Morgunblaðið - 02.08.1991, Blaðsíða 40

40
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 2. ÁGÚST 1991
Þarna fer hann í banka til
að skrifa uppá víxiana
vegna sumarfrísins ...
Með
morgunkaffmu
Reyndu nú að gleyma
garðinum heima meðan
við erum í fríinu, góði....
HÖGNI HREKKVÍSI
Treysti betur útihátíðum
Ástæða þess að ég skrifa eftirfar-
andi bréf er sú að verslunarmanna-
helgin er framundan, aðal ferða-
helgi íslendinga, ungra sem ald-
inna. Ég á tvö börn á unglings-
aldri, strák og stelpu. Strákurinn
er eldri og hefur farið nokkrum
sinnum í útilegu um verslunar-
mannahelgina og hefur þá ýmist
farið á skipulagðar útihátíðir eða
eitthvað annað. í fyrra bættist
stelpan í hóp þeirra unglinga sem
geta ómögulega setið heima þessa
helgi og „misst af öllu stuðinu“ auk
þess sem allir hinir fá að fara, eins
og þau segja alltaf.
Mér var alltaf illa við að hleypa
syni mínum á útihátíð og sat frekar
róleg heima ef hann fór í vinahópi
í t.d. Húsafell, Þórsmörk eða á
Laugarvatn. Þar að auki var það
ódýrara. En nú er svo komið að
hugur minn hefur gersamlega snú-
ist og ég hef meira að segja boðist
til þess að borga fyrir unglingana
mína inn á skipulagða útihátíð að
þessu sinni.
Þannig er að sonur minn fór í
Vaglaskóg um síðustu verslunar-
mannahelgi og hefur einnig farið
einu sinni upp í Þórsmörk í sumar.
Eftir verslunarmannahelgina í fyrra
bar svo við að einn vina hans kom
lemstraður og illa útleikinn úr þeirri
ferð. Méi- skildist á syni mínum að
hann hefði lentí slagsmálum og var
hann víst ekki sá eini sem slíka
útreið fékk. Þegar huga átti að
meiðslum hans kom í ljós að fátt
var um sjúkragæslumenn eða að-
stöðu til hjúkrunar því hvorki var
um skipulagða sjúkra- eða löggæslu
á staðnum.
Staðreyndin er að staðir eins og
Vaglaskógur og fleiri eru ekki í
stakk búnir til að taka á móti fjölda
ungmenna. Það sem líklega er ekki
síður slæmt er eyðileggingin sem
af fjöldanum hlýst, enda var víst
ekki fallegt um að litast í skóginum
eftir verslunarmannahelgina í
fyrra. Á sama tíma og sonur minn
og vinir hans ráfuðu um í reiðu-
leysi og höfðu ekkert við að vera í
skóginum, þá var dóttir mín með
sínum vinum á útihátíð í Húnaveri.
þar var aðstaðan sögð til fyrirmynd-
ar og lögreglu- og sjúkragæslu að
fá ef eitthvað bjátaði á.
Af fenginni reynslu veit ég að
þessir unglingar fara oft illa búnir
af stað í svona ferðir og taka ekki
einu sinni með sér prímus. Þá er
skárra að vita af því að á útihátíðun-
um geta þau fengið heitt að drekka
og borða og fengið inni hjá gæslu-
mönnum ef illa fer. Persónulega
fínnst mér því betra að vita af börn-
unum mínum þar sem ég veit að
fylgst er með þeim og haft ofan
af fyrir þeim með skemmtiatriðum
og dansi. Sendum ekki börnin okk-
ar eitthvað út í óvissuna, sorgleg
slys í sumar ættu að styrkja okkur
í þeirri ákvörðun.
Móðir
Hraðinn og tungan
Hugleiðingar um slæmt málfar þjóðarinnar
Ég skrifa hér nokkrar línur út af
einu sem verið hefur áhyggjuefni
mín og margra annarra í áraraðir.
En það er málfar íslensku þjóðarinn-
ar. Ég fæ ekki betur séð en því fari
stöðugt aftur. Það kann ekki góðri
lukku að stýra því íslensk tunga er
viðkvæmt blóm sem þarfnast mikill-
ar aðhlynningar og deyr ef enginn
annast hana.
En hvernig getur staðið á því að
málfar þjóðarinnar verður ekki stöð-
ugt vandaðra og betra? Það skyldi
maður halda því sem kunnugt er
verður nánast öll þjóðin bráðum orð-
in menntamenn, öðruvísi en var í
mína tíð þegar ekki þótti sjálfsagt
að fátækir bændasynir (og dætur)
færu í skóla. En það virðist ekki
duga til enda hef ég grun um að
íslensk tunga sé ekki ofarlega á
verkefnaskrá framhaldsskóla og há-
skóla.
Ég tel að senn verðum við að
snúa vörn í sókn og bjarga íslensku
máli úr þeim háska sem að því steðj-
ar. En þá verðum við að ráðast að
rótum vandans. Og hveijar eru þær?
Hvers vegna fer íslensku máli ekki
stöðugt fram með bættri menntun
þjóðarinnar?
Ég tel að vandamálið liggi í hrað-
anum. í þessu tæknivædda þjóðfé-
lagi þarf allt að gerast svo hratt að
menn hafa hreinlega engan tíma til
að vanda mál sitt. Þetta á til að
mynda við um dagblöð og útvarps-
og sjónvarpsstöðvar. Einnig sést
þetta í skólakerfinu þar sem allt of
litlum tíma er eytt í ræktun tungunn-
ar. Þetta sést alls staðar í þjóðfélag-
inu. Og afleiðingarnar eru hrikaleg-
ar.
Menn eru hættir að nenna að
bera fram öll þau hljóð sem tilheyra
orði og jafnvel farnir að sleppa orð-
um. Hver nennir svo sem að segja:
Hvað er þetta, maður? þegar miklu
fljótlegra er að segja bara kvadam-
ar. Hver nennir að tala um dagblað
þegar hægt er að komast af með
da bla? Og dæmin eru óteljandi.
Þjóðin er orðin svo löt að hún nenn-
ir ekki að bera fram stafi eins og v
og ð og segir til að mynda sona,
sefnlyf og sart auk þess sem frétta-
menn taka viðtöl við Serri
Hermannsson.
Það má vera að ég sé íhaldskurf-
ur en ég sakna allra þessara hljóða
sem ég ólst upp við. Það var í sveit
og engum lá svo mikið á að hann
gæti ekki spurt náunga sinn: hvað
segirðu í staðinn fyrir að segja bara
kvaseiru.
Við verðum að hætta að flýta
okkur svona mikið. Allt sem er ein-
hvers virði í lífinu tekur sinn tíma.
Sem betur fer lifir maðurinn nú leng-
ur en áður. Það er mikil synd að
eyða allri ævinni á harðahlaupum
og glata öllu sem skipti máli.
Ég vil biðja menn um að íhuga
þetta mjög vel. Eitthvað verður að
gera.
Þangbrandur
Víkverji skrifar
Víkveija barst nú nýlega í hend-
ur ársskýrsla Ríkisútvarpsins
fyrir árið 1988. Skýrslan er snyrti-
lega upp sett og um margt fróðleg,
bæði hvað varðar almenna starf-
semi þessarar stofnunar og fjárhag.
Hins vegar væri útgáfa hennar vart
í frásögur færandi ef ekki kæmi
fram á blaðsíðu 2 í henni, að hún
er gefin út árið 1991! Nú veit Vík-
veiji ekki hvernig útgáfu fyrri árs-
skýrslna útvarpsins hefur verið
háttað, en telur það vægast sagt
sérkennilegt fyrirkomulag, að árs-
skýrsla komi ekki út fyrr en tvö
og hálft ár eru liðin frá Iokum þess
árs, sem þar er um íjallað.
xxx
að hlýtur að rýra nokkuð gildi
skýrslu sem þessarar þegar
hún kemur svo seint út. Vissulega
verður hún áfram heimild fyrir
sagnaritara framtíðarinnar en fyrir
hinn almenna borgara, sem vill
kynna sér starfsemi og fjárhag
stofnunar eða fyrirtækis á hveijum
tíma, kemur hún að litlu gagni.
Þetta er sérstaklega slæmt þegar
um er að ræða opinbera stofnun
eins og Ríkisútvarpið, sem að
stærstum hluta er rekið fyrir gjöld,
sem fólk þarf að greiða, hvort sem
það nýtir sér þjónustu þess eða ekki.
xxx
Ef litið er til efnis ársskýrslu
Rfkisútvarpsins fyrir 1988
kemur margt fróðlegt í ljós. Meðal
annars, að á því ári var útvarpið
rekið með um 60 milljóna króna
hagnaði, en hafði á árinu 1987 ver-
ið rekið með 180 milljóna króna
tapi. Þetta er út af fyrir sig at-
hyglisvert, en skýrist þó að mestu
af verulegri hækkun afnotagjalda.
Annað sem vekur athygli við lestur
skýrslunnar er mikil breyting á
skiptingu tekna milli afnotagjalda
og augjýsinga á árunum 1985 til
1988. Árið 1985 voru afnotagjöld
31,3% tekna útvarpsins en auglýs-
ingatekjur 65,4%. Árið 1988 var
hlutfall auglýsingatekna hins vegar
komið niður 34,1% og hlutfall af-
notagjalda upp í 63,6%. Sama þróun
kemur fram hjá sjónvarpinu; af-
notagjöld voru 63,7% árið 1985 en
auglýsingatekjur 34%. Árið 1988
voru auglýsingatekjurnar hins veg-
ar 20,9% og afnotagjöldin komin
upp í 75,2%.
Af þessum tölum dregur Vík-
veiji þá ályktun, að á árunum
1985 til 1988 hafi útgjöld
Ríkisútvarpsins aukist mun meira
hlutfallslega en tekjur af auglýsing-
um og því verið mætt með hækkun
afnotagjalda, eða eyðslan hafi með
öðrum orðum aukist og kostnaðin-
um velt yfir á almenning. Þetta
hlýtur að vekja upp spurningar um
hvort núverandi rekstrarfyrirkomu-
lag útvarpsins sé eðlilegt. Er til
dæmis yfírhöfuð rétt að einhver
önnur lögmál gildi um rekstur Rík-
isútvarpsins en annarra ijölmiðla?
Á að gera þá kröfu, að rekstur
þess beri sig? Er rétt að skylda eig-
endur viðtækja til að greiða gjöld
til stofnunarinnar ef þeir nýta sér
ekki þjónustu hennar? Og ef útvarp-
ið fær afnotagjöldin, á það þá að
keppa við aðra fjölmiðla á auglýs-
ingamarkaðnum? Víkveiji ætlar
ekki að svara þessum spurningum
hér en skorar á menntamálaráð-
herra að taka starfsemi Ríkisút-
varpsins til gagngerrar endurskoð-
unar á kjörtímabilinu, sem nú er
að hefjast.