Morgunblaðið - 04.05.1991, Síða 1

64 SIÐUR B/LESBOK
STOFNAÐ 1913
99. tbl. 79. árg.
LAUGARDAGUR 4. MAI 1991
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Bandaríkin:
Þungar sakir born-
ar á Reagan og Bush
Washington. Reuter.
RONALD Reagan, fyrrum Bandaríkjaforseti, og George Bush, núver-
andi forseti, hafa verið bornir þeim sökum að hafa gert leynilegan
samning við íransstjórn skömmu fyrir kosningarnar 1980 og fengið
hana til að sleppa ekki bandarísku gíslunum í Teheran fyrr en að
kosningum loknum. Er það fyrrum embættismaður ríkisstjórnar
Jimmys Carters, seni heldur þessu fram, og Abolhassan Bani-Sadr,
sem var forseti í íran á tímum gísladeilunnar, segir það sama í
bók, sem hann hefur gefið út. Hefur Bush forseti brugðist hart við
þessum ásökunum, sem hann kallar sjúklegan óhróður.
Gary Sick, sem átti sæti í þjóð-
aröryggisráðinu 1976-81, heldur
því fram, að George Bush, sem var
varaforsetaefni Ronalds Reagans í
kosningunum 1980, hafi átt leyni-
legan fund með fulltrúum írans-
stjórnar í París í október það ár.
Þar hafi hann heitið írönum vopna-
sendingum ef þeir slepptu banda-
rísku gíslunum ekki fyrr en að lokn-
um kosningunum 4. nóvember eins
og raunin varð á. Gísladeilan var
mikið hitamál í kosningabaráttunni
og árangurslausar tilraunir Jimmy
Carters til að fá gíslana lausa áttu
mikinn þátt í glæsilegum sigri Re-
agans.
Bush forseti vísar þessum ásök-
unum á bug sem þvættingi og sjúk-
legum söguburði og þvertekur fyrir
að hafa komið til Parísar á árinu
1980. Marlin Fitzwater, talsmaður
Hvíta hússins, sagði í gær, að Sick
ætti að biðja Bush afsökunar og
líkti honum við Kitty Kelley, höfund
bókarinnar um Nancy Reagan, fyrr-
um forsetafrú, en bókin sú þykir í
meira lagi ótraust heimild.
Bandaríska dómsmálaráðuneytið
hefur samþykkt að veita Bani-Sadr,
sem var forseti írans á timum gísla-
deilunnar, vegabréfsáritun til
Bandaríkjanna. Þar ætlar hann að
kynna bók sína, „Leyst frá skjóð-
unni: Iran, byltingin og leynilegir
samningar við Bandaríkjastjórn",
en hann segir, að í henni séu sann-
anir fyrir áðurnefndum ásökunum.
í sjónvarpsviðtali í Bretlandi í fyrra-
dag endurtók hann það og sagði,
að vissulega hefðu Reagan og Bush
fengið írönsku klerkana til að halda
gíslunum lengur „í skiptum fyrir
ýmislegt, þar á meðal vopn“. Bani-
Sadr segir þó, að Bush hafi ekki
sjálfur verið á Parísarfundinum.
Þingmenn demókrata hafa tekið
þetta mál upp í utanríkismálanefnd
Bandaríkjaþings og þeir útiloka
ekki, að efnt verði til opinberrar
rannsóknar. Þeir fara þó varlega í
sakirnar því að svo alvarlegar, sem
ásakanirnar eru fyrir Bush forseta,
geta þær hitt þá sjálfa fyrir reynist
þær úr lausu lofti gripnar.
Mannskæð átök í Júgóslavíu:
Ólýsanleg
eymd
Talið er, að á annað hundrað þús-
und manns hafi farist þegar fellibyl-
urinn gekk yfir Bangladesh fyrr í
vikunni en nokkrar vikur munu líða
áður en afleiðingarnar verða að
fullu ljósar. Um 60.000 manns fór-
ust í nágrenni hafnarborgarinnar
Chittagong og vitað er um 29.000
látna í öðru héraði. Þá eru ótalin
mörg héruð og eyjarnar undan
ströndinni en talið er, að á sumum
þeirra hafi enginn komist lífs af.
Um 10 milljónir manna misstu
heimili sín í hamförunum og segir
hjálparsveitafólk, að eymdin sé
ólýsanleg. Lík og skrokkar dauðra
dýra fljóta saman í sjónum, sem
enn ligguryfir landinu, ogþeir, sem
lifðu af, hafa hvorki mat né vatn
til drykkjar. Er óttast, að margir
muni falla úr hungri eða farsóttum
eins og kóleru. Myndin sýnir þegar
þyrla kom með matarbirgðir til
sveltandi fólks á eyjunni Kutubdia
undan Bangladeshströnd. Vestræn
ríki hafa sent til landsins lyf, fatnað
og matarbirgðir og einnig veitt
stjómvöldum nokkurn fjárstuðning.
Áætlað er, að beint fjárhagstjón
landsmanna sé um 80-90 milljarðar
íslenskra króna.
Reuter
Stöndum andspænis beinni
hemaðarárás á Króatíu
— segir forseti sambandsríkisins og sakar Serba um upptökin
^ Belgrad, Cetiiye. Reuter.
ÓTTI við borgarastyrjöld fór
hratt vaxandi í Júgóslavíu í gær
er upplýst var að 16 manns hefðu
fallið á fimmtudag í blóðugustu
Reuter
Stjórnarskrárafmæli
PÓLVERJAR minntust þess í gær að tvær aldir eru liðnar frá því
fyrsta stjórnarskrá landsins var samþykkt en hún var jafnframt fyrsta
skjalfesta stjórnarskrá Evrópuríkis. Hátíðahöldin hófust í Varsjá á
fimmtudagskvöld með messu og hér er Lech Walesa, forseti lands-
ins, að veifa til mannfjöldans að henni lokinni.
átökum Serba og Króata frá því
í lok síðari heimsstyijaldar.
Mannfallið varð í Króatíu og seg-
ir forseti sambandslýðveldisins,
Franjo Tudjman, að stjórnvöld í
Serbíu og flugumenn þeirra hafi
hvatt landa sína í Króatíu til
hermdarverka. Króatísk yfirvöld
segja að 12 Iögreglumenn og
þrír óbreyttir borgarar hafi fall-
ið í þorpinu Borovo Selo og einn
lögreglumaður að auki í þorpinu
Palaca. Sagt er að manngrúi
hafi inisþyrmt lögreglumönnun-
um með ýmsum hætti og þarnæst
hálshöggvið þá en þessar frá-
sagnir hafa ekki verið staðfestar
af hlutlausum aðilum.
Tudjman forseti flutti tilfinninga-
þrungið sjónvarpsávarp til þjóðar-
innar í gær. Hann sagðist hljóta
að endurskoða samskiptin við Serb-
íu, voldugasta lýðveldi sambands-
ríkisins, og kveðja óbreytta borgara
til öryggisgæslu á óróasvæðunum.
Króata'r myndu leita friðsamlegra
lausna á vandanum en veija sig ef
á þá yrði ráðist. „Við erurn staðráð-
in í að verja frelsi okkar og full-
veldi þjóðarinnar," sagði forsetinn
sem var kjörinn í lýðræðislegum
kosningum á síðasta ári. Króatar
og nágrannaþjóðin Slóvenar, sem
hafa kollvarpað veldi kommúnista
í fijálsum kosningum, vilja koma á
markaðsbúskap og leggja af mið-
stýringu í Júgóslavíu. Kommúnistar
halda völdum í Serbíu en undir
nýju nafni, kalla sig nú sósíalista
og vilja sterka aln"kisstjórn.
Serbar í Króatíu eru um 600.000.
Þeir eru andvígir fyrirætlunum
stjórnvalda er vilja lýsa yfir fullu
sjálfstæði takist ekki að semja um
framtíðarskipan mála í Júgóslavíu.
Serbarnir vilja að króatísk héruð
þar sem þeir eru í meirihluta verði
sett undir stjórn Serbíu en stjórn
Króatíu lítur á kröfurnar sem upp-
reisn.
Leiðtogar lýðveldanna sex og
tveggja sjálfsstjórnarhéraða er
mynda Júgóslavíu sitja í forsætis-
ráði landsins. Það hefur hvatt til
friðar en jafnframt sagt að herinn
i.iuni gera allar nauðsynlegar ráð-
stafanir til að kóma í veg fyrir of-
beldi. Slóvenar gagnrýna yfirstjórn
hersins, sem aðallega er skipuð
Serbum. Segja þeir hana ekki gæta
hlutleysis í þjóðadeilunum, sem
margir stjórnmálaskýrendur telja
að muni enda með borgarastyijöld.
Deilt hefur verið lengi í ráðinu um
orðalag tillagna sem leggja á undir
þjóðaratkvæði í næsta mánuði. Þá
verður kjósendum gert að ákveða
hvort Júgóslavía skuli framvegis
vera laustengdara bandalag iýð-
velda eða leysast upp í algerlega
sjálfstæð ríki.
Bretland:
A
Ihaldsflokkur tapaði
London. Reuter.
BRESKI íhaldsflokkurinn beið
mikinn ósigur i sveitarstjórnar-
kosningunuin í Bretlandi í fyrra-
dag en Verkaniannaflokkuriiiii
vann verulega á. Mestur var þó
sigur Frjálslynda demókrata-
flokksins.
íhaldsmenn höfðu búist við að
tapa nokkru fylgi og töldu, að þeir
stæðu vel að vígi misstu þeir ekki
nema um 100 sveitarstjórnarsæti.
Þau urðu hins vegar 850 alls.
Verkamannaflokkurinn jók fylgið
um 5-7% en á landsvísu svarar það
til, að hann hefði fengið 37% at-
kvæða, Ihaldsflokkurinn 36% og
fijálslyndir demókratar 21%.
Stjórnmálaskýrendur segja úr-
slitin endurspegla áhyggjur al-
mennings af samdrættinum í
bresku efnahagslífi og óánægju
með nefskattinn umdeilda, sem
John Major forsætisráðherra er þó
fallinn frá.
Sjá „Ihaldsflokkurinn . . . “ á
bls. 21.