Morgunblaðið - 09.06.1991, Blaðsíða 12

m.e
ÍMÍlMb SUNNUDAGUR 9. JÚNÍ 1991
Viðtal við Árnýju
Snæbjörnsdóttur
eftir Elínu Pálmodóttur
Stórfjölskyldan ornar sér við elda, sem hún Árný Snæbjörnsdóttir
hefur ekki aðeins kynnt heldur líka búið eldsneytið til. í sumarhús-
um fjölskyldunnar er ekki kynnt með öðru en heimatilbúnu elds-
neyti. Það er ókeypis og þarf ekki að spara. Þetta eldsneyti, sem
brennur eins og viðarkol, býr Arný til úr dagblöðum og mjólkurhyrn-
um. Kosturinn er að það er svo meðfærilegt og létt að flytja í bústað-
inn, segir hún: „En það besta við það er að því fylgja engin óþrif.
Þessi „kol“ brenna með fínni glóð, alveg lyktarlaust og ekkert kusk
berst frá þeim.“ Birgðirnar, margir kassar af eldsneyti, voru komn-
ar upp í Borgarfjörð fyrir sumarið, en Árný bauðst til að sýna okk-
ur hvernig hún færi að. Það væri ekkert mál. Óneitanlega þarf þó
til þess hugvit. Og það hafa þau Árný og maður hennar, Aðalsteinn
Þórarinsson, greinilega.
Árný stóð við vaskinn í eldhúsinu
heima hjá þeim í Fossvoginum, þar
sem hún hafði lagt dagblöð í volgt
vatn.„Sjáðu, þegar Morgunblaðið
er orðið að drullu, þá iæt ég síga
svolítið úr massanum í skolvaskin-
um við hliðina og treð þessu svo í
femur. Ég nota mest mjólkurfern-
urnar. Þær eru við hendina. Þarf
að troða dálítið fast, gott að þjappa
þessu með einhverju áhaldi.“ Þegar
það er búið leggur hún hymingana
ofan á miðstöðvarofninn. Hefur á
þremur stöðum í húsinu og bílsk-
úrnum komið fyrir neti ofan á ofn-
um til hagræðis. En hefur áður
klippt með skærum pappafemurnar
utan af massanum enda mikið lím
og samloðun í pappímum. Eftir tvo
sólarhringa eru þeir orðnir harðir
og þéttir. Molnar ekkert úr þeim.
Þá er þessum snyrtilegu gráu kubb-
um raðað í kassa úti í bflskúr og
kassarnir teknir með þegar fjöl-
skyldan á leið í bústaðinn. Þetta
eldsneyti framleiðir Árný eftir
hendinni allan veturinn. Alltaf
leggst til blaðapappír og fernur.
„Síðan við urðum bara tvö í heimili
nægir það kannski ekki, svo vinir
og nágrannar bæta við.“
Það er gaman að sjá þessa full
orðnu konu leysa eins og ekkert sé
mál sem nefndir og ráð hafa verið
að velta sem þróunarverkefni á
milli sín. Vandamálið hvemig eigi
að koma öllum þessum blaðapappír
sem til leggst í lóg án þess að það
kosti of fjár og hvernig megi nýta
hann. En hvernig datt Ámýju
lausnin í hug? Hún segir að dóttir
hennar og sonur hafí verið að fara
með rusl á haugana og séð kubba
úr pressuðu sagi sem höfðu eitthvað
misheppnast og var verið að henda.
Þeir voru svo lausir í sér. Þá kom
þetta fram í hugann.
En er ekki of erfitt fyrir 76 ára
gamla konu að troða massanum í
hymurnar? „Nei, svarar Árný um
hæl. „Það er ágæt þjálfun fyrir
handleggsvöðvana þegar maður er
nýbúinn að kaupa hest og ætlar að
fara að ríða út.“ Skýringin er sú
að henni hafði oft verið gengið nið:
ur í hesthús Fáks þama rétt hjá. í
fyrstu aðeins til að sjá og gæla við
hestana, en svo fór hún að kemba
og hirða með gömlum manni og
kynntist hestunum hans. Og fékk
að fara á bak. Nú þegar hann var
að hætta hestamennsku, þá vildi
hann ekki selja þennan hest sinn
hverjum sem væri, en gat best
Árný Snæbjörnsdóttir að framleiða eldsneyti. Hún bleytir Mogga í vaskin-
um, treður massanum í mjólkurhyrnur, klippir utan af og þurrkar í hörð
fín “Moggakol".
hugsað sér hann í höndum Árnýjar.
Svo hún keypti hestinn. Og er farin
að ríða út.
Alltaf í vegabótum
Bústaðirnir sem kynntir .em með
þessu heimagerða eldsneyti eru í
Múlakoti í Stafholtstungum. Þessa
jörð keyptu þau Ámý og Aðalsteinn
ásamt öðrum hjónum á árinu 1953
og leystu hana svo alveg til sín
fyrir nokkram áram. Þá var þar
gamall bær. En Aðalsteinn, sem er
trésmiður og rak lengi Trésmiða-
verkstæðið Heiðmörk hf., byggði
36 fermetra bústað heima við og
flutti hann að Múlakoti í flekum.
Þetta var ekkert áhlaupaverk á
þeim tíma, en tókst þó að koma
húsinu á sinn stað. Þetta var í
þokkabót rigningarsumarið mikla
1955, en þau rétt sluppu upp eftir
með húsið áður en hann lagðist al-
farið í rigningar. Árný var þar með
krakkana fimm allt sumarið og
stytti aldrei upp. Múlakot er
skammt frá Hreðavatni, beint upp
undan Stóruskógum og þurfti að
fara þar í gegn eftir vondri slóð.
En þegar búið var að leggja veg
upp að Langavatni vegna veiði-
manna fyrir fáum áram, sá Aðal-
steinn sér færi og byijaði sjálfur
að leggja þriggja kílómetra veg frá
brúnni á Gljúfurá að bústöðunum
þeim megin frá. „Við erum alltaf í
vegabótum, búin að setja í þennan
spotta 7 ræsi og fleiri eiga eflaust
eftir að bætast við,“ segir hann.
„Árný er alltaf í vegabótum þegar
hún er þarna.“ Þau hjónin, Aðal-
steinn áttræður og Árný 76 ára,
láta sér ekki allt fyrir bijósti
brenna. Þau era greinilega ekki af
þeirri gerðinni sem volar ef eitthvað
vantar, heldur ganga bara í að
bæta úr.
Fyrir fjóram árum byggðu þau
annað hús og stærra. Fjölskyldan
er svo stór. Fimm börn, tengdabörn
og uppkomin barnabörn, 18 talsins.
Bæði húsin eru eingöngu kynnt
með pressuðum blaðakubbum. Þar
er allt sameiginlegt, segir Árný.
„Ég man í fyrsta skiptið sem við
kveiktum upp í arninum með þessu,
þá sátum við bara og horfðum í
glóðina. Það var svo fallegt. Á sól-
skinsdögum þarf ekki að kynda, en
annars er alltaf kveikt upp í arnin-
um. Stofan er stór og það er nota-
legt,“ segir hún. Og Aðalsteinn
bætir við að hitinn sé nægur til
þess að Árný geti rist brauð ofan
á ofninum. „Þegar unglingarnir eru
uppfrá, þá ijúka þeir upp klukkan
sjö á morgnana og eru mættir hjá
okkur þegar hún fer að rista.“
Bera heyið á melana
Þegar þau komu þarna fyrst fékk
fyrri eigandi og bóndi að nota gamla