Morgunblaðið - 20.06.1992, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 20. JÚNÍ 1992
Sarajevo:
Ný átök gætu tafið
opnun flugvallarins
Belgrad, London. Reuter.
ÁTTATÍU friðargæsluliðar á vegum Sameinuðu þjóðanna hafa komið
sér fyrir á flugvellinum í Sarajevo í Bosníu-Herzegovínu og er vonast
til, að fiutningur vista og hjálpargagna til borgarinnar geti hafist
bráðlega. Hins vegar brutust gífurlega harðir bardagar út í borginni
í gær, aðeins nokkrum klukkustundum eftir að fulltrúar Sameinuðu
þjóðanna (SÞ) tilkynntu að yfirmenn serbnesku sveitanna á flugvellin-
um hefðu samþykkt að hverfa með sveitirnar frá flugvellinum í dag.
Var óttast í gærkvöldi að átökin yrðu til að tefja umsamda brottför
serbnesku sveitanna frá flugvellinum.
Reuter
Franskir bændur stöðva umferð
Hundruð franskra bænda stöðvuðu í gær umferð við frönsku hafnarborgina Calais til þess að mót-
mæla landbúnaðarstefnu Evrópubandalagsins (EB). Talsmenn bændanna sögðu að þeir myndu trufla
umferð til og frá París á mánudagskvöld til að mótmæla niðurskurði á framlögum EB til landbúnaðar.
Talsmaður friðargæsluliðsins
sagði í gær, að yfirmenn serbnesku
liðssveitanna, sem hafa haft flug-
völlinn á valdi sínu, hefðu fallist á
að þagga niður í stórskotaliðinu í
næsta nágrenni við hann til að greiða
fyrir hjálparfluginu. Vopnahléið,
sem hófst sl. mánudag, fór hins veg-
ar fljótlega út um þúfur en mikið
dró úr átökunum á fimmtudag. í gær
brutust hins vegar út einhveijir
hörðustu bardagar í Sarajevo til
Útgjöld til her-
mála minnka
Stokkhólmi. Reuter.
FRAMLÖG til hermála í heimin-
um minnkuðu í fyrra þriðja árið
í röð, að sögn Friðarrannsóknar-
stofnunarinnar í Stokkhólmi
(SIPRI). Ekki væri þó að búast
við miklum „friðargróða", sem
hægt yrði að nota til þarfa fá-
tækra þjóða, í bráð.
Talsmaður stofnunarinnar sagði
að mörg þeirra ríkja sem minnkað
hefðu herútgjöld, þar á meðal
Bandaríkin, þyrftu að grynnka á
skuldum sínum áður en hægt yrði
að nota féð til annarra þarfa. SIPRI
gaf ekki út nákvæmar tölur um útj-
öld til hermála, meðal annars vegna
óvissu um útgjöld Kína og fyrrum
lýðvelda Sovétríkjanna. Árið 1991
taldi stofnunin að heimurinn hefði
eytt 950 milljörðum dollara til hem-
aðarþarfa. SIPRI telur að þróunar-
ríkin, Austur-Evrópa og fyrrum lýð-
veldi Sovétríkjanna þurfí að minnsta
kosti um 165 milljarða dollara á ári
fram til ársins 2000 til að leysa brýn-
ustu þjóðfélags- og umhverfísvanda-
mál sín.
þessa.
Carrington lávarður, sem reynt
hefur að miðla málum í deilum þjóð-
anna í Júgóslavíu fyrrverandi fyrir
hönd Evrópubandalagsins (EB),
bauð í fyrradag Slobodan Milosevic,
forseta Serbíu, Franjo Tudjman, for-
seta Króatíu, og Alija Izetbegovic,
forseta Bosníu, til fundar í Strass-
borg næstkomandi fímmtudag. Leið-
togarnir höfðu ekki svarað boðinu í
gær.
Talsmaður bandaríska utanríkis-
ráðuneytisins, Margaret Tutwiler,
sakaði í gær Serbíustjóm og banda-
menn hennar í Bosníu um að bera
ábyrgð á vopnahlésbrotunum í
Sarajevo og sagði, að enginn léti
blekkjast af tvöfeldni stjórnarinnar
í Belgrad.
Kalda stríðið og umræðan um bandaríska stríðsfanga í Sovétríkjunum:
Grönduðu Sovétmenn allt að
40 bandarískum flugvélum?
Washington, Moskvu. The Daily Telegraph, Reuter.
UMMÆLI Borís Jeltsíns, forseta Rússlands, um bandaríska stríðs-
fanga í Sovétríkjunum fyrrverandi hafa meðal annars orðið til að
upplýsa, að allt að 40 bandarískar njósnaflugvélar með um 150
manns innanborðs voru skotnar niður yfir eða nærri Sovétríkjunum
á dögum kalda stríðsins. Er það haft eftir bandarískum embættis-
mönnum en fram að þessu hafa bandarísk stjórnvöld aðeins viður-
kennt, að ein flugvél hafi verið skotin niður.
í bréfí Jeltsíns til bandarískrar
þingnefndar segir, að níu banda-
rískar njósnavélar hafí verið skotn-
ar niður yfír Sovétríkjunum á sjötta
áratugnum og 12 flugmenn, sem
komust af, hafi verið fangelsaðir.
Suður-Afríka:
Tugir drepnir í ættbálkaerjum
Afríska þjóðarráðið segir að sljórnvöld beri ábyrgðina
Boipatong, Jóhannesarborg. Reuter. The
FJÖLDAMORÐ voru framin í
Boipatong, fátækrahverfi svert-
ingja suður af Jóhannesarborg,
í Suður-Afríku aðfaranótt
fimmtudags. Um 200 blökku-
menn, vopnaðir byssum, hnífum
og spjótum, réðust inn í hverfið,
drápu að minnsta kosti 39 íbúa
þess og særðu fjölmarga.
íbúar hverfisins og forystumenn
Afríska þjóðarráðsins segja að
meira en fímmtíu manns hafí verið
drepin í árásinni og ódæðismennim-
ir séu farandverkamenn sem búi í
búðum skammt frá staðnum þar
sem blóðbaðið átti sér stað. Ibúar
búðanna eru af ættbálki zulumanna
og stuðningsmenn Inkatha frelsis-
hreyfingarinnar. Þeir, sem urðu
fyrir árásunum, fylgja hins vegar
allir Afrísku þjóðarráðinu að mál-
um._
„Eg faldi mig inni í skápi undir
fötum og teppum á meðan ég heyrði
að bróðir minn var stunginn til
bana. Ég gleymi aldrei öskrunum í
honum," sagði kona sem faldi sig
fyrir árásarmönnunum þegar þeir
réðust inn í hús fjölskyldu hennar.
Afríska þjóðarráðið hefur sakað
stjómvöld um að bera ábyrgð á
morðunum og segir að sést hafi til
einkennisklæddra hvítra manna
hleypa árásarmönnunum úr lög-
reglubílum skammt frá fátækra-
hverfínu. Lögreglan hefur hins veg-
Daily Telegraph.
Kona, sem slapp lífs af úr árásinni á Boipatong fátækrahverfið,
sýnir fréttamönnum stungusár.
ar harðneitað aðild að fjöldamorð-
unum. Afríska þjóðarráðið hefur
hótað að hætta viðræðum við
stjórnvöld um framtíð landsins þar
sem stjómvöld séu ábyrg fyrir fjöld-
amorðunum en F.W. de Klerk for-
seti hefur vísað þessum ásökunum
á bug og sagt að allt verði gert til
þess að fínna morðingjana og sækja
þá til saka. Enginn hafði verið
handtekinn vegna ódæðisverkanna
síðdegis í gær.
Fjöldamorðin komu í kjölfar yfir-
lýsingar Afríska þjóðarráðsins á
þriðjudag um að það myndi hefja
nýja sókn í baráttu sinni gegn
stjórnvöldum en ráðið og Inkatha-
hreyfíngin heyja harða baráttu um
forystuhlutverkið meðal svertingja
í landinu.
Hann nefndi hins vegar ekki þær
flugvélar, sem hurfu nærri Sovét-
ríkjunum, allt frá Norður-íshafí til
Japanshafs, en í væntanlegri bók
um njósnir á tíma kalda stríðsins
er því haldið fram, að Sovétmenn
hafi skotið niður um 40 flugvélar
með um 150 manns innanborðs.
Að sögn bandarískra embættis-
manna getur þetta látið nærri en
verið er taka saman greinargerð
um þessi mál og verður hún gerð
opinber fljótlega.
Eins og fyrr segir hefur Banda-
ríkjastjórn aðeins viðurkennt opin-
berlega, að ein flugvél hafí verið
skotin niður en það var árið 1960
þegar Sovétmenn grönduðu U2-
njósnavél og náðu flugmanninum,
Francis Gary Powers, lifandi. Sér-
fræðingar segja hins vegar, að frá
1945 til 1969 hafi Bandaríkjamenn
farið í hundruð njósnaferða yfír
Sovétríkin og mörg þúsund ferðir
rétt utan þeirra. Það var svo aftur
venjan að kenna vélarbilun eða
vondu veðri um þegar flugvéla var
saknað.
Ekki hefur farið miklum sögum
af bandarískum föngum í sovéskum
fangelsum eða þrælkunarbúðum en
þó er til orðrómur um, að flugmað-
urinn David Markin, sem saknað
hefur verið síðan í Kóreustríðinu,
hafí verið í haldi í Petsjora, mikilli
fangabúðanýlendu frá því á dögum
Stalíns. Er hún um 1.000 mílur
norðaustur af Moskvu. Fyrir nokkr-
um dögum fóru þangað nokkrir
menn frá bandaríska utanríkisráðu-
neytinu og fímm rússneskir emb-
ættismenn en höfðu ekki erindi sem
erfiði. Þeir eiga þó enn eftir að
kanna ógrynni skjala og upplýs-
ingar um þá fanga, sem þarna voru
í haldi.
Rússneskir embættismenn ýmsir
vara við vonum um, að einhveijir
Bandaríkjamenn, sem handteknir
hafí verið á dögum kalda stríðsins,
séu enn á lífí. Segja þeir, að hefðu
þeir verið í fangelsum eða annars
staðar allt fram á síðasta áratug
hefðu fréttir af því borist fyrir
löngu. Bandarískir sérfræðingar,
sem í þijú ár hafa verið að kanna
áfdrif þeirra hermanna, sem týnd-
ust í Víetnam, segjast heldur ekki
hafa fundið neitt um, að einhveijir
hafí verið fluttir til Sovétríkjanna
þótt þeir segist ekki geta útilokað
það. Ummæli Jeltsíns hafa hins
vegar komið sér illa fyrir stjórnvöld
í Víetnam, sem óttast, að enn verði
bið á, að samband þeirra við stjórn-
völd í Bandaríkjunum komist í eðli-
legj. horf.
Gautaborg:
Boltabullur
með ólæti
Gautaborg. Rcutcr.
STUÐNINGSMENN þýska
knattspyrnulandsliðsins
undu því illa er liðið beið
mikinn ósigur fyrir landsliði
Hollands í Gautaborg í
fyrrakvöld og létu skaps-
muni sína bitna á verslunar-
gluggum, stuðningsmönn-
um hollenska liðsins og
sænskum lögregluþjónum.
Þýsku knattspyrnubullurn-
ar brutu rúður í verslunum í
miðborg Gautaborgar og unnu
önnur skemmdarverk eftir leik
Þýskalands og Hollands í Evr-
ópukeppninni í knattspyrnu.
Leituðu þeir uppi knæpur semí
stuðningsmenn hollenska liðs-
ins skemmtu sér á og reyndu
að egna þá til slagsmála. Á
endanum voru 28 þýskar
knattspymubullur handteknar
og verða 12 þeirra rekriar úr
landi. Tíu bullur og tveir Iög-
regluþjónar. slösuðust. Linntu
sumar bullurnar ekki látum
fyrr en undir morgun i gær.
„Þetta er slæm auglýsing fyrir
knattspyrnuna," sagði Christ-
er Pettersson, talsmaður fram-
kvæmdanefndar mótsins. Þar
til þýsku boltabullurnar fóru á
kreik höfðu ólæti verið að
mestu einskorðuð við enskar
knattspymubullur.
I