Morgunblaðið - 09.06.1991, Blaðsíða 18

18 C
MORGUNBLAÐIÐ
FJÖLM8ÐLAR
SUNNUDAGUR 9. JUNI 1991
EB styrkir nýtt
sjónvarpskerfi
FRAMKVÆMDASTJÓRN Evrópubandalagsins tilkynnti í byrjun
síðustu viku að það mælti með því að varið yrði um hálfu milljarði
bandaríkjadollara eða um 30 milljörðum íslenskra króna til að aðstoða
sjónvarpsiðnað bandalagsins að þróa nýtt litsjónvarpskerfi með há-
skerpu mynd, þannig að myndgæðin yrði áþekk því sem gerist við
kvikmyndasýningu með 35 mm kvikmyndafilmu.
Róbert Arnfinnsson leikur aðalhlutverkið, einstæðinginn Svein, í sjónvarpsmynd sem Hilmar Oddson
vinnur nú að eftir handriti Matthíasar Johannessen.
Sjóarinn, spákonan, blómasalinn, skóarinn, málarinn og Sveinn;
Ljóðræn mynd um utangarðsfólk
TÖKUR eru vel á veg komnar á sjónvarpsmyndinni „Sjóarinn,
spákonan, blómasalinn. skóarinn, málarinn og Sveinn" eftir Matth-
ías Johannessen í leikstjórn Hilmars Oddssonar. Margar gamlar
kempur úr leikhúslífi þjóðarinnar koma þar saman ásamt ýmsum
vngri leikurum.
að var framkvæmdastjóri rann-
sóknaráðs EB, Filippo Maria
Pandolfi sem gerði þetta að tillögu
á fundi fjarskiptaráðherra til lausnar
djúpstæðum ágreiningi innan sjón-
varpsiðnaðarins evrópska um það
hvenær tímabært sé að háskerpu-
sjónvarp leysi eldri kerfi af hólmi.
Bauð hann fram 500 milljóhir ECU
í þessu skyni sem dreifast eiga á
fimrn ára tímábil frá 1992.
Útvarpslöggjöf EB rennur út á
yfirstandi á ári og Pandolfi freistar
þess að ná einhverri þeirri niðurstöðu
sem getur sætt framleiðendur sjón-
varpsviðtækja og forsvarsmenn sjón-
varpsstöðvanna á sama tíma og
heimilað yrði að hinn nýji D2-MAC
sjónvarpsstaðall yrði tekinn upp í
stórum stíl en hann er hlekkur á leið-
inni til sjónvarps meða háskerpu
myndgæðum.
Innan Evrópu eru nú í notkun tveir
sjónvarpsstaðlar í litútsendingum,
þ.e. PAL sem er m.a. notaður hér á
landi og raunar í flestum Evrópu-
löndum öðrum en Frakklandi þar sem
svonefndur Secam-staðall ræður
ríkjum. Viðleitni Evrópubandalags-
ins í þá veru að byggja upp markað-
seiningu í kringum nýja staðalinn
þykir geta skipt sköpum um sam-
Af nýjungum er fyrst að nefna
morgunþátt miili kl. 7 og 9 sem
er í umsjón þeirra Hönnu Á. Sigurð-
ardóttur og Ævars Kjartanssonar. í
bland við tónlist verður flutt frétta-
yfirlit, pistlar og þættir um daglegt
mál, svo eitthvað sé nefnt.
Tónlistin árdegis verður í fastari
skorðum og meira verður Iagt í kynn-
ingar á henni. Á mánudögum verður
leikin nútímatónlist, á þriðjudögum
ýmist rómantisk 19. aldar tónlist eða
þjóðlagatónlist, á miðvikudögum tón-
list frá miðöldum og endurreisn-
keppnishæfni þessa heimshluta í
kapphlaupinu við Japani og banda-
ríska aðila um þróun nýs háskerpu-
sjónvarps þar sem hver þessara
markaða virðist ætla að fara sína
eigin leið.
Pandolfi mun hafa lagt til að öll
ný gervihnattaþjónusta sendi út á
D2-MAC kerfinu strax í byijun
næsta árs en þó verði fyrirtækjum
sem bjóði þjónustu á PAL fyrir þann
tíma, ekki knúin til að hverfa frá því
kerfi. Frá og með 1993 vill Pandolfi
að öll sjónvarpsviðtæki með stærri
en 22ja tommu skjá verði þannig úr
garði gerð að þau geti tekið við send-
ingum á hinu nýja kerfi.
British Sky Broadcasting og gervi-
hnattafyrirtækið Societe Europeenne
í Luxemborg hafa eindregið lagst
gegn öllum áformum sem fela það í
sér að þau þurfi að hverfa frá PAL-
útsendingum. Með sama hætti mæta
þau harðri mótstöðu frá risum evr-
ópsks rafeindaiðnaðar á borð við
Philips og Thomson sem hafa fjár-
fest gífurlega í MAC tækninni. For-
svarsmenn þeirra telja hana einu
leiðina til að tryggja markaðseiningu
og veijast með því ágangi keppinaut-
anna úr Austurlöndum fjær og
Bandaríkjunum.
artímabilinu, á fimmtudögum verður
leikin háklassísk tónlist og á föstu-
dögum djass.
Af nýjum þáttum má nefna Ferða-
lagasögur Kristínar Jónsdóttur sem
verða á mánudögum. Meðal þess sem
Kristín rifjar upp, er saga sunnu-
dagsbíltúrsins. Þá eru að hefja göngu
sína þættirnir „Ég berst á fáki
fráum“ sem verða á sunnudögum í
umsjón Stefáns Sturiu Siguijónsson-
ar leikara. Stefán verður með fréttir
af hestamótum, vísur og bókmennta-
efni tengt hestum.
Samkvæmt röðinni í titli verks-
ins, eru þetta Gunnar Eyjólfs-
son, Bríet Héðinsdóttir, Eyvindur
Erlendsson, Gísli Halldórsson, Rúr-
iU Haraldsson og Róbert Arnfinns-
son en auk þess leikur Valdimar
Flygenring veigamikið hlutverk,"
segir leikstjóri verksins, Hilmar
Oddson. „Miðað við tímann hefur
allt gengið vonum framar nema
þegar við kvikmyndatökumaður
minn, Sigurður Sverrir Pálsson,
erum að eltast við einstakar
stemmningar, næturtökur eru t.d.
orðnar margar. Við tökum á mynd-
band og reynum að teygja mögu-
leika þess til hins ítrasta. Það er
alltaf slæmt að taka á band, við
Sigurður Sverrir hefðum báðir vilj-
að sjá þess mynd á filmu, en það
verður ekki á allt kogið. Hann er
að taka í fyrsta skipti á mynd-
band, miðað við gæðin er þó eins
og hann hafi aldrei gert annað.
Hróðmar Ingi Sigurbjörnsson sem-
ur síðan tónlist og Ólafur Engil-
berts hannar leikmynd, þannig að
að baki þessu er einvalalið."
-Um hvað fjallar myndin?
„Hún lýsir sólarhring í lífi fólks
sem orðið hefur undir í samfélag-
inu, fólki sem hefur orðið Bakkusi
að bráð og tengist þess vegna ein-
kennilegum böndum, .fólki sem við
sjáum drukkið í sólskini. Á þeim
sólarhring sem við tökum og setj-
um undir smásjá, verða einhvers
konar tímamót í lífi þeirra allra,
mismikil þó. Aðalpersónan, Sveinn,
hefur verið allsgáður um tíma,
samskipti hans við klíkuna eru því
með öðrum hætti en fyrr. Atburðir
gerast víða, við tökum upp á Suð-
umesjum, í Grimsby, á litlum
knæpum í Reykjavík og í mynd-
veri. Atburðarás er ekki í hefð-
bundnum skilningi, við eigum
stundir með fólkinu; brot. En efnið
á vel við mig, er raunar eitthvað
hið áhugaverðasta sem ég hef
fengist við. Öryggið sem felst í að
vinna fyrir Sjónvarpið, laus við þær
í fjölmiðlum
■ ÁKVEÐIÐ hefur verið hvaða
blaðamenn hefja nám í hagnýtri fjöl-
miðlun við Háskóla íslands næsta
vetur samkvæmt samningi Blaða-
mannafélags íslands og útgefenda.
Af hálfu blaðamanna af_ Morgun-
blaði og DV mun Bragi Óskarsson
Morgunblaði stunda nám á haustönn,
áhyggjur sem fylgja eigin kvik-
myndagerð, veitir líka visst frelsi.
Ég leyfi mér að gera hluti sem ég
hef ekki þorað áður, þ.e. í efnistök-
um. Samstarfið við Matthías hefur
líka verið einstaklega gott.“
-En samvinnan með jafn reynd-
um leikurum, nú eru þau flest óvön
því að túlka jafn litríka utangarðs-
menn og myndin segir frá?
„Það er auðvitað áskorun fyrir
ungan leiktjóra að velja toppfólk,
en ég treysti engum nema stórleik-
urum til að túlka þessi hlutverk.
Góðir leikarar gefa meira, eru í
senn erfiðari og auðveldari. Þetta
hefur þó gengið mjög vel og þau
hafa verið yndisleg við mig. Það
er hreinn og klár munaður að vinna
með fólki sem maður var búinn
að sjá og dá á sviði síðan í æsku.“
en nám á vorönn er laust til umsókn-
ar. Af Blaðprentsblöðunum, Degi,
Stöð 2 og Bylgjunni stundar Frið-
rik Þór Guðmundsson, Alþýðu-
blaðinu/Pressunni nám á haustönn
og Egill Héðinn Bragason, Degi á
vorönn.
■ Stöðu kennslustjóra í hagnýtri
fjölmiðlun hefur verið breytt í sér-
staka tímabundna stöðu lektors og
hefur hún verið auglýst laus til um-
sóknar. Umsóknarfrestur rennur út
15. júní. Þá hafa vel yfir 20 manns,
sem fullnægja settum skilyrðum,
sótt um að heija nám í hagnýtri fjöl-
miðlum en að sögn Þorbjörns
Broddasonar lektors, er ekki talið
fært að hafa fleiri en 15 nemendur
í vettvangs- og starfsþjálfun á vetri.
Stefnt að því að Rás
1 verði aðgengilegri
NOKKRAR breytingar verða á dagskrá Rásar 1 í sumar og miða þær
að því að efni rásarinnar höfði til stærri hóps og sé aðgengilegra, að
sögn Ágústs Tómassonar dagskrárritara. „Við stefnum að því að fá
meiri heildarmynd á dagskrána og leggja enn meira í dagskrárgerð-
ina,“ segir Ágúst.
Ahrifaríkt og miskunnarlaust
ví verður varla móti
mælt að sjónvarp er
áhrifaríkasti fjölmið-
ill okkar tíma. Það getur flutt
stórviðburði líðandi stundar
inn í stofu til okkar og mynd-
ir þess tala skýru máli, þegar
heiðarlega er að verki staðið.
Sumir vildu vera án
þess...
Mér hefur á stundum orð-
ið hugsað til þess að margir
vildu sennilega að sjónvarp
hefði aldrei verið fundið upp.
Tökum sem fyrsta dæmi
óheiðarlega dómara í knatt-
leik. Það orð hefur lengi loð-
að við þá stétt erlendis að
ekki sé allt sem sýnist um
dómgæslu sumra þeirra og
mesta furða hvað þeir komist
á stundum í álnir á skömm-
um tíma. íþróttamenn hafa
raunar á stundum ekki legið
á því að gera megi samninga
við þá um hagstæð úrslit
leikja.
Én blessaðir dómaramir
virðast ekki allir hafa áttað
sig á því hve sjónvarpið af-
hjúpar gerðir þeirra fyrir
milljónum manna, eða þá
þeir eru vissir um að komast
upp með hlutina. Nú vil ég
ítreka, að ég á við erlenda
dómara en ekki íslenska.
Þá eru það þeir sem skrifa
um t.a.m. knattspyrnukapp-
leiki eða lýsa þeim í útvarpi.
Þeir eru ef til vill ekki alltaf
alveg hlutlausir og einkum á
það við um landsleiki eða
leiki „okkar“ manna við er-
lenda keppinauta. Mér er til
dæmis enn í fersku minni
allir úrvalsleikir landsliðanna
okkar sem lýst var i útvarpi
hér áður fyrr, þar sem ís-
lensku leikmennirnir áttu
leikina og voru \sí og æ í
dauðafæri, en svo voru það
árans útlendingarnir sem
skoruðu mörkin og sigruðu,
þvert gegn gangi leiksins!
Nú virka slíkir tilburðir í
lýsingum ákaflega barna-
lega. Að vísu bregður þeim
fyrir enn, jafnvel þótt útlend
lið eigi í hlut, en dæmum um
það fækkar sem betur fer.
Glæpir afhjúpaðir
Þetta eru nú smámunir.
Atburðimir taka á stundum
á sig alvarlegri myndir. Þeg-
ar þetta er skrifað er sak-
sóknari í Moskvuborg búinn
að úrskurða að vesalings
svarthúfudátarnir í Litháen
hafi bara verið að veija hend-
ur sínar gegn óþægum skrfl,
þegar þeir myrtu þrettán
frelsisvini og misþyrmdu og
limlestu íjölda í viðbót.
Fyrir nokkrum áratugum
hefði fjöldi manns um allan
heim trúað þessum yfirlýs-
ingum, þar á meðal hérlend-
is. Fullyrðing hefði staðið
gegn fullyrðingu, menn
hefðu trúað því sem þeir
vildu trúa, allt eftir pólitísk-
um skoðunum. En þökk sé
sjónvarpinu, nú þarf ekki að
deila. Næi' gjörvöll heims-
byggðin utan Ráðstjórn-
arríkjanna og þeirra fáu
kommúnistaríkja annarra
sem enn eru við lýði veit
betur. Yfirlýsingar nómen-
klatúrunnar í Moskvu virka
allt að því hlægilegar þrátt
fyrii' þá miklu alvöru sem í
málinu felst. Svipaða sögu
má segja af blóðbaðinu á
torgi hins „himneska friðar“
í Peking-borg. Þar vilja yfir-
völd láta líta svo út sem nán-
ast ekkert hafi gerst þótt
umheimurinn hafi marghorft
á grimmdarverk þeirra.
Nú veit ég vel að margir
heiðarlegir prentmiðlar og
útvarpsstöðvar hefðu borið
sannleikanum vitni, þótt
engu sjónvarpi væri til að
dreifa. Hins vegar verða lýs-
ingar manna aldrei eins af-
dráttarlaus sönnunargögn
og bein útsending frá atburð-
um, hvort heldur knattleikur
eða grimmdarverk myrkra-
afla eiga í hlut. í þessum til-
vikum sem hér hafa verið
nefnd hafa útsendingar sjón-
varpsstöðva fært fólki um
allan heim svo afdráttariaus
tíðindi 'að ekki þarf um að
deila.
Miskunnarleysi
sjónvarps
Sjónvarpið er ekki aðeins
afdráttarlaus miðill, heldur
einnig miskunnarlaus, bæði
gagnvart atburðum og ein-
staklingum. Það kemur til
dæmis fram í einföldum við-
tölum og viðtalsþáttum. Eigi
blaðamaður á prentmiðli við-
tal við aðila, sem hann vill
„sauma að“, og sá eigi erfitt
með að svara skýrt og skor-
inort, getur blaðamaðurinn
að vísu haldið því fram að
fát hafi komið á hann við
spurninguna, en erfitt verður
með sönnunina. Hinn getur
mótmælt því harðlega í sama
miðli og svo trúa menn því
sem þeir vilja trúa. Hik í
útvarpsviðtali getur jafnvel
litið þannig út að maðurinn
sé að ígrunda svarið vel, svo
ekkert fari nú milli mála, sé
sem sagt að vanda sig. En
þegar fát kemur á hann fyr-
ir framan sjónvarpsmynda-
vélar þarf ekki að deila. Þeg-
ar hann svo þar ofan í kaup-
ið fer að koma sér hjá því
að svara því sem hann er
spurður að, en reynir í sífellu
að snúa sig frá spurningun-
um með því að koma „hag-
stæðari“ skoðunum á fram-
færi, snýst miskunnarleysi
sjónvarpsins gegn honum.
Þetta verða íslenskir stjórn-
málamenn að fara að skilja.
Magnús
Bjarnfreðsson