Morgunblaðið - 07.04.1991, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7. A'PRÍL1991
C 13
verið að leika með stjömunum Bessa
Bjamasyni, Agii Ólafssyni og Sigurði
Siguijónssyni. Hvort þeir hafi ekki
verið örlítið hrokafullir við hann,
nýgræðinginn?
„Nei, þvert á móti,“ segir Stefán.
„Það er frábært að fá tækifæri tfl
að leika með betri leikurum þjóðar-
innar. Þeir hafa svo mikla reynsiu
þessir karlar, það gefur mikið að
leika með þeim. Góðir leikarar lyrfta
manni upp, maður leikur betur.
Hroki? Nei, þeir eltast ekki við einsk-
isverða hhrti.
- Þykir þér vænt um hlutverk þitt
í „Ryði“?
„Þegar maður er búinn að vinna
lengi með ákveðinn „karakter",
hvemig svo sem hann er, hefur reynt
að skilja hann, þá þykir manni vænt
um hann.“
Svo sannfærir hann mig um að
leikarar verði mjög skilningsríkir á
endanum, og þykir mér það mjög
trúlegt.
Stefán var sex ára gamall þegar
hann flutti í þetta hús við Bergstaða-
strætið 'sem afi hans byggði og bjó
í, og faðir hans Jón Haraldsson arki-
tekt, og móðir hans Áslaug Stephen-
sen frumugreinir, síðar keyptu. Stef-
án segist ekki hafa orðið fyrir neinum
sérstökum leikhúsáhrifum heima fyr-
ir, þótt fjölskyldan hafí farið oft í
leikhús, en segja má að leiklistarfer-
ill hans hafi byijað þegar hann var
tíu ára gamall. Þá komu menn í
Austurbæjarskólann tjl að Ieita að
Morgunblaðið/Ragnar ÁxelBBon
dreng í aðalhlutverkið í „Karlinum á
þakinu“ og varð Stefán fyrir valinu
eftir að hafa sýnt hæfni sína. Síðan
lék Stefán mörg hlutverk bæði í Þjóð-
leikhúsinu og í útvarpsleikritum, og
eftir að hafa kynnst leikhúsheiminum
varð hann staðráðinn í þvi að gerast
leikari.
Eftir stúdentspróf úr MR, fór hann
til Frakklands og lærði frönsku um
tíma, en ákvað síðar að þreyta inntö-
kupróf við leiklistarskóla í London.
Meðan hann beið eftir svari úr þeim
skóla, tók hann einnig inntökupróf í
Leiklistar-
skóla ísland
og komst inn
í báða skól-
ana. Hér
heima sóttu
80 nemendur
um skólavist
en 8 komust
inn, og í Guildhall School of Music
and Drama í London, þreyttu nær
900 manns prófið en aðeins 25 kom-
ust inn. Hann ákvað að nema list
sfoa í London og fór utan. Taldi sig
hafa betra af því að hleypa heimdrag-
anum og byija frá grunni.
Ég spyr hann hvort ijolskyldan
hafi ekki verið stolt af honum, og
hann segir svo vissulega vera. „Hún
hefur ætíð staðið með mér í þessari
áráttu minni. Það er kannski ekki
hagkvæmt að senda börn sín í list-
nám, en það gerðu foreldrar mínir
sem betur fer og við systkinin höfum
reyndar öll lagt listgreinar fyrir okk-
ur. Eldri systir mín, Gyða, er „Art
Therapist“ í London, Haraldur bróðir
minn myndhöggvari og yngri systir
mín, Edda, sem býr hér enn heima,
hefur líka einhveija hættulega „tend-
ensa“!
Það er stórkostlegt að geta starfað
við það sem maður hefur áhuga á.
Það eru forréttindi."
Milli þessara tveggja leikara, Har-
alds heitins Bjömssonar til vinstri á
veggn um og Stefáns til hægri í
stólnum, velti ég því fyrir mér hvers
vegna menn leggja út á leiklistar-
brautina. Er það tjáningarþörfin,
þörfin fyrir að vera annar en maður
er, eða er það iófaklapp áhorfenda
sem þeir sækjast eftir?
„Það er lófaklappið' sko,“ segir
Stefán hiklaust.
Brosir svo: „Nei, það eru eflaust
margar ástæður fyrir því að ég gerð-
ist leikari. Upphaflega þótti mér
þetta spennandi heimur, upplifði
hann sem ævintýraheim þegar ég
var krakki, sviðið, búningana, fólkið.
Einnig er hér um að ræða tjáningar-
máta sem ég hef unun af.“
- En aðdáun áhorfemda?
„Það er mjög hvetjandi ef vel
gengur. Ef fólk upplifir það sem
maður er að gera, og hrífst," segir
hann og augun tindra.
- Þurfa leikarar almennt mikla
athygli?
„Sumir eru mjög feimnir, aðrir
nota hvert tækifæri tíl- að láta vita
af sér.“
- Og þú?
„Eg svara þessu á kiassískan hátt:
ég er feiminn að eðlisfari."
- Verðurðu móðgaður ef fólk
kannast ekki við nafn þitt né andlit?
„Alls ekki. Maður er ekki í þessu
til-afrverða frægur.“
- Nú? Til hvers þá?
„Frægðin getur verið fylgifiskur
og þá er hún vonandi verðskulduð.
Að leika er þörf og það fylgir því
mikil gleði að fá útrás fyrir hana í
þessu starfi."
Afi Stefáns var fyrsti lærði leikar-
inn á Islandi, nam í Komunglega leik-
húsinu í Kaupmannahöfn. Hann þótti
frábær leikari og var reyndar títt
nefndur „senuþjófur". Hvernig út-
• skýrir sonarsonurinn sikt fyrirbæri?
„Það á ekki að vera fallegt að
vera þjófur,“ segir hann og kímir.
„Senuþjófur getur verið sá leikari
sem einfaldlega er betri á sviðinu en
aðrir, og við því er ekkert að gera.“
Hann ræskir sig og horfir fast á
afa sinn á veggnunc „Eímnig getur
það komið fyrir að leikari dragi vís-
vitandi athyglina að sér þegar hann
ætti eklci að gera það. Með tilþrifum
sínum og leik heldur hann athygli
áhorfenda og þeir taka ekki eftir
þeim leikurum sem athyglin ætti að
beinast að.“
- Heldurðu að afi þinn hafi nokk-
uð gert það? hvísla ég.
Hann
glottir til senuþjófsihs og maður þor-
ir ekki fyrir sitt litla líf að líta upp
á myndina, hefur á tilfinningunni að
sumir kunni að glotta á móti.
„Ég veít það ekki,“ segir hann
svo, „hann naut sín skilst mér á svið-
inu. Var góður leikari. Það kæmir
mér ekki á óvart þótt hann hefði
haft gaman af því að gantast á sviði!“
Atvinnumöguleikar ungra leikara
virðast ekki miklir í fljótu bragði, en
Stefán segir að svo virðist sem flest-
ir er útskrifuðust á undanfömum
árum hafi fengið nóg að gera. „Víst
fylgir því óvissa að vera lausráðinn
leikari. Helst er að fá hlutverk í leik-
húsrmum tveimur, hjá atvrnnuleik-
hópum, eða í kvikmyndum sem koma
á stangli, en oft verða menn að taka
ýmsa bitlinga. Auglýsingar eru t.d.
ekki hátt skrifaðar á óskalista leikar-
ans, en þær gefa þó mest í aðra
hönd, leikhúsið aftur á móti hvað
minnst. Ef vasinn er að tæmast og
auglýsingastarf býðst, þá tekur mað-
ur því.“
Ég spyr hann hvort það sé ekki
rétt að menn þurfi að vera yfir þrít-
ugt til að komast að hjá Þjóðleikhús-
inu, hvort það sé ekki langur „reynsl-
utími“ fyrir
ungan - leik-
ara frá því
hann útskrif-
ast?
„Það er
kannski und-
arlegt að
yngra fólk
skuli ekki vera á samníngi, en mér
skilst nú að nýr þjóðleikhússtjóri
ætli að jmgja upp.“
Stefán vill ekki kannast við neina
öfund meðal ungra leikara þótt einn
fái fleiri hlutverk en annar. Hiutverk-
askipan fari eftir því hvers konar
manngerð það er sem leíkstjórinn
leitar að.
Við ræðum um samvinnu leikarans
og leikstjórans, hvort hann hafi aldr-
ei upplifað það að vilja túlka ein-
hveija persónu á annan hátt en leik-
stjóri-nn óskaði eftir?
„Ekki þannig að til vandræða hafi
horft. Þetta er spuming um sam-
vinnu. Yfirleitt túlkar leikari hlutverk
sitt eins og honum best þykir sjálf-
um, svo framarlega sem það gehgur
ekki þvert á stefnu leikstjórans: Ef
töggur er í leikstjóra, þá heldur hann
sínu fram. Ég hef aldrei lent í þessu,
en ég held þó að í flestum tilvikum
sé þetta einungis ágreiningur um
áherslupunkta í einhveiju atriðinu,
en ekki um manngerðina sem slíka.
Einhvern tíma hafði maður heyrt
það að alir leikarar ættu sín drauma-
hlutverk bg ég spyr Stefán hvort
hann dreymi ekki um að leika ein-
hveija ákveðna persónu?
„Nú á ég auðvitað að svara, já
„Hamlet", eða eitthvað þvíumlíkt?
Nei, ég á mér ekkert óskahlutverk."
— Eh lestu leikrít?
„Já, það geri ég oft og las síðast
„Dalur hinna blindu“, leikrit sem
byggt er á samnefndri sögu
H.G.Wells. Ég er að leika núna í
sýningu á þessu verki með fijálsum
leikhópi sem nefnist „Þíbylja“, en við
störfum að þessu sinni í temgslum
við Borgarleikhúsið, þ.e. þeir sjá
okkur fyrir húsnæði í Lindarbæ.“
Þetta le&rit fjallar um einar.grað-
an hóp fölks sem býr í Andesflöllum.
Fólkið einangraðist fyrir margum
öldum vegna náttúruhamfara, en í
kjölfair þeirra hafði einnig komið upp
sjúkdómur sem olli blindu. Að Iokum
eru allir orðnir blindir, jafnvel börnm
fæðast blind, en fólkið hefur lært að
aðlaga líf sitt og starf þessari fötlun
og þekkir ekkert annað. Þá gerist
það að flugvél feðga frá „okkar
heirm'" hrapar í dalnum, og þeir upp-
lifa þennan ótrúlega heim sem hinir
blindu lifa í. 011 orð sem tengjast lit
og hinrn sjónræna eru horfin úr tung-
umálinu. Dalurinn er heimurinn aJlur
og við það miðast trúarbrögð þessa
fólks. Það álítur feðgana hafa kormið
úr klettinum.
Hér mætast tveir heimar og ólík
lífsviðhorf. Þetta er afar spgnnandi
verkefni, og það er fríður hópur
ungra leikara sem tekur þátt í því
undir stjórn Þórs Tulinius."
Stefán fræðir mig á því að virkir
atvinnuleikhópar séu um tíu talsins,
og þar sem fjár- veiting er aðeins
um 3 milljónir til þeirra allra sam-
tals, en það er oft sú upphæð sem
uppsetning hvers verks kostar, þá
eru það oft skuldir sem menn fá í
laun.
Ég fer nú að trúa honum þegar
hann talar um hugsjónastarf, og spyr
hann hvort ungir leikarar geti nokk-
uð framfleytt fjölskyldu, hvort þeir
verði bara ekki að fóma sér fyrir
starfið?
„Flestir sem ég þekki eru komnir
með fjölskyldu og virðast skrimta
ágætlega. I mörgum tilvikum búnir
að kaupa íbúð. Ég held nú að atvinn-
uleysið sé ekki eins mikið og menn
halda.“
- Nú ert þú af þessari kynslóð sem
hefur fengið afflt upp í hendurnar,
Stefán ...
„Blöfftöff“-kynslóðin? Fengið allt
hvað upp í hendumar? Verðbólguna
og vandræðin?"
-Jæja, en'það er nú sagt að þið
reynið að vera sem lengst undir
vemdarvæng foreldra?
„Þótt ég leígi hjá móður minni þá
eru flestir flognir úr hreiðrinu sem
ég þekki, eins og ég sagði. Ég er
ekki hræddur við að binda mig ef
þú hejdur það, en það getur verið
að ég forðist það.
Það er ekkí fyrir hvem sem er að
vera giftur leikara. Þessi skrýtni vin-
nutími, þetta skrýtna fðlk.“
Hann skoðar fingur sína vandlega'
og heldur í sér hlátrinum: „Létt-
geggjað fölk, sem gefur lífinu lit.
Gengur kannski heilt til skógar, en
- ja, eru ekki alir í einhveijum hlut-
verkum? En það er mun skemmti-
legra að fá mörg hlutverk urn ævina,
ekki bara þetta eina sem allir eru í,
maður hefur þá tækifæri til að bæta
sig.
- Hvemig líður þér í þínu eigin
hiutverki?
„Jú, þakka þér fyrir, mér líður
ágætlega, fylgi enn fötum og les
gleraugnalaust.
Menn mega ekki rugla sviðinu við
raunveruleikann, þá er voðinn vís.
Enda á það ekki að gerast ef leikari
hefur lært sína tækni og er sæmilega
heilbrigður á geðsmunum."
Við emm komin fram í forstofu,
Stefán ætlar að skjótast í sund og
síðan á kaffihús að hitta vini sína.
Það gerir hann gjaman þegar hann
á frí, einnig fer hann oft í bíó og á
myndlistarsýningar, segir hann mér.
Meðan við klæðum okkuT út í rign-
inguna röbbum við um framtíðina
og það er auðheyrt að hann vfll helst
enga lognmollu í kringum sig. Segist
ekkert hafa á móti þvi að starfa er-
lendis, yrði honum boðið það. „Ég
er ekki fylgjandi inngöngu í Efna-
hagsbandalagið, er hræddur um að
það myndi breyta okkur í „útkjálka-
verstöð" eins og Sigurður A. Magn-
ússon komst að orði. En vitanlega
yrði það hagstætt fyrir leikara, það
gæfi þeim ýmis tækifæri sem þeir
annars fengju ekki.
Það sem er spennandi við þessa
vinnu er það, að maður veit aldrei
hvað framtíðin ber í skatrtí sér.
Kannski stend ég uppi atviimulaus,
en ég vona þó hið besta, það er
gróska í leikhúslífinu núna. Leikhús-
umræður hafa verið neikvæðar upp
á síðkastið, einkum í tengslum við
breytingarnar á íjóðleikhúsfou, en
sú umræða hefur ekkert með leiklist
að gera heldur slóðaskap hins opin-
bera í að viðhalda byggingunni. Við-
gerðin -breytir ekki eðli leíklistarinn-
ar, það er fólkið í húsfou en ekki
stefosteypan sem skapar listina.
Vonandi getum við talað um góða
list í góðu leikhúsi."
- Þú ert nú mjög upptekfon af
leikhúsheiminum?
„Já mjög, það skiptir öllu máli í
leikhúsi að gefa sig allan. Sá sem
hefur ekki brennandi áhuga útvatn-
ast fljótlega."
Segir svo eins og við sjálfan sig
um leið og hann reimar skóna: „Mað-
ur verður að hafa „demoninn“ í sér.“
Vaxandi fyrirtæki
Lítið en mjög efnilegt fyrirtæki, sem flytur inn
vélar og tæki, er til sölu. Fyrirtækið er með geysi-
góð sambönd erlendis og innanlands.
Verðið er mjög viðráðanlegt.
Vinsamlegast leggið inn nafn og símanúmer á
auglýsingadeild Mbl. merkt: „V- 13716“.
Aðalfundur
Aðalfundur Sparisjóðs Reykjavíkur og nágrennis verðui
haldinn í Ársal Hótels Sögu, föstudaginn 12. apríl 1991
kl. 16.00.
Dagskrá:
1. Skýrsla stjórnar um starfsemi spaiisioðsins á árinu
1990.
2. Lagður fram til staðfestingar endurskonaður ársreikn-
ingur sparisjóðsins fyrir árið 1990.
3. Kosning stjórnar.
4. Kosning skoðunarmanna.
5. Tillaga um ársarð og ráðstöfun tekjuafgangs.
6. Tillaga um þóknun stjórnar og skoðunarmanna.
7. Önnur mál.
Aðgöngumiðar og atkvæðaseðlar verða afhentir á fundar-
stað í fundarbyrjun.
Áríðandi er að sem flestir stofnfjáreigendur mæti á aðal-
fundinn, svo hann verði sem fjölmennastur.
Reykjavik, 27. mars 1991.
_____________________Sparisjóðsstjórnin.________
IMenn meqo ekki ruqlo
sviðmu viö
rounveruleikonn, þá
er voðinn vís.
IÞeir hofo svo miklo
reynslu þessir korlor,
Þoó gefur mikió oó
leiko með þeim.