Morgunblaðið - 15.02.1992, Qupperneq 18
18
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 15. FEBRUAR 1992
Á fjórða hundrað konur
stofnuðu Hvöt fyrir 55 árum
- viðtal við formanninn Önnu Kristjánsdóttur
Sjálfstæðiskvennafélagið Hvöt er 55 ára. 15. febrúar 1937 boð-
uðu forgöngukonur til undirbúningsfundar í Oddfellowhúsinu og
19. febrúar voru lög samþykkt og stjórn kjörin. Það er því talinn
stofndagur. Hvöt er elsta stjórnmálafélag kvenna í landinu og eru
félagar nú um 1200. í tilefni afmælisins hyggjast Hvatarkonur
hafa opið hús frá kl. 5 til 7 síðdegis miðvikudaginn 19. febrúar
og gefa út myndarlegt afmælisrit. Formaður félagsins er Anna
Kristjánsdóttir. Sagði hún að félagstarf væri blómlegt, mest á
kosningaárum en þess á milli jafnt og stöðugt. Hefði svo verið frá
upphafi.
„Stofnfundinn sóttu á fjórða
hundrað konur og hefur ein
þeirra sagt frá því að þegar þær
stormuðu út úr Oddfellowhúsinu
voru einhveijir alþingismenn að
koma úr þinghúsinu og ofbauð
þessi mikli fjöldi kvenna. Þeim
leist ekkert á blikuna, héldu að
konumar mundu taka frá þeim
áhrif í flokknum og völd í samfé-
laginu," segir Anna.
„Ekki varð það nú og hefur
gengið hægar fyrir konur að
komast til áhrifa í stjómmálum
en vonir stóðu til,“ bætir hún við
þegar skotið er inn spumingu um
það hvort konurnar séu ánægðar
með sinn hlut nú. En ein grein
í lögum félagsins frá upphafi
segir: „Markmið félagsins er enn-
fremur að stuðla að aukinni þát-
töku kvenna í stjómmálum, sér-
staklega sem fulltrúar á Alþingi
og í bæjarstjóm. Félagið vill enn-
fremur vinna að því að styrkja
hag heimilanna sem best, einkum
á sviði uppeldis- og heilbrigðis-
mála.“
„Við emm ekki sáttar við
ástandið. Okkur finnst þáttur
kvenna ekki nógu mikill þegar
litið er til þess að konur em 50%
kjósenda en hlutur alþingis-
kvenna ekki nema rúm 20% Kon-
ur hafa ekki þingstyrk á við það
sem atkvæðamagn segir til um.
Þetta hefur þó gengið fram á
við, hjá okkar flokki líka, en afar
hægt. Hins vegar hefur Sjálf-
stæðisflokkurinn víða átt kven-
fulltrúa í áhrifastöðum fyrstur
flokka. Átti fyrsta kvenráðherr-
ann og fyrsta kvenborgarstjór-
ann, forseta borgarstjómar og
nú er Salóme Þorkelsdóttir for-
seti Sameinaðs þings. Og í fleiri
áhrifastöðum sitja Sjálfstæðis-
konur, svo sem formaður Þjóð-
leikhúsráðs sem er Þuríður Páls-
dóttir og formaður útvarpsráðs,
sem nú er Halldóra Rafn'ar sem
tók við af Ingu Jónu Þórðardótt-
ur,_ svo eitthvað sé nefnt.“
í lögunum sem sett voru fyrir
55 ámm og enn standa segir að
markmið Hvatar sé að berjast
fyrir þjóðlegri og víðsýnni
framfarastefnu í þjóðmálum með
hagsmuni allra stétta og öfluga
sameiningu þjóðarinnar fyrir
augum. Gmndvöllur stefnu
félagsins sé frelsi og sjálfstæði
þjóðar og einstaklinga, séreigna-
skipulag og jafnrétti allra þjóð-
félagsþegna. „Báðar þessar
greinar sem hér hafa verið nefnd-
ar em í fullu gildi enn í dag,“
segir Anna. „Við störfum eftir
markmiðum Hvatar en eftir skip-
ulagsreglum Sjálfstæðisflokks-
ins. Þótt konur starfí í kvenfélag-
inu Hvöt eru margar þeirra jafn-
framt félagar í hverfafélögum
flokksins .og þar af leiðandi í
landsmálafélaginu Verði. Og við
eram í samstarfí við hin félögin.
Höldum saman þorrablót, jóla-
fagnað og opna stærri fundi með
ráðherram og frammámönnum
flokksins. Aðalstarf okkar er á
kosningaári. Og þótt við leggjum
sérstaklega áherslu á starf og
kynningu á kvenframbjóðendum,
þá leggjum við líka karlframbjóð-
endunum lið. Höfðum til dæmis
opið hús með hinum félögunum,
Verði, Óðni og Heimdalli, í Val-
höll í 2-3 vikur fyrir kosningar
síðast. Þar kom mikill fyöldi fólks,
þáði kaffí og bar saman bækur
sínar.“
Anna er þá ekki á þeirri skoð-
un að sérfélög kvenna í stjóm-
málaflokkunum séu úrelt og
gamaldags?
„Nei, þetta kemur upp á hveiju
ári og er alltaf í umræðu. Enn
þann dag í dag erum við þeirrar
skoðunar að slíkt kvenfélag eigi
fullan rétt á sér. Konur vinna vel
saman og þetta er skemmtilegur
félagsskapur. Ég er viss um að
margar félagskvenna mundu
ekki ganga í blandað félag. Hvöt
er enn stærsta einstaka félagið,
sem segir sitt. í flokknum eru
sérfélag ungs fólks og félag verk-
alýðs og aldrei heyrast raddir um
að leggja þau niður af því að þau
em fyrir afmarkaða hópa. Flokk-
urinn er svo stór og kannski verð-
ur meiri valddreifíng að starfa
þannig í minni einingum en í einu
heljar bákni.“
Afmælisrit og ráðstefna
„Strax í upphafí einbeitti Hvöt
sér að því að senda konur út á
land til að hvetja til stofnunar
Sjálfstæðiskvenfélaga og fljót-
lega vora stofnuð félög á Akur-
eyri, ísafirði og í Vestmannaeyj-
um. Vorboðinn í Hafnarfírði var
stofnaður í apríl á sama ári og
Hvöt. Kvenfélögin innan Sjálf-
stæðisflokksins vinna mikið sam-
an í Sambandi sjálfstæðiskvenna.
Nú emm við Hvatarkonur að
efna til heilsdags ráðstefnu á
laugardag með Landssamband-
inu, þar sem fjallað verður um
heilbrigðismálin og menntamálin
sem nú eru efst á baugi. Þar
mætir Ólafur G. Einarsson
menntamálaráðherra og frá heil-
brigðisráðuneytinu Dögg Páls-
dóttir. Við beitum okkur oft fyrir
slíkum upplýsinga- og umræðu-
fundum þegar ástæða þykir til.“
Þetta beinir talinu að afmælis-
ritinu sem Hvöt er að undirbúa.
Anna segir að í það skrifi allir
núlifandi formenn Hvatar, eða
10 af 13, auk þess sem formaður
flokksins, Davíð Oddsson, fram-
kvæmdastjórinn, Kjartan Gunn-
Morgunblaðið/KGA
Anna Krisljánsdóttir, formaður
Hvatar.
arsson, og fleiri skrifi greinar.
En formenn Hvatar frá upphafí
voru Guðrún Jónasson, María
Maack, Auður Auðunst Geirþrúð-
ur Hildur Bernhöft, Ólöf Bene-
diktsdóttir, Jónína Þorfinnsdótt-
ir, Björg Einarsdóttir, Bessí Jó-
hannsdóttir, Erna Hauksdóttir,
María E. Ingvadóttir, Guðrún
Zoéga, Kristín Guðmundsdóttir
og nú Anna Kristjánsdóttir.
í ljósi þess að á undirbúnings-
fundinum að stofnun Hvatar fyr-
ir 55 ámm hafði framsögu föður-
systir Önnu, Guðrún Guðlaugs-
dóttir síðar bæjarfulltrúi, og
mælti eindregið með því að kon-
urnar stofnuðu til samtaka með
sér, spyijum við hana hvort hún
hafí tekið þennan áhuga í arf.
„Þrjár föðursystur mínar vora
reyndar stofnfélagar Hvatar, þær
Guðrún, Jóhanna og Theodóra,
sem enn er á lífi á 98. aldursári
og Hvatarkona, og faðir minn,
Kristján Guðlaugsson, var á sín-
um tíma formaður Sambands
ungra sjálfstæðismanna, svo ekki
er undarlegt þótt spurt sé. En
ég gekk nú seint í Hvöt og fyrir
hreina tilviljun, að beiðni Berg-
þóru bróðurdóttur minnar sem
var þar í stjóm. Þótt ég hefði
alltaf verið sjálfstæðismaður þá
vildi ég ekki vera flokksbundin.
En þegar maður fer að kynnast
þessu starfí, hlusta á umræður
um hin margvíslegu mál sem
ekki eru raunar endilega þau sem
venjulega em kölluð pólitísk -
sem þau eru raunar flest - þá
fer maður að horfa á málin frá
öðra sjónarhorni en meðan setið
er áhugalítill heima í stofu. Og
maður fer að setja sig betur inn
í málin. Þar fyrir utan kynnist
maður ógrynni af fólki í gegn
um slíkt starf og heyrir mörg
sjónarmið og hliðar á málunum.
Áuðvitað em ekki allir sammála
í svona stórum flokki."
Hvað stendur sérstaklega fyrir
dyram á næstunni í starfi Hvat-
ar?
„í augnablikinu erum við önn-
um kafnar við afmælið, ráðstefn-
una og afmælisblaðið, sem er
mikil vinna. En þegar um hægist
efnum við til námskeiðs í fundar-
sköpum og ræðumennsku, eins
og við gerum öðra hveiju fyrir
félagskonur. Það hefur komið sér
vel. Margar konur hafa byijað
sinn pólitíska feril þannig eða
öfugt, fundist þær þurfa á slíkum
leiðbeiningum að halda eftir að
áhuginn er vaknaður. Síðan er
yfirleitt opinn fundur einu sinni
í mánuði um efni sem ofarlega
er á baugi. Fréttabréf gefum við
út og sendum til þessara 1200
félaga, svo þeir geti fylgst með
þótt ekki sæki allir fundi og raun-
ar fer fréttabréfið víðar. Þetta
er hefðbundið, en við fylgjumst
auðvitað með því sem er að ge-
rast á stjómmálasviðinu og
bregðumst við eftir því sem til-
efni gefst til.“
Við ræðum að Jokum svolitla
stund um stjórnmál almennt og
Önnu verður að orði: „Skelfíng
vildi ég að við gætum veitt stjórn-
málamönnum almennt og úr öll-
um flokkum meira aðhald. Gert
þá ábyrgari. Að þeir geti ekki
spreðað fjármunum þjóðarinnar
án þess að bera á því nokkra
ábyrgð, eins og t.d. gerðist hjá
síðustu stjórn, svo við sitjum nú
í þessari miklu skuldasúpu. Víða
erlendis þyrftu menn að segja
af sér fyrir ýmislegt sem hér við-
gengst og enginn virðist bera
ábyrgð á. Aðhald almennings
þyrfti að vera miklu meira í hvaða
flokki sem er og í allri stjórnsýsl-
unni.“
E.Pá.
Mannamunur Morgnnblaðsins
eftír Sigurð Þór
Guðjónsson
Laugardaginn 8. febrúar las ég
Morgunblaðinu pistilinn þar í blað-
inu. Sakaði ég það um mannamun
í birtingu aðsendra greina. Rakti
ég dæmi af sjálfum mér. Grein
eftir mig hafi verið látin bíða
prentunar langa lengi, en 15 lengri
greinar, sem þó bárast síðar til
blaðsins, hafí komið á undan.
Víkveiji gerir greinarbirtingu
Morgunblaðsins að umtalsefni
þann 11. febrúar. Hann vísar með-
al annars beinlínis til ádrepu
minnar, þó ég sé ekki nefndur á
nafn. En Víkveiji endursegir þann-
ig efni hennar:
„... Morgunblaðið gagnrýnt
fyrir drátt á .birtingu aðsendra
greina og að greinahöfundar sitji
ekki allir við sama borð. Sumir
þurfi að bíða lengur eftir birtingu
greina sinna en aðrir og mannam-
unur leyni sér ekki. Hvatt er til
þess að greinarnar verði birtar í
röð, eftir því hvenær þær berast
blaðinu. Jafnrétti sé bezta þjónust-
an.“
Þá segir að þessi umræða sé
kærkomið tilefni til að fjalla um
vanda Morgunblaðsins hvað þetta
varðar.
Skýringar Víkveija ganga síðán
að miklu leyti út á það að pláss
blaðsins hafí minnkað þó aðsend-
um greinum hafí ekki fækkað. En
sú staðreynd er ekki mergurinn
málsins heldur það að plássleysið
bitnar ekki jafnt á öllum.
Víkveiji segir: „Ritstjóm Morg-
unblaðsins hefur ekki viljað taka
upp þann hátt að birta greinar í
réttri tímaröð miðað við afhend-
ingu þeirra á ritstjóm. Ástæðan
er einfaldlega sú, að sumar greinar
fjalla um þau málefni, sem á döf-
inni eru hveiju sinni, en aðrar eru
langt frá því að vera tímabundnar.
Það væri léleg þjónusta við lesend-
ur blaðsins að birta t.d. greinar
sem fjalla um málefni sjúkrahús-
anna í Reykjavík eftir nokkrar vik-
ur en birta í þeirra stað þessa dag-
ana greinar um málefni, sem eru
alls ekki tengd umræðum líðandi
stundar."
En í „kvörtunargreininni" 8.
febrúar sagði ég reyndar um títt
nefnda „biðgrein" mína, og ég
gæti auðveldlega rakið fleiri slík
dæmi: „Þó var greinin sprottin
beint upp úr umræðu sem var
„heit“ þegar hún var skrifuð, en
var lokið, þegar hún birtist."
Svona stendur það svart á hvítu
„Ég hitti nefnilega
naglann beint á höfuð-
ið. Morgunblaðið held-
ur sumum höfundum
frá umræðunni hverju
sinni með því að birta
ekki greinar þeirra
fyrr en umræðan er
gleymd og grafin.“
þó Víkveiji komi ekki auga á það.
Og hann sleppir því líka í endur-
sögn sinni að ég gerði einmitt ráð
fyrir ýmsum óhjákvæmilegum fyr-
irvörum eftir aðstæðum hveiju
sinni varðandi birtingu greina „í
sem næst“ réttri tímaröð. En ég
var að benda á það að ekki megi
stinga sumum greinum undan í
hita umræðunnar og birta þær svo
löngu síðar. Og er furðulegt að
menn skuli ekki vilja skilja þetta.
Víkveiji minnist sem sagt ekki á
aðalatriðið og gefur þannig þeim
lesendum sínum, sem ekki lásu
grein mína, mjög villandi mynd af
rökstuðningi mínum og gerir hann
einfeldnislegri, en hann er. Maður
Sígurður Þór Guðjónsson
trúir varla sínum eigin augum að
virðulegur fjölmiðill eins og
Morgunblaðið skuli rangtúlka á
slíkan hátt hófsama og málefna-
lega gagnrýni á starfshætti blaðs-
ins. Ekki má nú mikið. Ég held
þó að rangtúlkun Víkveija sé ekki
vísvitandi. Þvílíkum ósköpum trúi
ég ekki upp á nokkum mann. En
blaðið veit upp á sig skömmina.
Og hér ræður sá mannlegi van-
máttur er nefnist afneitun. Þegar
okkur verður um megn að viður-
kenna mistök okkar og ávirðingar
af því að þær eru okkur til van-
sæmdar. Áð verða fær um það,
óskjöp eðlilega og átakalaust, og
án þess að það skerði sjálfsvirðingu
okkar, er þó framskilyrði andlegs
þroska og vaxtar.
Menn hafa sjaldan því vant
hringt til mín og stöðvað mig á
götu úti til að þakka mér fyrir
ábendinguna um greinabirtingarn-
ar. Ég hitti nefnilega naglann beint
á höfuðið. Morgunblaðið heldur
sumum höfundum frá umræðunni
sem er í gangi hveiju sinni með
því að birta ekki greinar þeirra
fyrr en umræðan er gleymd og
grafin. Mín tilvik sanna það. I
fjórða skiptið lét ég loks verða af
því að kvarta.
Þetta er kjarni málsins
Ef Morgunblaðið vill ekki glata
virðin'gu og trausti lesenda verður
það að taka sig á í þessum efnum.
Fólk gerir nú miklu strangari kröf-
ur um óhlutdrægni dagblaða en
áður fyrr. Ef þau bregðast þeim
væntingum afskrifa lesendur ein-
faldlega viðkomandi blað. Og þá
fer fljótlega að halla undan fæti
fyrir því blaði, hvort sem það heit-
ir nú Morgunblaðið eða Ijóðviljinn.
Höfundur er rithöfundur.