Morgunblaðið - 11.02.1992, Blaðsíða 1

56 SIÐUR B
34. tbl. 80. árg.
ÞRIÐJUDAGUR 11. FEBRÚAR 1992
Prentsmiðja Morgunblaðsins
Loftbrúin til sam-
veldislanda hafin
Moskvu. Reuter.
LOFTFLUTNINGAR vestrænna ríkja á matvælum og lyfjum til sovét-
lýðveldanna fyrrverandi hófust í gær og var flogið með vistirnar
til borga víðs vegar í samveldislöndunum, allt frá Kíshínjov í suð-
vestri til Bíshkek við kínversku landamærin. Hafa flutningarnir
verið gagnrýndir í austri og vestri vegna þess að þeir þykja dýrir,
en James Baker, utanríkisráðherra Bandaríkjanna, sagði í gær, að
um væri að ræða táknræna staðfestingu á vilja vestrænna ríkja til
að hjálpa samveldislöndunum.
Bandaríkjamenn, sem hafa veg
og vanda af loftbrúnni, áætla að
senda 64 fullhlaðnar flutningavélar
á næstu tveimur vikum en auk þess
taka Þjóðverjar, Kanadamenn,
Frakkar, ítalir, Spánverjar, Portú-
galir, Bretar og Grikkir þátt í flutn-
ingunum og Japanir sendu matvæli
til Khabarovsk í Kyrrahafshéruðun-
um. Um 100 tonn eru flutt með
hverri flugvél og loftflutningarnir
eru því aðeins dropi í hafið, hvort
sem miðað er við þörfina eða áætl-
aða aðstoð Vesturlanda. Sem dæmi
má nefna, að Evrópubandalagið ætl-
ar að senda á næstunni 150.000
tonn af matvælum til samveldisland-
anna og ljóst, að megnið af því verð-
ur að flytja á landi og sjó.
Borís Jeltsín, forseti Rússlands,
kvaðst í gær ekki vilja taka undir
með þeim sem gagnrýndu fram-
kvæmdina. „Við getum ekki verið
annað en þakklát," sagði Jeltsín og
Staníslav Anízímov, viðskiptaráð-
herra Rússlands, sagði að sú hjálp
sem Rússum hefði borist frá Vest-
Evrópubandalagið:
Búist við um
sókn Norð-
manna í vor
Umsókn Islands
talin vís síðar
Ósló. Frá fréttaritara Morgiinblaðs-
ins, Jan Gunnar Furuly.
GRO Harlem Brundtland, for-
sætisráðherra Noregs, er
hlynnt aðild Noregs að Evrópu-
bandalaginu, EB, og tilbúin til
að flýta umsókn um hana. Kem-
ur þetta fram í vinnuskjali
framkvæmdastjórnar Evrópu-
bandalagsins þar sem gerð er
grein fyrir afstöðu leiðtoga
EFTA-ríkjanna, Fríverslunar-
bandalags Evrópu, til EB.
Arbeiderbladet, málgagn
norskra jafnaðarmanna, birti
skjalið en það er dagsett 14. nóv-
ember síðastliðið haust eða mán-
uði áður en Evrópudómstóllinn
stöðvaði samningana um EES. í
því segir, að Brundtland hafi til
athugunar að flýta landsfundi
Verkamannaflokksins, sem á að
vera haustið 1992, til að Norð-
menn geti sótt um aðild að EB
ásamt Finnum í vor.
í skjalinu eru talin upp ríki, sem
framkvæmdastjórnin telur víst,
að sæki um aðild, og eru þau
Austurríki, Sviss, Finnland, Sví-
þjóð, ísland, Noregur, Pólland,
Ungveijaland, Tékkóslóvakía
(eitt eða tvö ríki), Búlgaría, Rúm-
enía, Albanía, Litháen, Lettland,
Eistland, Úkraína, Tyrkland,
Malta, Kýpur, Slóvenía og Króat-
ía.
urlöndum hefði þegar haft þau áhrif
að draga úr spennu í landinu.
Bandaríkjamenn lögðu mikla
áherslu á að koma í veg fyrir að
matur og lyf lentu í höndunum á
svartamarkaðsbröskurum eins og
áður hefur gerst. Richard Armitage,
skipuleggjandi áætlunarinnar, sem
kallast „Vonarneisti", sagði í gær,
að 12 hópar bandarískra embættis-
manna, sem annars fylgdust með
framkvæmd afvopnunarsamninga,
sæju nú um að fylgja vistunum til
sjúkrahúsa, elliheimila og munaðar-
leysingjahæla.
Keuter
Bandarískir hermenn með vistir, sem fluttar voru með C5 Galaxy-herflutningavél til Sheremetjevo-flug-
vallar í Moskvu. Fara þær aðallega til sjúkrahúsa, elliheimila og munaðarleysingjahæla.
Dan Quayie, varaforseti Bandaríkjanna:
Viðskiptastríð óumflýjanlegt
ef GATT-viðræður bregðast
Bandaríkjasljórn mun ekki tengja viðskipti og varnarmál
Genf. Reuter.
FARI viðræðurnar um nýjan
GATT-samning út um þúfur skell-
ur á viðskiptastríð, Bandaríkja-
menn munu þá gjalda Evrópu-
bandalagsríkjunum og öðrum
ríkjum í sömu mynt hvað varðar
útflutningsuppbætur og niður-
greiðslur í landbúnaði. Kom þetta
fram þjá Dan Quayle, varaforseta
Bandaríkjanna, i gær en hann
vísaði hins vegar á bug yfirlýsing-
um nokkurra bandarískra þing-
manna um bein tengsl milli
GATT-samnings og veru bandarí-
skra hermanna í Evrópu.
„Það er alveg vafalaust, að
Bandaríkjastjórn mun svara út-
flutningsuppbótum með útflutnings-
uppbótum þótt það sé í raun ekki
okkur í hag, ekki Evrópuríkjunum,
alls engum,“ sagði Quayle í Genf í
gær en þar hafa GATT-viðræðurnar
farið fram að mestu. Sagði hann
ekki hægt að gera of mikið úr mikil-
vægi þess að ljúka samningnum.
„Nú þegar við höfum unnið sigur í
kalda stríðinu má það ekki gerast,
að einangrunarhyggja beri sigurorð
af okkur," sagði Quayle. „Við skul-
um ekki sætta okkur við innmúraða
Evrópu, innmúraða Ameríku, inn-
múraða Asíu.“
Quayle tók hins vegar ekki undir
með nokkrum bandarískum þing-
mönnum, sem sögðu á varnarmála-
ráðstefnu í Múnchen, að afstaða
Evrópubandalagsins í viðskiptamál-
um gæti haft áhrif á stuðning banda-
rísks almennings við áframhaldandi
veru bandarísks herliðs í Evrópu.
„Eg tala hér í umboði George Bush
forseta og Bandaríkjastjórnar og það
eru engin tengsl á milli þessara
mála,“ sagði Quayle en bætti því
við, að vissulega væru tengsl á milli
efnahags,- og hernaðarlegs öryggis.
Talsmaður framkvæmdastjórnar
EB sagði í gær, að yfirlýsing Quayles
hjálpaði lítið upp á sakirnar á mjög
viðkvæmum tíma í viðræðunum en
samningamenn EB fara til viðræðna
við Bandaríkjamenn í Washington á
fimmtudag og föstudag.
Það er ekki aðeins, að Bandaríkin
og Evrópubandalagið deili, heldur
virðist alvarlegur brestur kominn í
nána samvinnu Þjóðveija og Frakka
vegna GATT-málanna og hárra
vaxta í Þýskalandi. A lokuðum fundi
fjármálaráðherra EB í Brussel í gær
gagnrýndi Pierre Beregovoy, Ijár-
málaráðherra Frakka, Þjóðveija
harðlega fyrir mikið aðhald í pen-
ingamálum en Horst Köhler, þýski
fjármálaráðherrann, svaraði honum
fullum hálsi. Sagði hann að farsælar
lyktir á GATT-viðræðunum væru
miklu mikilvægari fyrir efnahagslíf
Evrópuríkjanna en örlítil vaxta-
hækkun í Þýskalandi.
Sovésklr kommúnistar studdu flokka í 80 erlendum ríkjum:
Liðsmenn KGB komu troð-
fullum skjalatöskum til skila
Gorbatsjov bendlaður við vafasamar greiðslur úr sjóðum flokksins
Mosjívu. Reuter.
SOVESKI kommúnistaflokkurinn greiddi sem svarar 11,4 milljörðum
íslenskra króna úr sérstökum sjóði sem stofnaður var á sjötta áratugn-
uin til styrktar systurflokkum erlendis. Alls fengu 100 kommúnista-
flokkar og samtök í áttatíu löndum stuöning úr sjóönum. Kom þetta
fram þegar Jevgeníj Lísov, vararíkissaksóknari Rússlands, ávarpaði
í gær þingnefnd sem rannsakar ólöglegar greiðslur sovéska konnnún-
istaflokksins.
Lísov lýsti því fyrir nefndarmönn-
um hvernig greiðslunum hefði verið
komið til skila. Stjórnmálaráð
kommúnistaflokksins hefði haft
samband við embættismann flokks-
ins sem hefði farið í banka og nefnt
tiltekna upphæð. Klukkustund síðar
hefði embættismaðurinn fengið
skjalatösku með erlendum gjaldeyri.
Töskuna hefði hann afhent starfs-
manni öryggislögreglunnar KGB. Sá
hefði komið töskunni til skila erlend-
is eftir eigin leiðum.
Lísov sagði að mestan stuðning
hefðu flokkar í Bandaríkjunum,
Frakklandi, Finnlandi og ísrael feng-
ið.
Fréttastofan Itar-Tass hafði eftir
Lísov í gær að búast mætti við að
háttsettir embættismenn kommún-
istaflokksins yrðu ákærðir í tengsl-
um við peningagreiðslurnar til er-
lendra stjórnmálaflokka. Sagði hann
að rannsókn hefði ekki leitt í ljós
að gull eða önnur verðmæti hefðu
verið flutt úr landi eða að leiðtogar
flokksins, eins og Míkhaíl Gorbatsj-
ov, hefðu haft bankareikninga er-
lendis. Hins vegar hefðu fundist
gögn um að Gorbatsjov hefði heimil-
að færslu fjármuna kommúnista-
flokksins til banka og smáfyrir-
tækja. „Við vildum gjarnan vita
hvort þessar fjárfestingar voru til
þess ætlaðar að bjarga flokknum
neyddist hann til að starfa neðan-
jarðar," sagði Lísov.
Rússneska utanríkisráðuneytið
sagðist í gær harma að skjölum um
skeytasendingar sendiráðs Sovét-
ríkjanna í London hefði verið komið
í hendur bresks blaðamanns. Þar er
um að ræða skeyti sem skýra frá
viðræðum sovéska sendiherrans við
Neil Kinnock, leiðtoga Verkamanna-
flokksins, en þau vöktu mikla at-
hygli í Bretlandi í síðustu viku er
þau voru birt í vikublaðinu Sunday
Times. Rússneska utanríkisráðu-
neytið segir að þarna hafi verið um
eðíileg tengsl sendiráðsmanna við
stjórnmálamenn að ræða og ekkert
umfram það.