Morgunblaðið - 08.07.1992, Blaðsíða 28

28 MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 8. JÚLÍ 1992
Þorvarður Amason
forsljóri — Minning
Fæddur 17. nóvember 1920
Dáinn 1. júlí 1992
Örlögin hafa látið skammt stórra
högga í milli í félagahópi Rótarý-
klúbbs Kópavogs. Með andláti Þor-
varðar Ámasonar hinn 1. júli sl. eru
þrír félagar fallnir frá á jafnmörgum
vikum. Á undan voru farnir Björn
Ólafsson 12. júní og Bjöm Gestsson
30. júní, eða degi á undan Þorvarði,
og verða þeir báðir jarðsungnir í dag
frá Kópavogskirkju. Mér er ljóst, að
’ ’dauðsfall er einstaklingsbundið
harmaefni. Þó fer ekki hjá því, að
okkur félögum þessara ágætu
manna em öll þessi fráföll til sam-
ans einstætt sorgar- og saknaðar-
efni. Hafði ég hugsað mér lok far-
sæls starfsárs með öðrum hætti.
Raunar þarf ég ekki klúbbsins við
til þess að minnast góðra persónu-
legra kynna af Þorvarði. Á þeim
nokkru árum, sem ég var starfsmað-
ur Sambandsins og tók þar nokkurn
þátt í félagsstarfi, hlaut ég að veita
athygli ungum og hvatlegum versl-
unarstjóra Gefjunar með nútímaleg-
ar hugmyndir og yfirbragð. Þorvarð-
ur var hins vegar blessunarlega laus
við þá framastreitu, sem einkennir
v ýmsa í svipuðum sporum, heldur
mótaðist öll framkoma hans af eðlis-
lægu og sjálfsögðu ljúflyndi. Hneigð-
ist hugur hans fljótt til þess að reyna
mannkosti sína í eigin rekstri og
mæla við kvarða hins opna markað-
ar. Leiðir okkar beggja Iágu upp úr
þessu í Kópavog svo sem ýmissa
starfsbræðra okkar frá þeim tíma.
Þorvarður tók margvíslegan þátt
í félagsmálum, einkum fyrir íþrótta-
hreyfinguna og í sveitarstjóm. Hann
var í þeirri forystusveit, sem stofn-
aði Rótarýklúbb Kópavogs í ársbyrj-
un 1961, og var ritari í fyrstu stjórn
hans og síðar forseti klúbbsins
starfsárið 1965-66. Hann var annar
tveggja eftirlifenda úr fyrstu stjóm-
inni, en nú er aðeins Guttormur Sig-
urbjömsson eftir, fyrsti forsetinn.
Lengi býr að fyrstu gerð, og á það
ekki síst við um þá mótun félags-
starfsins, sem klúbburinn hefur búið
að frá fyrstu árunum. Síðan þá hef-
ur Þorvarður tekið að sér ýmis
nefndarstörf, og voru ekki síst al-
þjóðamál honm hugleikin. Var ætíð
gott til hans að leita. Fyrir þjónustu
sína var honum veitt nafnbót Paul
Harris félaga, en fyrir þá viðurkenn-
ingu verður að greiða fjárhæð til
alþjóðlega Rótarýsjóðsins, er nýtist
' til samþjóðlegrar hjálparstarfsemi.
Þorvarður náði miðju 72. aldurs-
ári en var svo ern og unglegur til
sálar og líkama að sá aldur þótti
ótrúlegur. Því kom banamein hans
og það, hve fljótt það tók hann,
okkur mjög á óvart. Eftir sitja sorg-
in og minningin um góðan dreng.
Fyrir hönd okkar Rótarýfélaga í
Kópavogi sendi ég Gyðu og fjölskyld-
unni innilegar samúðarkveðjur.
Bjarni Bragi Jónsson.
Hún var ekki há í loftinu litla
telpukomið sem fyrir 36 árum tók
að venja komur sínar „út á níu“. Á
Kársnesbraut 9 í Kópavogi bjuggu
hjónjn Gyða Karlsdóttir og Þorvarð-
ur Árnason ásamt dætmm sínum
fjórum. Síðar bættist sonurinn við.
Áð alast upp í Kópavoginum á þess-
um tíma var ekki ósvipað því að
alast upp á þéttbýlisstað úti á landi.
Stutt var í óbyggðirnar hvort heldur
til að fara i útilegú eða beijamó og
aðeins steinsnar niður í fjöm. Fyrir
okkur krakkana, sem þarna ólumst
upp, var húsið númer níu óumdeil-
anlega miðstöð götunnar. Lóðin hjá
Gyðu og Þorvarði var stærst og
þangað fjölmenntum við til að leika
í. „dúkkó“ eða til að fara í boltaleiki
syðst á lóðinni. Við gátum orðið á
annan tug krakka þegar best lét.
Og þau tóku á móti okkur hjónin á
níu. Þau sættu sig við sífelldar hring-
ingar á dyrabjölluna og mikinn
átroðning á lóðina. Ekki minnist ég
þess að styggðaryrði hafí nokkru
sinni fallið af vömm þeirra vegna
þessara stöðugu innrása.
Við fráfall Þorvarðar Árnasonar
fyllist hugurinn minningabrotum frá
æskuámnum. Ég átti því láni að
fagna að eignast vináttu einnar dótt-
ur hans, vináttu sem haldist hefur
í 36 ár. Eg átti líka því láni að fagna
að vera einn þeirra mörgu krakka
af Kársnesbrautinni sem sótti þau
hjónin heim nánast daglega. Með
þessum fáu og fátæklegu orðum vil
ég þakka hlýjar móttökur og hlýtt
viðmót, bæði þá og ætíð síðan.
En Þorvarður Arnason var ekki
aðeins höfðingi heim að sækja. Mér
lærðist fljótt að þar fór stórhuga
maður bæði á sviði íslensks iðn-
rekstrar og á sviði félagsmála. Nefna
má að hann var mikill baráttumaður
byggingar sundlaugar á Rútstúni í
Kópavogi, enda lét hann íþróttamál
mikið til sín taka.
Það verða hins vegar án efa aðrir
mér fróðari til að rekja æviferil Þor-
varðar Árnasonar. Mínar minningar
tengjast heimilisföðurnum, ef til vill
nokkuð fjarlægum eins og títt var
um heimilisfeður þessa tíma, en
ætíð svo hlýjum. Má vera að honum
hafi fundist hann eiga eitthvað í
þessum krakkaormum sem, ef þau
voru ekki að leika sér í garðinum
hans, voru sofandi í einhveiju barna-
herberginu í húsinu hans. Því að það
var líka svo óendanlega spennandi
að fá að sofa hjá bestu vinkonunni
„úti á níu“.
Elsku Gyða. Megi góður Guð
styrkja þig í sorg þinni. Elsku Guð-
rún, Helga, Villa og Toddi, og elsku,
elsku Madda mín, ég sendi ykkur
og íjölskyldum ykkar mínar innileg-
ustu samúðarkveðjur.
Elsa S. Þorkelsdóttir.
í dag er jarðsunginn frá Kópa-
vogskirkju Þorvarður Árnason, for-
stjóri, Kársnesbraut 9 í Kópavogi.
Hann lést á Landsspítalanum þann
fyrsta þessa mánaðar eftir stutta en
þungbæra sjúkdómslegu.
Þegar ég í fyrstu viku júnímánað-
ar, á leið í sumarfrí, kvaddi vin minn
og félaga, Þorvarð Árnason, á
Landsspitalanum, trúði ég því, að
hann með sínum sterka og þjálfaða
líkama, guðs hjálp og góðra lækna,
myndi hafa sigur í þessari lotu við
skæðan sjúkdóm. Það kom mér því
í opna skjöldu að heyra þá fregn við
heimkomuna að hann hefði látist
þann sama dag og að okkar síðasta
handtak væri þar með liðið. En svona
er lífið, skin og skúrir. Hinsta kallið
var komið og því varð ekki áfrýjað.
Þorvarður Árni var fæddur að
Hánefsstöðum við Seyðisfjörð hinn
17. nóvember 1920. Sonur hjónanna
Árna Vilhjálmssonar útgerðarmanns
og konu hans Guðrúnar Þorvarðar-
dóttur. Systkini Þorvarðar eru þeir
Vilhjálmur lögmaður og Tómas
seðlabankastjóri, fyrrverandi alþing-
ismaður og ráðherra, og Margrét.
Leiðir okkar Þorvarðar lágu
snemma saman þegar við um haust-
ið 1936 settumst á skólabekk í Eiða-
skóla. Við urðum herbergisfélagar í
heimavistinni og þar tókst með okk-
ur sú vinátta, sem entist ætíð siðan
og aldrei bar skugga á.
Eftir að hafa lokið námi í Eiða-
skóla fór Þorvarður til Reykjavíkur
í íþróttaskóla Jóns Þorsteinssonar
og þaðan, eftir eins árs nám, í Sam-
vinnuskólann og útskrifaðist þaðan
vorið 1943. Árin 1945-46 stundaði
Þorvarður svo framhaldsnám í versl-
unarfræðum í Svíþjóð.
Að námi loknu stundaði Þorvarður
ýmis störf hjá Sambandi ísl. sam-
vinnufélaga og var m.a. um tíma
verslunarstjóri hjá fataversluninni
Gefjun í Reykjavík og hjá Kaupfé-
lagi Austfjarða á Seyðisfirði.
Síðan hóf Þorvarður sjálfstæðan
rekstur. Fyrst rak hann ísbúðina
hf., sem hafði umboð fyrir ameríska
alþjóðafyrirtækið Dairy Queen Inc.
Síðan stofnaði hann með systur sinni
Margréti fataverksmiðjuna Sportver
til framleiðslu úr íslenskri ull, sem
svo síðar varð herrafataverksmiðjan
Sportver og Herrahúsið í Reykjavík,
sem rak m.a. þijár verslanir í
Reykjavík.
Þorvarður var í eðli sínu hugsjóna-
maður. Hann trúði því að með bættri
framleiðslu úr íslenskum efnum
gæti þjóðin lifað góðu lífi í þessu
landi. Mjólkurísgerðin var algjör
nýjung og brautryðjendastarf og að
ýmsu leyti má það sama segja um
fataiðnaðinn, þar var fitjað upp á
nýjungum, sem horfðu til framfara.
Þorvarður var mikill og alhliða
íþróttamaður alla ævi. Á yngri árum
var hann í hópi fremstu fijálsíþrótta-
manna landsins. Á landsmóti UMFÍ
1943 vann hann það afrek að sigra
bæði í kúluvarpi og kringlukasti og
færa sambandi sínu UÍA næstflest
stig á mótinu, en UIA vann þá
UMFÍ-skjöldinn á flestum saman-
lögðum stigum landsmótsins, en þau
vann UÍA öll í fijálsum íþróttum.
En áhugi Þorvarðar var ekki bara
á íþróttavellinum. Hann tók einnig
virkan þátt í félagsstarfinu, var m.a.
formaður íþróttafélagsins Hugins á
Seyðisfirði, en fyrir það félag keppti
hann um árabil og sat í stjórn
Breiðabliks um tíma og í stjórn Golf-
klúbbs Reykjavíkur. í stjórn íþrótta-
sambands íslands sat Þorvarður um
12 ára skeið og í Ólympíunefnd ís-
lands í mörg ár.
Þorvarður var einn af ötulustu
áhugamönnum um byggingu Kópa-
vogskirkju og sat í Safnaðamefnd
Kópavogskaupstaðar um árabil og í
sveitarstjórn í Kópavogi, eitt kjör-
tímabil. Þorvarðurvar einn af stofn-
endum Rótaryklúbbs Kópavogs og
fyrsti ritari hans. Hann var einnig
forseti klúbbsins 1965-1966 sæmdur
Paul Harris orðunni fyrir farsæl
störf í þágu hreyfingarinnar 1989.
Einn af skemmtilegum þáttum í
fari Þorvarðar var hve tónelskur
hann var, hversu vel hann kunni að
meta góða tónlist. Það kom sér vel
í Eiðaskóla hversu honum lét vel að
leika á skólaorgelið fyrir dansi. í þá
daga fór nú ekki mikið fyrir skóla-
hljómsveitum eins og við þekkjum
þær í dag. Þorvarður var einnig
góður söngmaður og söng bæði í
skólakómum og Eiðakvartettinum,
sem lét þó nokkuð að sér kveða
þessi árin, en svo skemmtilega vildi
til að allir meðlimimir bjuggu í sama
herbergi svo ekki þurfti að minnast
þessara dýrðardaga þó nú sé skarð
fyrir skildi.
I einkalífi sínu var Þorvarður mik-
ill gæfumaður og góður heimilisfað-
ir. Hann gekk ungur að eiga æsku-
vinkonu sína Gyðu Karlsdóttur Finn-
bogasonar, skólastjóra á Seyðisfirði.
Þau eignuðust fimm mannvænleg
börn, Qórar dætur og einn son. Þau
Gyða og Þorvarður voru fallegt og
myndarlegt par og vöktu athygli
hvar sem þau fóru.
Það er erfitt að sjá á bak góðum
og traustum félaga, ástríkum eigin-
manni, bróður, frænda, föður og
afa. En eftir lifir minningin um góð-
an dreng og hún verður ekki frá
okkur tekin.
Ég bið góðan Guð að styrkja
Gyðu, konuna hans, í djúpri sorg og
votta henni, börnunum, barnaböm-
um og öllu venslafólki mína dýpstu
samúð.
Guttormur Sigurbjörnsson.
Það var sl. fimmtudag sem ég
fékk fregnina um andlát vinar míns
og samstarfsmanns, Þorvarðar
Árnasonar forstjóra, en hann hafði
látist þá um nóttina af völdum blóð-
krabbameins. Þótt að flestir hafi
verið meðvitaðir um að hveiju dró,
er dauðinn samt það furðufyrirbæri,
að menn venjast því aldrei að fá
dánarfregn vinar eða vandamanns.
Þannig er því að minnsta kosti farið
með mig og þótt ég hafí sagt við
sjálfan mig þegar mér barst fregnin
„það er þá búið“, setti að mér ein-
hvern kvíða og tómleikatilfinning
sótti á mig. En auðvitað skal hver
maður deyja og kannski er það dæ-
malaus eigingirni að láta eftir sér
að syrgja, en það breytir því ekki
að við menn erum tilfinningaverur
sem elskum, söknum og missum.
Þorvarði Árnasyni kynntist ég
fyrir hartnær fjörutíu árum. Við í
félagi við fleiri stofnuðum þá versl-
unarfyrirtæki sem hafði það að
markmiði að framleiða og selja ís.
Fyrirtæki þetta óx og blómstraði
undir forstöðu hans, enda var honum
einkar vel gefið að reka fyrirtæki
og ekki síður hitt að öðlast vináttu
og virðingu samferðarfólks sem án
nokkurra tvímæla er lykillinn að
velmegun í viðskiptum. Þorvarður
var heiðarlegur maður og einarður,
reglumaður í hvívetna svo til var
tekið. Aldrei á þessari löngu samferð
okkar féll skuggi á vináttu þá sem
við hjón nutum í svo ríkum mæli af
hálfu þeirra hjóna.
Þorvarður Árnason var fæddur á
Hánefsstöðum í Seyðisfjarðarhreppi
hinn 17. nóvember árið 1920, sonur
hjónanna Árna Vilhjálmssonar út-
gerðarmanns og fyrri konu hans,
Guðrúnar Þorvarðardóttur. Eftir
nám í Eiðaskóla lá leið hans í Sam-
vinnuskólann hvaðan hann lauk
verslunarnámi árið 1943. Hann lét
ekki staðar numið við svo búið, held-
ur hélt til Svíþjóðar til enn frekari
undirbúnings fyrir lífið og lagði þar
stund á verslunarfræði árin 1945-
1946. Um nokkurra ára skeið starf-
aði hann hjá Sambandi ísl. sam-
vinnufélaga og var meðal annars
verslunarstjóri Gefjunar-Iðunnar.
Árið 1953 stofnaði hann ásamt fleir-
um ísbúðina hf. og Mjólkurgerðina
hf. Hann stofnaði síðar ásamt Mar-
gréti systur sinni verslunina Sport-
ver og Herrahúsið ásamt Birni Guð-
mundssyni og fleirum. Þorvarður tók
ríkan þátt í ýmiss konar félagsmál-
um og sat m.a. í stjórn íþróttasam-
bands íslands_ frá árinu 1964.
Þorvarður Árnason var gæfumað-
ur í einkalífi sínu. Hann gekk að
eiga Gyðu Karlsdóttur frá Seyð-
isfirði hinn 7. desember 1946, mæta
konu og glæsilega. Þeim varð fimm
barna auðið.
Um leið og ég kveð minn góða
vin og samstarfsmann bið ég algóð-
an Guð að gefa Gyðu og börnunum
styrk og bjargfasta trú um endur-
fundi eins og Drottinn hefur heitið
okkur.
Gylfi Hinriksson.
Þegar Gyða, kona Þorvarðar
Árnasonar frænda míns, hringdi til
mín árla dags þess 2. júlí og til-
kynnti lát hans kvöldið áður, kom
sú frétt ekki á óvart.
Hann hafði undanfarna mánuði
háð drengilega baráttu við þann
vágest, sem svo marga mæta menn
hefur lagt að velli. Fyrir fáeinum
vikum sat ég við sjúkrabeðið hans,
en þá var hann um það bil að ljúka
erfiðri meðferð sem vonir voru
bundnar við. Við ræddum áhugamál
okkar eins og jafnan þegar leiðir
okkar lágu saman. Hann bar sig vel
þótt það leyndi sér ekki hvert stefndi.
Þegar ég kvaddi hann þetta fagra
sumarkvöld kom upp í huga minn
hending úr bæninni góðu, „Guð gef
mé æðruleysi til að sætta mig við
það, sem ég fæ ekki breytt."
Þó að fréttin um lát frænda míns
hafi ekki komið á óvart, myndaðist
innra með mér tómarúm og athafnir
hins daglega lífs riðluðust. Það er á
tímamótum sem þessum sem menn
finna sig ráðvillta og vanmáttuga
og leita sér styrks og huggunar hjá
þeim sem öllu ræður.
Kynni mín af frænda mínum eru
samofín fyrstu æskuminningum
mínum og óljóst rifjast upp atburðir
frá heimsóknum til frændfólks og
fjölskyldna út á Hánefsstaðaeyrum.
Hin sterka mynd af fólkinu og hús-
unum á stöllunum þrem, efst Há-
nefsstaðir, þá Hraun og niðri undir
sjó Háeyri, er mér enn í fersku minni.
Spenntur fylgdist ég með íþróttaæf-
ingum þeirra bræðra Todda og
Tomma á eyrinni við ána.
Árangur þeirra hélt hátt á lofti
hróðri seyðfirskrar æsku og margir
efnilegir íþróttamenn komu til liðs
við þá. Toddi frændi var jafnvígur
á flestar greinar íþrótta og auk þess
frábær fimleikamaður.
Ég minnist með gleði og fögnuði
heimsóknanna utan af Eyrum heim
á æskuheimili mitt við Vesturveg.
Eitt sinn fór frændi með okkur
Villa bróður út á Búðareyri og keypti
handa okkur bambusstangir og
hnýtti færi á endana. Síðan fórum
við inn í Fjarðarsel og veiddum þar
silunga í ánni og bárum aflann hróð-
ugir heim.
Ungur hélt frændi minn til náms
að Alþýðuskólanum á Eiðum, þar
sem hann naut sín vel í starfí og leik.
Eftir dvölina á Eiðum hélt hann
til náms í Samvinnuskólann, en þar
sat við völd sá merki maður Jónas
frá_ Hriflu.
Ég held að Jónas hafi haft mikil
og mótandi áhrif á hann og þá sér-
staklega á það sem varðaði upp-
byggingu íslenskrar atvinnustefnu,
en ekki síður áhuga hans á iistum
og sögu, sem síðar urðu honum mjög
hugleikin áhugamál.
Að loknu prófi frá
Samvinnuskólanum hélt frændi til
framhaldsnáms í verslunarfræðum í
Svíþjóð og kom heim 1946.
Frændi minn var mikill gæfumað-
ur í sínu einkalífi og sama ár og
hann kom heim frá námi, giftist
hann Gyðu Karlsdóttur, glæsilegri
og góðri konu, dóttur skólastjóra-
hjónanna á Seyðisfirði, Vilhelmínu
og Karls Finnbogasonar. I kringum
1950 hófust þau handa um byggingu
lítils og fallegs húss á lóð Karls í
Kópavogi. Gyða og Toddi eru því
ein af frumbyggjum Kópavogs. Þau
stóðu samhent að uppbyggingu
heimilisins og hófu þá þegar tijá-
rækt umhverfis húsið. I dag stendur
húsið þeirra umvafið fögrum tijá-
gróðri og minnir á þá festu, sem
strax í upphafi var bundin þessum
fjölskyldureit.
Þau eignuðust fimm yndisleg
börn, dæturnar Guðrúnu, Helgu,
Margréti og Vilhelmínu Þóru og son-
inn Þorvarð Karl. Fjölskyldan óx og
dafnaði í skjóli umhyggju og ástríki
foreldranna.
Afkomendur Gyðu og Todda eru
í dag stór samheldinn hópur dugn-
aðarfólks.
Frændi var einstakur fjölskyldu-
faðir, umhyggja hans og árvekni í
garð fjölskyldunnar var víðfræg og
hag hennar lét hann alltaf sitja í
fyrirrúmi þrátt fyrir erilsamt og
krefjandi starf.
Eftir námsdvölina í Svíþjóð hóf
frændi störf hjá SÍS og varð versl-
unarstjóri hjá Geijun, sem þá rak
fataverslun í Kirkjustræti. Ég man
vel eftir Solido-jökkunum sem þeir
Bjöm Guðmundur klæðskeri settu á
markaðinn og seldust eins og heitar
lummur.
Ég held að frændi hafi ekki feng-
ið það svigrúm innan Samvinnu-
hreyfingarinnar, sem hann taldi sig
þurfa, því fljótlega sagði hann upp
störfum sínum og hóf uppbyggingu
fyrirtækja sinna.
Einhveiju sinni þegar störf hans
hjá Samvinnuhreyfingunni bar á
góma, svaraði hann því til að betra
væri að vera „heiðarlegur braskari
en óheiðarlegur samvinnumaður“.
Hann var frumkvöðull að fram-
leiðslu og sölu mjólkuríss hér á landi.
Flestir kannast við „Dairy Queen"
ísinn. Síðar stóð hann að endurskipu-
lagningu saumastofunnar Sportvers,
sem Margrét systir hans hafi stofnað
og hóf fjöldaframleiðslu á herraföt-
um. í félagi við hann í þessum rekstri
var Björn Guðmundsson klæðskeri
og Margrét, auk bræðra hans, Vil-
hjálms og Tómasar.
Umsvifin uru mikil bæði á sviði
framsleiðslunnar og verslunarinnar.
Herrahússbúðirnar sem seldu hin
vinsælu Kórónaföt voru settar á
laggirnar. Það er dapurt til þess að
hugsa hvernig þessi iðnaður lagðist
að mestu af ásamt öðum iðnaði, sem
veitti fjölda manns atvinnu og þjón-
aði vel íslensku samfélagi.
Frændi var kjörinn til fjölda trún-
aðarstarfa á sviði starfsgreina sinna
og hafa menn kunnað að meta hug-
myndir hans og áræði.
Laust fyrir 1960 skall golfæðið
yfir okkur frændur. Villi bróðir hafði
kynnst golfinu þegar hann var í MA
og pabbi fékk þegar mikinn áhuga
og dálæti á því, kom strax auga á
gildi þess fyrir líkama og sál. Við
hinir hrifumst með og ófáa hringi
fórum við á árdögum golfvallarins í
Grafarvogi.
Þar réð létt lund gangi mála þótt
alvara væri með í spili eins og til-
heyrir jafnan í golfi.