Morgunblaðið - 20.02.1991, Qupperneq 32

Morgunblaðið - 20.02.1991, Qupperneq 32
-32_____________MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. FEBRÚAR 1991 Skógrækt á refilstigum oftir Jóhanti Isleifsson Þessa dagana er Rannsóknarstöð Skógræktar ríkisins á Mógilsá að leggja niður stórt tímamótaverkefni í skógrækt á Suðurlandi. Þrisvar hafa verið gerðar tilraunir til þess að efla skógrækt þar og setja upp verkefni með þátttöku bænda. Tvær tilraunir hafa farið út um þúfur og núna er Rannsóknarstöð Skógrækt- ar ríkisins að beita öllum ráðum til þess að koma því þriðja á kné. Saga þessa máls er í stuttu máli * eftirfarandi: Haustið 1988 var ráð- ist í stórt þróunarverkefni í skóg- rækt á vegum rannsóknarstöðvar- innar. Verkefnið var að koma á fót asparrækt til nytja á meðal bænda. Ríkisstjórn íslands samþykkti áætl- un um verkefnið til fimm ára í maí 1989, og Alþingi veitti fé til þess á fjárlögum. Þessi fimm ára áætlun kallast í daglegu tali „asparverkefn- ið“. Einn meginþátturinn í þessu verkefni var að koma plöntufram- leiðslunni til bænda, í stað þess að ríkisfyrirtæki hefði hana alfarið á sinni könnu — og jafnframt að auka afköst og lækka kostnað við fram- leiðsluna. Þetta tókst á fyrsta ári, en þá var kostnaður við framleiðsl- una helmingi lægri en opinbert framleiðsluverð Skógræktar ríkis- ins. Samningar voru gerðir við fimm garðyrkjubændur á Suðurlandi um að framleiða píöntur og nota til þess nýja ræktunaraðferð eftir fyr- irsögn sérfræðinga. Þessi samning- ur við okkur garðyrkjubændur var rammasamningur til fimm ára. Hann skyldi endurnýja ár hvert og miða framleiðsluna við upphæð fjárveitingar til verkefnisins hveiju sinni. Samkvæmt samningnum . tóku garðyrkjubændurnir 'fimm á sig allan stofn- og rekstrarkostnað, ólíkt því sem gerist í mörgum öðrum svipuðum verkefnum, en fengu tryggingu fyrir sölu á þeim afurðum sem stæðust gæðakröfur. Samningnum sagt upp I janúar á þessu ári sendi Rann- sóknarstöð Skógræktar ríkisins undirrituðum bréf, þar sem tilkynnt er að umræddur samningur yrði ekki endurnýjaður. Samt sem áður hafði fengist hærri fjárveiting til verkefnisins fyrir árið 1991 en árið 1990 en með þeirri fjárveitingu var lagður grunnurinn að þessu verk- efni. Akvörðun rannsóknarstöðvarinn- ar um að veita engu fjármagni til plöntuframleiðslunnar jafngildir því að þetta tilraunaverkefni er úr sög- unni; engar plöntur, engar tilraun- ir. Sú mikla vinna og þeir íjármun- ir sem hafa verið sett í verkefnið hingað til verða þar með að engu. En afleiðingarnar eru líka víðtæk- ari: einnig er verið að drepa í fæð- ingu tilraunir til þess að gera skóg- rækt ódýrari og afkastameiri og ekki síst að skapa atvinnu meðal bænda. Hverjar eru orsakirnar? Hveijar eru ástæður þess að svona hefur farið? Um það spyija vafalaust margir. Sjálfur hef ég engar viðhlítandi eða trúlegar skýr- ingar. Forstöðumaður rannsóknar- stöðvar skógræktarinnar ber fyrir sig fját-hagsvanda, og að ekki hafi „Traust fólks á áætlun- um skógræktarinnar hlýtur að vera brostið. Hætt er við að langt muni líða þar til svipuð verkefni komi aftur til framkvæmda á Suður- landi.“ tekist að fylgja eftir áætlunum síðasta árs, hvað varðar fram- kvæmdir. Hvernig þetta fer saman skil ég ekki, að vinna ekki áætluð verk en eyða samt of miklu. Ef svar forstöðumannsins er í megin- atriðum rétt þá segir það mér að íjármagn til verkefnisins hefur ver- ið notað til annarrar starfsemi skóg- ræktarinnar. Einnig að rannsóknar- stöðinni er annaðhvort ekki treyst- andi til þess að takast á við verk- efni sem þessi eða þá að það vant- ar vilja og metnað til þess. Um samskiptin við rannsóknar- stöðina má annars segja ýmislegt. Kaflaskipti urðu þegar nær allir starfsmenn hennar létu af störfum í maí 1990. Fram að þeim tíma virtist mikill áhugi vera fyrir verk- efninu og óskað eftir að það gengi vel. Eftir að nýir starfsmenn voru komnir til starfa — með fóðursölu- mann frá Sambandinu í starfi for- stöðumanns — virtist allt gerbreytt, engar upplýsingar að fá og erfitt að ná í menn. Verkefnið skipaði ekki lengur þann sess sem það gerði áður. — Oft fékk maður það á til- finninguna að öll starfsorka færi í það að finna upp ávirðingar á fyrr- verandi starfsmenn stöðvarinnar. Afleiðingar fyrir plöntuframleiðendur Að sjálfsögðu urðum við plöntu- framleiðendur áhyggjufullir um framgang áætlunarinnar, ekki síst þegar við heyrðum einn starfsmann Skógræktar ríkisins á Suðurlandi lýsa því yfir að þetta verkefni yrði nú ekki langlíft! Við fórum fram á að fá fund með landbúnaðarráð- herra og varð hann við beiðni okk- ar. Ráðherra taldi mjög mikilvægt að verkefnið tækist vel og taldi að með því væri verið að gera fyrstu alvöru tilraunir í umfangsmikilli skógrækt í landinu. Sagði ráðherra að ekki yrði hætt við verkefnið þó svo að illa gengi, hann mundi beita sér fyrir því að fjárveiting fengist til þess fyrir árið 1991. Og íjárveit- ingin fékkst, en því miður eru það einu efndirnar enn sem komið er. Verði niðurstaðan sú að hætt verði við „asparverkefnið", hefur það alvarlegar afleiðingar fyrir okk- ur ræktendur. Nefna má sem dæmi að við urðum að kaupa sérhæfða, margnota bakka, sem unnt átti að vera að nota allt samningstímabilið; þetta var gert í samráði við rann- sóknarstöðina. Þessi bakkar eru dýrir og nýtast ekki í margs konar ræktun. — Að sjálfsögðu nýttum við einnig annan búnað okkar til verkefnisins. Það er ekki nóg með að þessi gangur mála hafi alvarlegar afleið- ingar fyrir okkur framleiðendur. Ekki er síður alvarlegt að þetta er þriðja stóráætlunin sem er að fara í súginn. Traust fólks á áætlunum skógræktarinnar hlýtur að vera brostið. Hætt er við að langt muni líða þar til svipuð verkefni komi aftur til framkvæmda á Suðurlandi. Hvað er til ráða? Er unnt að snúa þessari þróun við? Jú, vissulega er það hægt, en mikið þarf til. I fyrsta lagi tel ég að mikilvægt sé að bjarga „aspar- verkefninu". En það er ekki nóg. Ljóst er að ef Skógrækt ríkisins á að gegna áfram forystuhlutverki í skógrækt, þá þarf að gera á henni viðamiklar breytingar. Mikið af þeim ijármunum, sem hafa verið ætlaðir til skógræktar á síðustu árum, hefur nýst illa og ekki skilað sér í það starf sem því var ætlað. Að mínu mati er eðlilegt að skóg- ræktin sinni fyrst og fremst rann- sóknum í skógrækt, gegni ákveðnu þjónustuhlutverki og annist eftirlit. Sjálfar framkvæmdirnar ætti að færa í áföngum út til bænda; þeir eru vel í stakk búnir til þess að taka við þeim. Slíkt fyrirkomulag yrði efalaust mikil lyftistöng fyrir bændur og landbúnaðinn; heppileg- ast er að þeir menn sem nýta landið vinni verkin. Jafnframt mundi þetta auka skilning þeirra á umhverfi sínu. Lokaorð Hér að framan hef ég gert grein fyrir því að mikilvægt skógræktar- verkefni á Suðurlandi er í hættu statt vegna vanefnda Rannsóknar- stöðvar Skógræktar ríkisins á Mó- gilsá. Ég vil að lokum spyija: Er þessi aðför gerð með vilja og vitund fjárveitingavalds? Eða er orsökin sú að nokkrir hrökafullir embættis- menn séu að misnota vald sitt og eyðileggja þýðingarmikið verkefni af annarlegum hvötum? Höfundur er garðyrkjubóndi. Byssuleikur í leikskólanum Kvikmyndir Arnaldur Indriðason Leikskólalöggan („Kindergart- en Cop“). Sýnd í Laugarásbíói. Leikstjóri: Ivan Reitman. Aðal- hlutverk: Arnold Schwarzeneg- ger, Pamela Reed, Penelope Ann Milier, Richard Tyson, Carroll Baker. I nýjustu myndinni sinni, Leik- skólalöggan, leikur Arnold Schwarzenegger tvö æði ólík hlut- verk. Hann er annars vegar ill- skeyttur harðhaus í löggunni sem leggur allt kapp á að fá glæpa- hund nokkurn á bak við Iás og slá. Hins vegar er hann ljúfur og indæll fóstri á leikskóla, þangað sem leikurinn berst og þar sem hann finnur sér nýja köllun. Það er erfitt að ímynda sér annan harðhaus kvikmyndanna en Arn- old sleppa óskaddaðan úr þessum geðklofa en það gerir hann með klaufalega austurríska hreiminn, klunnalegu hreyfingarnar og nokkrum góðum klækjum öðrum. Arnold er á höttunum eftir fyrr- um eiginkonu og syni glæpa- hundsins, en hún ein getur þjónað sem vitni lögreglunnar gegn hon- um. Aðeins er vitað í hvaða borg í Bandaríkjunum konan býr og í hvaða leikskóla drengurinn geng- ur þar. Svo af stað heldur Arnold ásamt nýjum félaga sínum, Pa- melu Reed, sem á að læða sér inn í skólann sem fóstra og komast Mýkri ímynd; Schwarzenegger í myndinni Leikskólalöggan. að því hver drengurinn er. En Reed, sem er kímin og skemmtileg leikkona og á til að stela athygl- inni frá stjörnunni, veikist og það er ekkert annað fyrir Arnold að gera en taka að sér fóstrustöðuna. Eins og önnur gamanmynd Arnolds, „Twins“, er Leikskóla- löggan tilraun stjörnunnar til að mýkja ímynd sína og veitir ekki af eftir hinn ofbeldisfulla sumars- mell Fullkominn hug. Eins og í „Twins“, sem Ivan Reitman leik- stýrði líka, snýst gamanið mest um skemmtilega ýktar andstæður og eins og í þeirri mynd er ákveð- inn frumleiki fyrir hendi. Allur leikskólakaflinn er indælis uppá- komugaman og oft fyndinn enda hugmyndin ekki slæm að láta úrilla vöðvaljallið fást við óþekkt- arormana og vinna þá um síðir á sitt band. Leikskólalöggan er auðvitað skyndimatur, fljótétin og auðmelt. Myndin er sannarlega ágætis af- þreying, skemmtigildið er mikið, en það er eins og framleiðendurn- ir hafi ekki alveg vitað á hvaða markað þeir ætluðu að stefna vörunni. í einn stað er myndin grimmur og harðsoðinn þriller en skiptir svo alveg yfir í hugljúfa Ieikskólasögu með pínulitlu af ró- mantík útí en þetta tvennt á eink- ar erfitt með að samtvinnast í Iögulega heild. Eina stundina er hún eins og þijúsýning en hina bönnuð innan 16 ára. Hasarinn er ágætlega framkvæmdur en stundum veltir maður því fyrir sér hvað hann sé að gera þarna. Skemmtilegur leikarahópur er í myndinni. Carroll Baker mætir hér á tjaldið eftir langt hlé og fer sérlega vel með illúðlegt hlutverk ömmu litla drengsins; Richard Tyson er voldugur en eilítið geggj- aður krimmi og Penelope Ann Miller fer ágætlega með hlutverk eiginkonunnar óttaslegnu. Pakkningarnar eru allar mjög snyrtilegar og því má ekki gleyma að þótt skyndimatur sé bara skyndimatur smakkast hann yfir höfuð vel og er góður til síns brúks. Es. í grein minni um Flugna- höfðingjann, Morgunblaðið 12.2. nefndi ég rithöfundinn William Golding ætíð Goldmann. Leiðrétt- ist það hér með. ROCKY KVEÐUR Kvikmyridir Sæbjöm Valdimarsson Bíóhöllin Rocky V Leikstjóri John G. Avildsen. Handrit Sylvester Stallone og John G. Avildsen. Tónlist Bill Conti. Aðaileikendur Sylvester Stallone, Talia Shire, Burt Young, Sage Stallone, Tommy Morrison. Bandarísk. United Artists 1990. Þá er komið að leiðarlokum einnar kunnustu kvikmyndahetju síðari ára. Mikið vatn hefur run- nið til sjávar síðan Rocky leit dagsins ljós fyrir hálfum öðrum áratug. Sú ágæta mynd hlaut geysivinsældir, fjallaði um sigur smælingjans í hörðum heimi, ameríska drauminn og varð til þess að hann rættist einnig hjá Stallone, höfundi myndarinnar. Hann lagði allt í sölurnar til að fá að fara með aðalhlutverkið í kvikmyndagerð þessa hugarfóst- urs síns og tókst það með harð- fylgi. Árangurinn á síðum kvik- myndasögunnar. Framhalds- myndirnar urðu fjórar, hagnaður bálksins nálgast einn milljarð — dala, vel að merkja, eftirapanirnar óteljandi. Fyrsta myndin' ber höfuð og herðar yfir fimmuna, sú næsta átti fríska spretti og magnaðn lókakafla. Sú þriðja er þessum penna einkar minnisstæð, þar sem hann sá myndina á rigningar- morgni í New York ásamt spúsu sinni og voru ein bleiknefja innan- um skara óárennilegra blámanna sem flestir höfðu reykt eitthvað sterkara en filterlausar Camel ... En til allrar guðs lukku héldu hin- ir þeldökku, afrógreiddu sessu- nautar flestir 'með „hinni stóru, hvítu von“, en ekki því óárenni- legá svaðamenni og kynbróður sínum, Mr. T., sem var þó svo sannarlega kraftmikill skratti. Sú fjórða var slöpp gróðamynd með ágætum þjálfunaratriðum, yfírgengilegum lokabardaga í Moskvu, og ekki bætti sænska buffið Lundgren úr skák sem hinn sovéski andstæðingur hnefaleik- arans. Frá upphafi hefur áhersla verið lögð á að skapa goðsögn í kring- um hetjuna Rocky, hann _hefur jafnan átt að vera ímynd hins hugprúða, drenglundaða baráttu- manns sem á ekki til hugtakið uppgjöf í sínu heilabúi. Ameríski draumurinn holdi klæddur, sviðs- ljósunum beint að einstaklingi sem rífur sig upp úr vesöld og volæði í reisn og ríkidæmi. Löng- um látinn fara halloka gegn of- stopamönnum utan hrings sem innan, lungann úr myndinni, sam- hliða því byggð sterk samkennd með söguhetjunni og oftast hefur kvikmyndagerðarmönnum tekist að fylla saklausa áhorfendurna heift og drápshug í garð andstæð- ingsins. Fá adrenalínið til að flæða. En nú er búið að blóðmjólka þessa slitseigu uppskrift, lopinn tekinn að teygjast um of og aldur- inn farinn að setja mark sitt á garpinn. Jafn sára einfaldur efni- viður býður tæpast uppá fram- haldsmyndagerð og nr. fimm er dapur lokapunktur á ferli hörku- tóls sem lagði heiminn að fótum sér. Myndin hefst er þeirri fjórðu lýkur, við heimkomu Rockys eftir bardagann í Moskvu. í ljós kemur að karl er orðinn illa farinn eftir öll kjaftshöggin í hringnum, heila- skemmdir orðnar ískyggilega áberandi í toppstykkinu. Læknar segja að mál sé að linni. Einsog það sé ekki nóg þá hefur kempan verið prettuð uppúr skónum í f'jár- málum og eftir svosem stundar- ijórðung sýningartíma er hann kominn aftur á botninn á bernsku- slóðunum í sultarhverfum Philad- elphiuborgar. Þar bankar uppá ungur og efnilegur slagsmála- maður og stýrir Rocky piltinum til sigurs í hveiju einvfginu á eft- ir öðru. En peningamenn sjá í þessu von til að koma Rocky í hringdansinn á ný. Stallone tekur sig ósköp alvar- lega og rembist — einsog sá einn sem á feril sinn í rústum — að vinna hjörtu áhorfenda. Blandar í þeim tilgangi myndina með harla aulalegum og væmnum fjöl- skyldumálum. Þá er andstæðing- urinn af slakara taginu, þó kom- inn sé af Morrisonættleggnum væna (sem m.a. taldi John nokk- urn Wayne). Og drengstaulinn, sonur hans, hefur greinilega erft leikhæfileikana frá föðurnum. Flokkast það seint undir hól. Upp- fyllingarpersónurnar Shire og Young hafa frekar versnað með árunum, ef eitthvað er, og sjálfur er Stallone orðinn trénaður í hlut- verkinu. Kóreógrafía barsmíð- anna er listileg að venju og atriði úr fyrri myndunum notuð með góðum árangri. Tónlist, átök og spenna í ágætri samfellu í átaka- atriðunum. Annað er það nú eigin- lega ekki. Þó goðsögnin, milljóna- hetjan Rocky/Stallone sé nú greinilega orðin hetja gærdagsins, kveð ég garpinn með örlítilli eftir- sjá, yfir höfuð hefur hann verið frísklegur félagi í heil fimmtán ár.

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.