Morgunblaðið - 28.11.1991, Blaðsíða 31

30
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. NÓVEMBER 1991
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 28. NOVEMBER 1991
31

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Arvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Stýrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: ^ðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. I lausasölu 110 kr. eintakið.
í fylgd með
töframönnum
Sá sem gengur til móts við
hann (William Shake-
speare), kennir augnaráð hans
á hug sínum, finnur sjónir hans
líða um leyndustu fylgsni sálar
sinnar og lokka fram í sviðsljós-
ið þann sannleik sem þar fer
huldu höfði. Sá sem fylgir hon-
um eftir, hvort sem hann svífur
um bláan himin ástar og unað-
ar, eða kafar rautt vítismyrkur
angistar og haturs, er djúptækri
reynslu ríkari; sá sem sér honum
undir hönd er skyggnari á sinn
eigin heim, þessa haglegu smíð,
jörðina, þetta veglega hvolftjald
gulli drifið, festinguna, og birtist
honum þó skírast a!ls sjálfur
duftsins kostakjarni, maðurinn,
í svip og háttum svo snjall og
dásamur, prýði veraldar, af-
bragð alls sem lifir; honum opn-
ast hið veggjumvíða leikhús, þar
sem öll veröldin er leiksvið, og
hver karl og kona fær sitt hlut-
verk, þar sem hver aldur á sína
gleði, sína raun, þar sem ástin
grær einsog grös í hlíð, þar sem
feigðarköld frostsins nepja er
hlýrri en bróðurþel sem brást;
og hann heyrir máttuga rödd
hans kalla fram úr fellum, lind-
um og vötnum sveitir álfa og
vætta til þess að leika list hugar-
flugsins um stund og hverfa síð-
an á vit þess sem ekki er, svo-
sem vor mikli hnöttur sjálfur
mun hjaðna sem svikult hjóm
og eftir láta hvorki ögn né
eyðu.”
Þannig kemst Helgi Hálfdan-
arson að orði í formála sínum
fyrir leikritum Shakespeares
þegar fyrsta bindið kom út á
vegum Almenna bókafélagsins
1982 en nú er þessu mikla rit-
verki lokið og hefur Mál og
menning sent frá sér síðustu
þijú bindi þess. Það hefur þann-
ig tekið tæpan áratug að koma
þessu snilldarverki á framfæri
við íslenska lesendur og þá einn-
ig væntanlega sem flest leikhús
í landinu, svo vel sem til hefur
tekist að þræða einstigið milli
skáldlegrar sýnar og tungutaks
hins mikla skálds og þess um-
hverfis og tungutaks sem við
teljum svo miklum skáldskap
samboðið. Þýðingar Helga Hálf-
danarsonar á höfuðsnillingi
heimsbókmenntanna eru að
sjálfsögðu mikill viðburður í ís-
lenskri menningu og raunar ein
af stóru vörðunum í bókmennta-
sögu okkar. Við eigum fleiri
þýðingar á verkum Shakespear-
es og ber að fagna því að höfuð-
skáld eins og Matthías Joch-
umsson hafa einnig lagt til at-
lögu við meistara erlends skáld-
skapar enda hefur það aukið
fjölbreytni bókmennta okkar og
menningar. Fyrir tveimur árum
gaf Menningarsjóður út útlegg-
ingu Daníels Á. Daníelssonar á
sonnettum Shakespeares og var
það góð viðbót við önnur verk
hans þýdd.
Nú höfum við aðgang að öll-
um verkum Shakespeares á eig-
in tungu og mun það ávallt verða
talið einstæður fjársjóður og
sýnir seiglu þess arfs sem við
höfum hlotið sem hvatningu til
meiri afreka og mikilvægrar
endursköpunar. Auk þess hefur
Helgi íslenskað alla forngríska
harmleiki sem varðveist hafa
eftir Æskílos, Sófókles og
Evrípídes. En áður hafði dr. Jón
Gíslason unnið merkilegt braut-
ryðjandastarf með þýðingum
sínum á grískum fomskáldum
sem Menningarsjóður gaf út.
Skáldskaparafrek Helga
Hálfdanarsonar er í sérflokki
eins og augljóst má vera og
gæti vel unnið til bókmennta-
verðlauna ef þeir Vilhjálmur
þyrftu á slíku að haldal!
Það var í mikið ráðist þegar
Almenna bókafélagið tókst á
hendur útgáfu Shakespeare-
þýðinganna og alls óvíst hvernig
henni hefði reitt af ef félagið
hefði ekki þá sýnt þann stórhug
sem raun ber vitni. En vegna
áfalla tókst félaginu ekki að
leiða verkið til lykta. En nú hef-
ur það verið gert og má telja
útgáfu þriggja síðustu bindanna
tímamót í íslenskum skáldskap
og bókmenningu.
íslendingar eiga mikla arf-
leifð þar sem eru þýðingar af
erlendum málum á tungu okkar.
Slíkar bókmenntir hófust
snemma á öldum og þá þegar
unnin merkileg afrek en við þau
bætt gegnum tíðina og þá ævin-
lega í anda Brands byskups og
annarra brautryðjenda. Helstu
afrek íslenskrar menningar á
siðaskiptaöld voru Nýja testa-
mentisþýðing Odds og Guð-
brands biblía en síðar hefja aðr-
ir þessa bókmenntagrein til vegs
og virðingar, menn eins og Jón
Þorláksson á Bægisá sem hafði
með þýðingum sínum stórmikil
áhrif á tungutak íslenskrar ljóð-
listar eftir hans daga og þá ekki
síður Sveinbjörn Egilsson, Stein-
grímur Thorsteinsson og
Matthías Jochumsson eins og
fyrr greinir. Hómersþýðingar
Sveinbjörns Egilssonar um mið-
bik síðustu aldar sýna það um-
hverfi sem nemendur Bessa-
staðaskóla ólust upp í og nærð-
ust á, íslenskri þjóð til gæfu og
gengis á erfiðum tímum. Sumar
þýðingar þessará manna eru
með stærri vörðum á vegferð
íslenskrar hugsunar um hjarn-
breiður margvíslegra áhrifa. Hið
besta úr erlendri menningu hef-
ur ávallt verið íslenskum arfí
nýr hvati í baráttu okkar fyrir
þjóðlegri reisn og þá hafa þessi
verk ekki síst skipt miklu máli
fyrii' varðveislu og endurnýjun
tungunnar sem nú á fremur í
vök að veijast en nokkru sinni
áður. En meðan listræn stórvirki
eins og Shakespeare-þýðingar
Helga Hálfdanarsonar eru ís-
lenskum lesendum tiltæk og
rata rétta boðleið til leiklistar-
unnenda þurfum við engu að
kvíða þótt að sé sótt úr öllum
áttum. Við höfum hingað til
getað valið úr erlendum áhrifum
og breytt þeim í íslenskan veru-
leika og skulum við vona að svo
verði áfram.
í Bessastaðaskóla var nem-
endum ekki síst kennd íslenska
við tungumálanáin. Kennararnir
lögðu sig fram um að nota önn-
ur mál og íslenskun þeirra til
að skerpa móðurmálskunnátt-
una. Þessi arfur fylgdi Bessa-
staðamönnum og sér hans ekki
síst stað í verkum Jónasar Hall-
grímssonar sem drakk af þess-
ari lind og hóf sjálfur nýjan
þátt íslenskra bókmennta, ekki
síst með þýðingum sínum sem
voru upphaf nýrrar afstöðu til
slíkra bókmennta þar sem fnim-
kvæðið var ort upp með öllum
þeim kostum sem einkenna ljóð-
list þessa nútímalega og sígilda
skálds. Hann endurskapaði jafn-
vel Heine ef honum sýndist svo.
Hann var lærimeistari þeirra
sem síðar komu og unnu mikil
afrek í þessari grein bókmennta
þótt afstaða hans og Magnúsar
Ásgeirssonar og Helga Hálfdan-
arsonar sé önnur eins og sjá
má af þýðingum þessara snill-
inga. Þó staðfærir Magnús ef
honum býður svo við að horfa
og Helgi fer sínar leiðir eins og
kunnugt er en báðir eru þeir
trúrri frumverkunum en Jónas
á sínum tíma. Erlend ljóð frá
liðnum tímum, 1982, sýna ekki
síst þann skáldlega kraft og þá
tvímælalausu listrænu yfirburði
sem einkenna þýðingarverk
Helga Hálfdanarsonar.
Nú er á íslandi unnið að þýð-
ingum margra merkilegra verka
erlendra og er það mikilvægt.
Oft birtast ljóð og önnur skáld-
verk sem veigur er í og má þar
nefna þýðingar Guðbergs
Bergssonar á Cervantes og er
það mikið verk, svo mikilvægt
sem það er í heimsbókmenntun-
um; einnig útgefið af AB í átta
bindum. Hér má einnig nefna
mikilvægar þýðingar á tíma-
mótaverkum sem. Hið íslenska
bókmenntafélag hefur staðið að
og birst hafa í flokknum Lær-
dómsrit bókmenntafélagsins en
nú síðast kom út Ríkið eftir Plat-
on. Að þessari ritröð er mikill
fengur eins og áður hefur verið
minnst á í Morgunblaðinu. Allt
ber þetta að þakka og annað
ótalið.
Helgi Hálfdanarson fylgdi
Vilhjálmi úr hlaði með Fáeinum
orðum um Shakespeare sem fyrr
er vitnað til en þar segir í lok
greinarinnar. „Hver sem um
sinn gengur þessum töframanni
á hönd, öðlast í svip nokkuð af
kynngi hans og kenndum, fínnur
í sjálfum sér þelið sem draumar
spinnast úr; því verður enginn
samur eftir, sem notið hefur
fylgdar hans um furðuheima
sögu og ævintýrs og um myrk-
viðu mannlegs hjarta.”
Það verður enginn samur sem
kynnist þessum tveimur töfra-
mönnum, William Shakespeare
og Helga Hálfdanarsyni. Megi
íslensk þjóð bera gæfu til að
íýlgja þeim vörðum sem leiða
okkur af hjarninu.
EVROPUBANDALAGIÐ STAÐFE STIR EKKI SAMNING UM EES NEMA GEGN KARFAKVOTA HER VIÐ LAND
Davíð Oddsson forsætisráðherra:
Reyna á að ná samkomu-
lsigi nær óskum Islendinga
DAVIÐ Oddsson forsætisráðherra segir að þótt krafa EB um karfakvot-
ann sé óheppileg, þá hafi hún engin úrslitaáhrif hvað varðar samning-
inn um evrópskt efnahagssvæði. Hann telur að freista beri þess að
ná samkomulagi við EB sem yrði nær óskum Islendinga en þessi krafa
Evrópubandalagsins er.
„Ég skil þessa samþykkt Samtaka
atvinnurekenda í sjávarútvegi þann-
ig að þeim finnist erfitt að taka af-
stöðu til þátta, sem tengjast tvíhliða
samningum og reyndar EES samn-
ingunum að nokkru leyti einnig, þeg-
ar þeim finnst útfærslan hjá tals-
mönnum Evrópubandalagsins vera
óljós,” sagði forsætisráðherra um þá
ákvörðun SAS að falla frá stuðningi
við samkomulag um evrópskt efna-
hagssvæði, þangað til allar upplýs-
ingar liggja fyrir.
Forsætisráðherra var spurður
hvort þessi krafa Evrópubandalags-
ins um að fá að veiða hér 3000 tonn
af karfa, væri þess eðlis að þetta
væri óásættanlegt fyrir íslendinga:
„Nei, það finnst/nér ekki. Hins veg-
ar finnst mér þessi krafa vera mjög
óheppileg. Að vísu var ekki búið að
semja endanlega um þetta, og utan-
ríkisráðherra og
sjávarútvegsráð-
herra var það ljóst
fyrir alllöngu síð-
an,”_sagði Davíð.
„Ég tel að við
eigum að freista
þess að ná um þetta
samkomulagi, sem
væri þá nær okkar
óskum, en kemur fram í kröfum EB.
Þó er ljóst í mínum huga að þetta
atriði veldur ekki úrslitum hvað
samninginn um EES varðar,” sagði
Davíð Oddsson forsætisráðherra.
Þorsteinn Pálsson, sjávarútvegsráðherra:
Utilokað annað en taka
tillit til atvinnurekenda
ÞORSTEINN Pálsson sjávarútvegsráðherra segist I ljósi þeirrar stöðu
sem nú sé upp komin með kröfu EB um karfaveiðiheimildir ein-
göngu, skilja þá afstöðu Samtaka atvinnurekenda í sjávarútvegi að
falla frá stuðningi við samkomulagið um evrópskt efnahagssvæði.
„Ég tel útilokað annað en menn taki tillit til þess,” sagði sjávarútvegs-
ráðherra í samtali við Morgunblaðið í gær.
„Ég lít þannig á að þessi mál
þurfi að komast í eðlilegan samn-
ingsfarveg. Við höfum sett fram
okkar samningskröfur. Þeim var
ekki mótmælt í allt sumar og ekki
fyrr en í októbermánuði af hálfu
Evrópubandalagsins. Það er degin-
um ljósara að menn tóku afstöðu
til samningsins á grundvelli þeirrar
samningskröfu sem við lögðum
fram og Evrópubandalagið mót-
mælti ekki á þeim tíma. Það er
ekki viðunandi að annar aðilinn í
slíkum samningum ráði samnings-
„Það hafa komið fram ýmsar aðr-
ar athugasemdir, sem eru tengdar
saltsíldinpi, Aflamilun, útflutnings-
heimildum og fleiru, og aðalsamn-
ingamaðurinn sagði við okkur að
þessi atriði gæti hann ekki tryggt,
nema fallist yrði á kröfu EB um
3000 tonnin af karfa,” sagði Magnús
í samtali við Morgunblaðið í gær.
Magnús benti á að íslendingar
ættu í þessum efnum að hafa allt
það frelsi sem þeir kærðu sig um,
því ekki hefði verið samið um frí-
verslun. „Þeir eru með styrki til síns
sjávarútvegs sem skipta tugum millj-
arða á ári. Við hljótum því að hafa
fullan rétt til þess að jafna sam-
keppnisskilyrði íslensks sjávarút-
vegs, við erlendan, þegar um beina
samkeppni er að ræða á milli evr-
ópsks sjávarútvegs og íslensks,”
sagði Magnús.
Hann kvaðst því ekki skilja hvað
menn væru að láta leiða sig út í, og
hann hefði það á tilfinningunni að
þeir væru komnir á eitthvert eilífðar-
niðurstöðunni einn og sér,” sagði
Þorsteinn.
í minnisblaði sjávarútvegsráðu-
neytisins frá því 22. október síðastl-
iðinn segir m.a.: „Af hálfu íslands
hefur verið lagt til að 70% af veiði-
heimildum bandalagsríkjanna verði
langhali en 30% karfi. Eftir er að
ganga endanlega frá samningum
að þessu leyti, en bandalagið hefur
látið í ljós ósk um að veiða einung-
is karfa. Þar sem vitneskja um út-
breiðslu og afrakstursgetu langhal-
astofnsins er af skornum skammti,
undanhald. „Mér
liggur við að segja
að sumir telji það
pólitískt svo mikil-
vægt fyrir sig að
þessir samningar
komist í höfn, að
það sé sama hvað
þeir kosti,” sagði
Magnús.
Magnús var spurður hvort hann
teldi að samningunum um evrópskt
efnahagssvæði væri fórnandi vegna
þessarar kröfu EB: „Ég vil ekki gefa
neitt út um það, fyrr en ég sé það
hvað i samningunum felst. Ég tel
mig ekki vera með upplýsingar í
höndunum sem ég ber fullt traust
til, um hvert er innihald samnings-
ins. Þess vegna tel ég að ekki sé um
neitt annað að gera fyrir sjávarút-
veginn en að fá þetta í heild sinni
og'sjá hvað þeir eru að semja um
og meta síðan afstöðuna út frá því,”
sagði Magnús.
er ljóst að auka
þarf rannsóknir
verulega á þessu
sviði.” Sjávarút-
vegsráðherra var
spurður hvort þessi
kafli hans eigin
minnisblaðs hefði
verið kynntur
hagsmunaaðilum í
sjávarútvegi, eftir að samningar um
evrópskt efnahagssvæði tókust 22.
október síðastliðinn:
„Hagsmunaaðilum var sent þetta
minnisblað sama kvöld og ég kom
heim frá Lúxemborgarfundinum,”
sagði Þorsteinn.
Sjávarútvegsráðherra var spurð-
ur hvað stórmál vséri þá verið að
gera úr þessari kröfu Evrópubanda-
lagsins, sem hefði samkvæmt þessu
legið fyrir síðastliðnar fimm vikur:
„Já, að vísu hefur það verið ljóst.
En það sem hefur komið nýtt til
sögunnar nú, er að EB undirritaði
ekki samkomulagið um EES, nema
við gæfum allt okkar eftir. Á Lúx-
emborgarfundinum var ekki fjallað
um tvíhliða samninginn. Það var
gert ráð fyrir því að frá honum
yrði gengið á næsta ári. Síðan seg-
ir Evrópubandalagið: Við viljum
hafa nótuskipti um einn þátt í tví-
hliða samningnum áður en stafirnir
verða settir undir aðalsamninginn,
þá viljum við ljúka tvíhliða samning-
um sem við ætlum að gera við Is-
lendinga. Það auðvitað setur málið
í nýtt ljós.”
- í nýtt ljós, segir sjávarútvegs-
ráðherra. Er þetta það stórt mál
að mati sjávarútvegsráðherra, að
hann ætli að leggja það til í rikis-
stjórn íslands að við hverfum frá
aðild að samningum um evrópskt
efnahagssvæði, ef EB hvikar ekki
frá þessari kröfu sinni: „Ég vil nú
snúa málinu alveg á hinn bóginn.
Ég trúi því ekki enn að Evrópuband-
alagið láti stranda á afstöðu eins
og þessari og tel eðlilegt að tíminn
sem er til stefnu verði notaður til
þess að leiða það í ljós,” sagði Þor-
steinn.
- En þú ert sem sagt reiðubúinn
til þess að láta málið stranda á
þessu, eða hvað? „Ég hef ekki tekið
neina afstöðu í því. Ég hef aðeins
sagt að það er ekki eðlilegt að
málið beri að með þessum hætti og
það er ekki eðlilegt að því verði
lokið með þessum hætti,” sagði
Þorsteinn Pálsson, sjávarútvegsráð-
herra.
Magnús Gunnarsson formaður SAS:
Hef ekki þær upplýs-
ingar sem ég treysti
MAGNÚS Gunnarsson formaður Samstarfsnefndar atvinnurekenda I
sjávarútvegi. segir að fram hafi komið á fundi hagsmunaaðila með
fulltrúum utanríkisráðuneytis og sjávarútvegráðuneytis í fyrradag, að
fjölmargir hlutir samningsins um EES séu ekki á hreinu. Hannes
Hafstein aðalsamningamaður íslands hafi greint frá því að ísland yrði
að fallast á að EB fengi heimild til þess að veiða 3000 tonn af karfa,
til þess að aðrir þættir samningsins, svo sem saltsíldin, væru tryggðir.
Atvinnurekendur í
sjávarútvegi:
Fallið frá
stuðningi
við EES-
samning
Samstarfsnefnd atvinnurekenda
í sjávarútvegi sendi í gær frá sér
fréttatilkynningu, þar sem hún ósk-
ar eftir að taka eftirfarandi fram,
í tilefni nýrra upplýsinga varðandi
samning um evrópskt efnahags-
svæði:
„Á grundvelli þess sem kynnt var
við lok samningsgerðar í Lúuxemborg
um miðjan október, fagnaði Sam-
starfsnefnd atvinnurekenda í sjávar-
útvegi þessu samkomulagi og taldi
hagsmunum íslendinga vel borgið.
Nú hefur hins vegar komið í ijós að
veigamiklar upplýsingar í tengslum
við sjávarútvegsmál sem gefnar voru
sem forsendur samkomulagsins eiga
sér ekki'stoð í raunveruleikanum.
í ljós hefur komið að eitt mikilvæg-
asta atriði sem lagt var til grundvall-
ar, þ.e. skipti á veiðiheimildum er nú
túlkað með ítrustu hagsmuni Evrópu-
bandalagsins í huga. Jafnframt kemur
í ljós að Evrópubandalagið er ekki til-
búið að staðfesta ýmis atriði samkom-
ulagsins sem voru forsendur stuðnings
Samstarfsnefndar atvinnurekenda í
sjávarútvegi, nema íslendingar gangi
að ítrustu kröfum bandalagsins um
veiðiheimildir. Ennfremur er óljóst um
nánari útfærslu á tvíhliða samningi
íslands og Evrópubandalagsins um
sjávarútvegsmál.
Þess vegna verður Samstarfgnefnd
atvinnurekenda í sjávarútvegi að falla
frá stuðningi við samkomulagið þang-
að til allar upplýsingar liggja fyrir í
rituðu máli um einstök samningsatr-
iði, þannig að hægt sé að leggja raun-
hæft mat á efnisatriði samningsins.
Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra:
Langhali.
Teljum að langhali finn-
ist í veiðanlegu magni
- segir Vilhelmína Vilhelmsdóttir, fiski-
fræðingur hjá Hafrannsóknastofnun
LÍTIÐ er vitað uni langhalann, þá fisktegund sem styrrinn stendur
nú um á milli EB og íslands, og hvort hann er í ísienskri fiskveiði-
lögsögu í veiðanlegu magni, samkvæmt því sem Vilhelmína Vilhelms-
dóttir fiskifræðingur hjá Hafrannsóknastofnun sagði í samtali við
Morgunblaðið í gær.
Vilhelmína sagði að hér væri
einkum um tvær tegundir langhala
að ræða: slétti langhali, sem eink-
um veiðist fyrir sunnan land og
snarpi langhali. Langhalinn veiðist
á 500 til 900 metra dýpi og þar
fyrir neðan.
Hún sagði að fyrir allmörgum
árum hefði verið farið í sérstakan
langhalarannsóknaleiðangur, en á
síðustu árum hefði engu fé verið
veitt til slíkra verkefna. „Það eru
svona 13 eða 14 ár síðan þetta var
rannsakað. Við höldum hins vegar
að langhalinn sé til í veiðanlegu
magni og byggjum það álit okkar
á því að hann hefur fengið að vera
í friði síðan Rússar hættu að veiða
hann um 1968. Þeir hættu þá vegna
þess að hann veiddist ekki lengur
og við teljum að Rússar hafi þá
gengið svo nærri stofninum að lítið
hafi verið eftir. Langhalinn er hæg-
vaxtarfiskur og þar sem hann hefur
fengið að vera óáreittur svo lengi,
teljum við að talsvert magn sé til
af honum nú,” sagði Vilhelmína og
bætti við að nauðsynlegt væri að
ráðast hið fyrsta i rannsóknir á
þessari fisktegund og stærð stofns-
ins.
Sléttþ langhali getur náð 111 sm
lengd. í bók Gunnars Jónssonar,
íslenskir fiskarer slétthalanum lýst
meðal annars þannig: Langvaxinn
og þunnvaxinn fiskur. Haus er stór
og snjáldur er .stutt. Kjaftur er í
meðallagi og tennur beittar. Augu
eru stór. Bolur er stuttur, er stirtl-
an er löng og mjókkar aftur í eins-
konar hala. Hreistur er mjög stór-
gert og smábroddótt. Litur er
mógrár á baki, en silfurgrár á hlið-
um og kviði. Uggar eru dökkir.
Heimkynni slétthala eru í NA-
Atlantshafi frá Þrándheimi suður í
Skagerak og vestan Bretlandseyja
suður á móts við Biskajaflóa. Þá
er hann við Færeyjar og Island og
einnig við S og V Grænland sunnar
heimskautsbaugs, við Labrador og
Nýfundnaland og suður til Nýja
Englands. Hér við land finnst slétt-
hali einkum sunnan- og suðvestan-
lands, en einnig SA-lands. Er hann
allalgengur á djúpslóð. Slétthali er
botnfiskur og djúpfiskur sem hefur
fundist á 180-2.195 dýpi, en er
algengastur á 600-1.000 m dýpi.
Hrygning fer sennilega fram allt
árið hér við land, á meira en 1.000
metra dýpi SA, S og SV-lands, og
eru egg sviflæg. Vöxtur er frekar
hægur og vaxa hrygnur hraðar en
hængar. Hér við land hefur veiðst
27 ára gömul hrygna, og var hún
104 sm á lengd.
Krafa EB raskar ekki samning-
nm mn evrópskt efnahagssvæði
JÓN Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra segir að samkomulagið
um EES Iiggi fyrir og krafa EB um að fá að veiða 3 þúsund tonn af
karfa fyrsta ár tvíhliða samnings íslands og EB raski þar ekki neinu.
„Ég hef enga ástæðu til þess að ætla annað en samstaða verði um
þessa niðurstöðu í ríkissljórn, vegna þess að mér og sjávarútvegsráð-
herra var kunnugt um þessa kröfugerð EB áður en niðurstaðan fékkst
í Lúxemborg,” sagði Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra í
samtali við Morgunblaðið í gær.
„Þegar samkomulaginu um evr-
ópskt efnahagssvæði var lokið 22.
október var út frá því gengið að tví-
hliða samningar tækjust við Noreg
og ísland, en þeir voru ekki frá-
gengnir. Það sem fyrir lá af íslands
hálfu var tilboð sem hafði verið lagt
fram fyrr um sumarið og það tilboð
var kynnt rækilega hér. Hagsmuna-
aðilar höfðu fyrir sitt leyti ekki and-
mælt því tilboði,” sagði utanríkisráð-
herra.
Jón Baldvin sagði að þegar hann
og Þorsteinn Pálsson hefðu komið
heim frá Lúxemborg 22. október síð-
astliðinn, hefði út af fyrir sig ekki
verið hægt að segja neitt með neinni
vissu um tvíhliða samninginn við EB,
„annað en það að hann lægi ekki
fyrir. Að honum yrði unnið á næstu
vikum, en jafnframt var skýrt frá
því að búast mætti við því að Evrópu-
bandalagið sækti fast breytingar, að
því er varðar langhalann,” sagði Jón
Baldvin.
„Það vissum við, samanber þessa
minnisgi-ein sjávarútvegsráðherra
frá 22. október sl. sem mér er sagt
að hafi verið kynnt hagsmunaaðilum
í sjávarútvegi,”
sagði utanríkisráð-
herra.
Jón Baldvin
kveðst auðvitað
ekki hafa getað
skýrt frá niðurstöð-
um í tvíhliða
samningnum fyrir-
fram, þar sem út-
færsla þess samkomulags hafi verið
eftir. „Það er hins vegar ofmælt að
hér sé um að ræða veigamikil atriði
sem kollvarpi EES samkomulaginu.
Ekkert sem varðar grundvallaratrið-
in, viðmiðunarmörkin, hefur breyst.
Það eru engar kröfur um breytingar
á þeim, engar kröfur um meiri veiði-
heimildir, engar kröfur um breyting-
ar á gagnkvæmnisgrundvellinum.
Við fáum í staðinn fyrir þessi 3000
tonna karfaígildi allt að 30 þúsund
tonna veiðiheimild á loðnu í fiskveiði-
lögsögu EB. Þetta er okkur
reikningslega hagstæðara en EB.
Það eina sem upp er komið er að
við nánari skoðun í DG 14, sjávarút-
vegsdeild EB og vafalaust af hálfu
hagsmunaðila sjávarútvegsins í EB
löndum er á það bent, að það liggi
engar áreiðanlegar upplýsingar fyrir
um langhala, sem er rétt. Því miður
höfum við ekki á slíkar rann-
sóknaniðurstöður að vísa, en þær eru
nú áformaðar,” sagði Jón Baldvin.
Hann sagði að sjónarmið EB í
þessum efnum væri það að bandalag-
ið vildi ekki binda sig af samningi
um veiðiheimild á fiskitegund sem
engin vissa væri fyrir hendi um að
væri til í veiðanlegu magni. „Þess
vegna verði fyrsta árið, í framkvæmd
þessa rammasamnings, sem er til
10 ára, árið 1993 að heimila EB að
veiða allan sinn kvóta í karfa, sem
megi síðan endurskoða þegar rann-
sóknaniðurstöður liggi fyrir,” sagði
ráðherra.
Utanríkisráðherra var spurður
hvort Hannes Hafstein aðalsamn-
ingamaður íslands myndi þrátt fyrir
þann ágreining sem upp er kominn
hér heima undirrita samninginn um
EES eins og til stóð: „Nú virðist það
vera ljóst að Evrópubandalagið geti
ekki gengið frá textum, að því er
varðar dómstólinn og það frestist því
að þeirra hálfu að hægt verði að
undirrita samninginn, framundir 13.
desember næstkomandi. Því geri ég
ráð fyrir því að tímafrestir séu rýmri
heldur en við ætluðum í upphafi vik-
unnar. Hitt er annað mál að það er
okkur hagsmunamál að lúka þessum
færslum sem fyrst. Af fyrri kynnum
okkar af Evrópubandalaginu, sem
er skrýtin skepna og nokkuð marg-
höfða, vitum við að eftir því sem
lengri tími líður, er sú hætta á ferð-
um að fleiri aðilar aðildarlanda,
stjórnkerfa einstakra landa, hags-
munaaðilar og fleiri, reyni að krukka
í texta samningsins sér í hag,” sagði
Jón Baldin.
„Já, við verðum reiðubúnir að
undirrita samkomulagið, þegar EB
hefur klárað dómsmálin,” sagði ut-
anríkisráðherra aðspurður, „það er
ekkert áskilið að samstarfsnefnd at-
vinnurekenda í sjávarútvegi hrópi
halleluja fyrirfram. Þeir segjast slá
því á frest að taka endanlega afstöðu
þar til allar upplýsingar liggja fyrir
í rituðu máli. Það eru ósköp skiljan-
leg viðbrögð.”
„Menn skulu hafa það á hreinu
að samningsniðurstaðan liggur fyrir
og þetta mun ekkert raska henni.
Ég hef enga ástæðu til þess að ætla
annað en samstaða verði um þessa
niðurstöðu í ríkisstjórn, vegna þess
að mér og sjávarútvegsráðherra var
kunnugt um þessa kröfugerð EB
áður en niðurstaðan fékkst í Lúxem-
borg. Sjávarútvegsráðherra skýrði
frá því, sem og ég munnlega, þó ég
færi auðvitað ekki fram um víðan
völl til þess að gefa málið fyrirfram.
Við höfðum fjórar vikur til þess að
togast á um málið,” sagði Jón Bald-
vin Hannibalsson utanríkisráðherra
að lokum.