Morgunblaðið - 24.09.1991, Síða 1

64 SIÐUR B
216. tbl. 79. árg.
ÞRIÐJUDAGUR 24. SEPTEMBER 1991
Prentsmiðja Morgunblaðsins
m
* »
Þing Armeníu lýsir ein-
róma yfir sjálfstæði
Fundur um Nagorno-Karabakh hald-
inn að undirlagi Jeltsíns
Zheleznovodsk, Moskvu, Jerevan. Reuter.
ÞING Armeníu lýsti í gær einróma yfir sjálfstæði lýðveldisins sem
tók gildi samstundis, sagði í frétt frá sovésku fréttastofunni Tass.
I þjóðaratkvæðagreiðslu sem haldin var um helgina kom í ljós að
yfir 90% ibúanna voru því fylgjandi. Þar með hafa 13 af 15 lýðveld-
um Sovétríkjanna lýst yfir sjálfstæði. Leiðtogar Armena og Azera
hittust í fyrsta sinn í gær til að ræða um hið umdeilda hérað Nag-
orno-Karabakh, á fundi sem Borís Jeltsín Rússlandsforseti hafði
milligöngu um. Sagði Jeltsín í gær að hægt miðaði að finna lausn
á deilunni.
Armenskir þingmenn greiða sjálfstæðistillögunni atkvæði sitt.
Reuter.
Viðræðurnar fóru fram í rússn-
esku borginni Zheleznovodsk, sem
er í sunnanverðu lýðveldinu. Vonast
er til að þær bindi enda á blóðuga
bardaga sem staðið hafa yfir í þtjú
ár á milli Azera, sem hafa öll völd
í Nagorno-Karabakh, og Armena,
sem eru í miklum meirihluta þar.
í viðræðunum tóku þátt, auk
Jeltsíns, Nurstultan Nazarbajev,
forseti Kazakhstans, Ajaz Mut-
alibov, forseti Azerbajdzhans, Lev-
írakar sagðir halda áfram þróun kjarnorkuvopna:
Áfram viðskiptaþvinganir
meðan Saddam er við völd
on Ter-Petrosjan, forseti Armeníu,
leiðtogar Nagorno-Karabakhs og
fulltrúar Armena og Azera þaðan.
Jeltsín sagði fyrir fundinn að það
væri ekki tilviljun að hann færi fram
á rússneskri grund. „Vegna þess
hve málin sem verða rædd eru við-
kvæm var valinn sá kostur að hafa
viðræðurnar á hlutlausu land-
svæði.“
Jeltsín ferðaðist ásamt Nursultan
Nazarbajev um Nagorno-Karabakh
á sunnudag og var þeim vel fagnað
af armenska meirihlutanum. Þús-
undir manna söfnuðust saman á
aðaltorginu í helstu borginni, Step-
anakert, og á spjöldum mátti m.a.
lesa: „Borís, þú ert von Kara-
bakhs.“ Azerar voru ekki eins hrifn-
ir af heimsókninni.
Líbanon:
Mannræningjar
lofa að frelsa
sagði George Bush Bandaríkjaforseti í ræðu á allsherjarþingi SÞ
Sameinuðu þjóðunum, Bagdad. Reuter.
GEORGE Bush Bandaríkjaforseti sagði í ræðu á allsherjarþingi
Sameinuðu þjóðanna í gær að írakar héldu áfram smíði gjör-
eyðingarvopna og að Saddam Hussein íraksforseti vanvirti álykt-
anir SÞ. Gagnrýndi Bandaríkjaforseti harðlega þær hömlur sem
Irakar settu á störf eftirlitsmanna á vegum Sameinuðu þjóðanna.
Sagði hann að halda yrði áfram viðskiptaþvingunum á meðan
Saddam væri við völd. „Við megum ekki gefa eftir eitt augna-
blik,“ sagði Bush.
Bandaríkjafor-
seti nefndi ekki
þann möguleika
að grípa til hern-
aðaraðge'rða gegn
írökum en Dougl-
as Hurd, utanrík-
isráðherra Bret-
lands, sagði í gær
að einungis væri
spurning um daga
Bush flytur
ræðu sína í gær
þangað til gripið
yrði til „aðgerða“ ef írakar virtu
ekki ályktanir Sameinuðu þjóð-
anna. Hann vildi ekki tilgreina
nánar til hvers konar aðgerða
hugsanlega yrði gripið. Marlin
Fitzwater, talsmaður Bandaríkja-
forseta, sagði hins vegar að ein-
hvers konar hernaðaraðgerðir
kynnu að verða síðasta úrræðið.
Þá sagði sovéski hershöfðinginn
Vladímír Lobov í viðtali við banda-
rísku sjónvarpsstöðina CNN að ef
ekki fyndist stjórnmálaleg eða
diplómatísk lausn þyrfti að taka
mjög hart á málum.
Hópur eftirlitsmanna frá Al-
þjóða kjarnorkueftirlitsstofnun-
inni, sem starfar á vegum Samein-
uðu þjóðanna, var í gær rekinn
út úr byggingu í Bagdad og mein-
að að hafa þaðan á brott með sér
gögn sem í var að finna upplýs-
ingar um mjög víðtæka kjarnorku-
vopnaáætlun á vegum íraka.
David Kay, sem fór fyrir hópn-
um, sagði að um hefði verið að
ræða eftirlitsferð sem ekki hefði
verið tilkynnt fyrirfram og hefðu
þeir fundið verulegt magn upplýs-
inga um þróun kjarnaefna og
kjarnorkuvopna. Væri um hreinan
„ijársjóð“ gagna að ræða. Þá hefði
greinilega mikið magn skjala verið
fjarlægt í flýti. Gögnunum hafði
þegar verið komið fyrir í bifreiðum
og eftirlitsmennirnir fengið leyfi
til að halda á braut þegar íraskir
embættismenn hindruðu brottför
þeirra. Var þeim haldið í fimm
klukkustundir og skjalakassarnir
síðan teknir frá þeim með valdi.
„Þetta voru skjöl sem þeir höfðu
leynt. Þeir höfðu ekki gefið okkur
upplýsingar um þennan stað,“
sagði Kay. íraskur embættismað-
ur, sem var viðstaddur þegar skjöl-
in voru tekin, sagði að hópnum
hefði verið boðið að taka þau með
sér ef írakar fengju af þeim ljós-
rit fyrst.
Jean-Bernard Merimee, forseti
öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna,
boðaði utanríkisráðherra íraks á
sinn fund í gær og krafðist þess
að eftirlitsmennirnir fengju skjölin
afhent. Ahmed Hussein al-Sam-
araei, utanríkisráðherra íraks,
vildi eftir fundinn ekki tjá sig um
hvort hann ætlaði að fylgjatilmæl-
um Merimee en sagði: „Allt verður
í lagi“. Sjá nánar bls. 27
breskan gísl
Beirút. Reuter.
SAMTÖK í Beirút, hliðholl ír-
ansstjórn, gáfu í gær út tilkynn-
ingu þar sem þau segjast ætla
að veita Bretanum Jack Mann,
sem þau hafa í haldi, frelsi inn-
an tveggja sólarhringa. Mann,
sem er TÍ ára, var rænt í mars
1989.
Segir í tilkynningu mannræn-
ingjanna, sem tilheyra Byltingar-
réttlætissamtökunum, að tilraunir
Javiers Perez de Cuellars, fram-
kvæmdastjóra Sameinuðu þjóð-
anna, til að miðla málum í gísladeil-
unni hafi skilað árangri og verði
Mann því sleppt úr haldi.
Vonir glæðast um frið í Júgóslavíu:
Vopnahlé virt þrátt fyrir skærur
Belgrad, Zagreb, Haag, Strassborg. Reuter.
VONIR um að takast myndi að koma á friði í Júgóslavíu jukust í
gær eftir að vopnahlé, sem sambandsherinn og sveitir Króata lýstu
yfir á sunnudag, virtist ætla að halda þrátt fyrir að skærur héldu
áfram víðsvegar um Króatíu. Hafði sambandsherinn náð stórum
hluta Króatíu á sitt vald áður en vopnahléið tók gildi. Carrington
lávarður, sem hefur yfirumsjón með friðarumleitunum í Júgóslavíu,
hefur ákveðið að friðarráðstefnan verði kölluð saman á ný í Haag
á fimmtudag.
Velkjo Kadijevic, varnarmálaráð-
herra Júgóslavíu, gaf út tilkynningu
á sunnudag um að samkomulag
hefði náðst milli Króata og sam-
bandshersins um „algjört og gagn-
kvæmt“ vopnahlé. Sagði í tilkynn-
ingunni að vopnahléið væri í sam-
ræmi við vopnahléssamkomulagið
sem samþykkt var fyrir viku fyrir
tilstuðlan Evrópubandalagsins.
Nokkrum mínútum áður höfðu
króatískir embættismenn skýrt frá
því að borgin Petrinja, sem er sextíu
kílómetra suður af Zagreb, hefði
fallið í hendur sambandshersins,
eftir nokkurra daga harða götubar-
daga.
Enn berast fregnir af átökum í
Króatíu þrátt fyrir vopnahléið og
skýrði króatíska útvarpið frá því í
gær að tvær herþotur hefðu varpað
sprengjum á vatnsból í bænum
Nova Gradiska og að skriðdrekar
og serbneskir skæruliðar hefðu
samtímis ráðist á bæinn Dragalic.
Frakkar, Bretar og Belgar hvöttú
í gær til þess að öryggisráð Samein-
uðu þjóðanna samþykkti vopnasölu-
bann á Júgóslavíu. og að fram-
kvæmdastjóri samtakanna, Javier
Perez de Cuellar, léti málið til sín
taka og reyndi að finna lausn á
deilunni. Sögðu franskir embættis-
menn að tillagan um vopnasölubann
kynni að verða samþykkt síðar í
vikunni.
Forsætisnefnd Vestur-Evrópu-
sambandsins, sem kom saman til
neyðarfundar í Strassborg í gær,
hvatti aðildarríki sambandsins til
þess að fara fram á að sendar yrðu
friðargæslusveitir á vegum Samein-
uðu þjóðanna til Júgóslavíu.
Stipe Mesic, forseti Júgóslavíu,
sem er Króati, sagði í gær að bar-
dagarnir í Króatíu hefðu einungis
verið upphitun sambandshersins
áður en hann hæfi átök í lýðveldinu
Bosníu-Herzegóvínu. Sagði Mesic í
viðtali við bresku sjónvarpsstöðina
BBC að stríð í Bosníu, þar sem búa
jafnt Króatar, Serbar sem múslím-
ar, væri lokatakmark Slobodans
Milosevics, forseta Serbíu.