Morgunblaðið - 23.10.1991, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 23. OKTÓBER 1991
—---------1
NGUR UM
Ásmundur
Stefánsson:
Samningur-
inn eflir fisk-
iðnað og
tryggir stöðu
á Evrópu-
markaði
„Mér sýnist að samningurinn
tryggi, væntanlega betur en
flestir höfðu gert ráð fyrir, að-
gang fuliunninna sjávarafurða á
Evrópumarkað og hvað það
snertir er augljóst að árangurinn
er verulegur. Það ætti að verða
til þess að efla íslenskan fiskiðn-
að og treysta stöðu hans á Evr-
ópumarkaði. Með aðild okkar að
Evrópsku efnahagssvæði munu
væntanlega líka aukast sam-
keppni erlendis frá á ýmis konar
sviðum þjónustu, eins og í trygg-
ingum, bankastarfsemi og slíku,
sem gæti orðið neytendum til
góðs,” sagði Ásmundur Stefáns-
son, forseti Alþýðusambands ís-
lands.
„Fyrirvaramir snúa kannski ekki
síst að vinnumarkaðnum þar sem
ekki liggur enn fyrir með hvaða
hætti það verður tryggt að koma
útlendinga hingað til starfa verði
ekki tii þess að undirbjóða Íslend-
inga í kjörum eða félagslegum rétt-
indum og eins með hvaða hætti er
hægt að grípa inn ef röskun verður
vegna þessa. Samningurinn kveður
ekki afdráttarlaust á um þessi efni,
enda er gert ráð fyrir því að hluti
þess máls verði tryggður með inn-
lendri löggjöf. Það er því erfitt að
meta málið einhlýtt fyrr en um það
hefur verið fjallað meira á innlend-
um vettvangi og teknar ákvarðanir
sem með óyggjandi hætti sýna að
við búum við öryggi,” sagði Ás-
mundur ennfremur.
Hann sagði að erlendar fjárfest-
ingar hefðu verið heimilaðar með
lögum á síðastliðnu vori og hvað
þær snerti væri ekki um að ræða
mikla breytingu með þessum samn-
ingi, ef hann yrði staðfestur. Það
yrði að meta málið í heild af gaum-
gæfni og hafa einnig hliðsjón af
því að með þessum samningi hefðu
Norðmenn fengið traústan aðgang
að Evrópðumarkaði fyrir sínar sjáv-
arafurðir. Það gerði mjög knýjandi
fyrir okkur að tryggja stöðu okkar.
Ef samningnum yrði hafnað og við
misstum þar með af þeim aðgangi
sem hann tryggði þá teldi hann að
krafan um inngöngu í Evrópu-
bandalagið yrði sterk og það væri
mjög slæmt, því hann teldi að við
ættum ekki erindi í Evrópubanda-
lagið.
„Ef fundnar verða viðhlýtandi
lausnir á þeim óvissuþáttum sem
fylgja samningnum ennþá tel ég
að þessi samningur geti gefið okkur
möguleika á að halda viðskiptum
við Evrópulöndin án þess að gerast
aðilar að Evrópubandalaginu og það
finnst mér að eigi vera okkar
markmið. En endanlega afstöðu til
samningsins er ekki hægt að taka
fyrr en ýmislegt hefur verið skýrt
nánar. Um samninginn hefur að
sjálfsögðu ekki verið fjallað á okkar
vettvangi þannig að ég get ekki
.fujlyrt neitt.um.afstöðuAlþýðusam-
bandsins og er þess reyndar fullviss
að þar eru ekki allir á einu máli,”
sagði Ásmundur einnig.
Aðspurður sagði hann engan
vafa á því að aðgangur fyrir full-
unnar vörur á Evrópumarkað hlyti
að styrkja íslenskan fiskiðnað og
auka möguleikana á fullvinnslu
sjávarfangs á íslandi. Sá þáttur
samningsins myndi stuðla að hag-
vexti, treysta stöðu sjávarútvegsins
og atvinnu í byggðum landsins. Auk
þess tengdi samningurinn okkur
traustari böndum við evrópskt efna-
hagslíf og styrkti þar með aðstöðu
okkar til þess að vinna markaði á
öðrum sviðum. Ef samningurinn
gengi eftir á þessum forsendum
ætti hann að verða til þess að auka
bjartsýni. Fyrirvarinn sneri að því
hversu traustar þær ráðstafanir
væru sem gerðar yrðu til að koma
í veg fyrir undirboð varðandi kjör
og félagsleg réttindi. Þau mál yrði
að skoða í samhengi, því það væri
til lítils að fá aðstöðu til frekari
uppbyggingar í atvinnulífi, ef því
fylgdi að brotið yrði niður eitthvað
af því sem áunnist hefði í kjörum
og félagslegum réttindamálum.
Kristín
Einarsdóttir:
Afsal sjálfs-
ákvörðunar-
réttar
þjóðarinnar
„EKKERT af þeim samningsatr-
iðum, sem skýrt var frá eftir
fundina í Lúxemborg, kemur á
óvart. Þessi samningur virðist í
öllum aðalatriðum eins og Sam-
staða hefur áður greint frá og
lýst andstöðu sinni við. Eg sé
ekki betur en að þessi samningur
geti haft afdrifaríkar afleiðingar
fyrir Island og að með honum
afsali við okkur verulegum hluta
sjálfsákvörðunarréttar þjóðar-
innar,” sagði Kristín Einarsdótt-
ir, alþingismaður Kvennalista og
formaður samtakanna Samstaða
um óháð ísland.
Kristín sagði að jafnvel þó allar
kröfur íslendinga í sjávarútvegs-
málum hefðu náð fram að ganga,
hefði það ekki réttlætt samninginn.
„Nú er Ijóst að ekki var orðið við
þessum kröfum. Stefna Evrópu-
bandalagsins í sjávarútvegsmálum
er óbreytt. Ekki tókst að ná niður
öllum tollum af sjávarafurðum og
með samningnum hefur verið opnað
fyrir veiðiheimildir EB-flotans í ís-
lenskri lögsögu. Þessi atriði eru öll
ófullnægjandi. Að auki eru svo
ýmis önnur atriði í samningnum,
sem ekki hafa komið fram ennþá.”
Kristín sagði að þessu máli væri
auðvitað ekki lokið. „Alþingi á eftir
að fjalla um samninginn. Eg á erf-
itt með að trúa því að óreyndu að
það sé meirihluti fyrir þessu á al-
þingi. Þegar menn fara að skoða
málið betur og hversu alvarlegar
afleiðingar þetta gæti haft fyrir
þróun byggðar í landinu reikna ég
ekki með að þeir eigi auðvelt með
að greiða þessu atkvæði. Samstaða
mun halda áfram að beijast gegn
þessu. Nú er í gangi undirskrifta-
söfnun, þar sem þess er krafist að
samningurinn verði borinn undir
þjóðaratkvseði, áður en hann verður
tekin;i. Xil .endanlegrar afgreiðsíu.
Við munum nú setja enn meiri kraft
í þetta, énda höfum við fengið góð-
ar undirtektir,” sagði Kristín Ein-
arsdóttir, formaður Samstöðu um
óháð Island.
Einar
Benediktsson:
Anægjuleg
tíðindi ef
þetta revnist
rétt
„ÞAÐ hafa borist óstaðfestar
fréttir af því að í lokahrinunni
hafi samningamönnum tekist að
ná fram tollfrelsi fyrir allar teg-
undir saltaðra síldarflaka frá Is-
landi, sem byggist þá á nýrri
skilgreiningu ákveðinna toll-
flokka. Ef þetta reynist rétt eru
það ánægjuleg tíðindi fyrir ís-
lenskan saltsíldariðnað en tollur
á saltsíldarflökum hefur hingað
til verið 10%,” sagði Einar Bene-
diktsson, framkvæmdastjóri
Síldarútvegsnefndar.
„Hins vegar skyggir það auðvitað
á að ekki tókst að ná fram niðurfeil-
ingu tolla á heilli og hausskorinni
síld sem verður þá áfram 12%. Mið-
að við þá hörðu ándstöðu sem ís-
lenska samninganefndin mætti af
hendi Ira í þessu máli verður þetta
þó að teljast viðunandi árangur.
Fyrir íslenskan saltsíldariðnað þýðir
þetta tollfrelsi fyrir allar helstu út-
flutningsafurðir til landa Evrópu-
bandalagsins. Gangi Svíar og
Finnar í Evrópubandalagið, eins og
allt bendir til, þýðir þetta ennfrem-
ur tollfrelsi fyrir allar helstu afurð-
ir til Svíþjóðar. Hins vegar kaupa
Finnar fyrst og fremst hausskorna
síld sem ber áfram 12% toll, en
tollfrelsi flakanna gæti leitt til þess
að þeir auki kaup sín á flökum.
Um áramótin hyggjast Pólveijar
taka upp tolla og 'tollskrá Evrópu-
bandalagsins. Við bindum miklar
vonir við aukinn útflutning til Pól-
lands en Pólveijar kaupa fyrst og
fremst hausskoma, slógdregna síld
sem ber þá 12% toll. Almennt má
þó segja að tollfrelsi flakanna stuðli
að frekari vinnslu og meiri verð-
mætasköpun hérlendis og til lengri
tíma litið er því ekki vafamál að
þetta samkomulag, ef það gengur
eftir, mun hafa jákvæð áhrif og
stuðla að framförum í greininni,”
sagði Einar.
Kristján -
Ragnarsson:
Erum
ánægðir
með samning
„OKKUR sýnist að það hafi tek-
ist að ná því sem mestu máli
skiptir fyrir sjávarútveginn, og
að því leyti til erum við ánægðir
með þennan samning,” segir
Kristján Ragnarsson, formaður
Landssambands íslenskra út-
vegsmanna, um samninginn um
Evrópska efnahagssvæðið.
„Varðandi veiðiheimildirnar þá
er um skipti á heimildum að ræða,
en við látum þá fá 3.000 karfa-
ígildi, hvar af 30% má vera karfi,
eða 900 tonn. Menn vita ekki hvaða
verðmæti á að setja á langhalann
miðað við karfann, þannig að ekki
er komin tonnatala á það. Að okkar
mati skiptir hún þó ekki miklu
máli vegna þess að þetta er sú fisk-
tegund sem við höfum lítt eða ekki
litið á, og getum þar með einungis
glaðst yfir því að aðrir geri þær
ti1 aunir,” sagði Kristján.
Hann sagði að í samningnum
væri gert ráð fyrir því að ikarfjnn!
Morgunblaðið/GTK
Pertti Salolainen, utanríkisviðskiptaráðherra Finnlands og formaður
ráðherraráðs EFTA og Piet Dankert, aðalsamningamaður Hollend-
inga í Evrópumálum, fagna samkomulaginu í Luxembourg aðfarar-
nótt þriðjudags.
yrði veidddur á tilteknum svæðum
og tímabilum fyrir Suður og Vestur-
landi sem meðafli með langhalan-
um, og veiðieftirlitsmaður héðan
yrði um borð í veiðiskipunum.
„Á móti þessu eiga að koma 30
þúsund tonn af loðnu, sem Evrópu-
bandalagið hefur keypt af þeim
hluta sem Grænlendingar fá úr
loðnustofninum með samningnum
við okkur, en þeir eiga 11% af kvót-
anum sem leyfður verður. Það eru
því raunveruleg verðmæti sem við
fáum fyrir þessi karfatonn, sem ég
held að með engu móti sé hægt að
segja að sé okkur í óhag. Við þurf-
um þó að fá að veiða loðnuna, en
auðvitað fáum við engin 30 þúsund
tonn nema til verði einhver kvóti
sem gefur þeim það. Við teljum því
að þama sé um jöfn skipti að ræða
og að minnsta kosti er engan veg-
inn hægt að segja að á okkur halli,
en þetta er auðvitað gríðarlega stórt
atriði því um þetta hefur deilan
snúist,” sagði Kristján.
Varðandi tollamálin sagði hann
að langþýðingarmest væri niðurfell-
ingin á tolli af saltfíski. Einnig
sagðist hann vonast til þess flutn-
ingatækni gerði það mögulegt að
flytja flök til Evrópu með ódýrari
hætti með skipum en hægt er að
gera með flugi í dag.
„Þarna eru ákveðnir möguleikar,
en það er þó svolítið sérkennilegt
að karfaflökin em ekki í þessu.
Tollar af þorski, ýsu, ufsa og fersk-
um flökum af þessum tegundum
fara strax niður í 0 þann 1. janúar
1993, og sömu sögu er að segja
ferska fiskinn af þessum tegundum
sem er með 3,7% toll. Af öðrum
tegundum eins og karfa og flatfiski
fer tollurinn í áföngum niður í það
að verða 30% af því sem hann er
núna, þannig að sá 15% tollur sem
við nú borgum af kola fer niður í
5,4% á fímm árum. Síðan koma
saltsíldarflökin þarna inn, sem er
mjög mikið atriði, því frystu flökin
voru fyrir í tollfijálsum kvótum.
Framtíðarþróun saltsíldariðnaðar á
Islandi verður miklu fremur í flök-
um heldur en heilli síld, og nú kom-
umst við inn á mjög mikilvæga
markaði í Þýskalandi og Danmörku
fyrir saltsíldarflökin," sagði Kristj-
án Ragnarsson.
Benedikt
Sveinsson:
Feginn að
þetta er kom-
ið í gegn
MITT álit á þessum samningi er
jákvætt og ég er auðvitað feginn
að þetta er komið í gegh. Ég tel
að samtök okkar og iðnaður
megi vel við una,” segir Benedikt
Sveinsson, framkvæmdastjóri ís-
lenskra sjávarafurða hf. um
samninginn um Evrópska efna-
hagssvæðið.
„Ég held kannski að aðrir en
þeir sem vinna freðfisk hafi átt
meira undir, því mikið af freðfískin-
um var tollfijáls áður samkvæmt
bókun sex, eins og til dæmis fryst
flök og rækja. Ég tel að allar þær
viðbætur sem við fáum séu í raun
og veru það sem málið snýst um,
en þá er ég til dæmis að tala um
fersku flökin og saltfiskinn. Allar
viðbætur við bókun sex eru því
ákveðinn áfangi, og ég vil segja að
við höfum samið okkur vel. Mér
sýnist að við höldum nokkurn veg-
inn því sem við ætluðum okkur og
náum mjög viðunandi árangri í
tollamálunum, þannig að ég er
ánægður með þetta samkomulag,”
sagði Benedikt.
Friðrik Pálsson:
Breytir litlu
varðandi
frystinguna
„HVAÐ frystinguna varðar sér-
staklega þá breytir þessi samn-
ingur afskaplega litlu þar sem
við vorum með mjög góðan samn-
ing fyrir og því ekki miklu að
breyta þar. Fyrst og fremst
finnst mér það auðvitað ánægju-
leg tíðindi að þetta skyldi takast,
og ég er sannfærður um að þeg-
ar fram í sækir þá á þetta eftir
að verða okkur nyög til góðs að
hafa náð samstarfi við þessar
þjóðir sem þarna hafa verið að
reyna að ná saman,” sagði Frið-
rik Pálsson, forstjóri Sölumið-
stöðvar -hraðfrystihúsanna, þeg-
ar hann var inntur álits á samn-
ingnum um Evrópska efnahags-
svæðið.
Friðrik sagði að þeir möguleikar
sem samningurinn opnaði fyrir
sjávarútveginn væru fyrst og
fremst fólgnir í þeim breytingum
sem hann hefði í för með sér fyrir
saltsíldariðnaðinn og útflutning á
saltfiski, og einnig væri um að
ræða nokkuð óplægðan akur fyrir
unnar ferskar sjávarafurðir.
„Þeir 18% tollar sem voru á unn-
um ferskum sjávarafurðum gerðu
það nánast útilokað að kómast inn
á þann markað. Hins vegar er full
ástæða til að taka það fram að sá
markaður er töluvert óskrifað blað,
og það á eftir að koma í ljós hvers-
konar aðgang við getum fengið að
honum og hveiju það á eftir að
skila okkur,” sagði hann.