Morgunblaðið - 15.12.1991, Blaðsíða 26

MORGUNBLAÐIÐ MINNINGAR SUNNUDAGUR 15. DESEMBER 1991
26 C
Minning:
Kristín Sigurðar■
dóttir, Sviðholti
Fædd 17. febrúar 1899
Dáin 30. nóvember 1991
Bezt eru vorin. Þau tylla sér niður um stund
í líki bjartrar stúlku á skínandi ský
með skæri og nál og byija hljóðlát að
sauma
í hvíta dali ást sína og alla drauma. -
Ofan af glampandi sólinni vinda þau
bandið!
Og skorti liti, hengja þau beint frá himn-
um
hvelfingar regnboganna
rekja þar sundur rautt og blátt og grænt
raða því upp á nýtt og sauma í landið.
Þyrstum huga safna ég lífinu saman
í sérhverri hreinni nautn: í lestri, í kossi -
svo allt verður tilfinning, dýrmæt og dag-
lega ný.
En Dauðinn á eftir að koma. Hann veit
hvar ég bý.
(Hannés Pétursson)
Kristín í Sviðholti er látin og
verður jarðsungin á morgun frá
Bessastaðakirkju. Hún verður jarð-
sett við hlið bónda síns, Jóns Yngva
Eyjólfssonar, f. 24. september
1887, látinn 20. nóvember 1973.
Kristín fæddist 17. febrúar 1899
í Sölfholti í Hraungerðishreppi.
Hún gifti sig 18. desember 1926
og fluttist _úr foreldrahúsum að
Sviðholti á Álftanesi.
Maður hennar ólst að mestu þar
upp og bjó með foreldrum sínum.
Eftir fráfall þeirra keypti hann
hluta bróður síns, Kristjáns, í jörð-
inni, en þriðji bróðirinn, Jóhann,
lést úr spönsku veikinni árið 1918
og systir lést ung. Fyrir giftingu
dvaldist Kristín í Reykjavík og
lærði karlmannafatasaum.
Kristín og Jón Yngvi eignuðust
5 börn: Jóhann, Önnu, Jóhönnu og
tvíburasysturnar Ingveldi og Ást-
hildi. Það var þung sorg og mikil
reynsla þegar Ingveldur dó 15 ára
gömul úr ólæknandi sjúkdómi. En
drottinn ljær líkn með þraut og
hjónin áttu trúarstyrk, sem hjálp-
aði þeim við að takast á við sorgina.
Kristín var rúmlega fertug þegar
ég kynntist henni. Eg minnist þess
þegar ég sá hana fyrst uppáklædda
í upphlutnum sínum, en íslenska
búningnum klæddist hún jafnan,
þegar hún hafði meira við. Hún
leiddi tvíburasysturnar sína við
hvora hönd, fallega klæddar. Krist-
ín var fríð sýnum og bar sig vel.
Þar fóru fallegar mæðgur.
Kristín var bóndakona af lífí og
sál. Hún unni jörðinni sinni og öllu
í náttúrunnar ríki. Hún var mikil
atorkukona og fylgdist með öllu
utan dyra sem innan. Hún var hóg-
vær og prúð í framkomu og lítið
fyrir að láta bera á sér, en gestris-
in, félagslynd, greiðvikin og naut
þess að blanda geði við fólk.
Vegurinn lá um hlaðið á Svið-
holti. Þar var hægt að fá bensín
og þangað sótti maður póstinn sinn.
Það var því oft gestkvæmt í Svið-
holti. En allt er breytingunum und-
irorpið. Nýi tíminn er genginn í
garð hér á Álftanesi, eins og víðar
á Reykjavíkursvæðinu. Þar sem
áður voru iðjagræn tún, eru komn-
ar götur og nýtískuleg hús. En í
Sviðholti er ennþá búið og þar af
leiðir að ekkert hefur verið byggt
á þeirri jörð. Þar er því allt óbreytt
nema vegurinn var fluttur til, póst-
urinn er borinn í húsin og bensín-
tankurinn er löngu farinn.
Jóhann sonur þeirra tók við jörð-
inni þegar foreldrar hans tóku að
eldast. Hann er búfræðingur frá
Hvanneyri. Hann og kona hans
María byggðu sér hús snertispöl
frá gamla húsinu. Við Álftnesingar
fáum ennþá að sjá lítil lömb á vor-
in, ásamt mæðrum sínum og finn-
um ilminn af kúamykju þegar bor-
ið er á túnið, a.m.k. næstu ná-
grannar, og fylgjumst með gróðri
jarðar.
Eftir lát manns síns fór Kristín
fljótlega að vera hjá Önnu dóttur
sinni og Friðriki manni hennar, er
búsett eru í Kópavogi. Hún var þar
yfir vetrarmánuðina.
Hún átti erfitt með að vera ein
í Sviðholti. En þegar nær dró vori
flaug hugurinn á Nesið og þá héldu
henni engin bönd. Jóhanna dóttir
hennar fór þá með henni og var
hennar hjálparhella, ásamt syni og
tengdadóttur. „Ég kem og fer með
farfuglunum,“ sagði Kristín, „þá
fer ég að hugsa um blómin mín
og vorið er svo unaðslegt á Nes-
inu.“ Kölkun í mjöðmum og fótum
bagaði hana mikið seinni árin, sem
endaði með hækjum og síðustu
árin í hjólastól. Hún þurfti því mikla
umönnun, þó hún væri andlega
hress og héldi sér ótrúlega vel að
öðru leyti en hvað allar hreyfingar
varðaði.
Dóttirin Anna og Friðrik maður
hennar önnuðust hana af mikilli
ljúfmennsku og ósérplægni, enda
var hún þeim afar þakklát.
Eitt sinn er ég heimsótti Kristínu
þegar hún var í Sviðholti að sumri
til, röbbuðum við heilmikið saman.
Hún sagði mér frá æsku sinni aust-
ur í Flóa og fleira frá liðinni tíð.
Síðan fór hún að tala um Jón Yngva
bónda sinn og hvað hún hefði sakn-
að hans. Hann varð bráðkvaddur,
en hafði alla tíð verið hraustur.
„Hann var mikill bóndi í sér, hann
Yngvi,“ sagði hún, en svo var hann
kallaður af ættingjum og sveitung-
um.
Síðan nefndi hún hana Línu. Það
var kona ættuð vestan af Rauða-
sandi, sem kom upphaflega til syst-
ur sinnar er bjó á Álftanesi og réð
sig síðan sem vinnukonu í Svið-
holt. Fullu nafni hét hún Ólína
Halldórsdóttir. Hún var yfir 30 ár
hjá þeim og dó í Sviðholti, komin
yfir áttrætt. „Hún Lína tók margar
angurstundir af börnunum mínum
og dygg og trú var hún til vinnu,“
sagði Kristín.
Lína var vel greind kona. Þær
áttu vel saman, hún og Kristín, og
kunnu að meta hvor aðra. Hún var
börnunum góð, eins og hún væri
amma þeirra og þau virtu hana og
voru góð við hana.
Búnaðarfélag íslands heiðraði
Línu fyrir dygga þjónustu á sama
heimili í yfir 30 ár, með forláta
silfurskeið.,
Þegar Jón Yngvi varð sjötugur
komu sveitungar og ættingjar í
Sviðholt til þess að fagna með hon-
um. Þá var glatt á hjalla og vel
veitt. Það var komið inn á það,
hvað hann hafði ræktað jörðina vel
og hvað honum hefði búnast vel.
Hann var ennfremur minntur á það
að spekingar og höfðingjar hefðu
fyrr á tímum búið í Sviðholti, menn
sem komist hefðu á spjöld sögunn-
ar. „Já, eitthvað hef ég nú lesið
mér til og heyrt um það,“ sagði
Jón Yngvi, „en ég met nú mest
hann Björn Gunnlaugsson stjörnu-
speking, þó hann væri kallaður
stjörnuglópur og búskussi — hann
er fallegur himinninn séð frá Svið-
holtshIaðinu,“ bætti hann svo við.
Kristín tók undir það og sagði:
„Já, víðsýnið er fagurt.“
Þegar Kristín varð níræð vai-
veisla haldin á heimili Önnu og
Friðriks. Þar var stöðugur straum-
ur allan daginn af fólki á öllum
aldri. Kristín sat virðuleg og eld-
hress og sagðist vera aldeilis hissa
hvað margir myndu eftir henni.
En allir, sem kynntust Kristínu eitt-
hvað að ráði, bundu við hana vin-
áttubönd og þótti vænt um hana.
Ég, sem var nágrannakona
hennar og starfaði mikið með henni
í kvenfélaginu, mat hana meira
eftir því sem ég kynntist henni
betur. Drengir sóttu mikið eftir að
dveljast sumarlangt • í Sviðholti.
Þeir sóttu um stöðu sem vinnumenn
og fengu færri en vildu. Einn sonur
minn var oft að sniglast í kringum
þá feðga. Um vórið þegar hann var
6 ára spurði hann Jón Yngva hvort
hann vildi hafa hann sem vinnu-
mann um sumarið. Hann var þar
ásamt eldri drengjum í þijú sumur.
Hjónin voru ákaflega barngóð og
börn fínna fljótt hvað að þeim snýr.
Kristín kom síðast að Sviðholti
á sl. vori. I júlí veiktist hún og fór
á St. Jósefsspítala í Hafnarfirði.
Þaðan átti hún ekki afturkvæmt.
Dagarnir hljóta að hafa verið
lengi að líða hjá henni Kristínu
yfir vetrarmánuðina, þar sem hún
gat ekkert farið út úr húsi. En
skapgerð hennar var góð. Hún lifði
í voninni um vor að nýju. Ánægja
hennar við handavinnu stytti stund-
imar. Öll tóvinna lék henni í hönd-
um. Hún hafði gleði af að gefa frá
sér pijónlesið, sem hún hafði tætt,
kembt, spunnið og pijónað. Ég
geymi vettlinga tvíbanda, er bera
vott um fallegt handbragð hennar.
Hún hafði yndi af lestri góðra bóka.
Sjónin var góð, en heyrnin farin
að gefa sig.
Hún fylgdist vel með því sem
var að gerast í þjóðlífínu og raðaði
saman brotum minninga, sér til
hugarhægðar. Af nógu var að taka.
Hún hafíð lifað svo lengi. Síðast
en ekki síst naut hún þess að fylgj-
ast með bamabörnunum, námi
þeirra og þroska.
Það vom miklar sælustundir hjá
Kristínu þegar fjölskyldan öll var
saman komin í Sviðholti. Hefð var
komin á það, að komið var saman
þar á öllum hátíðum, síðast um
páskana í vor. Eins var það um
sláttinn. Þá komu þeir sem vettl-
ingi gátu valdið og hjálpuðu til og
Kristín fylgdist með.
Nú er hún horfín af sjónarsviðinu
og kvaddi þennan heim, sátt við
guð og menn.
Kynslóðir koma, kynslóðir fara.
Kristín er sú fjórða af eldri kynslóð-
inni er kveður á þessu ári á Álfta-
nesinu. Fyrst var það Dagbjört
Arngrímsdóttir í Hákoti, þá Guðný
Klemensdóttir, Hofí, Sólveig Lúð-
víksdóttir, Smiðshúsi, og nú Krist-
ín, en hún var þeirra elst.
Blessuð veri minning allra þess-
ara kvenna. Ég þakka samfylgdina.
Drottinn gefí dánum ró og hinum
líkn sem lifa.
Margrét Sveinsdóttir
Á morgun, mánudaginn 16. des.,
fer fram frá Bessastaðakirkju útför
tengdamóður minnar, Kristínar
Sigurðardóttur, sem andaðist 30.
nóv. sl. Er leiðir skilja rifjast upp
margvíslegar minningar frá sam-
verustundum á liðnum árum.
Kristín fæddist að Sölvholti í
Hraungerðishreppi 17. febr. 1899
og var hún því á 93. aldursári þeg-
ar hún lést. Foreldrar hennar voru
hjónin Anna Einarsdóttir frá Sölv-
holti og Sigurður Sigurðsson frá
Holtum í Stokkseyrarhreppi. Systk-
inin voru fimm. Þau voru: Einar,
bóndi í Austurkoti, tvíburarnir
Kristín og Steindór Sæmundur, Sig-
urður Júníus á Selfossi og Guð-
mundur, bóndi í Sviðugörðum. Þau
eru nú öll látin. Foreldrar Kristínar
ólu einnig upp Ástu Guðjónsdóttur
frá Hrygg og býr hún í Reykjavík.
Alla tíð bar Kristín mikla tryggð
til bernsku- og æskustöðva sinna í
Sölvholti og minntist þaðan jafnan
góðra stunda úr foreldrahúsum sem
og með vinum og leikfélögum úr
nágrenninu. Bernsku- og unglings-
ár Kristínar voru með svipuðum
hætti og þá tíðkaðist. Börn fóru
snemma að vinna en jafnframt var
lögð áhersla á fræðslu jafnt til bók-
ar sem verka. Kristín giftist 18.
des. 1926 Jóni Yngva Eyjólfssyni
frá Sviðholti á Álftanesi.
Jón Yngvi fæddist 24. sept. 1887,
sonur Jóhönnu Jónsdóttur og Ey-
jólfs Gíslasonar, bónda í Sviðholti,
elstur fjögurra systkina. Jón Yngvi
stundaði jöfnum höndum búskap
sem sjóróðra, fyrst á skútum og
síðar á togurum, en sneri sér síðan
að búskapnum. Jón Yngvi hafði
mikið yndi af búskap, ræktun jarð-
arinnar, skepnum og umhirðu
þeirra. Hann var bókelskur, las
mikið og hafði yndi af þjóðlegum
fróðleik. Ilann var tiygglyndur,
vinafastur og langminnugur. Hann
andaðist 20. nóv. 1973.
Kristín og Jón Yngvi eignuðust
fimm börn. Þau eru: Jóhann Guð-
laugur, bóndi í Sviðholti, giftur
Maríu W. Friðriksdóttur. Þau eiga
einn son; Anna Þorbjörg, gift Frið-
riki S. Friðrikssyni, þau eiga fjögur
böm; Jóhanna; tvíburarnir Ingveld-
ur, sem dó á 16. aldursári, og Ást-
hildur, gift Geir Guðjónssyni, þau
eiga tvö börn og tvö barnabörn.
Kristín og Jón Yngvi byggðu upp
vistlegt og kærleiksríkt heimili þar
sem fólk undi hag sínum vel. Krist-
ín var dugmikil kona sem lokið
hefur miklu lífsstarfí, með því að
ala upp mannvænleg börn og ann-
ast mannmargt sveitaheimili. Hún
var glaðlynd, kærleiksrík og mikil
félagsvera sem naut þess að hafa
fólk í kringum sig. Kristín hafði
góða sjón, las mikið og fylgdist vel
með. Hún stundaði alla tíð tóvinnu,
spann, pijónaði og saumaði flest
það er þurfti til heimilisins.
Allt til þess tíma er hún fór á
sjúkrahúsið fékkst hún við að
pijóna, sauma út eða lesa. Síðustu
fimm mánuðina dvaldi hún á St.
Jósefsspítalanum í Hafnarfirði. Hún
naut þar góðrar og nærgætinnar
umönnunar sem við aðstandendur
viljum þakka sérstaklega fyrir.
Að lokum vil ég þakka Kristínu
fyrir umhyggju og nærgætni sem
hún sýndi fjölskyldu minni alla tíð.
Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafði þökk fyrir allt og allt.
Gekkst þú með Guði,
Guð þér nú fylgi,
hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt.
(V. Briem)
Guð blessi minningu Kristínar.
Friðrik S. Friðriksson
Stutt er stórra högga á milli. Á
aðeins tveimur mánuðum hafa jnjár
góðar vinkonur mínar hér af Álfta-
nesi kvatt lífið. Þær eru Guðný í
Hofi, Sólveig í Smiðshúsi og nú
þessi aldna höfðingskona, Kristín í
Sviðholti. Svona er lífið fært okkur,
— fátt er um orð. Kristín var góð
vinkona móður minnar, Siggu í
Gesthúsum. Þær töluðu sama mál,
enda báðar fæddar aldamótakonur.
Þegar ég byijaði minn buskap í
Gerðarkoti fyrir rúmum 40 árum
eignaðist ég hana einnig sem vin-
konu. Hún kom til mín í hverri viku,
árum saman, færandi hendi. Hún
gleymdi ekki dóttur vinkonu sinnar
úr Gesthúsum. Ef húri komst ekki
sjálf sendi hún IJnu. Lína var eng-
in eftirbátur húsmóður sinnar. Það
var gott að leita í Sviðholt þegar
mikið lá á. Þar var að finna það
hlýja viðmót sem allir leita eftir.
Hjálpfýsi Sviðholtshjónanna var
einstök. Ég lék mér sem barn við
dætur hennar, hún hjálpaði okkur
á alla lund sem mest hún mátti.
Handavinnan í skólanum var ekki
auðveld, saumasporin þurftu að
falla jafnt, og erfitt gat verið að
setja saman liti. Kristínu reyndist
verkið auðvelt er hún sínum fimu
höndum fór um okkar hannyrðir
og leiðbeindi okkar ófijóu hugum á
réttan veg með sérstakri þolinmæði
og hlýjum hug. Á hveijum jólum
skreytti hún jólatré sitt svo*fagur-
lega og þá var gott að koma í Svið-
holt, hún stakk í lítinn lófa marglit-
um smákökum sem kölluðust „mál-
araspjöld". Kristín var sérstaklega
gestrisin, og enginn gekk svo frá
garði að sá eða sú hefði ekki þegið
veitingar, sem í dag mætti kalla
höfðingjabrag. Kristín átti heimili
hjá Önnu dóttur sinni og hennar
manni, Friðriki í Kópavogi, síðustu
árin. Margoft kom hún þó í Svið-
holt til lengri eða skemmri dvalar.
Hún naut þess að vera þar heima,
þar sem hennar spor og verk voru
svo dijúg. Ég fór oft á hennar fund
er hún dvaldi þar heima og aldrei
hef ég fundið fyrir jafn ríku þakk-
læti er ég kvaddi. Hún bað svo að
heilsa öllum, hugsunin var skýr,
hún vissi hve fjölskyldan var orðin
stór og þekkti alla með nöfnum.
Kristín gekk hægt um gleðinnar
dyr, en veitti þess örar af þeirri
gleði. Börnin mín nutu þess besta
frá henni, hún stakk í lófa þeirra
góðgæti er þau áttu erindi í Svið-
holt, þess sama og ég fékk að njóta
sem barn. Síðustu vikumar dvaldi
Kristín á St. Jósefsspítala í Hafnar-
firði. Er ég heimsótti hana þangað
átti hún ekki lengur orðin til að tjá
sig. En hlýjan í augunum og mjúkt
og traust handtakið sýndi að hún
þekkti mig. Guð blessi þessa mætu
konu og fjölskyldu hennar.
Guðfinna Ólafsdóttir
Ömmu varð að ósk sinni, síðasta
dag nóvembermánaðar, að fá að
kveðja -þennan heim. Er leiðir skilj-
ast er þó ekki hægt að veijast djúp-
um söknuði og mörgum spegilbrot-
um minninga bregður fyrir í hugan-
um. Mörg var sumardvöl fjölskyld-
unnar hjá afa og ömmu í Sviðholti
við leik og bústörf. Það var með
ólíkindum hvað litla, hvíta báru-
járnshúsið með rauða þakinu og
pelargóníunum í gluggunum rúm-
aði marga næturgesti. Þá barst
pönnukökuilmur úr eldhúsinu,
kandísmolar bráðnuðu á tungunni,
spunahljóð barst frá rokknum og
glamur frá pijónunum. Svuntan vék
á tyllidögum fyrir peysufötum.
Brosmilt andlit sagði sögur frá
gamla tímanum og fór með íslensk-
ar þjóðvísur og skær, blá augun
fylgdust með öllu af athygli. Þetta
eru einungis brotabrot minninga
um mikla konu sem var mér ætíð
svo sjálfsögð, nálæg og kær. Með
söknuði kveð ég ömmu mína að
sinni, með þökk fyrir allt.
Ingv. Kristín
Kær kvenfélagskona, Kristín
Sigurðardóttir, lést 30. nóvember sl.
Kristín flutti á Álftanesið í des-
ember 1926, sama ár og Kvenfélag
Bessastaðahrepps var stofnað. Hún
gekk fljótlega í félagið og varð fljótt
atkvæðamikil og virk félagskona,
enda var hún gjaldkeri félagsins í
nokkur ár, formaður árin 1942 til
1944 og síðan varaformaður um
áraraðir.
Það er vet að leiða hugann að
því, að á þessum árum var vinnu-
dagur húsmóður oft 16 til 18
klukkustundir 7 daga vikunna, enda
áttu þær ekki að venjast nútíma
þægindum og flest varð að vinna
með höndunum einum. Þrátt fyrir
þetta hafa konur eins og Kristín
sýnt hversu mikils þær hafa metið
félagsstarfið og víst er um það, að
oft hafa þær orðið að leggja á sig
lengri vinnudag á heimilinu til að
vinna upp tíma sem fór til félags-
starfanna.
Það er því með djúpri virðingu
sem við kvenfélagskonur kveðjum
þessa gengnu félagssystur okkar
og í hugum okkar er þakklæti fyrir
þann arf sem hún og hennar líkar
létu okkur eftir í starfsemi Kvenfé-
lags Bessastaðahrepps.
Gott er sjúkum að sofna
meðan sólin er aftamjóð
og mjallhvítir svanir syngja
sorgblíð vögpljóð.
(D. Stefánsson)'
Við vottum fjölskyldu Kristínar
okkar dýpstu samúð.
F.h. Kvenfélags Bessa-
staðahrepps,
Jóna Hermannsdóttir, for-
maður.