunni máské að verða
svo að henni verði allra minnst
samþykkt eð_a kannské fullkom-
lega niðrað. Ég ætla nefnilega að
engin kirkja á íslandi sé né segj-
ast kunni svo fátæk að hún geti
eigi þolað 2 eða 3 marka útlát
árlega til bóka kaups.“ (Eitt mark
jafngilti 1'6 skildingum eða ‘/6 úr
ríkisdal. Innsk. blm.) Amtmaður-
inn vildi því <-“>skipa svo til“ að
til hverrar kirkju skyldi kaupa,
<-“>hvert ár að minsta kosti eina
bók (Exemplar) af ritum þeim er
hér eftir koma árlega út af frá
því Konunglega íslenska lærdóms-
listafélagi. Líka einnig að handa
hverri meigandi kirkju sícyldi strax
útvega allt ritasafn þessa félags;
frá upphafi. Slíkt kynni þó að
minsta kosti, verða einskonar að-
stoðandi meðal til viðurhalds og
efnaaukningar þessa heiðarlega
félags, til að gjöra þá nytsemi er
það stundar eftir með svo alvöru-
gefinni ástúð við föðurlandið, að
svo miklu leyti, sem mikill hluti
félagsritanna verður eftir líkindum
að ráða, að liggja óseldur, því til
skaða, vegna þess að lestrarlyst
og kaupendur vantar ... Þær bæk-
ur, er kirkjurnar fengju sér á þenn-
an hátt, held ég mætti, með um-
sjón prestanna, ljá þeim sóknar-
bændum leigulaust er girndust að
lesa þær.“
— Nú má benda á að ýmis þjóð-
þrifafélög geta efalítið, ef eftir er
leitað, fundið óseldar ágætisbækur
sem gætu nýst sóknarbörnum, t.
a.m. árs- og afmælisrit, árskýrslur
o.fl.
— Þessi síðasta tillaga Stefáns
hefur hlotið betri undirtektir en
hann virðist hafa gert ráð fyrir.
Nú eru þeir margir í hópi leikra
og lærða sem vilja aukinn hlut og
virkni kirkjunnar í samfélaginu.
Prestar og safnaðarböm þeirra
hafa tækifæri og fulla lagaheimild
til að taka þátt í lestrarátaki því
sem nú er að unnið. Árið 1931
tóku gildi heimildalög nr. 17 um
bókasöfn prestakalla, þar segir
m.a: „Skulu einkum keyptar bæk-
ur guðfræðilegs og heimspekilegs
efnis, svo og almennar fræðibæk-
ur og úrvals skáldrit. Bókasöfnin
mega þiggja bækur að gjöf ...
Bókanefnd prestakalla skipa þrír
menn. Kýs prestastefnan tvo
þeirra og einn varamann, en kirkj-
umálaráðuneytið skipar einn
mann, kunnan að smekkvíski og
þekkingu á bókmenntum ... Bóka-
nefndin starfar kauplaust... Bóka-
safn prestakalls skal geymt á
heimili prests. Presti er skylt að
vátryggja safnið gegn eldsvoða ...
Presti er skylt að lána sóknarbörn-
um bækur úr bókasafni pre-
stakalls síns, sér að bagalausu.“
Ríkisvaldið er boðið og búið til
að styðja þessa menningarviðleitni
með fjárframlögum: „Ráðuneytið
ávísar bókanefndinni, eða bóksala
hennar, a/4 kostnaðar úr ríkissjóði,
gegn því að bækurnar verði eign
bókasafns prestakallsins. Þó má
V.
.S. Tb.
^ugldbtngrtc
imt
.f) i á 1 p n v ‘ m c b o í
ti! <U
íitbrciöa 35óElcftcat: #U)ft
ú 3 ð l a n D f, .
frmttfcttnr cptic ófTP íiiiis fomíuiflciiít 3«;
lcitClT'n Cícrbóttiáííifln gdnps i XI.
Oinöitti Oiitn fc|f, 307 ölnöf.
•Ðí& .it troe iijtct nt íiiniic ðiorc, Mídcc intct flicrt.
p. 5- @tit>ni.
t.inilelic ©frieter 1. S. p. 180.
§• T.
Vöcc cnt fjntt öijfujítt þicífpaMitcboI ftl
ot útftveiöa gcjlcnv ‘ lt)jlttm á 3|Im'bi?
Iþcjfnri fpurttfligtt ('fjtr pnt fomiltfllcgn 2fflenö2
9> 3 ffo
ekkert ár veija meira fé úr ríkis-
sjóði í þessu skyni en 4 þús. kr.
samtals.“ Þess má geta að nýlega
voru íslenskar bækur undanþegn-
ar virðisaukaskatti þannig að ætla
má að krónur þessar geti nýst
prestaköllunum betur en ella. —
Að sögn séra Jóns Einarssonar í
Saurbæ á Hvalfjarðarströnd voru
þessi heimildalög nýt nokkuð sum-
staðar fyrr á árum en hefðu ákaf-
lega takmarkað gildi á síðari tím-
um.
Nú er óvíst hvort þeir íslending-
ar enn finnast sem hafa næga
„lesilyst“ til að bijótast í gegnum
þessa blaðagrein til enda. Stefán
Þórarinsson hafði líka sínar efa-
semdir: „En mig uggir, að ég allt
hafi hlaupið á mig með þessum
hugleiðingum, og verð því að lykta
þær, nú; því þær minna mig á
sannleik þessara orða: — Quantum
mortalia pectora caecae noctis
habent — (Þ.e. Það er svo mikið
niðamyrkur í bijóstum mann-
anna.).“

Gólfbvottavélar
með vinnubreidd frá 43 tii 130 cm.
Gólfþvottavélar drifnar með rafgeymum. Gólfþvottavélar með sæti
vélará íslandi
Haho
(bísta)
Nýbýlavegi 18,
sími 64-1988.
TILVALIN GJOF TIL VINA
OG KUNNINGJA ERLENDIS
Hljómplata, snælda og geisladiskur
með rammíslenskri þjóðlagatónlist. Allir söngtextar fylgja,
ásamt vönduðum skýringartextum á íslensku, ensku og
Þýsku- Dreifing: Steinar hf.

| Góðan daginn!
Veröld tryggir
þérlægstu
fargjöldin til stór-
boiga Evrópu
Með einstökum samningum sínum tryggir Veröld
pér hagstæðustu fargjöldin og úrval vandaðra
hótela í stórborgum Evrópu.
Hvert sem leiðin ligg’ur færðu ferðina
hjá Veröld.
L O N D O
FRA KR:
PARI
FRA KR:
33.400*
30.510‘
LUXEMBU
FRA KR:
wmmmmmmsi^ .
30.530
GLASGO
FRA KR:
25.950*
Verð m.v. 2ja manna herbergi í 3 nætur.
AUSTURSTRÆT117,101 REYKJAVÍK. SÍMI: (91) 622011 & 622200.
)ifiSÍT)ÁBÍ
k.*FARKDRT fif