Morgunblaðið - 10.08.1991, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. ÁGÚST 1991
Minning:
Skafti Þorsteins-
son - Dalvík
Fæddur 26. nóvember 1914
Dáinn 3. ágúst 1991
Um heiðar nætur er hugur á ferli
í himnanna stjömuborg.
Djarfur gengur hver maður að morgni
móts við gleði og sorg.
Vel mega þeir sínum örlögum una,
sem afla til skeiðar og hnífs
og finna, jafnvel forsælumegin,
fegurð hins mikla lífs.
(D. Stefánsson.)
Það var bjartur og fagur morgunn
er við félagamir hjá Netagerð
Dalvíkur hófum störf föstudaginn
2. ágúst sl. Að venju mættu þeir
bræður frá Efstakoti snemma og
þegar ég kom inn í vinnusal sátu
þeir hlið við hlið og ræddu það sem
fyrir bar daginn áður eftir að við
lukum störfum. Þannig gekk þetta
til um áratuga skeið, máiin rædd —
einkum þau er að sjónum lutu. Það
voru engin teikn á lofti um þann
atburð er síðar varð réttri klukku-
stund seinna. En þá hneig Skafti
Þorsteinsson niður og var örendur
.^litlu síðar. Það er ótrúlegt að svo
snögg umskipti geti orðið er menn
ljúka sínu verki á þessu tilvistar-
skeiði. En slíkum aturðum höfum
við félagarnir — netagerðarmennirn-
ir á Dalvík — orðið að standa frammi
fyrir nú í tvö skipti. Hið fyrra fyrir
sjö árum er einn félagi okkar, Hauk-
ur Kristinsson, hneig niður á sama
stað.
Það er nú svo að í hinni hörðu
lífsbaráttu hugsar maður fremur
lítið um lífið og tilveruna að öllu
__ jöfnu. En þegar samferðamenn um
"■'áratuga skeið hverfa á braut þá er
eins og gefist oftast einhver góð og
hljóðlát stund sem fær mann til að
hugsa og láta hugann reika um líf
og störf þess sem genginn er á vit
feðra sinna. Við slík tímamót sækja
ætíð á huga manns ljósar minningar
um liðnar samverustundir með þeim
sem kvaddur er og þá um leið minn-
ingar um sína nánustu ættingja sem
horfnir eru yfir landamæri lífs og
dauða.
Skafti Þorsteinsson var fæddur
að Hamri í Svarfaðardal 26. nóvem-
ber 1914 og var því á 77. aldursári
er hann lést. Hann var sonur hjón-
anna Kristrúnar Friðbjörnsdóttur,
Gunnarssonar frá Efstakoti og Þor-
>-steins Antonssonar, Árnasonar á
Hamri. Fæðingarár Skafta hófu for-
eldrar hans búskap á Hamri að hluta
til. Þeim hjónum var sex barna auð-
" ið en frumburðir þeirra voru tvíbur-
arnir Hjalti og Skafti. Þeir bræður
voru ekki fyrirferðarmiklir við komu
sína í þennan heim, en þrátt fyri
smæð sína döfnuðu þeir vel og urðu
með hærri og þrekmeiri mönnum á
sínu blómaskeiði. Annálað var
hversu líkir í útliti þeir tvíburabræð-
ur voru og iðulega villtist fólk á
þeim. Svo sem títt eru um tvíbura
voru þeir bræður ákaflega samrýnd-
ir og samtaka um flesta hluti. Auk
þeirra tvíbura eignuðust þau Kristr-
ún og Þorsteinn Freyju, sem fædd
. .-var 1916 og lést í janúar á síðasta
ári. Þórunni sem fædd var 1918 og
dó 1924. Þá fæddist Hólmfríður
1920, hún lést 1984 og svo Þórunn
Ingunn sem fæddist 1926. Af þess-
um systkinahópi eru því enn á lífi
elsta og yngsta barn þeirra Kristrún-
ar og Þorsteins. Árið 1920 flytjast
foreldrar Skafta að Efstakoti á
Upsaströnd þar sem þau taka að
mestu við búi af foreldrum Krist-
rúnar þeim Hólmfríði og Friðbirni.
Þar bjuggu þau til dauðadags en í
Efstakoti hefur sama ættin búið
óslitið allt frá árinu 1827.
. . Hugur Skafta Þorsteinssonar stóð
snemma til sjávarins og ekki að
furða þar sem faðir hans var mikill
sjósóknari og aflamaður, einn af
fyrstu vélbátaformönnum hér á
Dalvík í byijun aldarinnar. Og einn-
ig var tíðarandinn þannig á þessum
árum hér að allt snérist um sjóinn
og það sem honum viðkom. Skafti
- i*fór ungur með Þorsteini, föður sínum
til sjós, bæði til síldveiða á sumrin
og haustin og þorskveiða á vorin.
Það átti þó ekki fyrir honum að
liggja að stunda sjóinn og gera sjó-
mennsku að sínu starfi, því hann var
með afbrigðum sjóveikur og fylgdi
sú veiki honum ætíð er hann fór tii
sjós. Frá Efstakoti var töluverður
útvegur á þeirra tíma mælikvarða
og snerist því lífið og daglegt amst-
ur meðal annars mikið um veiðar-
færi, gerð þeirra og viðhald. Neta-
gerð er að sjálfsögðu mikilvægur og
stór þáttur í höfuðatvinnuvegi okk-
ar, sjávarútveginum. Á heimili for-
eldra sinna komst Skafti snemmma
í snertingu við þessa atvinnugrein
sem síðar varð lífstíðarstarf hans.
Með Kristni Jónssyni netagerðar-
meistara starfaði Skafti um áraraðir
við neta- og nótaviðgerðir, eða þar
til 1964 er hann stofnsetti sitt eigið
fyrirtæki, Netagerð Dalvíkur hf.,
ásamt Hjalta bróður sínum og fjór-
um öðrum mönnum.
Það eru rúmir þrír áratugir sem
við félagarnir hjá Netagerð Dalvíkur
höfum starfað saman við þessa iðn-
grein. Fyrst hjá Netjamönnum hf.
og síðar eftir að við stofnuðum okk-
ar eigið fyrirtæki. Þessi tími hefur
verið okkur góður hvað samstarf og
samvinnu snertir. Þar hefur Skafti
Þorsteinsson átt sinn hlut ekki síður
en við hinir. Hann var sérstaklega
góður í allri umgengni, bæði innan-
húss sem utandyra, enda ber um-
hyggja hans fyrir fögru umhverfi
glöggt vitni ef litið er heim að Efsta-
koti eða að vinnustað hans. Auk
venjulegra starfa hjá Netagerðinni
sá Skafti um alla innheimtu hjá fyr-
irtæki okkar og held ég að þar hafi
framkoma hans og áreiðanleiki kom-
ið vel fram við hina mörgu viðskipta-
vini Netagerðar Dalvíkur hf.
Ásamt netagerð lagði Skafti
gjöiva hönd á hin ýmsu störf um
dagana og farnaðist vel hvert það
verk sem hann gekk að. Ungur að
árum varð hann mikill og góður
sundmaður ásamt mörgum jafn-
öldrum sínum, þó við hin frumstæð-
ustu skilyrði í tjörnunum í Böggvis-
staðahólum. Það er ekki vafamál að
bygging Sundskála Svarfdæla árið
1929 var að mestu leyti að þakka
því unga fólki sem á þessum árum
sýndi slíkan dugnað og áræði við
sundnámið við áðurnefndar aðstæð-
ur. Með Kristni Jónssyni sundkenn-
ara var Skafti einn hinna vösku
stráka sem stofnuðu „Sveit Brim-
bátsins" á Dalvík laust fyrir 1940.
Sveit þessi var ætíð viðbúin til starfa
þegar þannig aðstæður sköpuðust
við Böggvisstaðasand. í róðrasveit
þessa völdust þrek- og kjarkmiklir
ungir menn sem undir stjórn Kristins
veittu sjómönnum og fjölskyldum
þeiira öryggistilfinningu á þessum
hafnleysisárum Dalvíkinga. Það má
fullyrða að þarna hafi verið stofn-
sett ein fyrsta björgunarsveit á veg-
um SVFI. Seinna varð Skafti mikill
þátttakandi í starfsemi SVFÍ á
Dalvík og um áraraðir í sjómanna-
dagsnefndinni.
Þann 30. mars 1945 kvæntist
Skafti Þorsteinsson konu sini Guð-
rúnu Jóhannsdóttur héðan frá
Dalvík. Hún er dóttir Önnu Júlíus-
dóttur, Hallssonar frá Hverhóli í
Skíðadal og Jóhanns Jónssonar,
Sigfússonar héðan af Böggvisstað-
asandi. Jóhann var einn af fyrstu
innfæddu Dalvíkingunum, fæddur
árið 1889. Þeim hjónum, Guðrúnu
og Skafta, varð tveggja barna auð-
ið, Þorsteinn, rafvirkjameistari á
Dalvík. Kona hans er Elísabet Jó-
hannesdóttir og eiga þau fjögur
börn, og Jóhanna, kennari. Hennar
maður er Brynjólfur Sveinsson og
eiga þau þrjá drengi. Þau Guðrún
og Skafti áttu heimili saman í Esta-
koti í 46 ár og bjuggu sér fagurt
og gott heimili í hamingjusömu
hjónabandi.
Það var bjart yfir Efstakosti dag-
ana 20. og 21. júlí sl. en þá komu
niðjar Efstakotshjónanna Hólmfríð-
ar og Friðbjörns Gunnarssonar sam-
an og gistu þar í túninu heima.
Sumir hveijir að hittast í fyrsta sinni
og áttu þar góðar stundir. Nú hefur
um stund syrt að. Fráfall ættingja
og vina kemur alltaf í opna skjöldu,
þrátt fyrir að þeir hafi átt við mein
að stríða. Við sem best þekktum
Skafta vitum að brottför hefði hann
fremur kosið á þennan hátt en að
hann yrði lasburða gamall maður —
það var ekki eðli hans. Með Skafta
er genginn góður og nýtur þegn
þessa bæjar, sem var vel vakandi
fyrir þeim málum er lutu að velferð
Dalvíkur og gladdist þegar vel gekk.
Ég vil svo að lokum kveðja Skafta
Þorsteinsson frænda minn og sam-
starfsmann hinstu kveðju. Meðeig-
endur hans að Netagerð Dalvíkur
og fjölskyldur þeirra þakka honum
samfylgdina og um leið bið ég góðan
Guð að styrkjaeiginkonu hans, börn,
tengdabörn og barnabörn við fráfall
hans og votta þeim dýpstu samúð.
Ég votta einnig systkinum hans,
Þórunni og Hjalta og fjölskyldum
þeirra innilega samúð mína.
Útför hans verður frá Dalvíkur-
kirkju í dag, laugardaginn 10. ágúst.
Far þú í friði
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem.)
Júlíus Kristjánsson
Það var ævinlega góð tilfínning
sem sótti að mér þegar fór að líða
að sumarfríi hjá mér. Jú, skýringin
var sú að þá komst ég norður á
Dalvík, í Efstakot til Skafta og Guð-
rúnar. Já, þaðan eru allar mínar
bestu minningar frá því að ég var
lítill drngur og kúrði hjá ömmu
Kristrúnu, móður Skafta, sem bjó á
neðri hæðinni ásamt Fríðu frænku,
systur Skafta. Á efri hæðinni bjó
Skafti og Guðrún kona hans, einnig
móðurbróðir Skafta, hann Sveinn
nafni minn. Þannig var þetta við
mín fyrstu kynni af móðurfólki mínu,
sem bjó í Efstakoti. Þessi fólki á ég
ótal margt að þakka, það mótaði
mig á margan hátt. Það eru nú all
nokkur ár síðan þau amma, nafni
og Fríða létust.
Skafti og Guðrún bjuggu alla tíð
í Efstakoti og hefur heimili þeirra
alltaf verið til fyrirmyndar. Ég kem
aldrei til með að gleyma því hvað
Skafti tók alltaf vel og hlýlega á
móti mér, faðmaði mig og kyssti.
Hann tók alltaf vel á móti öllum,
enda gestkvæmt í Efstakoti. Það
fannst öllum gott, að koma í Efsta-
kot. Þegar konan mín og börnin
komu til sögunnar var sama með
þau, þeim fannst gott að koma til
þeirra. Börnin mín sóttust eftir því
að fara norður í Efstakot. Börn eru
svo næm og skynja svo fljótt hvar
þeim líður vel.
Skafti var ávallt svo kátur og
glaður og gat hlegið svo innilega.
Börnin mín kölluðu hann oft afa og
er það kannsi ekki skrýtið þar sem
ég gat litið þannig á hann sjálfur.
Föðurumhyggja hans í minn garð
var alltaf til staðar. Hann var mér
og minni fjölskyldu ávallt góður.
Skafti var mjög iðinn, duglegur og
vandvirkur maður, samviskusamur
og reglumaður mikill. Ég vil fá að
þakka honum fyrir það að hann
kenndi mér að meta áreiðanleika og
heiðarleika. Þannig uppeldi fékk
Skafti og systkini hans. Þetta get
ég leyft mér að segja því það er
gott fólk. Einstaklingurinn mótast
mikið til af uppeldinu, samanber
börn og barnabörn Skafta og Guð-
rúnar.
Skafti var lánsamur að kynnast
Guðrúnu því hún er einstök kona.
Hann getur einnig talist lánsamur
að hafa átt svo góð börn, tengda-
börn og barnabörn. Hann getur ver-
ið stoltur af jafnfríðum og góðum
hóp.
Skafti kom til dyranna eins og
hann var klæddur, sagði sína mein-
ingu þegar svo bar við. Hann var
alltaf hreinn og beinn við alla enda
drenglyndur heiðursmaður og get
ég verið stoltur af að hafa átt slíkan
frænda. Skafti brýndi það ávallt fyr-
ir mér að fara varlega þegar ég var
að fara suður til Reykjavíkur með
fjölskylduna. Já, þannig var Skafti
ávallt að hugsa um velferð sinna
nánustu og annarra.
Það var alltaf sárt fyrir mig að
þurfa að kveðja Skafta. Mér fannst
fjarlægðin svo mikil og langur tími
þar til ég sæi hann næst.
Skafti var ævinlega boðinn og
búinn að hjálpa ef honum fannst
þurfa þess með og leitað var til hans
eftir aðstoð.
Hann var höfðingi heim að sækja.
Þann 14. júlí síðastliðinn komum við
í Efstakot til Skafta og Guðrúnar.
Móttökurnar voru sem fyrr jafn hlý-
legar og góðar. Ættjarðarástin og
skylduræknin gagnvart Efstakots-
fólkinu toguðu svo ríkt í mig. Ég tók
ekkert umfram þessar heimsóknir.
Skafta hlotnaðist að fá að sjá í
hinsta sinn alla sína ættingja í móð-
urætt, afkomendur Hólmfríðar og
Friðbjörns úr Efstakoti, sem voru
amma og afí Skafta, samankomna
á ættarmóti sem haldið var á suðurt-
úninu á Efstakotsjörðinni dagana
20. og 21. júlí sl. Það gladdi Skafta
hvað ættarmótið tókst vel.
Það er mikill söknuður og eftirsjá
þegar svona góður maður kveður í
hinsta sinn. Ég og fjölskylda mín,
mamma, pabbi og systur, eigum svo
margar góðar minningar um Skafta
en það er of langt mál að telja það
upp hér. Ég vil samt fá að koma
því að þann 31. júlí síðastliðinn,
þegar var komið að því að kveðja
þá kvaddi hann okkur á allt annan
hátt, en hann var vanur að gera.
Hann faðmaði og tók þéttingsfast
utan um okkur og sagði: „Við
sjáumst kannski næsta sumar.“
Þetta hafði hann aldrei áður sagt
við mig þau ófáu skipti sem ég hef
þurft að kveðja hann.
Ég, konan mín, börnin mín, móðir
mín, faðir minn og systur mínar vilj-
um þakka Skafta allt sem hann var
okkur og'fyrir allar góðu samveru-
stundirnar. Blessuð sé minning hans.
Ég vil fyrir hönd okkar allra votta
maka hans Guðnínu Jóhannsdóttur,
börnum, tengdabörnum, barnabörn-
um, systkinum og mökum þeirra
innilegustu samúð okkar.
Sveinn Þorsteinsson
og fjölskylda.
Föstudagsmorgunninn 2. ágúst
rann upp bjartur og fagur. Eins og
aðrir mættu netagerðarmenn á
Dalvík til vinnu sinnar þess albúnir
að takast á við verkefni dagsins.
Aðeins klukkutíma eftir að vinna
hófst var einn þeirra, Skafti Þor-
steinsson, látinn. Það er erfitt að
sætta sig við svo skyndilegt fráfall
góðs vinar. Vinnusemi og ósérhlífni
Skafta í Efstakoti var þvílík að
óhugsandi var að hann ætti svo
skammt eftir ólifað. Hann vann full-
an vinnudag dag hvern og unni sér
ekki hvíldar þótt frítímar gæfust.
Tveim dögum fyrir andlát sitt vann
hann við svarðatekju eftir fullan
vinnudag á Netaverkstæðinu. Hann
var af þeirri kynslóð sem trúði að
vinnan göfgaði manninn, kynslóð
sem ólst upp við kröpp kjör og fleytti
þjóðinni fram til allsnægta, og það
get fullyrt að Skafti Þorsteinsson
lagði sinn skerf ríkulega af mörkum.
Það eru liðin rétt rúm 20 ár frá
því að ég hitti Skafta fyrst. Með
okkur tókust strax góð kynni. Við
ræddum oft um landsins gagn og
nauðsynjar og vorum skoðanabræð-
ur í flestum málum. Skafti hafði
gaman af að rifja upp gamla tíð og
var margt af því mér til fróðleiks
og skemmtunar. Hann var frá unga
aldri þrekmaður og naut þess að
reyna á skrokk sinn. Sund lærði
hann snemma en hér á Dalvík var
sú íþrótt nokkuð almenn meðal ungs
fólks er Skafti var að vaxa úr grasi.
Ekki var þó aðstöðunni fyrir að fara
til að byija með, kennt var í tjörnum
og oft á vorin urðu nemendurnir að
bijóta ísskæni af sundpollunum áður
en kennsla hófst að morgni. Hann
varð mjög vel syndur og naut þess
að þreyta ýmsar þolraunir í íþrótt-
inni. Hann vílaði ekki fyrir sér að
stinga sér til sunds af Árgerðis-
brúnni í Svarfaðardalsá, eða að kafa
eftir djásni sem hann taldi sig hafa
séð á hafsbotni úti fyrir Dalvíkinni
en reyndist vera bárujárn er upp
kom.
Þessi sundmennt hans kom hon-
um líka að gagni. Hann ásamt
Hjalta tvíburabróður sínum þóttu
ómissandi við sjósetningu báta á
Böggvisstaðasandi og víluðu þeir
ekki fyrir sér að standa í sjó upp
undir axlir. Um og eftir 1940 var
Skafti á vertíðum á Suðurnesjum.
Var hann þá ætíð landmaður og sá
um að veiðarfæri væru tiltæk. Þar
vann hann það afrek að bjarga
manni úr lífsháska. Hann hafði orð-
ið var við hvar báturinn slitnaði upp
og rak upp í fjöru. Veður var vont
en hann freistaði þess að vaða út
og ná fangalínu bátsins til að binda
hann svo hann brotnaði ekki í spón
í fjörunni. Hjálp barst fljótlega. Þá
vildi svo til að einn björgunarmanna
var hætt kominn við bátinn en
Skafta tókst með snarræði að bjarga
honum. Það var hreystilega gert en
aldrei miklaðist Skafti af þessu af-
reki sínu.
Sú heiðríkja sem var daginn sem
Skafti Þorsteinsson lést, er lýsandi
fyrir heiðarleika og hreinskiptni
hans. Hann kom til dyranna eins og
hann var klæddur og fór aldrei í
launkofa með skoðanir sínar. Hann
fylgdi málum fast eftir ef á þurfti
að halda og var trúr í þeim verkum
sem honum voru falin. Hann hafði
forystu um að hitaveita var lögð í
hús norðan Brimnesár. Bærinn hafði
þá haft hitaveitu um nokkurn tíma
en ekki var talið tæknilega fært að
leggja heitt vatn í bæina norðan
Brimnesár sökum fjarlægðar. Skafta
líkaði ekki þessi afstaða bæjaryfir-
valda, safnaði undirskriftum íbúa og
fór fram á að þeir sætu við sama
borð og aðrir íbúar bæjarfélagsins.
Það varð úr að ráðist var í þessa
framkvæmd og nú má heita að öll
hús í bæjarfélaginu séu tengd hita-
veitunni.
Skafti Þorsteinsson fæddist að
Hamri í Svarfaðardal sonur hjón-
anna Kristrúnar Friðbjörnsdóttur og
Þorsteins Antonssonar. Hann fluttist
ungur með foreldrum sínum í Efsta-
kot á Dalvík þar sem hann bjó alla
tíð síðan. Árið 1945 kvæntist hann
Guðrúnu Jóhannsdóttur frá Dalvík
og eignuðut þau tvö börn, Þorstein
og Jóhönnti. í Efstakoti var oft
mannmargt og gestkvæmt. Til að
byija með bjó Skafti í Efstakoti
ásamt foreldrum sínum, systur og
móðurbróður. Skafta þótti gaman
að fá gesti í heimsókn og alltaf þeg-
ar komið var í Efstakot var boðið
upp á kaffi hversu stutt sem heim-
sóknin var. Þótt oft væru ærsl í
börnum í kringum hann ærðist hann
ekki. Han skildi að athafnaþrá þeirra
var leið til aukins þroska, styrkti þau
og stælti, en hann gætti þess ætíð
tryggilega að þau gætu ekki farið
sér að voða. Þau Skafti og Guðrún
hugsuðu vel um heimili sitt, öllu var
vel við haldið og tryggilega frá geng-
ið.
Með Skafta Þorsteinssyni er
genginn fulltrúi þeirrar kynslóðar
sem taldi manngildið felast í iðni,
eljusemi og trú yfír því sem þeim
var falið. Andlegur auður var þeim
verðmætari en veraldlegur. Að um-
gangast Skafta var góður skóli og
okkur sem eftir lifum ber að taka
við starfi hans. Guð blessi minnningu
Skafta Þorsteinssonar, styrki eigin-
konu hans, afkomendur og systkini.
Ég svara, Drottinn, þökk sé þér!
Af þínu Ijósi skugginn er
vor veröld öll, vort verk, vor þrá
að vinna þér til lofs sem má
þá stund, er fögur hverfur hjá.
(Þorsteinn Valdimarsson)
Trausti Þorsteinsson