Morgunblaðið - 07.04.1991, Blaðsíða 9

mörgun'blaðið

SUNNUDAGUR 7. APRIL 1991
hvernig er best að haga undirbún-
ingnum?
Enginn veit hvað tekur við hand-
an grafar og dauða, hvort um sé
að ræða þjáningu, gleði, annað líf
eða bókstaflega ekki neitt, aðeins
vitundarleysi. Það sem er óttalegt
við dauðann er óvissan og mögu-
leikinn á því að persóna manna
þurrkist út. Maðurinn hefur löngum
óttast hið óþekkta og getur hann
auðveldlega látið ímyndunaraflið
hlaupa með sig í gönur. En hvað
sem gerist þá hlýtur að vera skyn-
samlegt að hugsa um dauðann og
reyna að undirbúa sig fyrir hann,
og á hinn bóginn óskynsamlegt að
forðast þessa staðreynd, ýta dauð-
anum úr huganum og láta sig
dreyma um eilífa æsku. Þá eykst
aðeins óvissan og hræðslan vex hið
innra.
Leonardo da Vinci sagði. „Notið
lífíð vel og góður dauðdagi mun
fýlgja í kjölfarið." Sókrates sagði,
að heimspeki væri undirbúningur
fyrir dauðann og að dyggðugur
maður þyrfti ekki að kvíða dauðan-
um. Hann bendir okkur annars veg-
ar á, að við lærum að njóta lífsins
betur ef við lærum að hugsa um
dauðann og hins vegar, að gildi
dyggðanna sé eiginlega mikilsverð-
ast í lífinu.
Dyggðugur maður er ekkert of-
1. Hinn fyrsti rannsakar ekki
eigið líf né heldur leggur hann stund
á dyggðina. Hann hugsar með sér,
að best sé að skemmta sér á meðan
lífið endist. Það má segja að hann
verði maður lífsins lystisemda.
Girndum líkamans er svalað en
andinn sveltur. Er þessi maður vel
undirbúinn fyrir dauðann? Er ekki
hætt á því að sálin sé á valdi líkam-
ans og að hún muni sakna hans
að jarðvist lokinni?
2. Annar er ranglátur og safnar
þar af leiðandi mannlegum skuld-
um. Hann stundar svik og pretti
og hefur margt á samviskunni, því
ranglátt lífemi er í rauninni andleg
skuldasöfnun og þegar hann deyr
er hann í skuld við náunga sinn.
Sálin er ekki fijáls, heldur í ánauð
svikanna.
3. Þriðji maðurinn er réttlátur.
Hann bætir við auð náunga síns,
sinnir dyggðinni og öðlast visku,
hugrekki, sjálfsþekkingu og aga.
Hann hefur stjórn á sjálfum sér og
er ekki þræll neins. Hann er frjáls
og stuðlar að eigin velferð og ann-
arra. Hann er vel undirbúinn fyrir
dauðann, hvernig sem hann verður.
Hann stendur ekki í skuld við menn-
ina og ef sálin flýgur á brott mun
hún ekki sakna líkamans, því hún
sigraði hann. Hun stjómaði honum,
en hann ekki henni.
Tilgangur lífsins er að lifa, en
vitundin um dauðann gefur okkur
ósvikna sýn á hluti sem skipta
máli. Jean-Paul Sartre (1905-80)
sagði: „Vitneskjan um dauðann
skapar knýjandi þörf til aðgerða í
lífinu.“ Hugmyndin um dauðann er
nefnilega jákvæð. Hún ætti að
hjálpa okkur til að rækta garðinn
okkar og forðast ranglætið. Það
sem við gerum, gerum við aðeins
einu sinni, og vitneskjan um að
hafa gert það vel skapar hamingju.
Líf og dauði eru jafnmiklar stað-
reyndir gagnvart manninum og
dauðinn ætti því ekki að vera neitt
feimnismál, heldur daglegt um-
ræðuefni. Umræðan getur aðeins
verið holl. Nútímabörn sjá oft á tíð-
um engin merki um dauðann. Hon-
um er haldið frá þeim. Hann er
ekki á dagskrá, og þegar börnin
verða fullorðin kunna þau ekki að
ræða um hann. Og þegar dauðinn
vitjar ættingja og vina, þá vita þau
ekki hvað segja skal við þá sem
hafa misst mest. Feimnin stuðlar
aðeins að erfiðleikum og einangrun.
Spyijum því með reglulegu milli-
bili, og ræðum okkar á milli: Hver
er tilgangur lífsins? Hvað ber að
gera í lífinu? Hver ermerking dauð-
ans? Og hvernig er best að und-
irbúa sig fyrir dauðann?
Speki: Þú týnir lífinu, en tapar
því ekki.
sig og öðlast sjálfs-
stjórn. Hann rannsakar
sig og hefur hugrekki
til að vera hann sjálfur,
en ekki einhver annar.
Hugrekki er og að þora
að gera rétt þrátt fyrir
hræðsluna við að fram-
kvæma það.
DansaA við dauðann? — (Þrír dansarar,
eftir Pablo Picasso.)
urmenni. Hann er venjulegur mað-
ur sem beinir kröftum sínum og
áhuga að uppbyggilegu líferni.
Hann er hlyntur hófsemi, því hann
vill vera eigin herra gagnvart
ástríðum sínum og öðrum mönn-
um. Hann þráir að þekkja sjálfan
Hinn dyggðugi þráir
að nota skynsemina til
að öðlast visku og telur
að ekkert í heimi þess-
um gagni sér betur en
einmitt skilningurinn á
sjálfum sér og innsýn
í mannlegt eðli. En hve
illa er ekki sá maður
staddur sem þekkir
ekki sjálfan sig? Auk
þess fylgir hann rétt-
lætinu a málum og
fórnar jafnvel eigin
hagsmunum fyrir það,
enda skapar réttlátt lí-
ferni sanna hamingju.
Réttlætið er mikilvæg-
ur mælikvarði á það
hvort undirbúningur-
inn fyrir dauðann sé góður eða
slæmur.
Gerum nú ráð fyrir því, að líf
taki við að þessu loknu eða að sálin
lifi af, eins og margir láta sig
dreyma um. Búum til dæmi um
þijá menn.
Leitað leiðsagnar.
vorprófa. Öll þessi starfsemi styður
skólastarfið, nemandann í námi og
gerir skilin milli grunnskóla og
framhaldsskóla eðlileg og þjál.
Starf námsráðgjafans gerir nám
nemandans markvissara og fækkar
mistökum og þegar sparnaður á
ríkisfjármunum og velferð einstakl-
ingsins fer saman er ekki eftir neinu
að bíða.
Éi v; t

Við bjóðum þer að kynnast nýjum utgafum at Axei-bóktialds-
kerfinu fyrir nkjsstofnanir, fyrirtæki og sveftarféiög.
Axei-bók.ha'laskerfið er heiidariausn þar sem aliir þættir
fjárhagsbokhaitísins énj samtengdir.
Sýning verður haldin að Háaleitisbraut t (í Valhöti)
t húsakynnum Axél-hugbunaðar á 3. hæð. eftirtalda daga:
ttlánudaginn 8, apríl frá ki. 10.00 tíM7.0O og
þriðjudagínn 9. aprii frá kl. 10.00 tií 17.00.
%
Auk þess 'byðst þér að hringja í okkur og fá sérstakan
kynntngarttma þegar þér þentar.
Verið velkomin.
fójvólur ht. * Háafeítívbraut 1
Stmi 679410 - Myndriti 679430