Morgunblaðið - 30.11.1990, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ FOSTUDAGUR 30. NÓVEMBER 1990
HflPPflÞRENNR
HAPPDRÆTTIS HÁSKÓLANS
KAUPMENN,
KAUPFÉLÖG.
VÖNDUÐ
LEIKFÖNG Á
ÆVINTÝRALEGU
VERÐI.
I.Guðmundsson &.CO u.
UMBOÐS- OG HEILDVERSLUN Q)91 - 24020 ÞVERHOLTI 18
Orðin syngja á tungu
Bókmenntir
Jenna Jensdóttir
Sigríður Beinteinsdóttir:
Um fjöll og dali.
Hörpuútgáfan 1990.
Húsfreyja í sveit hafði jafnítn
nóg annað að gera en það að setj-
ast niður og rækta með sér þá löng-
un að hlýða kalli hugsana er leit-
uðu út í ljóðrænum stefjum — röð-
uðu sér saman — mynduðu fer-
skeytlur eða veigamikil ljóð og
sögur. Þó hefur það nú alltaf gerst
að önnum kafin kona hefur líka
sinnt skáldlegum hæfileikum sín-
um — jafnvel gefið út bækur —
og þannig veitt öðrum aðgang að
skáldskap sínum.
Ein þessara kvenna er Sigríður
Beinteinsdóttir, Hávarsstöðum,
sem nú gefur út aðra ljóðabók sína:
Um fjöll og dali. Ljóðunum raðar
skáldkonan upp með yfirskriftum:
Ýmis ljóð, Afmælisljóð, Kvöldvöku-
og fundaljóð, Ferðaljóð, Sveitalíf,
Bæjaríma og að lokum ein Þula.
Ferskeytlur og tækifærisljóð
eiga drjúgan þátt í bókinni —
drjúpa af vörum skáldkonunnar við
allar mögulegar aðstæður. Allur
kveðskapur hennar — gerður af
hagleik — leiftrar af glettni og lífs-
gleði.
Ljóðin bera með sér vökult auga
og ást á fósturlandinu sem skáld-
konan hefur ferðast mikið um og
nánast er uppistaða bókarinnar
eitt fljúgandi ferðalag um landið:
/ Ort í ferð með Strandhrepping-
um: / Sjö við fórum sýslur í / sama
daginn núna / lítið fundum fýrir
því / fólkið gamla, lúna. / Stundum
samgleðst skáldkonan öðrum á
merkum tímamótum: Sveinbjörn
Sigríður Beinteinsdóttir
Beinteinsson 60 ára: / Þú hefur
lengi unað einn / inn við heiðamót-
in. / Heillar brekka, hlíð og steinn
/ hér er sterkust rótin. / Margt
yrkisefnið sækir hún í mannfagn-
aði og kvennafundi: / Stöndum
saman stelpumar / styðjum réttinn
okkar. / Þó að kvarti karlfuglar /
og klofni stjórnarflokkar. / . ..
Skáldkonan staldrar við í heima-
byggð sinni og sér þar vítt yfir bæi
og sveitir: Belgsholt: / Stóra Belgs-
holt stöðugt vex / stefna fram úr
búskapshættir / þar er fólk er seg-
ir sex / saman tvinnast kjarnaætt-
ir / ...
Leirár- og Melasveit: / Mela-
sveit er merkur staður / margt er
þar að gömlum sið. / Sérhver kona
og sérhver maður / sinna bara um
heimilið / ...
Ströndin og Svínadalur: / Á
ströndinni eru allir litir / með
æðardúni, sængurnar. / En ég vil
þú af því vitir / að engin kona er
heima þar./ ...
Skilmannahreppur og Inn-Nes:
/ Kringum fjallið kátar fara / kon-
urnar í járnblendið. / Skilja eftir
bóndann bara / með beljurnar og
ungviðið. / ...
Nánd samferðafólks og með-
bræðra í ljóðum skáldkonunnar
sýnir best jákvæða, glaðværa eðlis-
þætti hennar — þar sem kátínan
með góðlátlegri kerskni er jafnan
í fyrirrúmi.
Eitt er það ljóð sem mér þykir
ort af meiri dýpt og alvöru en
önnur ljóð í bókinni og á sér því
nokkra sérstöðu:
Á Stríðsárunum:
Sandar eru í sárum
sendlingamir hljóðir,
áður fyrr á árum
áttu frið og lóðir
byggðu úr heyi og hárum
hver var annars bróðir.
Sæ með silfurgárum
signdu geislar ijóðir.
Nú er brák á bárum
banvæn ungamóðir.
Veldur tregatárum
týndar fornar slóðir.
Sandar eru í sárum
sendlingamir hljóðir.
Sigríður Beinteinsdóttir hefur í
heiðri gamla ljóðformið og víkur í
engu frá stuðlum og höfuðstöfum.
Ljóð hennar verða áreiðanlega les-
in með ánægju af samferðafólki í
ljóðunum, sveitar- og nærsveita-
mönnum — og öllum hinum.
Nokkrar ljósmyndir eru í bókinni
og geðþekk hlífðarkápa er gerð
af Guðmundi Ingólfssyni. Frá-
gangur allur er mjög góður.
Hin sígildu ævintýri
_________Bækur_____________
Eðvarð Ingólfsson
Þijár litlar ævintýrabækur:
Mjallhvít og dvergarnir sjö.
Nýju fötin keisarans. Prinsessan
á bauninni. Þorsteinn frá Hamri
þýddi úr ensku. Forlagið 1990.
Gömlu, góðu ævintýrin skjóta
alltaf upp kollinum annað veifið í
endumýjaðri útgáfu. Ástæðan er
augljós: Þau ná til ungra barna á
öllum tímum. Þessi sígildu ævin-
týri hafa sannarlega staðist tímans
tönn. Og þau munu halda áfram
að gera það. •
Forlagið hefur gefið út þijár
nýjar bækur í bókaflokknum Æv-
intýri barnanna. Allt eru þetta
velþekkt ævintýri og verður því
söguþráður þeirra ekki rakinn
sérstaklega hér. í fyrstu bókinni,
Mjallhvít og dvergarnir sjö, takast
á góð og ill öfL Barist er upp á líf
og dauða — en eins og í öllum
gömlum og góðum ævintýrum
sigrar hið góða að lokum. Skilaboð
Viðtalstími borgarfulltrúa
Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík
Borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokksins
verða til viðtals í Valhöll, Háaleitisbraut 1,
á laugardögum í vetur f rá kl. 10-12.
Er þá tekið á móti hvers kyns fyrirspurnum
og ábendingum.
Allir borgarbúar velkomnir.
Laugardaginn 1. desember verða til viðtals Páll Gíslason, 1. varaforseti borgarstjórnar, formaður
stjómar veitustofnana, formaður byggingarnefndar aldraðra, og Ingólfur Sveinsson, í stjórn heilsu-
gaesluumdæmis austurbæjar nyrðra, heilbrigðisnefnd.
Þorsteinn frá Hamri
sögunnar eru þau að illa fer fyrir
þeim sem öfunda aðra og vilja
gera þeim allt til miska — en þeim
sem gera gott farnast vel um síðir.
Sagan af Mjallhvít leiðir hugann
að þessum elstu, sígildu ævintýrum
sem geymdust í munnmælum en
voru síðan gefín út þegar prentlist-
in kom til sögunnar. Það var auð-
velt að geyma þessi ævintýri í
minni. Þau eru stutt og spenn-
andi, aðalpersónumar skýrar og
öllum smáatriðum sleppt. Sögurn-
ar eru greinilega sprottnar úr
umhverfi fátæks fólks. í þeim end-
urspeglast óskir og draumar þess
um betri og bjartari tíma en fyrr.
Mörgum kann að þykja -þessi
elstu ævintýri all grimmúðleg og
afmynda veruleikann. En þegar
betur er að gáð eru sögumar fyrst
og fremst tákn um það sem gerist
í sálarlífi mannsins.
Boðskapurinn er skýr og skori-
norður: Erfiðleikar eru óumflýjan-
legur þáttur mannlífsins og það
verður að horfast í augu við þá
og reyna að sigrast á þeim. Ef það
tekst fá söguhetjurnar góða umbun
fyrir — kannski að giftast prinsi
eða prinsessu og hljóta hálft kon-
ungsríkið að auki. Því má segja
að innri veruleiki ævintýranna sé
sannur þó að söguþráðurinn sé
ótrúverðugur.
Nýju fötin keisarans og Prins-
essan á bauninni eru yngri ævin-
týri en sagan af Mjallhvít. Höfund-
ur þeirra er danska ævintýraskáld-
ið H.C. Andersen (1805-1875).
Hann samdi rúmlega 150 smásög-
ur og ævintýri fyrir börn. Nýju
fötin keisarans er háðsk ádeila á
hégómleika fullorðinna. Keisarinn
hugsaði ekki um annað en föt og
valdi sér klæðnað eftir því sem við
átti hveiju sinni. Hann fékk líka
að kenna á yfirborðsmennsku sinni
í lok sögunnar er hann sprangaði
um göturnar á nærklæðum einum
fata en hélt að hann væri í nýjum
glæsilegum fötum.
Prinsessan á bauninni er líka
ágæt saga. Hún segir frá konungs-
syni nokkrum sem fór út í heim
til að leita sér að kvonfangi en
hafði ekki erindi sem erfiði. Það
rættist þó síðar úr er hann kynnt-
ist prinsessunni af Grænugrein.
Fléttan í sögunni er mjög einföld
og lausnin ekki langsótt. En börn-
in sjálf, hvort sem þau eru áheyr-
endur eða lesendur, gleðjast áreið-
anlega yfir þessum sögulokum.
Sagan er sögð frá sjónarhóli kon-
ungssonarins og samúðin öll með
honum.
Bæði þessi ævintýri Andersens
eru ólík gömlu, sígildu ævintýrun-
um — en engu að síður vel skrifuð
og skemmtileg. Það sem skiptir
kannski mestu máli er að þau höfða
sterkt til barna. Þorsteinn frá
Hamri hefur þýtt allar sögurnar í
bókaflokknum Ævintýri barnanna
og gert það mjög vel. Bækurnar
eru skreyttar glæsilegum myndum
sem auðga textann.