Morgunblaðið - 08.12.1990, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. DESEMBER 1990
Fram
fyrir skjöldu
SJÁ BLS. 26
Hriflu vikið til hliðar til frambúðar,
hvað snertir beina þátttöku í stjórn
landsins. Hann varð aldrei ráðherra
eftir þetta, þótt hann væri mikill
áhrifamaður innan Framsóknar-
flokksins og utan næstu þijú árin.
Eftir það fóru áhrif hans dvínandi.
Þeir Hermann Jónasson og Ey-
steinn Jónsson urðu strax 1934
áhrifamiklir forystumenn flokksins.
Þeir tóku þó mikið tillit til Jónasar.
Eftir stjórnarmyndunina .skrifaði
Jónas: „Gyðingar voru 40 ár í eyði-
mörkinni áður en þeir fundu fram-
tíðarheimkynni sín. Framsóknar-
flokkurinn hefur verið þrjú ár á
hættulegum vegum. En nú er þeirri
eyðimerkurferð lokið. Framundan
er landið, sem á að græða og
byggja.“ Þetta var boðskapurinn
sem hinir ungu ráðherrar fengu í
veganesti frá manni, sem hafði ver-
ið hafnað. Og það var strax hafist
handa.
Hermann Jónasson varð forsætis-
ráðherra yngri að árum en títt var
og þar sem hann átti þá hörn á
unga aldri varð heimilisbragurinn í
Ráðherrabústaðnum einnig öðru
vísi en venjulegt mátti teljast.
Þegar Hermann Jónasson varð
forsætisráðherra 1934 fluttist hann
með fjölskyldu sína í Ráðherrabú-
staðinn við Tjamargötu ásamt
Margréti Þorláksdóttur, tengda-
móður sinni, sem hafði búið á heim-
ili Hermanns og Vigdísar frá því
hún missti mann sinn, Steingrím
Guðmundsson, byggingameistara.
Nokkur viðbrigði voru að flytja í
Ráðherrabústaðinn, einkum fyrir
börn þeirra tvö, sem þá voru ung
að árum. En í Ráðherrabústaðnum
var rúmt um alla íjölskylduna, og
Steingrímur sonur þeirra hjóna
lagði fljótlega undir sig háaloftið í
bústaðnum. Honum fylgdi hópur
stráka úr næsta nágrenni í Vestur-
bænum og þeir þurftu plássið sitt.
Háaloftið var þó einkum þægilegt
að ha/a yfir haust- og vetrartím-
ann. Á sumrin vora börnin meira í
Glímukappinn Hermann Jónasson og glímukóngur íslands 1921
Stórgóð
jolagjof
t y s#- • : ■ '.3-
Fonduesett, kr. 6.976.
t ; « f .«. Í
Ketill, kr. 2.985.
■
Kryddhilla, kr. 1.875.
H
HÚSASMIÐJAN
SKÚTUVOGI 16 SÍMI. 687700
• •
l| burtu. Steingrímur var á Syðri-
Brekkum en Pálína með móður sinni
í Konungshúsinu á Þingvöllum, eða
í heimsóknum með foreldrum sínum
norður.
Ráðherrabústaðurinn var og er
virðulegt hús. Þar.er ekki búið leng-
ur, en þar gista erlendir þjóðhöfð-
ingjar sem koma í heimsókn og þar
bjuggu forsætisráðherrar landsins
fram til 1942. Húsið er innflutt til-
búið frá Noregi. Það var reist af
Hans Ellefsen, norskum útgerðar-
manni, nærri hvalveiðistöð hans í
Önundarfirði um aldamótin og
nefndist þar Sólbakki. En hval
fækkaði og Ellefsen flutti stöð sína
austur á fírði. Húsið var orðið hon-
um gagnslaust. Hann var vinur
Hannesar Hafsteins. í ráðherratíð
Hannesar gaf hvalfangarinn fyrsta
ráðherra landsins þetta myndarlega
hús, eða lét greiða fyrir það að
nafninu til. Síðan var það flutt til
Reykjavíkur árið 1906 og reist við
Tjarnargötuna. Húsið er númer 32.
í Vesturbænum höfðu ungir
sveinar með sér tvö félög. Annað
þeirra hét „Röskir drengir". í því
félagi voru m.a. Matthías Johann-
essen, tvíburabræðurnir Örn og
Haukur Clausen, Runólfur Þórðar-
son, Þorbjörn Karlsson, Jón Bergs-
son, Björn Þorláksson og Jósep
Björnsson. Hópurinn var af Há-
vallagötu, Sólvallagötu og Vonar-
stræti. Steingrímur kom svo úr
Ráðherrabústaðnum og var fyrirlið-
inn. Þetta var ágætur félagsskapur.
•SS3S&'
601133
fft$irpisif»Iftfctö
Hópurinn kynntist vel innbyrðis og
stundaði margvíslegar íþróttir.
Þetta varð t.d. upphafið að því, að
Clausen-bræður fóru út í íþróttir
og urðu heimsstjörnur í sínum
íþróttagreinum. Miðstöð félagsins
var Ráðherrabústaðurinn.
í rauninni var mestur kraftur í
félaginu á Þjóðstjórnarárunum, þ.e.
1939—1942. Ekki vora strákarnir
af framsóknarheimilum, heldur
þvert á móti komnir úr húsum þar
sem Vesturbæjaríhaldið átti heima.
Enginn var að velta því fyrir sér.
Strákarnir stokkuðust vel saman
og varð úr vinátta, sem hefur enst
allar götur síðan. Þeim þótti mikið
til þess koma að hafa bækistöð í
Ráðherrabústaðnum. Þar var hátt
til lofts og vítt til veggja og þar fór
vel um strákana. Minnisstæðast er
Matthíasi skáldi og ritstjóra hvernig
Vigdís og Hermann tóku hópnum.
Þeim fannst Vigdís einstök kona. Á
heimili hennar ríkti góður andi og
strákahópnum var alltaf tekið
tveimur höndum. Þeir vissu vel að
þarna bjó forsætisráðherra lands-
ins, en heimilisbragurinn hafði þann
blæ fijálslyndis, að þeir þurftu ekki
að vera í neinum stellingum. Þvert
á móti var allt opið og fijálst og
gaman að koma og vera þarna. Þau
hjónin tóku þátt í lífi strákanna og
skyggndust inn í veröld þeirra og
hugarheim.
Fundargerðabækur félagsins eru
til og það hefur verið lesið upp úr
þeim þegar félagarnir hafa komið
saman síðar á ævinni. Fundir voru
ýmist haldnir á háaloftinu eða í
stofum hússins. Stundum lögðu fé-
lagarnir Ráðherrabústaðinn undir
sig að mestu. Vigdís sagði ekkert
við því og ekki Hermann heldur.
Eins og í öðrum félögum barst í tal
að gott gæti verið að skipta um
stjórn. Steingn'mur, sem veitt hafði
félaginu forstöðu, tók því ágætlega.
Fundur var haldinn um málið í
Ráðherrabústaðnum og komin
nokkur samstaða um að skipta um
formann. Þá kvað Steingrímur upp
úr með, að væntanlega gerðu félag-
ar sér grein fyrir því, að yrði skipt
um formann yrðu fundir ekki haldn-
ir í Ráðherrabústaðnum. Þetta var
mesta hótun sem hægt var að koma
með. Steingrímur var því kosinn
formaður félagsins á stundinni.
Þarna var því haldið áfram að
vera við leiki og fundarhöld. Þeir
reyndu ýmislegt með sér. Eitt var
að stökkva af svölunum sem snúa
að Suðurgötu. Vigdís vissi hvað til
stóð. Hún sneri sér til Hermanns
og sagði að hún vildi ekki að strák-
arnir stykkju af svölunum því þeir
gætu meitt sig. Eitt sinn er nokkr-
ir strákar höfðu stokkið kom Her-
mann út á svalir og vippaði sér
yfir handriðið og niður og varð að
orði við Steingrím: „Þetta er allt í
lagi, ég skal tala við hana mömmu
þína.“ Að því búnu fór Hermann
til konu sinnar og sagði henni að
strákunum væri óhætt að stökkva.
Ungu mönnunum fannst mikið
koma til þess, að forsætisráðherra
landsins skyldi stökkva af svölunum
þeirra vegna. Öðru sinni fóru þeir
í Tarsan-leik og lögðu þá allan bú-
staðinn undir sig. Þeir hlupu um
og leituðu hver að öðrum. Matthías
opnaði dyrnar að skrifstofu forsæt-
isráðherra og hrópaði: Tarsan. Þá
sá hann að maður sem sat við skrif-
borðið hrökk í kút við öskrið. Þetta
var Hermann. Hann stóð upp til
hálfs og brosti til Matthíasar og
sagði: „Lokaðu, maður.“ Annað var
ekki sagt.
Heimasmiðjan
KRINGLUNNI SÍMI: 685440
• • .. %• • • • • • • ••
HÓTEL LOFTLEIDIR
REYKJAV/KURFLUGVELLI. 101 REYKJAVlK
SIM1: 9 1-22322
/na/anrfno/wn íufó/ui
m r