Morgunblaðið - 01.12.1990, Blaðsíða 28

„MOlffiUNBbADin LA;UG^VA,G,VH |, HKSKMBKiy 1,990
*£8
Á fjöldafundi í Stuttgart:
Kanslari sameiningarinnar lætur
ekki kulda stytta kosningaræðuna
Stuttgart. Frá Birni Bjarnasyrii blaðamanni Morgunblaðsins.
„HELMUT! Helmut!“ hrópuðu fundargestir þegar Helmut Kohl,
kanslari Þýskalands og formaður kristilegra demókrata (CDU), birt-
ist mannfjöldanum sem hafði komið saman í vetrarkuldanum á aðalt-
orginu í miðborg Stuttgart síðdegis á fimmtudag. Kanslarinn lét
kuldann ekki hindra sig í að flytja um 45 mínútna ræðu blaðalaust
á fundinum. Undir lok hans kom fram, að þar hefðu 10.000 staðið
og hlustað.
Raunar hlbstuðu ekki allir því
að ungir jafnaðarmenn höfðu tekið
sér stöðu á torginu og hrópað allan
tímann í von um að geta truflað
fúndinn. Hátalarar voru hins vegar
svo hátt stilltir að ræðumaðurinn
yfirgnæfði hrópin. Kohl hóf mál
sitt með því að vekja athygli fundar-
manna á mótmælendunum. Það
væri engu líkara en þeir hefðu ekki
Þingmannasamband NATO;
Breytingum á
Atlantshafssátt-
málanum hafnað
Lundúnum. Reuter.
ÞINGMANNASAMBAND Atlantshafsbandalagsins (NATO) hefur
hafnað tillögu um að gerðar verði grundvallarbreytingar á varnar-
stefnu bandalagsins þannig að leyfilegt verði að beita herafla aðild-
arríkjanna utan sameiginlegs varnarsvæðis þeirra. Embættismenn
sem sátu fund þingmannasamtakanna í Lundúnum skýrðu frá þessu
í gær.
enn áttað sig á því að marxisma
og kommúnisma hefði verið kastað
fyrir róða með hruni Þýska alþýðu-
lýðveldisins og glæpastjórnarinnar
þar.
Þýskir stjórnmálamenn eru
þekktir fyrir að flytja langar og
innblásnar ræður á kosningafund-
um. Kohl er ekki eins áhrifamikill
ræðumaður og Theo Waigel, form-
aður kristilegra sósíalista (CSU) í
Bæjaralandi, en ræðuefni þeirra var
í raun það sama. Gleði yfir að
Þýskaland hefði sameinast og nú
hefði þýska þjóðin einstakt tæki-
færi. Kohl sagðist hafa getað gefið
einstaka yfirlýsingu sem þýskur
kanslari þegar hann sagði í sam-
bandsþinginu fyrir skömmu: Þýska-
land á enga óvini. Með friði ætluðu
Þjóðverjar að vinna að endursam-
einingu lands síns.
Kohl talar landsföðurlega og
leggur ríka áherslu á að stjórn
Þýskalands og Þjóðveijar beri mikla
ábyrgð út á við. Takist hafi að ná
því markmiði sem mælt sé fyrir í
stjómarskránni að sameina Þýska-
land og nú verði að standa við ann-
að ákvæði í inngangi hennar, að
stuðla að frekari samruna Evrópu.
Þegar hlustað er á ræðu Kohls
er engu líkara en forlögin hafi lagt
honum rök og sögulegar tilvísanir
í hendur. Þróun mála í Þýskalandi,
sameining landsins á þeim tíma,
þegar efnahagur þess er með mikl-
um blóma og málflutningur and-
stæðinganna í Jafnaðarmanna-
flokknum (SPD) falla saman með
þeim hætti, að það er ákaflega
auðvelt fyrir Kohl að skýra stefnu
sína og hvetja fólk til að kjósa sig.
Hlustandinn hlýtur að að sannfær-
ast um að hann sé staddur á sögu-
legu augnabliki í ævi þjóðar sinnar
og á honum hvíli sú skylda að leggja
sitt af mörkum. Ræðu sinni lýkur
Kohl með því að segja, að hann
sjái enga þörf fyrir skattahækkanir
vegna sameiningarinnar. Hann seg-
ir hins vegar, að til þess að unnt
sé að standa þannig að málum í
austurhluta landsins, að árangur
sjáist á þremur til fjórum árum,
þurfi hann á hjálp kjósendanna að
halda. Til þess að biðja um hana
sé hann kominn til fundarins.
Eftir að kanslarinn hefur lokið
ræðu sinni og hann verið hylltur
af heimamanni hljómar þjóðsöngur-
inn í hátalarakerfinu og allir fund-
armenn syngja með hljómsveitinni.
Öryggisráðstafanir voru tölu-
Helmut Kohl
Reuter
verðar. Enginn fékk að fara inn á
lokað svæði fyrir framan ræðupall-
inn án þes að hafa mérki frá CDU
og leitað væri í tösku hans. Ekki
bar hins vegar mikið á lögreglu-
mörinum og engu öryggisgleri hafði
verið komið fyrir umhverfis ræðu-
stólinn. Ungu jafnaðarmennirnir
öskruðu og æptu allan tímann á
meðan kanslarinn talaði. Þeir voru
látnir í friði í nafni lýðræðis, þótt
þeir gætu ekki heyrt fyrir eigin
hávaða, hvað andstæðingurinn
sagði, og gerðu ekki einu sinni til-
raun til að hlusta á hann.
I drögum að lokaályktun fundar-
ins var lagt til að þessi breyting
yrði gerð á Atlantshafssáttmálan-
um frá 1949 en hann takmarkar
umsvif herafla NATO við skilgreint
varnarsvæði bandalagsins. Sagði í
drögunum að breyta þyrfti sáttmál-
anum eða túlkun hans þannig að
bandalagsríkin gætu brugðist við
ógnunum utan varnarsvæðisins.
Hart var deilt um tillögu þessa á
fundinum en svo fór að lokum að
hún var felld. Voru það einkum
þingmenn frá Noregi, Spáni, Tyrk-
landi og Belgíu sem lögðust gegn
henni.
Manfred Wömer, framkvæmda-
stjóri NATO, flutti ræðu á fundin-
um og gerði Persaflóadeiluna að
umtalsefni. Kvað hann deiluna til
marks um að endurskoða þyrfti
ákveðna þætti varnarstefnunnar
þannig að bandalagið gæti látið til
sín taka reyndist þess þörf. Lagði
hann til að einstökum aðildarríkj-
um, sem ættu á hættu að dragast
inn í átök utan Evrópu, yrði heimil-
að að nýta sér tækjakost og viðbún-
að bandalagsins en lagði áherslu á
að með þessu væri hann ekki leggja
til að NATO-ríkin beittu sér í sam-
einingu utan varnarsvæðisins.
Rúmlega 200 þingmenn sá,tu
fundinn í Lundúnum. Fulltrúar ís-
lands voru: Guðmundur H. Garðars-
son, Karl Steinar Guðnason, Salome
Þorkelsdóttir, Jóhann Einvarðsson
og Ingi Björn Albertsson.
Mótmælaflokkur hægri-
sinna á döfinni í Svíþjóð
Stokkhólmi. Reuter.
TVEIR menn, milljónamæring-
urinn Bert Karlsson og Ian
Wachtmeister, sérvitur greifi úr
hópi iðnrekenda, eru að stofna
nýjan stjórnmálaflokk í Svíþjóð
og verður helsta baráttumálið
lægri skattar. Skoðanakannanir
gefa til kynna að 23% kjósenda
geti hugsað sér að kjósa flokk-
inn. „Þetta er viðvörun fyrir þá
flókka sem fyrir eru,“ segir Birg-
it Friggebo, varaformaður Þjóð-
arflokksins. Þingkosningar
verða í september á næsta ári.
Meðal stefnumála nýja flokksins,
sem skráður verður í næsta mán-
uði, er að hætt verði við þróunarað-
stoð við lönd þriðja heimsins og
henni í staðinn beint til nýfijálsu
ríkjanna í Austur-Evrópu. Einnig
vilja frumkvöðlamir að ríkisfyrir-
Sovétríkin:
Jazov viðurkennir að sovéski
herinn eigi í miklum vanda
Moskvu. Daily Telegraph.
DMÍTRÍ Jazov, varnarmálaráðherra Sovétríkjanna, hefur gefið frá
sér yfirlýsingu sem þykir einstæð að því leyti að þar viðurkennir
hann’að sovéski herinn eigi mjög undir högg að sækja.
Þótt yfirlýsing Jazovs væri fyrst
og fremst viðvörun til stjómmála-
manna og þjóðernissinna, sem
beijast fyrir sjálfstæði lýðvelda
sinna, fór varnarmálaráðherrann
ekki dult með þá skoðun sína að
einn öfiugasti her heimsins ætti
við mikinn vanda að etja. Ringul-
reið og óvissa ríkti innan hersins
vegna breytinganna í Sovétríkjun-
um á undanförnum misserum.
Stöðugt væri grafið undan virð-
ingu hans og völdum.
Margir háttsettir herforingjar
kvarta nú mjög yfír því að aga-
leysi í þjóðfélaginu grafí undan
hemum, auk þess sem tugþúsund-
ir ungra manna sniðgangi herk-
vaðningar. Hershöfðingjar hafa
áhyggjur af vaxandi óvinsældum
hermanna í mörgum af lýðveldun-
um, þar sem litið er á þá sem
hemámslið. Þá óttast þeir mjög
að lýðveldin stofni eigin heri.
Fregnir í fjölmiðlum um að til
átaka hafí komið milli hermanna
af ólíkum þjóðernum angra þá
einnig. Harðlínumenn em reiðir
vegna brottflutnings sovéskra her-
manna frá Austur-Evrópuríkjum
og margir herforingjar og óbreytt-
ir hermenn kvarta yfir versnandi
lífskjörum sínum. Þá greinir her-
foringjana mjög á um hvers konar
afl herinn eigi að vera.
í yfirlýsingunni, sem var flutt I
sovéska sjónvarpinu, kvaðst Jazov
hafa miklar áhyggjur af því að
nokkur lýðveldi væru að stofna
eigin hersveitir og að yfirlýsing
um „kjamorkulaus svæði“ gæti
veikt vamir Sovétríkjanna. Hann
tók skýrt fram að kjarnorkuvopn
yrðu áfram í höndum sovéska hers-
ins. Hann minntist þó ekki á að
sovésk stjórnvöld hafa látið flytja
kjarnorkuvopn frá svæðum þar
sem hætta er á að átök bijótist
út vegna þjóðaólgunnar.
Varnarmálaráðherrann sagði að
hermönnum hefði verið fyrirskipað
að skjóta á þá sem réðust á her-
menn, herstöðvar og vopnabúr. Á
undanförnum tveimur árum hafa
Dmítrí Jasov
Reuter
verið gerðar fjölmargar árásir á
vopnabúr hersins, einkum í lýð-
veldunum við rætur Kákasusfjalla.
Jazov sagði einnig að herinn tæki
við stjóm vatns- og rafveitna ef
yfírvöld í lýðveldunum gerðu al-
vöru úr hótunum sínum um að loka
þeim. Þetta var viðvörun til stjóm-
ar Lettlands, sem hefur hótað að
stöðva matvæla- og orkuflutninga
til sovéskra herstöðva.
Jazov sagði að hermönnum hefði
verið fyrirskipað að vernda ýmis
minnismerki og grafhýsi og em
þau ummæli til vitnis um óvinsæld-
ir hersins og Sovétstjórnarinnar.
Hann sagði einnig að ráðstafanir
yrðu gerðar til að stöðva aðgerðir
„sem miðuðu að því að óvirða her-
menn“. Hann viðurkenndi einnig
að sovéskur almenningur hefði
vaxandi áhyggjur af innbyrðis
átökum hermanna og lofaði að
gripið yrði til aðgerða til að binda
enda á þau.
Vytautas Landsbergis, forseti
Litháens, kvaðst hafa áhyggjur af
yfírlýsingu Jazovs. „Hann er að
leika sér að eldinum. Hann gefur
þeim herforingjum lausan tauminn
sem skipuleggja ögrandi aðgerðir
sem ákveðnir valdaklíkur dreymir
um til að knésetja Litháa.“
Míkhaíl Gorbatsjov hefur lofað
uppstokkun á stjórn landsins og
yfírstjórn hersins og hefur því
Jazov átt á hættu að missa emb-
ætti sitt.
tæki verði seld og refsingar við
glæpum verði hertar. „Við höfum
sett fram nokkrar tillögur um breyt-
ingar í Svíþjóð. Þetta byggist allt
saman á heilbrigðri skynsemi,"
sagði Karlsson í viðtali við sænska
útvarpið.
- Bert Karlsson er þekktur fyrir
að að stofnað fjölmörg fyrirtæki og
kemur oft fram í sjónvarpsþáttum
þar sem hann veldur fjaðrafoki með
umdeildum skoðunum sínum ájafn
ólíkum efnum og dægurtónlist og
há matarverði. Wachtmeister var
eitt sinn forstjóri Gránges-álfyrir-
tækisins, dótturfyrirtækis sam-
steypunnar Electrolux, og er þekkt-
ur fyrir frumlega kímnigáfu. Eitt
sinn sendi hann félögum í stjóm
fyrirtækisins mynd af sér, inn-
rammaða í klósettsetu, en klósett
eru meðal ijölmargra vörutegunda
sem samsteypan framleiðir. Hann
er nú eigandi fyrirtækjasamsteyp-
unnar The Empire. Báðir hafa
mennirnir gagnrýnt háa skatta og
velferðarstefnu ríkisstjómar sæn-
skra jafnaðarmanna um langt skeið.
■ SEOUL - Suður-Kóreumenn,
sem eru mestu „barnaútflytjendur
heims", hyggjast banna erlendum
hjónum að ættleiða suðúr-kóresk
börn eftir árið 1996. Slíkum ættleið-
ingum verður fækkað um 10-20%
á ári á næstu fimm ámm. Um 4.000
suður-kóresk böm hafa verið flutt
til fósturforeldra erlendis á ári
hveiju.
■ NAIROBI - Stjórnvöld í
Keníu hafa vísað á bug ásökunum
mannréttindasamtakanna Amnesty
International um að hundruð and-
ófsmanna í landinu hafi verið hand-
teknir og nokkrir þeirra sætt pynt-
ingum. Amnesty sagði að mennirn-
ir hefðu verið handteknir eftir mót-
mæli gegn Daniel arap Moi, for-
seta landsins, og hvatti til þess að
þeim yrði sleppt þegar í stað.