Morgunblaðið - 10.08.1991, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. ÁGÚST 1991
Stefna Verslunarráðs Islands í
sjávarútvegs- og gengismálum
eftir Jóhann J.
Olafsson
Gylfi Þ. Gíslason hefur að und-
anfömu birt nokkrar greinar í
Morgunblaðinu um stjórnun fisk-
veiða. I annarri grein hans „Þröng-
ir hagsmunir eða þjóðarheill", sem
birtist 23. júlí segir svo:
„í sjálfu sér er óþarfi að undr-
ast, að samtök útvegsmanna skuli
beita sér af alefli gegn veiðigjaldi,
þau beijast auðvitað með oddi og
egg fyrir hagsmunum sínum. Það
kemur hins vegar á óvart, að for-
maður Verslunarráðs íslands skuli
vera eindreginn andstæðingur veið-
igjalds. Aðilar að hans samtökum
eru þó ýmsir útflytjendur mikil-
vægrar þjónustu, sem verður mjög
fyrir barðinu á ríkjandi fiskveiði-
stefnu og þeirri gengisstefnu, sem
tengist henni. Þeir eiga sér ekki
málsvara í Verslunarráðinu".
Hér er allt í senn
I) heilindi samtaka útvegsmanna
dregin í efa
II) undrast yfir afstöðu formanns
Verslunarráðs íslands og
III) gefíð í skyn að þeir, sem vilji
réttláta gengisskráningu eigi sér
ekki málsvara í Verslunarráðinu.
Víkjum nú að hveijum þætti fyr-
ir sig.
I.
Samtök útgerðarmanna geta
sjálfsagt svarað fyrir sig sjálf, en
mér finnst ósanngjamt að ætla
þeim samtökum einhveija þröng-
sýni í sínum málflutningi. Fulltrúar
þeirrar undirstöðu, sem aflar helm-
ings gjaldeyris þjóðarinnar túlka
ekki þrönga hagsmuni. Velferð og
hagur útgerðar er grundvöllur vel-
megunar á íslandi. Fijáls markaðs-
búskapur byggist og á þeirri megin-
reglu að einstaklingurinn efli þjóð-
arhag með viðleitni sinni til að efla
eiginn hag, sbr. kvæði Einars Bene-
diktssonar „Minni íslands" 1898.
„Því dáð hvers eins er öllum góð
hans auðna félagsgæfa,.
og markmið eitt hjá manni og þjóð,
hvem minnsta kraft að æfa.
Þann dag, sem þjóðin finngr það
og framans hlýðir kenning
í sögu þess er brotið blað.
- Þá byijar íslands menning.
Menningu landsins hefur fleytt
hratt fram vegna þess að margir
hafa ötullega gætt hagsmuna sinna
og „æft hvern minnsta kraft“. Auk
þess er þekking og reynsla í útgerð-
armálum mest hjá útgerðarmönn-
um og vandinn brennur þeim heit-
ast á baki. Fulltrúum samtaka út-
gerðarmanna er fullljóst að hags-
munir þjóðar og útgerðar eru þeir
sömu, þótt skoðanir séu mismun-
andi. Enginn efast um einlægni
Gylfa Þ. Gíslasonar í skrifum hans
né les í þau skrif annarleg sjónarm-
ið. Skrif Gylfa Þ. Gíslasonar hafa
aukið áhuga höfundar þessarar
greinar á sjávarútvegsmálum og
hann hefur sótt mikinn fróðleik í
þau skrif, sem hann byggir viðhorf
sín á. Um mjög margt eru menn
sammála.
Öðru máli gegnir að undirritaður
hefur í mörgum atriðum dregið sín-
ar eigin ályktanir eins og gengur
og er mjög ósammála því að van-
meta eignarréttinn til efnahags-
legrar stjómunar fiskveiða og and-
varaleysi gegn of stórum þætti rík-
issjóðs (sem sumir kalla „sameign
ísl. þjóðarinnar") í stjómun fisk-
veiða.
II.
Verslunarráð íslands hefur
markað stefnu sína í stefnuskrá
ráðsins 1990. í kaflanum „Sjávarút-
vegur með framtíð“ stendur:
„Sjávarafla eru skorður settar
en litlar takmarkanir em á því
hversu mikil verðmæti unnt er að
gera úr þeim sjávarafurðum sem
Islendingar selja á erlenda mark-
aði.“
Sjávarútvegurinn sækir m.a.
styrk til þess fólks sem hefur gert
þessa atvinnugrein að sínum starfs-
vettvangi.
Möguleikarnir í sjávarútveginum
em nánast á öllum sviðum. Mikið
er óunnið í því að byggja upp fiski-
stofnana, með betri stjórnun sjávar-
útvegsfyrirtækja má ná árangri og
í bættri vöruþróun og markaðssetn-
ingu em endalausir möguleikar.
Sjávarútvegur mun því áfram
leggja dijúgan skerf af mörkum til
uppbyggingar og hagvaxtar í land-
inu. Eftir útfærslu landhelginnar í
200 mílur er bann við löndun er-
lendra fískiskipa orðið úrelt. Afnám
þess gæti orðið til hagsbóta fyrir
innlenda fiskvinnslu og þjónustu-
greinar.
Stærsta vandamál sjávarútvegs-
;ins sem og annarra útflutningsat-
vinnuvega er sú tilhneiging stjórn-
valda að halda niðri verði á erlend-
um gjaldmiðlum á verðbólgutímum.
Agaleysi í ríkisfjármálum og pen-
ingamálum hefur í för með sér að
eftirspurn í efnahagslífinu er oftast
imeiri en verðmætasköpun atvinn-
ulífsins og er því undirrót verðbólg-
mnnar. Umframeftirspurnin eftir
þjónustu og vinnuafli hækkar
■ kostnað sjávarútvegsins sem ann-
arra útflutningsgreina og framkall-
ar þörf á gengislækkunum sem
stjómvöld hafa veigrað sér að horf-
ast í augu við.
Verðbólguna verður að hemja
með því að ráðast að rótum hennar
sem liggja í þeirri áráttu að eyða
um efni fram en ekki með því að
neita að skrá gengi krónunnar rétt.
Skipan eignarréttar eða nýting-
arréttar á fiskimiðum umhverfís
landið hefur mikil áhrif á rekstrar-
skilyrði í sjávarútvegi. Til skamms
tíma var þessi réttur ekki skil-
greindur og síaukin sóknargeta
flotans ógnaði þá tilveru fískistofn-
ana.
Jóhann J. Ólafsson
„Með þessari yfirlýs-
ingri sýnir Verslunar-
ráðið traust sitt á sjáv-
arútveginum og því
fólki, sem þar vinnur.
Það kemur einnig skýrt
fram að eignarréttur á
að vera grundvöllur
sljórnunar í sjávarút-
vegi eins og annars
staðar í atvinnulífinu.“
Nausynlegt er að ráða til fram-
búðar skipan eignarréttar eða nýt-
ingarréttar á fískimiðunum. Far-
sælast er að rétturinn verði sjálf-
stæður einkaeignarréttur og við-
skipti með þennan rétt eiga að vera
sem kvaðaminnst.
Starfsemi fiskmarkaða er jákvæð
þróun og hefur aukið svigrúm til
athafna í sjávarútvegi. Enn um sinn
getur þó verið nauðsynlegt að
ákveða lágmarksverð í viðskiptum
með ferskan físk. Slík verðákvörðun
ætti þó alfarið að vera á ábyrgð
hagsmunaaðila sjálfra í sjávarút-
vegi en ríkisvaldið ætti þar ekki að
koma nærri.“
Með þessari yfirlýsingu sýnir
Verslunarráðið traust sitt á sjávar-
útveginum og því fólki, sem þar
vinnur. Það kemur einnig skýrt
fram að eignarréttur á að vera
grundvöllur stjórnunar í sjávarút-
vegi eins og annars staðar í atvinn-
ulífinu. Eins og sést á ofanrituðu
er formaður Verslunarráðsins ekki
að gera annað en að halda fram
stefnu þess í einu öllu.
III.
í stefnuskrá Verslunarráðsins
1990 er kafli um gengisskráningu
undir yfírskriftinni „Raunhæf
gengisskráning"
„Pólitísk tilraunastarfsemi með
gengisskráningu krónunnar hefur
haft mjög skaðvænleg áhrif á
íslenskt atvinnulíf. Stjórnvöld hafa
sífellt reynt að beijast gegn lögmál-
um efnahagslífsins með því að nota
gengisskráningu krónunnar sem
tæki í baráttu við verðbólguna.
Slíkar tilraunir hafa ávallt mis-
tekist jafn hrapallega og öll önnur
verðlagshöft hafa gert. A verðbólg-
utímum breytist verð á erlendum
gjaldmiðlum í takt við almenna
verðlagsþróun, þótt stómvöld reyni
að seinka viðurkenningu á efna-
hagslegum staðreyndum.
Það er nauðsynlegt ef íslensk
útflutningsfyrirtæki eiga að ná ár-
angri á erlendum mörkuðum að
gengisskráning krónunnar verði
raunhæf og miðist við að ná jaf-
vægi í viðskiptum við útlönd. Pen-
ingamálastefna stjómvalda verður
að hafa sama markmið.
Atvinnulífið nær bestum árangri
þar sem stöðugleiki og festa ein-
kenna stjómarhætti. Því er afar
brýnt að ná verðbólgu niður á sama
stig og í nágrannalöndum okkar.
Forsenda fyrir því að ná verðbólg-
unni niður er að stöðva síþenslu
ríkisbáknsins og það hætti að hafa
ÚTLAGI
Lysimachia punctata
Blóm vikunnar
Umsjón Ág. Björnsd.
216. þáttur.
Segja má að ÚTLAGI sé í röð
allra harðgerðustu fjölærra jurta
sem ræktaðar em hér á landi.
Einmitt núna skartar hann sínum
skrautlegu blómstönglum víðs-
vegar í görðum, heldur fyrr á
ferðinni en venjulega og virðist
sældarlegur og vel á sig kominn
á þessu óvenju hlýja sumri.
Útlagi er fagur og tígulegur á
að líta og er ættaður frá Austur-
Evrópu. Blómin, klukkulaga,
sólgul að lit, með dimmrauðan
hring í botni, em smágerð og
sitja í krönsum uppeftir stönglin-
um, sem getur orðið 80-100 sm
hár við góð skilyrði. Blöðin sitja
líka í krönsum uppeftir stönglun-
um sem era stinnir og öll ber
plantan sig svo vel að eftir henni
er tekið. Margir telja honum það
til foráttu hversu ört hann íjölgar
sér með sinum ljósrauðu frísk-
legu rótarskotum og viðhafa
jafnvel um hann hin hæðilegustu
orð eins og t.d. að hann sé bæði
leiðinlegur og frekur. Að vísu
verður að játa að hann getur
orðið æði aðsópsmikill sé hann
látinn sjálfráður, en ef rétt er að
honum farið á ekki að vera nein-
um vandkvæðum bundið að halda
vextinum í skefjum. Gott ráð til
þess er að skera utan af hnausun-
um með stunguskóflu eða kant-
skera á hveiju vori strax og hann
fer að gægjast upp úr moldinni.
Gott er og að skipta honum á
nokkurra ára fresti. Útlagi þolir
vel að vera í nokkmm skugga
einkum þar sem jarðvegur er
rakur. Raki á yfírleitt vel við
hann, en þó getur hann þrifíst
með ágætum í venjulegri garð-
mold og ekki ástæða til að hún
sé mjög fijó. Útlagi er vel fallinn
til afskurðar.
Náinn ættingi útlagans er
SKILDINGABLOM — Lysimac-
hia nummularia — þó vaxtarlagið
sé ólíkt. Skildingablómið er jarð-
lægt og skríður með löngum
ofanjarðarrenglum sem auðveld-
lega skjóta rótum. Skildingabló-
mið fer vel í steinhæð, einnig í
hengipottum t.d. á svölum, en
það þarf mikla vökvun. Skild-
ingablómið er fremur harðgert
en þó vilja renglurnar oft fara
illa í vorkuldum og veitir plön-
tunni því varla af lítilsháttar vetr-
arskýli.
*
í síðasta þætti, um eyrarrós,
urðu þau mistök að myndin sem
fylgdi greininni birtist ekki í lit
þannig að illmögulegt var að sjá
af hveiju hún var. Myndin er því
birt héma aftur og nú í lit.