Morgunblaðið - 20.06.1992, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. JÚNÍ 1992
39
Ufsinn étur þorskinn
Frá Jóhanni Tryggvasyni:
Nú við tillögur Alþjóðahafrann-
sóknaráðsins um að skerða þorsk-
. sókn um 40% bregður mörgum illa
við og margar spurningar vakna.
Sú spurning sem vaknar hjá mér,
er hvort nægur gaumur sé gefinn
að þætti ufsans í eyðingu þorsks-
| ins? „Smáufsi eins til tveggja ára
lifir (meðal annars) á þorskseiðum,
mjög algengur við allt land, aðal-
lega uppsjávarfiskur. Merkingar
sýna að ufsinn fer víða, ufsi merkt-
ur í Noregi hefur veiðst við Færeyj-
ar og ísland og eins hefur ufsi
merktur hér veiðst við Noreg,“ seg-
ir meðal annars í bókinni Fiskar
eftir Bent J. Muus staðfærðri af
Jóni Jónssyni. Þá vitum við það að
ufsinn étur þorskinn, en margt ann-
að er það sem við vitum ekki eins
og eftir að ufsinn eldist og stækkar
hvort hann heldur ekki áfram upp-
teknum hætti að éta þorskungviðið
og gangi í torfum á hrygningar-
og uppeldisstöðvar þorsksins í þeim
tilgangi m.a. að fá sér þorsk „í
matinn". Áður en síldveiðin brást
og áður en kraftblakkir voru komn-
ar í öll síldveiðiskip voru sum þeirra
með tvo nótabáta sem gerði þeim
skipum kleift eftir að síldveiðinni
lauk á haustin í ágústlok eða byrjun
september að skipta um nót og taka
svokallaða grunnnót og fara á ufsa-
veiðar. Undirritaður var á slíkum
veiðiskap og talar af reynslunni.
Það var mest veitt mjög grunnt,
t.d. við Grímsey, Mánáreyjar og á
fleiri svipuðum stöðum við strönd
norðurlands sem hefðu getað verið
uppeldisstöðvar þorsksins. Stund-
um var veitt svo grunnt að það var
á mörkunum að skipið sem var 150
tonn kæmist að nótabátunum til
að háfa ufsann um borð í skipið
eftir kast. Ufsinn var í torfum, stór
og fallegur, giska ég á ca. 60 cm
langur og þungur eftir því. Það var
nokkuð mikil ferð á torfunum og
fengum við oftast öðru hvoru meg-
in við 100 mál í kasti þegar við
náðum honum, aflinn fór eingöngu
í bræðslu, þó virðist mér hann hafa
verið það stór að vel hefði mátt
vinna hann i salt eða frystingu. Það
var mikið magn af honum og víða
í grunnsjónum, þá komu stundum
fáeinir makrílar með í nótina og
einn og einn stór horþorskur. Makr-
íllinn gæti bent til að ufsinn hefði
verið kominn að úr heitari sjó. Ég
hafði sjálfur áhyggjur af því eftir
að þessar veiðar lögðúst af hvað
héldi nú þessum ufsa í skefjum sem
ég taldi þá að væri hálfgerður varg-
fiskur.
JÓHANN TRYGGVASON,
Espilundi 6, Garðabæ.
LEIÐRÉTTINGAR
Upphafsorð
féllu niður
í grein í Lesbók 13. júní um píanó-
hátíð á Akureyri féllu niður upp-
hafsorðin: Djörfung, gróska, gleði,
en til þeirra var sérstaklega vísað.
Upphaf greinarinnar var því illskilj-
'anlegt. Þetta leiðréttist hér með og
eru lesendur beðnir velvirðingar á
mistökunum.
Ekki orð Evans
í frétt í Morgunblaðinu um bygg-
ingu álvers hér á landi sl. þriðjudag
sem byggð var á grein í tímaritinu
Metal Bulletin var sagt að Bond
Evans, aðalforstjóri bandaríska ál-
fyrirtækisins Alumax, teldi að tafir
gætu orðið á því allt til ársins 1997
að ísland fengi óheftan aðgang að
mörkuðum EB í gegnum aðild að
EES. Hið rétta er að blaðamaður
tímaritsins hélt þessum orðum sjálf-
ur fram og þau voru ekki höfð eft-
ir Evans.
Olína var ekki
í flokksstjórn
í frétt í Morgunblaðinu í gær á bls.
32 var frá því skýrt að Olína Þor-
varðardóttir hafi ekki náð endur-
kjöri í flokksstjórn Alþýðuflokksins
á flokksþinginu. Forskeytinu „end-
ur-“ er þar ofaukið, þar sem Ölína
átti ekki sæti í flokksstjórn, heldur
sat þar sem sveitarstjórnarfulltrúi
án atkvæðisréttar. Staða hennar í
flokksstjórn breytist því ekki.
VELVAKANDI
TYNDUR
KÖTTUR
Hvítur köttur með brúnum
blettum tapaðist 14. júní frá
Víðihlíð 26, Suðurhlíðum í
Reykjavík. Hann var ómerktur
og heitir Tommi. Hann er frek-
ar stór, 12 ára gamall og óvan-
ur að fara langt að heiman.
Þeir sem hafa orðið hans varir
eru vinsamlegast beðnir að hafa
samband í síma 32470. Einnig
er fólk beðið um að athuga í
bílskúrum og kjöllurum.
KANÍNA
Gul kanína tapaðist í Hafn-
arfirði 31. maí. Ónnur gul kan-
ína er í óskilum á sama stað.
Vinsamlegast hringið í síma
651480.
LÆÐA
Lítil bröndótt læða, hvít á
afturlöppum, tapaðist frá Keilu-
granda laugardaginn 13. júní.
Upplýsingar í síma 17363.
PÁFAGAUKUR
Hvítur gári, albínói, slapp út
um glugga í Garðabæ 17. júní.
Finnandi er vinsamlegast beð-
inn að hringja í síma 641256.
Víkveiji skrífar
Utgjöld ríkissjóðs umfram tekjur
(ríkissjóðshalli) vöru 6.112
m.kr. árið 1985, 1.221 m.kr. 1986,
4.152 m.kr. 1987, 8.486 m.kr.
1989, 9.136 m.kr. 1990 og 11.345
m.kr. 1991. Þetta er samtals milli
34 og 35 milljarða króna eyðsla
| umfram tekjur síðastliðin sex ár,
samkvæmt tölum frá Þjóðhags-
stofnun.
I Samkvæmt sömu heimild var
hrein erlend skuldastaða þjóðarbús-
ins 5.470 m.kr. og 27,9% af vergri
landsframleiðslu áríð 1980 en
174.334 m.kr. og 46,8% af VLF
árið 1991 (bráðabirgðatölur). Á
þessum árum hefur ríkissjóður sótzt
fast eftir sparifé landsmanna
(spariskírteini o.fl.) til að brúa bil
eyðslu og tekna, auk þess sem hann
hefur haft nokkuð greiðan skulda-
aðgang að Seðlabankanum.
Tvöfalt meiri halli varð á við-
skiptum okkar við útlönd árið 1991
en árið áður, eða um 19 milljarðar
króna. Fyrri spár Þjóðhagsstofnun-
ar stóðu til 15 milljarða halla 1992,
| en trúlega hefur líklegur samdrátt-
ur í þorskafla stórtæk og neikvæð
áhrif á viðskiptajöfnuð okkar næstu
misserin og árin. Samkvæmt frétt-
um þessa daga þýðir samdráttur í
þorskafla í 150.000 tonn 14-16
| milljarða minni útflutningstekjur,
sem gæti kallað á 10 milljarða auk-
inn viðskiptahalla við umheiminn.
Það horfir ekki björgulega um
I atvinnu í sjávarútvegi, veiðum og
vinnslu, ef þorskaflinn dregst sam-
an um 30-40%. Það er því dimmt
á dökkumiðum þjóðarbúskaparins
um þessar mundir.
xxx
egar horft er til þessa baklands
í þjóðarbúskapnum, sem Vík-
verji hefur rakið hér að framan, og
þegar horft er til nánast óhjákvæm-
ilegra áhrifa stórminkaðs sjávarafla
(þorskafla) á landsframleiðslu og
þjóðartekjur verður okkur ljósara
en ella að aðhaldið, niðurskurðurinn
og sparnaðurinn í ríkisbúskapnum
undanfarið var ekki eins grábölvað-
ur og þeir hafa haldið fram, „sem
gera vilja allt fyrir alla - a.m.k. í
orði „ á kostnað annarra (skatt-
greiðenda). Það getur enginn,
hvorki þjóð né einstaklingur, lifað
ár og síð langt um efni fram, það
er, á skuldsetningu barna og barna-
barna.
Það er hins vegar ekki sama,
hvern veg er að niðurskurði og
sparnaði staðið. Það er að dómi
Víkverja umdeilanleg staðhæfing
hjá heilbrigðisráðherra þegar hann
segir „að ekki séu til fjármunir til
að standa undir fjölgun á hjartaað-
gerðum úr 215 í 270 eins og próf-
essor og yfirlæknar handlæknis-
sviðs Landspítalans hafa metið sem
lágmarksþörf hér á landi“.
Færri hjartaaðgerðir á Landspít-
ala spara að vísu peninga í rekstri
hans, en langur biðlisti eftir slíkum
aðgerðum (60 manns þegar þetta
er ritað) hefur knúið á um fjölgun
slíkra aðgerða þar (með tilheyrandi
umframeyðslu á spítalanum en
bata/lífgjöf viðkomandi samborg-
ara). En með hliðsjón af því að séu
þessar „umframaðgerðir“ sóttar
utan, til Englands, Bandaríkjanna
eða Svíþjóðar, kosta þær ríkið
(tryggingakerfið) mun meiri fjár-
muni en sparast á Landspítala,
verður „sparnaðarmyndin“ ekki
trúverðug.
Það er heldur ekki alltaf tími til
að senda hjartasjúklinga utan,
heilsa þeirra leyfir ekki alltaf bið
eða utanferð. Þar að auki verður
hliðarkostnaður (samfylgdar-
manna/aðstandenda) mun meiri,
sem og ríkisins, eins og fyrr segir.
Ráðherrar hafa sýnt kjark og þor
í sparnaðaraðgerðum. Þeir eiga, á
heildina litið, þakkir en ekki ákúrur
fyrir viðbrögð í erfiðum samfélags-
vanda, þar á meðal heilbrigðisráð-
herra. Það þarf á hinn bóginn að
framfylgja heilbrigðislögum ekkert
síður en fjárlögum og það verður
að horfa til sérstakra aðstæðna í
heilbrigðisgeiranum, eins og hjarta-
aðgerðir og ný en dýr „örburalyf",
sem gert hafa „kraftaverk", eru
dæmi um.
Köld rökhyggja nær alltaf betri
árangri ef að baki hennar slær hlýtt
hjarta.
Með
morgimkaffinu
(3
Nægir sú skýring að þú sért
að hita upp vegna tengda-
mömmu?
Ást er
... að bijóta niður hindr-
anir.
TM Reg. U.S. Pat Off.—all ríghts reserved
° 1991 Los Angeles Times Syndicate
HÖGNI HREKKVÍSI
u SUA/ZU& HAMS /3J4/2<SÆ£>/ Mé/e. /~