Morgunblaðið - 01.12.1990, Blaðsíða 14

14
MORGUNbLáÐIÓ LAUGÁRDÁGUR 1. DESEMBER 1990
Við þjóðveginn
Bókmenntir
Erlendur Jónsson
Hallgrímur Helgason: HELLA.
154 bls. Mál og menning.
Reykjavík, 1990.
Þjónustustúlkan í söluskálanum
við veginn - og þá ekki síður flutn-
ingabílstjórinn, töffarinn sá - eru
manngerðir sem amerískir höfund-
ar hafa löngum gert að söguhetj-
um. Nægir í því sambandi að
minna á The Wayward Bus eftir
Steinbeck. Fáir íslenskir höfundar
hafa hins vegar tekið fyrir þess
háttar efni. Með hliðsjón af því
má segja að höfundur bókar þess-
arar bryddi hér upp á nýjung.
»Hún er fjórtán og afgreiðir í
Söluskálanum þar sem inn
streyma af þjóðveginum þýskir
túristar, fjölskyldur úr Reykjavík,
þéttvaxnir flutningabílstjórar, töf-
Armstrong ,
JM' *
NIÐURHENGD LOFT
CMC kefíi tyrlr niðurhengd lott, v ur
galvaniseruftum málml og eldþollft.
CMC karll er auðvett i uppsetningu
og mjög sterkt.
CMC kerfi er fest meft stíllanlegum
upphengjum sem þola allt aft
50 kg þunga.
CMC kerfi iMt i mörgum gerftum basfti
sýnilegt og falift og verftift er
Ótrúlega lágt.
CMC kerfi er serstaklegá hannad Hringift eftir
fyrir loftplotur frá Armstrong frekari upplýsingum.
Þ. ÞQRGRIMSSON & CO
Ármúla 29 - Reykavík - sími 38640
farar á fylleríi - og Biggi,« segir
í kápuauglýsingu. I sömu auglýs-
ingu segir einnig að Hella sé »nýst-
árleg skáldsaga um ísland.«
Um ísland? Minna má það ekki
heita! Því fer auðvitað fjarri að
hér sé á ferð alhliða þjóðlífslýsing
- ef átt er við það. I raun þvert
á móti. Saga þessi gefur aðeins
takmarkaða hugmynd um íslenskt
þjóðlíf; lýsir mestmegnis því sem
blasir við augum unglingsstúlku í
söluskála; og þá fyrst og fremst
vinnustað hennar, en einnig félög-
um og skemmtanalífi; og svo auð-
vitað heimili; sem sagt því sem
unglingur á hennar reki kynnist
nú á dögum, heima og heiman.
Höfundur sýnist hafa metnað
ærinn. Kannski ætlar hann sér um
of. Ekki er hann þó að slá um sig
með neinni lífsfílósófíu, því síður
með breiðri skáldsögu að hætti
gömlu meistaranna. Spakvitring
leikur hann ekki heldur og er það
lofsvert út af fyrir sig. Það er í
sjálfum textanum, stílnum, sem
hann lætur að sér kveða. Mikið er
í hann lagt, í raun óþarflega mik-
ið. Þangað hefur höfundur beint
hugvlíi sína. StunfJœn tekst ye!j
stundum miður. Höfundur er svo
mikill líkingasmiður að hann verð-
ur að skreyta jafnvel hversdagsle-
gustu málsgrein með samlíkingu:
»Bílstjóramir fyllast af kaffí eins
og díselvélar af olíu og hverfa á
braut.« Stöku sinnum verður mað-
ur að staldra við til að átta sig
eins og þegar kallað er »sendinni
röddu«.
Vilji maður vera yfirmáta já-
kvæður og þar að auki háfleygur
má svo sem kalla þetta: að bijóta
upp merkingu orðanna, reyna á
GULLFJOÐRIN
Bókmenntir
Hallgrímur Helgason
þanþol málsins; og þar fram eftir
götunum. En þetta getur líka
reynt á þolinmæði lesandans. Svo
kann að fara að maður gleymi
söguhetjunni en taki þess í stað
að rýna í textann sem meginat-
riði, markmið í sjálfu sér. Vil ég
hvergi þræta fyrir að stílflækjurn-
ar hafi stundum farið fyrir bijóst-
ið á undirrituðum. Svona framan
af að minnsta kosti. En hvað er
bað sem ekki venst? Að lokum
skyldí ég nokkurn veginn sáttur
við höfund og verk. Fyrir kemur
líka að höfundi tekst betur upp í
myndmálinu, það skal fúslega við-
urkennt. Ennfremur greiðist úr
frásögninni þegar á líður, svipmót
sögupersónanna kemur betur í Ijós
undir lokin.
Eins og Laxness á árum áður
kunngerir höfundur hvar sagan
var í letur færð: Siena, New York,
Þingeyri, Akureyri, París. Þá veit
maður það; hann er sem sé bæði
lífsreyndur og forframaður.
Sigurður Haukur Guðjónsson
Höfundur mynda og texta:
Áslaug Jónsdóttir.
Prentun: Prentsmiðjan Oddi hf.
Útgefandi: Mal og menning.
Lögmál kólfs klukkunnar, að
sveiflast fram og aftur, virðist æði
víða eiga hliðstæður. Tökum bók-
menntir barna sem dæmi. Það eru
ekki mörg ár síðan að fólk með
bréf uppá vasann um að það skilji
betur en við öll hin, reyndar út í
hörgul, hvað barni er hollt að lesa
flokkaði ævintýrið sem lægsta stig
ritverka. Barni væri óhollt að lifa
í draumheimi, það skyldi leitt út á
athafnavöll okkar hinna fullorðnu,
og því hærra voru bumbur barðar
til lofts, af hinum „lærðu“, því aug-
ljósar sem strandstöðum mennsk-
unnar var lýst. Örbirgð, einstæð-
ingsskap, öryggisleysi skyldi bókin
boða, ef hún átti að teljast góð.
Annað allt var flokkað sem bull,
eyðsla á pappír, blekking. Ekki
ætla ég að leggja dóm á, hve mörg
ungmenni þessi heimska fyllti
hrssðslu yið lífið. rændi áttum. Yfir
hinu vil ég gleðjast, að gömul gildi,
úr reynslusjóði kynslóðanna, eru
fleiri og fleiri hafin á stall á ný.
Líka ævintýrin, ævintýr í líkingu
við þau sem hér fyrrum voru sögð
barni á hné eða við rúmstökk. List-
in var að þau veittu skemmtan,
kölluðu á lestur aftur og aftur, stigu
fram í einfaldleik sínum með nýjan
og nýjan boðskap, eftir því sem
þroski færðist yfir barnið.
Að ungum höfundi takist slíkt
er fátítt, en svo hefir þó tiltekizt í
þessari fyrstu bók Áslaugar Jóns-
OPIÐ VIRKA DAGA KL. 10.00 - 18.00 OG LAUGARDAGA 10.00 -17.00
Sérstakt tækifæri fyrir þá
sem hafa gaman af að „prútta“.
Á þriðja tug ágætra bíla af ýmsum
gerðum á skyndimarkaði.
TÖLVUVÆDD AFGREiÐSLA
OPIÐ FRÁ KL. 10 • 17 í DAG
REYNDIR SÖLUMENN - HJÁ OKKUR GANGA KAUPIN HRATT FYRIR SIG
ATH!
Inngangur
frá
Laugavegi
mm bíiah
LAUGAVEGI 174 — SÍMI 695660
AáTH!
Þriggja ára ábyrgðar-
skirteini (yrlr Mitsubishl
bifreiöir glldir frá
fyrsta skráningardegi
Ii|!alll|!8|ii|lil :l|al:lM :ll :■
Áslaug Jónsdóttir
dóttur. Hér er höfundur sem kann
til verka, ann barni og skilur það.
Lítill fugl finnur í morgunljóman-
um gullna fjöður. Slíka gersemi
hafði hann aldrei séð fyrr, flýgur í
leit þess er hana bar, því slíkum
fugli vildi hann kynnast, færa hon-
um fjöðrina aftur. Hann heldur til
fundar við sér fróðari fugla. Allir
dást að gerseminni, sem hann ber
í goggi, en enginn hafði gullfuglinn
hitt eða heyrt hans getið. Litli fugl-
inn gefst þó ekki upp, þenur vængi
daginn Iangan, og í kvöláh'unlinu
uppsker hann laun erfiðis síns, hitt-
ir þann er hann leitaði og kemur
fjöðrinni fyrir í væng hans.
Ævintýrið segir Áslaug bæði
með myndum og orðum. Myndirn-
ar, sem hún vann með vatnslitum
og klippimyndatækni, eru mjög vel
gerðar, bráðskemmtilegar, þrungn-
ar lífi listarinnar. Að mínu mati
taka þær orðum bókarinnar langt
fram, og geri ég þó ekki lítið úr
þeim.
Snjöll er sú uppsetning að hafa
orð og myndir aðskilið, því að það
er rétt hjá höfundi, að bæði tjáning-
arformin geta staðið óstudd, en líka
hitt, að þessi háttur þjálfar barn í
lestri myndmáls, lokkar til notkunar
eigin orða. Bráðsnjall og til eftir-
breytni.
Höfundur lætur lesanda eftir að
skýra, hvað fyrir honum vakir, sönn
ævintýri taka á sig ólíkar myndir,
fer eftir hver les. Eg brosti líka er
ég sá, að útgefandi og ég lásum
tvennt úr sögunni um gullnu íjöðr-
ina. Það væri að ræna foreldra og
barn skemmtan að gefa hér ein-
hveija forskrift um skilning, al-
rangt.
Prentun og frágangur allur til
mikils sóma. Bráðfalleg, eiguleg
bók, höfundi og útgefanda til sóma.
Kærar þakkir.
Hrossarækt:
Samkomulag
gert um út-
gáfu upp-
runavottorða
SAMKOMULAG hefur tekist
milli Félags hrossabænda og
Búnaðarfélags íslands um hvem-
ig staðið verður að útgáfu uppr-
unavottorða, en í september
sagði BI einhliða upp samningi
frá 1988 um að Félag hrossa-
bænda sæi um útgáfuna.
Að sögn Jónasar Jónssonar, bún-
aðarmálastjóra, mun starfsmaður
Félags hrossabænda vinna áfram
að því að undirbúa útgáfu uppruna-
vottorða, og mun hann hafa aðsetur
í Bændahöllinnni frá og með næstu
áramótum. Frá og með 1. maí næst-
komandi verður síðan skipt um
starfsmann og tekur Búnaðarfélag-
ið þá við því að stimpla vottorðin
og gefa þau út.
Þú svalar lestraipörf dagsins
ásjöum Moggans!