Morgunblaðið - 24.02.1991, Blaðsíða 10

ntj
r^QR(j)J^^A^l^C;S^WD^V^2(k(lf£SKjýAH:aW>l
TILLOGUR SJOMANNANEFNDAR
BÆNDUR TAKIÁBYRGÐ
Á KJÖTSÖLUNNlM
eftir Helga Bjarnason/viðtöl eftir Hall Þorsteinsson
SJÖMANNANEFND leggur til að framleiðsla kinda.kjöts verði aðlöguð
innanlandsmarkaði með snöggu átaki og að komið verði upp nýju
landbúnaðarkerfi þar sem ábyrgðin á sölu framleiðslunnar flytjist frá
ríkinu til framleiðendanna sjálfra, það er bænda og afurðastöðva.
Nefndin leggur til að bændum og vinnslu- og söluaðilum verði gert
að hagræða þannig að verð kindakjöts lækki um 20% á sex ára tíma-
bili. í þeim tilgangi á að gefa viðskipti með framleiðslurétt frjálsan
þannig að snjöllustu framleiðendurnir geti aukið framleiðslu sína en
aðrir hætt.
Ikjölfar þjóðarsáttarsamninganna
fyrir ári var skipuð nefnd til að
gera tillögur um stefnumörkun
sem miði að því að gera búvöru-
framleiðsluna hagkvæmari.
Guðmundur Sigþórsson skrif
stofustjóri landbúnaðarráðuneytis-
ins er formaður nefndarinnar og
með honum eru forystumenn bænda
og helstu samtaka launþega og at-
vinnurekenda. I nefndinni eru sjö
menn og hefur hún kallað sig eftir
því sjömannanefnd.
Nefndin taldi brýnast að bytja á
aðgerðum í sauðfjárframleiðslunni,
enda er þar að finna mesta vandann
í íslenskum landbúnaði, töluverð of-
framleiðsla er á kindakjöti og að-
dragandi framleiðslunnar langur.
Skýrsla nefndarinnar um sauðfjár-
búskapinn er áfangaskýrsla, þar sem
einkum er fjallað um framleiðslu-
þáttinn, og síðar er von á frekari
tillögum um aðra þætti svo sem
skipan úrvinnslu, afurðastöðva og
sölumála og einnig um aðrar bú-
greinar. Meðal annars er von á
skýrslu um kúabúskapinn einhvern
næstu daga.
Nefndin segist hafa eftirfarandi
meginmarkmið að leiðarljósi við út-
færslu hugmynda um breytta land-
búnaðarstefnu: að lækka vöruverð
til neytenda án þess að slaka á þeim
gæðakröfum sem gerðar eru til bú-
vara í dag, að leita Ieiða til lækkun-
ar vöruverðs án þess að það komi
niður á afkomumöguleikum bænda
og að niðurstaðar skuli leiða til lækk-
unar opinberra útgjalda til landbún-
aðarins.
Óhjákvæmilegt
að bændum fækki
Sjömannanefnd dregur saman
upplýsingar um stöðu sauðfjárfram-
leiðslunnar í eftirfarandi yfirlit:
Kindakjötsneysla hefur dregist
saman undanfarin ár og líklegt að
svo muni verða áfram næstu ár ef
ekki tekst að lækka verð til neyt-
enda verulega, þar sem horfur eru
á að verð annarra kjöttegunda lækki
umtalsvert á næstu árum. Útflutn-
ingur kindakjöts er ekki réttlætan-
legur við þær aðstæður á heims-
markaði sem við búum við í dag og
fyrirsjáanlegar eru á næstu árum,
þ.e. að útflutningur skiii aðeins and-
virði slátur- og heildsölukostnaðar
en engu upp í laun og kostnað
bænda. Framlög ríkisins vegna sauð-
fjárafurða nema sem svarar 4 mill-
jörðum króna á ári eða um 4% út-
gjalda ríkissjóðs. A komandi árum
þarf að draga úr þeim.
Nefndin telur að eina sýnilega
leiðin. til að tryggja stöðu sauðfjár-
ræktar til frambúðar sé að auka
afköst einstakra bænda og hagræða
þannig að verð geti lækkað. Til þess
að ná fljótt árangri í því efni þurfi
að gefa þeim bændum, sem besta
aðstöðu hafa, möguleika til að auka
framleiðslu sína. Til þess að svo
megi verða þurfi aðrir að draga úr
framleiðslu eða hætta alveg búskap.
Til lengri tíma litið virðist það eina
leiðin til þess að treysta sauðfjárbú-
skap í landinu og forðast algjört
hrun í bændastétt. Útreikningar
nefndarinnar sýna að óbreytt fram-
hald þeirrar þróunar sem verið hefur
sl. 10 ár myndi leiða til þess að
heildameysla á kindakjöti yrði um
6.500 tonn árið 1996, eða tæplega
2 þúsund tonnum minni en nú. „Va-
lið stendur því engan veginn á milli
þess að bændum fækki eða þeim
fækki ekki. Málið snýst um að auka
hagkvæmnina svo að samkeppni frá
öðrum vörum skaði ekki kindakjöts-
neyslu enn frekar og eyðileggi þar
Steingrímur Hermannsson, formaður
Framsóknarfiokksins
Fagna þeirri saia-
stöóa sm aáist hetur
„EG tel tillögumar vera mjög athyglisverðar, og fagna mjög
þeirri samstöðu sem hefur náðst, til dæmis með verkalýðshreyf-
ingunni, sem lengi vel hefur ekki viljað taka þátt í störfum
sexmannanefndar við ákvörðun grundvallarverðs búvara til
bænda. Ég tel líka að fulltrúar bænda hafi tekið á þessum
málum með mikilli ábyrgð og horfst í augu við þann augljósa
vanda sem er, og ég vona að þetta geti orðið grundvöllur að
búvörusamningi," sagði Steingrímur Hermannsson, formaður
Framsóknarflokksins.
Steingrímur sagði að sér
sýndist að í tiilögum sjö
mannanefndar væru nokk
ur atriði sem
taka yrði til
frekarí skoðun-
ar, og nefndi þar
sérstaklega að
stýra þyrfti
fækkun sauðfjár
þannig að þær
byggðir sem
ekki þyldu
fækkun þyiftu
ekki að verða
fyrir henni. „Þá tel ég jafnframt
að huga verði að fækkun sauðfj-
ár með tilliti til gróðurverndar
og umhverfismála, en ef það er
tekið inn í framkvæmdina þá tel
ég þetta vera hinar merkustu
tiilögur. Það er gert ráð fyrir
töluvert ríflegri gi’eiðslu til
bænda fyrir framleiðsluréttinn,
en ég gæti trúað því að það
þyrfti að styrkja jarðakaupasjóð
þannig að ríkið geti þá keypt
jarðir sem menn þurfa að yfir-
gefa, og tel það ekki óeðlilegt"
Varðandi gerð nýs búvöru-
samnings á grundvelli tillagn-
anna sagði Steingrímur að æski-
legt væri að næsta ríkisstjóm
gæti haft eitthvað um hann að
segja. Hann sagðí að þar sem
Alþýðuflokkurinn væri mjög
tregur til að ganga frá búvöru-
samningi, þá hefði hann lagt það
til innann ríkisstjómarinnar að
frá samningi yrði gengið með
fyrirvara um samþykki nýrrar
ríkisstjórnar, og hann gerði sér
vonir um að samkomulag gæti
orðið um það.
Fullvirðisréttur , þ.e. leyfilegt fram-
leiðslumagn við fullu verði, er nú:
12.000 tonn
2.800 tonna _________
óvirkur réttur
. 900 tonn er það
magn sem tillögur
gera ráð fyrir að
verði keypt upp. —j
9.200.
Fullvirðisréttur er óvirkur
vegna sérstakra samninga
eða riðuniðurskurðar, en
þennan rétt þarf að kaupa
upp.
Áætluð framleiðsla af kindakjöti í haust verður nálægt
9.200 tonnum, um 900 tonn umfram það sem
markaður er fyrir. Gert er ráð fyrir að rikið kaupi rétt af
þeim sem vilja selja. Ef bændur eru ekki reiðubúnir til
að selja það sem til þarf verður framleiðsluréttur allra
bænda skertur um það sem á vantar.
Sauðfé í landinu er nú um 560.000 að tölu. Til að ná framleiðslu-
getu niður um 900 tonn þarf að skera um 70.000 ær. Það eru
fleiri kindur en nú eru í Vestur- og Austur Húnavatnssýslum.
Þær 70.000 ær sem skornar yrðu í haust yrðu viðbót við þau
9.200 tonn sem ráð er fyrir gert. Það kjöt yrði væntanlega urðað.
6 ÁRA RAMMI SAUÐFJÁRFRAMLEIÐSLU
Fullvirðisrétturinn verði nú kallaður GREIÐSLUMARK, þ.e. það magn kindakjöts
sem bændum verði greitt fyrir. Þetta magn verði breytilegt, endurskoðað á hverju
ári, og fer eftir innanlandsmarkaði hverju sinni.
Öll umframframleiðsla verði á ábyrgð bænda. Þeir geta t.d. flutt kjötið út.
Til hausts 1992 verði viðskipti með fullvirðisrétt háð ákveðnum skilyrðum.
Eftir 1992 verði viðskipti með greiðslumark frjáls, þ.e. bóndi getur keypt
greiðslumark af öðrum bændum til að ná betri nýtingu á jörð sinni.
HVAÐ
TEKUR
VIÐ?
oc
C
i-
§
5
Q.
2
<0
Q
s
í
co
5
Q.
Q.
s
§
5
CO
-J
'3
E
£
o
J
5
Ö
*
■J
Q
oc
Ul
Almenn lækkun afurðaverðs
Dæmi um smásöluverð:
1 kg. lambalæri, 722 kr.
2% lækkun
1 707 kr.
Verðlagningakerfi sauðfjárafurða verði óbreytt í tvö ár,
til 1. sept. 1992. Þá verði kerfið endurskoðað, og m.a.
kannaðir kostir umboðsviðskipta.
Útgjöld ríkissjóðs-----------------------------
vegna sauðfjárframleiðslu 3.432 milljónir króna
I tillögunum kemur fram hagræðingarkrafa, þ.e. verð á kindakjöti til bænda lækki fyrst
um 2%, og síðan um 4% á ári og í heild verði 20% raunverðslækkun frá þvi sem nú er.
Þessari lækkun eiga framleiðendur að ná fram með hagræðingu í
rekstrí. Snjallir bændur og þeir sem telja sig það geta kaupi greiðslu-
mark af þeim sem vilja minnka við sig eða hætta
búskap og nái þannig fram betri nýtingu á vinnu-
afli, tækjum og húsum.
4%
1 679 kr. 4%
3.106
652 kr.
2.619
4%
626 kr.
2.538
4%
601 kr.
2.458
4%
577 kr.
2.382
1.844