Morgunblaðið - 07.04.1991, Blaðsíða 8

8 C
MORGUNBLAÐIÐ MANNLIFSSTRAUMAR SUNNUDAGUR 7. APRÍL 1991
LÆKNISFRÆÐl/£r tœknifrjóvgun skepnum einum sambobin?
Meyfæðing
FYRIR rnánuði eða svo kom smágrein i ensku
læknariti eftir konu sem er sálfræðingur og vinn-
ur á kvenlækninga- og fæðingardeild eins af stóru
sjúkrahúsunum í London.
Þetta er örugglega skammt-
urinn sem ég pantaði
hjá sæðisbankanum.
S'
eftir Þórorin
Guðnason
Igreininni segir frá þrítugri konu
sem leitaði til deildarinnar vegna
þess að hún þráði að eignast bam,
en kynmök hafði hún aldrei haft og
vildi fyrir alla muni komast hjá slíku.
mmmmmmmmm Bæði hafði hún
heyrt getið um
glasaböm og
tæknifijóvgun og
vissi að svona deild
var hjálpleg konum
sem ekki hafði tek-
ist að.verða bams-
hafandi með hefð-
bundnu móti. Hún
taldi því víst að nýjasta tækni og
vísindi kynnu ráð sem henni mættu
að gagni koma.
Sálfræðinginn gmnaði að einhverj-
ar andlegar flækjur væra með í spil-
inu og gaf því grein sinni nafnið
Meyfæðingarárátta. Hún skrifaði
hana í trausti þess að læknar og
aðrir heilbrigðisstarfsmenn sem rek-
ist hefðu á svipuð vandamál lýstu
skoðun sinni og reynslu.
Viðbrögð létu ekki á sér standa.
Næstu morgna sögðu dagblöðin frá
þessu merkilega fyrirbæri og um fátt
var meira skrafað manna á meðal.
Heimspekingar, leigubílstjórar, prest-
ar, þingmenn — allir höfðu skoðun á
málinu og létu móðan mása. Blaða-
maður einn komst að því að norður
í Mið-Englandi hefði ráðgjafarstofn-
un varðandi fijósemi og þungun fall-
ist á að tæknifijóvga konu á þrítugs-
aldri og að minnsta kosti tvær aðrar
væra á biðlista. Yfirlæknirinn þama
sagðist nú eftir 23 ára starf vera
ýmsu vanur þegar rætt væri og deilt
um fóstureyðingar en önnur eins læti
og þetta meyfæðingartal hafði hrund-
ið af stað væra einsdæmi. Kannski
var það ekki síst fyrirsögn greinar-
innar sem hleypti öllu í bál og brand;
margir Bretar telja sig vel kristna
og vilja hafa sína guðfræði hreina
og ómengaða, enda lýsti einn hátt-
virtur þingmaður vanþóknun sinni á
þessu uppátæki með orðunum: „Ein
meyfæðing er alveg nóg“ og krafðist
þess að blátt bann yrði lagt við tækni-
fijóvgun hreinna meyja. Heilbrigðis-
ráðherrann, sem er kona og heitir
því virðulega nafni Virginia Bott-
omley, upplýsti þá að með löggjöf sem
þingið afgreiddi í fyrra hefði verið
séð við þessum leka og reynt að setja
undir hann. Hún minnti á lagagrein
sem skyldaði ráðgjafarstofnanir til
að líta á framtíðarhorfur hins vænt-
anlega tæknibams og þörf þess á
föðurlegri forsjá.
Áðumefnd stofnun hefur alltaf
tekið vel á móti einstæðum konum
sem til hennar hafa leitað, gjarnan
ein á móti hveijum íjórum giftum eða
í sambúð, alls um tvö hundrað á ári
„og það getur svo sem vel verið að
einhveijar þeirra séu jómfrúr" segir
yfirlæknirinn.
Annar blaðamaður hitti að máli
hálffertuga konu sem átti fimm ára
gamlan son. Snáðinn hafði komið
undir með hjálp vísindanna því að
mömmu hans langaði til að eignast
afkvæmi en leiðir hennar og „þess
eina rétta“ höfðu ekki legið saman.
Af trúarlcgum ástæðum vildi hún
ekki stofna til skyndikynna og leitaði
heldur á náðir tækninnar.
Tvær breskar skáldkonur vora
meðal þeirra sem létu ljós sitt skína
í umræðunni miklu um meyfæðingar
nútímans. Önnur kvað upp úr með
það að tæknifijóvgun væri brot á
lögum guðs og náttúrunnar. Hin
sagði þau ummæli grpflega móðgandi
að þessar konur væra að „sníkja sér“
böm. Þær hefðu bersýnilega meiri
ábyrgðartilfinningu en unglingsstúlk-
ur sem yrðu ófrískar af slysni og í
andvaraleysi. Þessar konur hefðu
gjörhugsað sín mál og væra staðráðn-
ar í að vera bömum sínum bæði feð-
ur og mæður. Skoðanir era greinilega
skiptar.
SIÐFRÆÐI/£7? lífib undirbúningur
fyrir daubann?
Dauðinn á ekki að vera
neittfeimnismál
Líkt og silungur stökkva úr vatni á eftir fluguni, stökkva spurning-
ar úr huganum á eftir svörum. Siðan stinga þær sér aftur með ný-
fengna vitneskju í maganum og skilningurinn vex. Spurningin um
tilgang lífsins syndir undir spegilsléttri vitundinni og oft hefur hún
stokkið og gleypt fljúgandi svar.
Marga fýsir að vita merkingu
lífsins og þeir spyija: „Hver
er tilgangur lífsins?" og Vænta þess
að finna stutt og laggott svar. Svar-
ið á að rúmast í einni hnitmiðaðri
setningu, vera ein
lítil fluga. En lífið
er margslungið og
flókið eins og mað-
urinn. Lífið á sér
óendanlega marg-
ar hliðar, þó innsti
kjarni þess sé ef
til vill einn. Kjarn-
inn verður þó hul-
inn uns ótal spurningum hefur ver-
ið svarað og ótal ráðgátur leystar.
Hugsanlega er svarið stutt og lag-
gott, en við verðum að synda yfir
vatnið áður en við komumst hinum
megin og gleypa ótal flugur á leið-
inni. Síðasta flugan er dauðaflugan.
Spyijum nú um merkingu hennar,
því merking hennar er hluti af svar-
inu um tilgang lífsins. Hún er gátan
sem vert er að leysa. Hvaða þýð-
ingu hefur vitneskjan um dauðann
fyrir lifandi menn? Er hugsanlegt
að lífið sé undirbúningur fyrir dauð-
ann? Ef svo er, að hvaða leyti og
eftir Gunnar
Hersvein
SKÓLAMÁL /Erþó rffyrir námsrábgjöf
í grunnskólum?_______

Obið hus
r\ M f f • • f f
i Valholl
/
Frá og með mánudeginum 8. apríl verður opið hús í Valhöll,
Háaleitisbraut I, frá kl. 15:00 til 18:00 alla daga fram að
kosningum 20. apríl.
8oðið verður upp á kaffi og aðrar ve'itingar og spjallað um
kosningabaráttuna.
Frambjóðendur Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík verða á staðnum.
Davíð Oddsson, formaður Sjálfstæðisflokksins, og kona hans
Ástríður Thorarénsen, verða_
gestir fyrsta daginn frá ,
Xll)
FRELSI OG
MANNÚÐ
ld. 16:30 til 17:30.
Allir velkomnir.

i'&iSs

Námsmðgjöf
SENN fer að líða að skólalokum. 10. bekkingar segja skilið við grunn-
skólann og munu hasla sér völl á nýjum námsbrautum. Tæpir tveir
mánuðir eru þangað til skila þarf inn umsóknum um vist í framhalds-
skólum. Skyldu allir vera búnir að taka ákvörðun um hvert þeir
stefna og hafa grunnskólarnir gert eitthvað til að leiðbeina þeim?
Imínum huga eru starfsval og
námsval óaðskiljanlegir hlutir
enda krefjast flest störf þjóðfélags-
ins sérhæfðs skólaundirbúnings
lengri eða skemmri. Það er í 9.-10.
bekk sem hægt er
að ætlast til að
nemendur fari að
gera sér grein fyr-
ir hvert hugur
þeirra leitar og er
því nauðsynlegt að
að „skólinn", það
er ákveðinn, sér-
hæfður starfsmað-
ur, styðji þá í þeirri leit og veiti
þeim upplýsingar sem að haldi
megi koma.
Slíkur maður er námsráðgjafinn.
Óháður aðili innan skólans, aðeins
til að veita góð ráð og leiðbeina,
maður sem lætur sig framtíð nem-
andans skipta og framgang hans í
náminu. Hann er til viðtals í skólan-
um þar sem nemendur geta leitað
til hans, hann getur rætt við bekkj-
ardeildir í heild eða kallað til sín
einstaka nemendur, kannað hug
þeirra og gefið þeim kost á að afla
fyrir þau upplýsinga. Hann er fyrst
og fremst þjónustuaðili — ekki sá
sem gerir kröfur. Það er höfuðnauð-
syn að hann eigi trúnað nemenda.
Að mínu mati þarf hann að hafa
nokkurt sjálfstæði innan starfshóps
skólans svo að nemendur fái ekki
á tilfinninguna að hann sé útsend-
ari skólastjórans eða vitorðsmaður
kennara sem þeir hafa staðið sig
illa hjá. Þrátt fyrir þetta þarf hann
auðvitað að starfa í nánu samstarfi
við skólastjórn og ekki síst umsjón-
arkennara sem oftast vita best hvað
skjólstæðingum þeirra líður. í yngri
bekkjum þarf hann og að vera í
góðum tengslum við sérkennara
sjái hann þörf á liðveislu þeirra.
Ætla má að fyrst reyni verulega
á hlutverk námsráðgjafa þegar 9.
bekkingar fara að velja sér val-
greinar I 10. bekk. Undirbúningur
þarf að vera í gangi framan af vetri
því að valið ætti að fara fram á
útmánuðum til að ráðrúm gefist til
skipulagningar á námshópum í 10.
bekk — og hægt sé að breyta vali
áður en allt er rígskorðað í stunda-
skrá. Taka skal fram að margir
nemendur eru afar reikulir í ákvörð-
unum sínum enda ekki við öðru að
búast af svo ungu fólki á mótunar-
og óróaskeiði.
í 10. bekk þarf, fljótlega eftir
að skólastarf hefst að hausti, að
kynna þau tækifæri sem bjóðast
að loknum grunnskóla. Það má
gera í tengslum við starfskynningu
sem orðin er hefð í mörgum skólum.
Þannig gefst tækifæri til að knýta
saman nám og starf í hugum nem-
endanna. Sem betur fer eru náms-
ráðgjafar starfandi í flestum fram-
haldsskólum og.því auðsótt að fá
þá í heimsókn ásamt forystumönn-
um nemenda eða/og fyrrum nem-
endum grunnskólans.
Svona skólakynning, þar sem
námsháttum og félagslífi í hveijum
skóla er lýst, fellur alltaf í góðan
jarðveg hjá nemendunum og þá er
gjarnan sáð því fræi sem vert er
að hlúa að yfir veturinn og sjálf-
gert að námsráðgjafinn verði sá
ræktunarmaður sem sér um að það
fari að spíra þegar vorar. Á þessum
tíma er nauðsyplegt að talað sé við
hvern einstakan 10. bekking og
honum veitt persónuleg ráðgjöf og
svarað til fulls hverri spurningu sem
fram kemur, nota símann óspart í
upplýsingaleitinni og ráðgjafinn má
ekki vera feiminn við að viðurkenna
að hann viti ekki — það getur nefni-
lega verið mjög sterkur leikur því
það hvetur nemandann sjálfan til
að draga eigin ályktanir. Hlutverk
ráðgjafans er að veita upplýsingar
— ekki innræta.
Þessu upplýsingaferli þarf að
vera lokið þegar innritun í fram-
haldsskóla hefst og sakaði ekki að
hún færi fram t.d. milli páska og
eftir Gylfa
Pólsson