Morgunblaðið - 20.02.1991, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. FEBRUAR 1991
13
ara, var leikur hans bæði fínlegur
og leikandi léttur.
Signý Sæmundsdóttir og Vil-
helmína Ólafsdóttir fluttu Dein
Blaue Auge, eftir Brahms og
Nimmersatte liebe, eftir Wolf,
sem þær stöllur fluttu ágætlega
og var túlkun Signýjar á Nimmer-
satte liebe sérlega vel útfærð.
Rögnvaldur lék þrjú verk eftir
Chopin, tvo masúrka og vals í
e-moll en gat þess að hann væri
hættur að leika opinberlega. Ekki
var það að heyra á leik hans og
voru t.d. masúrkarnir mjög vel
fluttir og í valsinum sýndi hann
tilþrif, sem hann var frægur fyrir
í-eina tíð. Sean Bradley, Kristín
Benediktsdóttir, Anna Maguire,
Lovísa Fjeldsted og Richard I.
Talkowsky fluttu fýrsta þáttinn
úr sellókvintettinum í C-dúr eftir
Schubert og var flutningur þessa
erfiða en viðkvæma verks slakur.
Þessum hátíðartónleikum lauk
með frumflutningi tónverks eftir
Ragnar Björnsson, sem hann
nefnir „Á hlaupum" og er það
samið með kennara skólans í
huga. í verki Ragnars, sem flutt
var undir stjórn hans, er ýmislegt
að gerast og þó það sé nokkuð
laust í formi, var það skemmtilegt
áheyrnar og vel viðeigandi lok á
ánægjulegri kvöldstund með
kennurum skólans. Fyrir góðan
tónlistarskóla þarf gott húsnæði
en þá fyrst verður tónlistarskóli
góður, að hann hafí á að skipa
gðum tónlistarmönnum, sem láta
sig varða allt er lýtur að ham-
ingju og heill nemendanna og þar
stendur Nýi tónlistarskólinn vel
að vígi.
Nýi Tónlistarskólinn
Tónlist
Jón Ásgeirsson
Það er ekki á hverjum degi, að
tónlistarskóli eignast nýtt og sér-
hannað húsnæði, en nú um ára-
mótin keypti Nýi Tónlistarskólinn
húsnæði að Grensásvegi 3 og er
nýlokið við innréttingar, sem
teiknaðar voru af Birni Emils-
syni, arkitekt. Af þessu tilefni
stóðu kennarar og nemendur skól-
ans fyrir hátíðartónleikum í tón-
leikasal skólans sl. sunnudag.
Eftir að Gísli Ingvarsson, formað-
ur skólanefndar, hafði boðið gesti
velkomna og stuttlega lýst að-
draganda að stofnun skólans og
sögu hans og Ragnar Bjömsson,
skólastjóri sagt það von sína að
nemendur ættu eftir að vera ham-
ingjusamir í góðum skóla, hófust
hátíðartónleikarnir.
Fyrstur lék Árni Arinbjamar á
orgel skólans, sem er íslensk smíð,
orgelverk eftir Buxtehude,
Prelúdíu, fúgu og chaconne í C-
dúr af þeirri reisn og kunnáttu
sem skipað hefur Árna í röð okk-
ar bestu orgelleikara. Jón Aðal-
steinn Jónsson lék þijú smálög
fyrir einleiksklarinett eftir Stra-
vinsky. Jón er mjög góður klari-
nettuleikari og lék hann þessi
skemmtilegu verk afar vel, bæði
hvað snertir fallega mótun tónsins
og tæknilega útfærslu. Ásdís Þor-
Ragnar Björnsson, skólastjóri með Nýja tónlistarskólann í baksýn.
steinsdóttir Stross og Svana
Víkingsdóttir léku sex tilbrigði K
360, eftir Mozart. Þessi tilbrigði,
sem þær stöllur léku vel, em sam-
in 1781, yfir franskt alþýðulag,
Hélasj’ai perdu mon amant, og
veit undirritaður ekki til þess að
tilbrigði þessi hafi fyrr verið leikin
á tónleikum hér á landi.
Keith Reed og Bjarni Þór Jónat-
ansson fluttu Vögguljóð á hörpu,
eftir Jón Þórarinsson og Flickan
kom ifrán sin álsklings möte, eft-
ir Sibelíus og var eftirtektarvert
hversu framburður textans hjá
Reed var skýr en þó sérstaklega
hve vel hann söng lag Sibelíusar.
Ragnar Björnsson lék með strok-
sveit kennara orgelkonsert op. 4
nr. 3 í g-moll eftir Handel en tveir
ungir nemendur á fiðlu og selló
vom einleikarar og vakti leikur
þeirra verðuga athygli tónleika-
gesta. Kristinn H. Árnason gítar-
leikari, lék Prelúdíu nr. 1 eftir
Villa-Lobos og svo sem vænta
mátti hjá svo ágætum gítarleik-
Kortlögð þögn
Bókmenntir
Jóhann Hjálmarsson
Páll Valsson: ÞÖGNIN ER EINS
OG ÞANINN STRENGUR. Þróun
og samfella í skáldskap Snorra
Hjartarsonar. Bókaútgáfa Menn-
ingarsjóðs 1990.
I umfjöllun sinni um skáldskap
Snorra Hjartarsonar, Þögnin er eins
og þaninn strengur, segir Páll Vals-
son að Snorri stefni „í myndmáli
sínu í sömu átt og atómskáldin".
Það sem Snorri og atómskáldin eiga
sameiginlegt er að dómi Páls „að
láta myndina tala“, en þetta má
telja meðal einkenna módemismans
heldur Páll fram.
Páli er aftur á móti ljóst að
Snorri stóð fastari fótum í íslenskri
ljóðhefð en atómskáldin og „var
ekki í sama mæli móttækilegur fýr-
ir ýmsum grundvallarhugmyndum
módemismans eins og firringu, rót-
leysi og einmanaleika".
Hafi Snorri hins vegar verið
„miklu fremur hallur undir hug-
myndir um að vera skilinn af fólk-
inu“ valdi hann afar sjaldan réttu
leiðina til þess.
Það er vísvitandi einföldun hjá
Páli Valssyni (stundum nauðsynleg
til að draga upp meginlínur) að
segja að Snorri leiti jafnvægis
náttúrunnar meðan atómskáldin
lýsi glundroða og firringu borgar-
menningar. í samanburðinum er
vissulega sannleikskom að fínna,
en þess ber að gæta að mörg atóm-
skáldanna ortu um og til náttúmnn-
ar, sóttu þangað næringu í mót-
sagnakenndum heimi.
Það er verðugt rannsóknarefni
að greina í hveiju bylting atóm-
skáldanna fólst. Var hún kannski
fyrst og fremst formbreyting?
Vikið er að „samþættingu"
Snorra í ljóðagerðinni sem felst í
„viðleitni til þess að flétta saman
gamalt og nýtt“. Um þetta hefur
oft verið talað og skrifað. Þessi við-
leitni er missterk hjá skáldum, en
jafnvel afneitarar hefðar og hinir
mestu nýjungamenn geta ekki slitið
sig alveg frá hefðinni.
Margir vitna til ljóðs Snorra sem
hann kallaði fýrst Land þjóð og
tungu í Tímariti Máls og menningar
í mars 1949. En eins og Páll Vals-
son skýrir frá heitir ljóðið Mars
1949 í bók Snorra Á Gnitaheiði
1952. í endurskoðari útgáfu 1960
er svo gamli titillinn tekinn upp.
Það vita margir, en líklega ekki
allir sem hafa ljóðið á hraðbergi,
að Land þjóð og tunga er „harðort
særingarljóð gegn inngöngu íslands
í Nato sem endanlega var ráðin á
Alþingi í mars 1949“ svo að stuðst
sé við orðalag Páls Valssonar. Með
upprunalega titlinum öðlast ljóðið
almennara gildi og þannig vildi
Snorri hafa það. Hann orti nokkur
pólitísk ljóð í sama eða skyldum
anda, en líka gegn ágangi Sovét-
valdsins eins og ljóðið Eg heyrði
þau nálgast sem fjallar um innrás-
ina í Ungveijaland 1956. Það ljóð
má engu að síður lesa án tengsla
við fyrirmyndina, vegferð manns-
ins, trúin og vonin skipa þar stærst
rúm.
í Hauströkkrinu yfir mér 1979,
síðustu bók Snorra, eru þjóðfélags-
leg ádeiluljóð að mestu úr sögunni
eins og Páll drepur á. Ljóðin eru
tilvistarleg, um stöðu mannsins í
heiminum. Snorri færðist sífellt nær
yngri skáldum í skáldskap sínum,
bæði hvað varðar efni og form.
Einfaldleiki varð áberandi, skraut
og mælska fyrri bóka var ekki leng-
ur fyrir hendi.
Snorri beitti mikið vísunum og
þykir mér Páll Valsson rekja það
með góðum og gildum dæmum.
Athyglisverðir eru einnig þættir
hans um þróun forms og um stíl
og táknheim í ljóðum Snorra.
Bók Páls er vandvirknislega unn-
in. í aðfaraorðum lýsir hann mark-
Snorri Hjartarson
miði bókarinnar að það sé „fyrst
og fremst að varpa ljósi á ýmis
mikilvæg einkenni skáldskapar
hans (Snorra) og benda á þá þróun
sem verður í þeim efnum milli
bóka“. Enn fremur kemst Páll svo
að orði að bókin sé eins konar „kort-
lagning“ á skáldskap Snorra.
Þetta virðist mér að mestu leyti
hafa tekist þótt heimildir séu nokk-
uð einlitar. Meðal ávinninga bókar-
innar er hvernig Páll skipar æsku-
skáldsögu Snorra Höit flyver ravn-
en (samin á norsku) í eðlilegt sam-
Páll Valsson
hengi upphafs nútímasagnagerðar
á íslandi.
Það hvemig Snorri lét myndina
tala og síðar atómskáldin er nú að
verða hefðbundinn módemismi. Eitt
slíkra dæma sem tekið er úr Haust-
rökkrinu yfir mér (og Páll segir
m. a. einkennast af hnitmiðun og
myndhverfingu) lítur þannig út:
Rauð
í framréttri hendi
fjallsins
ársólin.
DÆLUR
TIL ALLRA VERKA
Hallgrímskirkja:
Kvöldbænir og
messur á föstimni
í Hallgrimskirkju á föstunni eru
kvöldbænir, messur og fræðsla um
trúarlíf. Leitast er við að hafa
minningu Hallgríms Péturssonar
í heiðri og vekja athygli á Passíu-
sálmunum.
í frétt frá Hallgrímskirkju segir,
að um árabil hafi verið kvöldbænir
í kirkjunni alla virka daga föstunnar
klukkan 18, nema miðvikudaga og
laugardaga. Lesinn er Passíusálmur
og flutt kvöldbæn'. Á hveiju miðviku-
dagskvötdi klukkan 20.30 eru föstu-
messur. Þar er píslarsagan lesin og
íhuguð og sungið úr Passíusálmun-
um. Engin predikun er flutt, en að
lokinni stundinni, um klukkan 21,
verður fræðslusamvera í safnaðar-
salnum, þar sem dr. Sigurbjöm Ein-
arsson biskup ræðiur um trúarlíf og
trúariðkun.
Hallgrímskirkja er opin alla daga,
nema mánudaga, klukkan 10-18.
LENSIDÆLUR - SMÚLDÆLUR - BRUNADÆLUR - OLÍUDÆLUR -
VATNSDÆLUR - IÐNAÐARDÆLUR — LANDBÚNAÐARDÆLUR OG AÐRAR
DÆLUR TIL FJÖLBREYTTRA NOTA. E-JET dælurnar hafa mikla vinnslugetu og
eru gangöruggar við hinar erfiðustu aðstæður.
Varahlutaþjónusta.
Leitið upplýsinga
hjá okkur.
VELASALAN H.F.
ÁNANAUST 1, REYKJAVÍK. SÍMI 91-26122