Morgunblaðið - 02.08.1991, Blaðsíða 1

64 SIÐUR B/C/D
STOFNAÐ 1913
173. tbl. 79. árg.
FOSTUDAGUR 2. AGUST 1991
Prentsmiðja Morgnnblaðsins
Noregur:
Verkamanna-
fiokkurinn
klofinn í af-
stöðu til EB
Ósló. Frá Jan Gunnar Furuly, fréttaritara
Morgunblaðsins í Noregi.
AFDRIF viðræðna um Evrópskt
efnahagssvæði eru nú á góðri
leið með að kljúfa norska Verka-
mannaflokkinn í afstöðunni til
Evrópubandalagsins. Yfirlýstir
andstæðingar nánari tengsla við
EB blása nú tU stórsóknar.
„Það verður alger klofningur í
Verkamannaflokknum í sveitar- og
fylkjastjórnarkosningunum í haust.
Flokkurinn mun missa tugþúsundir
atkvæða," segir Aslak Versto, fyrr-
um þingmaður flokksins, í viðtali
við norsku fréttastofuna NTB.
Versto er nú byrjaður að undirbúa
skipulegt andóf innan flokksins
gegn nánari tengslum við EB. Einn
helsti bandamaður hans er þing-
maðurinn Inge Staldvik. Þeir halda
því fram að forysta Verkamanna-
flokksins, einkum Thorbjörn Jag-
land, ritari flokksins, hafi gefið
flokksmönnum rangar upplýsingar
um gang EES-viðræðnanna. Jag-
land brást þannig við að hann kall-
aði Staldvik inn á teppið til að fá
skýringar. Segist hann ekki skilja
um hvaða röngu upplýsingar sé að
ræða.
í gær kom einnig fram að Kristi-
legi þjóðarflokkurinn vill þjóðarat-
kvæðagreiðslu um EES-samning
verði hann að veruleika. Segja leið-
togar flokksins að sú afstaða sé
óháð því hvort flokkurinn greiðir á
endanum atkvæði með samnirign-
um í Stórþinginu. Áður höfðu
Framfaraflokkurinn, Miðflokkurinn
og vinstrisósíalistar krafist þjóðar-
atkvæðagreiðslu. Gunnar Berge,
einn af talsmönnum Verkamanna-
flokksins, sagðist í gær hissa á
kröfu Kristilega þjóðarflokksins.
Talið er að hún komi illa við Verka-
mannaflokkinn því fulltingi Kristi-
lega þjóðarflokksins er'nauðsynlegt
til að EES-samningur hljóti tilskil-
inn 2/3 meirihluta í Stórþinginu.
Reuter
Flóð á Indlandi
Óttast er að um 350 manns hafí farist í flóðum
á Indlandi undanfarna sólarhringa. Það var áin
Wardha í Nagpur-héraði sem flæddi yfir bakka
sína fyrr í vikunni í kjölfar monsúnrigninga.
Úrkoma mældist t.d. 400 mm á mánudag. Flóð-
ið hreif með sér 52 þorp og talið er að 16.000
manns hafi misst heimili sín. Myndin sýnir eyði-
legginguna af völdum náttúruhamfaranna.
Júgóslavía:
Hemaðar-
íhlutun EB
möguleg
- segir utanríkisráð-
herra Lúxemborgar
London. Reuter.
JACQUES Poos, utanríkisráð-
herra Lúxemborgar, sagði í gær *
að til greina kæmi að ríki Evr-
ópubandalagsins reyndu með
hervaldi að stilla til friðar í Júgó-
slavíu. Poos fer í dag ásamt
tveimur öðrum utanríkisráðherr-
um EB til Júgóslavíu til að leita
sátta.
Poos sagði í viðtali við bresku
sjónvarpsstöðina Channel Four að
ekki væri eining um það innan EB
hvers konar hemaðaraðgerðir yrði
þar um að ræða. „Erj ef til vili er
þess ekki langt að bíða að við verð-
um að grípa til aðgerða og jafnvel
þótt Evrópubandalagið hafi ekki
yfir herafla að ráða þá gæti ég
ímyndað mér að við myndum beita
Vestur-Evrópusambandinu [þar
sem eru níu af tólf EB-ríkjum] fyr-
ir okkur í þeim tilgangi," sagði
Poos.
Sjá „Króatar ekki...“ á bls. 20.
ísraelar fallast á þátt-
töku í friðarráðstefnu
Setja sem skilyrði að sættir náist um fulltrúa Palestínumanna
Moskvu, Jersúalem. Reuter.
YITZHAK Shamir, forsætisráð-
herra Israels, skýrði í gær frá
því, eftir fund með James Baker,
utanríkisráðherra Banda-
ríkjanna, að ísraelar hefðu fallist
á að taka þátt í alþjóðlegri friðar-
ráðstefnu um málefni Mið-Austur-
landa. Shamir setti þó það skil-
yrði fyrir þátttöku Israela að
ásættanleg lausn fyndist á því
hverjir ættu að vera fulltrúar
Palestínumanna á ráðstefnunni.
George Bush Bandaríkjaforseti
og Míkhaíl Gorbatsjov Sovétfor-
seti lögðu á fundi sínum í Moskvu
til að ráðstefnan yrði haldin í
október.
Shamir sagðist ætla að leggja
þessa ákvörðun sína fyrir ríkisstjórn-
arfund á sunnudaginn. Vitað er að
harðlínumenn á borð við Ariel Shar-
on húsnæðismálaráðherra eru
andvígir þátttöku ísraela í friðarráð-
stefnu, en forsætisráðherrann er
samt talinn hafa öruggan meirihluta
fyrir afstöðu sinni.
ísraelsk stjómvöld neita að ræða
við fulltrúa Palestínumanna frá
Austur-Jerúsalem og einnig þá sem
START-afvopnunarsamningurinn:
ísinn brotinn í Reykjavík
- segir Edúard Shevardnadze í viðtaii við Morgunblaðið
Moskvu. Frá Ólafi Þ. Stephensen, blaðamanni Morgunblaðsins.
EDÚARD Shevardnadze, fyrrverandi utanríkis-
ráðherra Sovétríkjanna, segir að á Reykjavíkur-
fundinum 1986 hafi ísinn verið brotinn hugarfars-
lega hvað varðar fækkun langdrægra kjarnorku-
eldflauga. Fundur þeirra Míkhaíls Gorbatsjovs,
leiðtoga Sovétríkjanna, og Ronalds Reagans
Bandaríkjaforseta í Höfða hafi verið upphafið að
öðru og meira í afvopnunarmálum. Þetta kemur
fram í viðtali Morgunblaðsins við Shevardnadze,
sem fram fór I Moskvu í gær.
„í Reykjavík náðist samkomulag
í mikilvægum grundvallaratriðum,
þótt þar væru engir samningar
undirritaðir," segir Shevardnadze,
en hann var utanríkisráðherra Sov-
étríkjanna á tíma Reykjavíkurfund-
arins. „Þá vorum við að tala um
50% fækkun langdrægra kjarn-
orkuvopna. START-samningurinn,
sem nú hefur verið undirritaður,
gerir ráð fyrir að vopnunum fækki
um 30%. Þótt tölurnar séu ekki þær
sömu, hefur mikilsverður árangur
náðst. Ég kýs að lýsa Reykjavíkur-
fundinum þannig að þar hafi ísinn
verið brotínn hugarfarslega. Engin
plögg voru undirrituð, en
Reykjavíkurfundurinn var sannar-
lega einhvers konar upphaf annars
og meira.“
Shevardnadze segir í viðtalinu
að stöðva verði ofbeldi í Eystra-
saltsríkjunum og koma á viðræðum
milli stjórnarinnar í Moskvu og leið-
toga Eystrasaltsríkjanna. „Ef mið-
stjórnarvaldið í Moskvu heldur
áfram að nota vopn og hermenn
gegn þessum lýðveldum, er illa
komið fyrir stjórninni og hún er
einangruð og ráðlaus," segir Shev-
ardnadze.
Utanríkisráðherrann fyrrverandi
er nú einn helzti leiðtogi umbóta-
afla í Sovétríkjunum, sem segja
vilja skilið við kommúnisma. Hann
segir enn hættu á því að harðlínu-
menn notfæri sér óróann í innan-
landsmálum til að hrifsa völdin. „Ef
lýðræðis- og umbótaöflin samein-
ast, þá verður umbótastefnan borin
fram til sigurs. En ef við verðum
áfram sundraðir, köllum við harð-
stjórn yfir okkur,“ segir She-
vardnadze.
Sjá „Sundruð lýðræðisöfl
kalla yfir sig harðstjórn11 á
niiðopnu.
hafa bein tengsl við Frelsissamtök
Palestínu (PLO).
Hanan Ashrawi, ein þeirra Pal-
estínumanna sem átt hafa fundþmeð
Baker á fyrri ferðum hans til ísra-
els, sagðist ekki skilja af hveiju
menn væru að „gera svona mikið
veður“ út af þessari yfirlýsingu
Shamirs. „Skilyrt já er í raun nei.
Palestínumenn leggja áherslu á að
fá að velja fulltrúa sína sjáifir," sagði
hún. Baker hittir fulltrúa Palestínu-
manna í dag.
Vítalí Tsjúrkín, talsmaður sovéska
utanríkisráðherrans, sagði í gær að
ráðherrann útilokaði ekki Mið-Aust-
urlandaferð á næstunni. Hann sagði
hins vegar ekki vera ákveðið hvenær
Sovétríkin tækju upp stjórnmála-
samband við ísraela á ný en þeim
var rift í kjölfar sex daga stríðsins
árið 19,67. Tsjúrkín sagði aftur á
móti að friðarráðstefna myndi ger-
breyta andrúmsloftinu í Mið-Austur-
löndum.
George Bush Bandaríkjaforseti
sagði við blaðamenn um borð í þotu
sinni á leið frá Moskvu að enn væri
mikil vinna framundan en þessi yfir-
lýsing ísraela hlyti að túlkast sem
jákvæð fyrir friðarumleitanir í Mið-
Austurlöndum.
Nákvæma tímasetningu og stað-
setningu friðarráðstefnunnar á enn
eftir að ákveða. Baker er sagður
vilja halda hana í Mið-Austurlöndum
og allra helst í Kaíró, höfuðborg
Egyptalands. ísraelar hafna hins
vegar Kaíró, að sögn bandarískra
embættismanna, og Sovétmenn vilja
síður halda ráðstefnuna í Washing-
ton. Borgin Genf í Sviss er einnig
talin hugsanlegur kostur.