Morgunblaðið - 25.11.1992, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. NÓVEMBER 1992
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. NÓVEMBER 1992
25

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið.
Stórt skref -
ekki lokaskref
Iumræðum um fiskveiðistefn-
una á undanfömum misser-
um hefur Morgunblaðið lagt
áherzlu á eftirfarandi: í fyrsta
lagi væri óviðunandi að tak-
mörkuðum hópi útgerðar-
manna væri aflient sameign
þjóðarinnar, fiskimiðin, til af-
nota endurgjaldslaust en hefðu
rétt til að stunda viðskipti með
veiðiheimildir sín í milli. í öðru
lagi að gjaldtaka í einhveiju
formi væri eðlileg, þar sem um
sameiginlega auðlind væri að
ræða. í þriðja lagi að sjálfsagt
væri að veita útgerðinni um-
þóttunartíma frá því að
ákvörðun væri tekin um gjald-
töku og þar til hún kæmi til
framkvæmda, þannig að út-
gerðin byijaði að greiða gjald
fyrir aðgang að fiskimiðunum
síðar á þessum áratug en að
full gjaldskylda kæmi til t.d.
um aldamótin. Jafnframt hefur
Morgunblaðið í skrifum sínum
um sjávarútvegsmál lagt
áherzlu á nauðsyn þess að
fækka skipum í rekstri svo og
fiskverkunarhúsum.
Með ákvörðun þeirri sem
ríkisstjómin tók um helgina
um stofnun þróunarsjóðs sjáv-
arútvegsins og gjaldtöku af
útgerðinni, sem hefjist á árinu
1996, er komið að verulegu
leyti til móts við þau sjónarmið
sem Morgunblaðið hefur sett
fram í umfjöllun blaðsins um
málefni sjávarútvegsins um
nokkurt árabil. Þróunarsjóðn-
um er lagt til fé til þess að
kaupa upp eignir sjávarútvegs-
fyrirtækja, bæði skip og fisk-
verkunarhús, og stefnt er að
því að gjaldtaka af útgerðinni
standi undir útgjöldum sjóðsins
af þessum sökum. Augljóst er
að hér verður um vemlega íjár-
muni að ræða og mun meira
en þá 4 milljarða, sem ætlunin
er að leggja sjóðnum til með
lántöku í upphafi. Ástæðan er
sú, að nauðsynlegt er að úrelda
meira af skipum og fisk-
vinnslustöðvum en þessi upp-
hæð segir ti! um. Fyrirsjáan-
legt er að þar verður um vem-
lega hærri upphæðir að ræða.
Það verður því að ganga út
frá því sem vísu að þær hug-
myndir, sem fram komu hjá
sjávarútvegsráðherra og for-
manni LÍU í Morgunblaðinu í
gær um að þessi gjaldtaka
mundi einungis nema svipaðri
upphæð og andvirði veiðiheim-
ilda Hagræðingarsjóðs er talið
verða, séu á misskilningi
byggðar. Ef svo væri ekki
stæði þessi ákvörðun ríkis-
stjómarinnar ekki undir þeim
vonum, sem við hana em
bundnar. Yfírlýsing Davíðs
Oddssonar, forsætisráðherra, á
Alþingi í gærkvöldi, sem sagt
er frá í Morgunblaðinu í dag,
tekur raunar af öll tvímæli um
það að skilningur Morgun-
blaðsins á ákvörðun ríkis-
stjómarinnar er réttur. En
jafnframt er yfirlýsing Krist-
jáns Ragnarssonar, formanns
LÍÚ, í Morgunblaðinu í dag um
að hann hafni yfirtöku Þróun-
arsjóðs á Atvinnutryggingar-
sjóði, vísbending um að stuðn-
ingur LÍÚ við ákvörðun ríkis-
stjómarinnar sé í hættu og það
út af fyrir sig er áhyggjuefni.
Skilja má yfirlýsingar ráð-
herra á þann veg að þeir telji
að með þessum ákvörðunum
um málefni sjávarútvegsins sé
lokið störfum þeirrar nefndar
sem skipuð var til þess að end-
urskoða fiskveiðilöggjöfina. Sú
afstaða ríkisstjórnarinnar
breytir hins vegar engu um
það, að gallar kvótakerfisins
em enn fyrir hendi. Andstaðan
við það hefur ekki verið bundin
kröfunni um gjaldtöku nema
að takmörkuðu leyti. Þess
vegna má búast við því að
andstæðingar kvótakerfisins
haldi baráttu sinni áfram að
fullum krafti, þótt framsal
veiðiheimilda gegn greiðslu sé
allt annað mál, þegar gjaldtaka
er kominn til sögunnar. Þótt
andstaðan gegn kvótakerfinu
hafi vaxið mjög á undanförn-
um mánuðum og misserum
hefur alltaf verið ljóst að and-
stæðingar þess hafa ekki verið
á einu máli um það, að taka
bæri upp gjaldtöku fyrir að-
gang að fískimiðunum. Margir
þeirra aðila innan sjávarút-
vegsins sem em andvígir
kvótakerfinu hafa einnig verið
andvígir öllum hugmyndum
um gjaldtöku en aðrir ekki.
Þess vegna má búast við að
fylkingar andstæðinga kvóta-
kerfisins raðist upp með nýjum
hætti eftir ákvörðun ríkis-
stjórnarinnar.
Þessi viðhorf breyta engu
um það að með ákvörðun ríkis-
stjórnarinnar hefur verið brotið
blað í málefnum sjávanitvegs-
ins og stórt skref verið stigið
í átt til nýrrar stefnu í sjávarút-
vegsmálum.
AÐGERÐIR RÍKISSTJÓRNARINNAR í EFNAHAGSMÁLUM
Erfitt að innheimta há-
telguskatt í stnðgreiðslu
ÝMISLEGT í yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar í efnahagsmálum ber merki
málamiðlunar margra sjónarmiða. Dæmi um það er svokallaður hátekju-
skattur og hækkun reiknaðra launa sjálfstæðra atvinnurekenda. Þegar
þessar aðgerðir eru skoðaðar nánar sést að framkvæmdin hefur ekki
verið hugsuð til enda og embættismenn eru þessa dagana að reyna
að finna leiðir fram hjá tæknilegum og efnislegum hindrunum. Viðmæl-
endur Morgunblaðsins telja að hækkun reiknaðra launa sjálfstæðra
atvinnurekenda skili mjög litlum tekjum í ríkissjóð þegar upp verður
staðið vegna þess að meginhluti þess sem innheimtist í staðgreiðslu á
næsta ári verði endurgreitt eftir álagningu árið eftir. Þá er búist við
að hækkun reiknaðra launa ýti undir stofnun fjölda sjálfstæðra sam-
eignarfélaga og hlutafélaga um rekstur sem menn hafa áður verið með
í eigin nafni. Vegna fyrirhugaðrar mismununar rekstrarforma við
álagningu tekjuskatts virðast menn geta haft skattahagræði af stofnun
sjálfstæðra félaga um reksturinn.
Hækkun reiknaðra
launa umdeild
Hugmyndir um hátekjuskatt og
hækkun reiknaðra launa atvinnurek-
enda eru komnar frá fulltrúum Al-
þýðusambands íslands í atvinnu-
málanefnd ríkisstjómarinnar. Báðar
tillögumar mættu mikilli andstöðu.
Það sem eftir var af hugmyndunum
eftir umfjöllun atvinnumálanefndar
og stjómmálamanna var tekið með
í yfirlýsingu ríkisstjómarinnar.
Greinilegt er, þegar bomar eru sam-
an upphaflegar tillögur og það sem
endanlega komst á blað, að þessar
umræddu aðgerðir eru teknar með
nánast til málamynda, það er án
þess að þær hafi afgerandi gildi fyr-
ir tekjuöflun ríkissjóðs, til þess að
allir kannist við eitthvað af tillögum
sínum í endanlegri gerð yfírlýsingar
ríkisstjórnarinnar.
Einn viðmælandi Morgunblaðsins
telur að gleymst hafí að hugsa fyrir
kostnaði við breytingar á skatta- og
innheimtukerfinu sem svo litlu skili
í ríkissjóð. Talar hann um að breyt-
ingin kosti tugi milljóna kr. Einn af
þeim sem undirbjuggu tillögurnar
segir að hugsað hafí verið um kostn-
að við framkvæmdina, en hann ekki
áætlaður nákvæmlega. Telur hann
að menn mikli oft .fyrir sér kostnað
við slíkar breytingar.
Erfitt að innheimta
hátekjuskatt
Embættismenn sem rætt er við
sjá ýmsa örðugleika við innheimtu
sérstaks 5% tekjuskatts á tekjur ein-
staklings með yfír 200 þúsund kr.
tekjur á mánuði og hjóna með yfír
400 þúsund kr. í greinargerð með
yfirlýsingunni kemur fram að inn-
heimta á hátekjuskattinn í stað-
greiðslu og gera hann síðan upp við
álagningu. Gagnrýnendur benda á
að tekjur margra hópa séu mismun-
andi milli tímabila og nefna sjómenn
sem dæmi um það. Þeir geti verið
með tekjur yfir hátekjuskatti eftir
góða túra en dottið síðan niður í tekj-
um á milli. Ekki á að skipta máli
hvort hjónanna aflar teknanna og
virðist því vera útilokað að innheimta
hátekjuskattinn í staðgreiðslu hjá
fólki með breytilegar tekjur nema
launagreiðandinn geti mánaðarlega
aflað sér upplýsinga um tekjur mak-
ans. Það virðist óframkvæmanlegt
auk þess sem það brýtur í bága við
það grundvallaratriði staðgreiðslu-
kerfisins að slíkar upplýsingar séu
veittar milli fyrirtækja. Skattkortin
sem nú eru notuð hafa aðeins að
geyma upplýsingar um persónuaf-
slátt viðkomandi og hvemig hann
er nýttur.
Sérfræðingur í skattamálum seg-
ist ekki sjá hvemig mögulegt sé að
framkvæma þann hluta yfírlýsingar
ríkisstjórnarinnar sem snýr að há-
tekjuskatti nema með verulegum
breytingum. Segir hann að með
þessu sé verið að setja upp nýtt stað-
greiðslukerfi sem þyrfti að undirbúa
í heilt ár.
Einn af þeim sem undirbjuggu
yfirlýsingu ríkisstjómarinnar segir
að framkvæmdin hafí verið rædd ít-
arlega en viðurkennir að ekki hafi
verið búið að finna lausn á umrædd-
AF INNLENDUM
VETTVANGI
HELGI BJARNASON
um framkvæmdaatriðum. Segir hann
að búast megi við því að verulegur
hluti hátelq'uskattsins skili sér ekki
fyrr en við álagningu árið eftir og
hafi verið gert ráð fyrir því við áætl-
un tekna af honum á næsta ári en
þá er reiknað með 300 milljóna kr.
tekjum í ríkissjóð. Háttsettur emb-
ættismaður í fjármálaráðuneytinu
segir að ekki verði auðvelt að inn-
heimta hátekjuskattinn í staðgreiðslu
eins og gert er ráð fyrir í yfirlýsingu
ríkisstjómarinnar, og því hljóti að
verða að leita annarra leiða. Nefnir
hann þá hugmynd að hátekjuskattur-
inn verði áætlaður og miðaður við
tekjur ársins á undan og mönnum
gert að greiða mánaðarlega hluta
áætlunarinnar, á sama hátt og fyrir-
framgreiðsla skatta var ákveðin áður
en staðgreiðslukerfið var tekið upp.
í slíku fyrirkomulagi er erfitt að taka
tillit til tekjubreytinga á milli mánaða
og ára sem algengar em í sumum
þeirra hópa sem munu fá hátekju-
skattinn á sig. Annar embættismað-
ur bendir á að einfaldast væri að
blanda hátekjuskattinum ekki saman
við staðgreiðsluna og gera mönnum
skylt að standa sjálfir skil á honum
mánaðarlega. Þær lausnir sem eink-
um munu vera ræddar nú felast í
því að hátekjuskattinum verði ekki
blandað saman við staðgreiðsluna en
sérstakt kerfí sett upp til að inn-
heimta hann.
Grundvallarbreyting
Þegar núverandi tekjuskatts- og
staðgreiðslukerfi var tekið upp var
fallið frá hugmyndum um hátekju-
skatt, meðal annars vegna þess að
reyna átti að hafa kerfið sem einfald-
ast og auðveldast í framkvæmd.
Upptaka hátekjuskattsins brýtur
augljóslega í bága við þessa stefnu
og segja sumir að hún skemmi núver-
andi skattkerfi.
Hugmyndin stóð lengi í stjórn-
málamönnunum. Um tíma var verið
að ræða um skyldusparnað á hátelq'-
ur, eins og áður hefur verið gripið
til við svipaðar aðstæður, en hug-
myndin un) hátekjuskatt til tveggja
ára með háum skattleysismörkum
sem ekki skilar miklum fjárhæðum
í ríkissjóð varð til á síðustu stigum
undirbúnings efnahagsaðgerðanna,
til þess að koma til móts við kröfur
ASI og hluta Alþýðuflokks, sam-
kvæmt upplýsingum Morgunblaðs-
ins.
í atvinnumálanefndinni voru einn-
ig skiptar skoðanir um gagnsemi
hugmynda um mikla hækkun reik-
naðra launa sjálfstæðra atvinnurek-
enda, samkvæmt heimildum Morg-
unblaðsins. Fulltrúar ASÍ lögðu til
að þessi reiknuðu laun yrðu hækkuð
um 40-45% þannig að það, ásamt
hertu skatteftirliti, skilaði á þriðja
milljarð kr. í ríkissjóð. Rökstuddu
þeir þetta meðal annars með því að
sjálfstæðir atvinnurekendur miðuðu
í mörgum tilvikum niðurstöðu rekstr-
ar síns við þetta reiknaða endurgjald
og með hækkun viðmiðunarmarka
þess myndu þeir gefa meira af tekj-
um sínum upp til skatts.
Þeir sem lögðust gegn þessari
hugmynd sögðu að hækkun viðmið-
unarlaunanna myndi ekki skipta
miklu máli fyrir tekjur ríkissjóðs
þegar upp væri staðið því raunveru-
legar tekjur viðkomandi hækkuðu
ekki við þessa aðgerð og þeir fengju
því ofgreidda staðgreiðslu endur-
greidda við álagningu árið eftir.
Bentu þeir á að mjög ólíkir hópar
féllu undir þessa skilgreiningu og
ósennilegt væri að þeir hækkuðu
tekjur sínar sjálfkrafa í takt við
reiknaða endurgjaldið.
Niðurstaðan var málamiðlun.
Ákveðið var að hækka viðmiðunina
um 15% með þeim rökum að hún
hefði ekki fylgt launaþróun viðmið-
unarhópa og var gert ráð fyrir að
það ásamt hertu skatteftirliti skilaði
ríkissjóði allt að 300 milljór.um kr.
Menn sem vinna við eigin atvinnu-
rekstur eða sjálfstæða starfsemi eiga
að reikna sér laun í samræmi við
viðmiðunarreglur sem ríkisskattstjóri
gefur út og skila af þeim staðgeiðslu
burtséð frá því hvaða tekjur rekstur-
inn skilar þeim. Hugsunin á bak við
reiknað endurgjald er að einangra
laun eigandans frá rekstri fyrirtækis-
ins. Viðmiðunarreglur ríkisskatt-
stjóra miðast við laun fyrir venjuleg-
an vinnutíma (dagvinnutíma) við
sambærileg störf.
Skilar litlu í ríkissjóð
Viðmiðunartekjurnar eru ákaflega
mismunandi eftir tegundum starfa,
eða frá 46 þúsund krónum á mánuði
og upp í 223 þúsund. Sérmenntaðir
menn eru með hæstu launin. Viðmið-
unartekjur þeirra eru á bilinu 153
til 223 þúsund kr. á mánuði eftir
umfangi reksturs. Undir þann flokk
falla til dæmis læknar, lögfræðingar,
löggiltir endurskoðendur, tannlækn-
ar, verkfræðingar og fleiri. Stjórn-
endur við eigin atvinnurekstur, til
dæmis iðnað, verslun, útgerð og
fleira, þurfa að reikna sér 137 til
194 þúsund á mánuði. Eigendur lí-
tilla fyrirtækja á þessu sviði eru á
bilinu 91 til 113 þúsund. Iðnaðar-
menn hafa viðmiðunartekjur á bilinu
85 til 92 þúsund eftir fjölda starfs-
manna. Bifreiðastjórar og fleiri
reikna sér 64 þúsund. Sjómenn eru
í sérstökum flokki. Miðað er við 81
þúsund hjá hásetum og 117 þúsund
hjá skipstjórum svo dæmi séu tekin.
Langlægstu viðmiðunartekjumar era
hjá bændum, eða 46 þúsund kr. á
mánuði en þær era reiknaðar út frá
launaþætti bóndans í verðlagsgrand-
velli búvara.
Litið er á reiknaða staðgreiðslu
sem inngreiðslu á væntanlega skatta
þessara hópa. Við álagningu eftir
árið er dæmið gert upp. Þar era
ákveðnar takmarkanir á því hvað
skattstjóri má
reikna atvinnurek-
andanum há laun
umfram það sem
reksturinn skilar.
Þannig má skatt-
stjóri ekki mynda
meira tap en nem-
ur reiknuðum
gjaldaliðum
rekstrarreiknings,
það er almennum
fymingum og
reiknaðri gjald-
færslu. Þá má ekki
mynda tap af
rekstri með reikn-
uðum launum til
elli- og örorkulífeyrisþega. Þetta þýð-
ir að þó að viðmiðunartekjur í stað-
greiðslu séu hækkaðar þýðir það
ekki sjálfkrafa hærri skattgreiðslur
viðkomandi. Embættismaður sem vel
þekkir til þessara mála telur reyndar
að megnið af staðgreiðslunni sem
15% álag á reiknuð laun skilar á
næsta ári verði endurgreitt úr ríkis-
sjóði eftir álagningu árið eftir. Einn
af þeim sem vann að undirbúningi
tillagnanna segir að ekki hafi verið
tekin afstaða til þess hvort tekju-
skattslögunum verði breytt frekar,
til dæmis með því að afnema tak-
mörkun tapmyndunar í rekstri, til
þess að reyna að halda þessum tekj-
um eftir í ríkissjóði. Loks má geta
þess að ekki hefur verið ákveðið
hvemig staðið verður að fram-
kvæmdinni að öðru leyti, til dæmis
hvort viðmiðunartekjur allra stétt-
anna verða með 15% álagi eða hvort
álagið kemur misjafnt niður.
Skriða nýrra félaga?
Hugsanlegt er að hækkun reikn-
aðs endurgjalds leiði til þess að menn
sem hingað til hafa rekið fyrirtæki
sín sem einstaklingar sjái sér nú hag
í því að stofna sjálfstæð sameignarfé-
lög eða hlutafélög um reksturinn.
Með því móti gætu þeir greitt sér
tiltölulega lág laun og í staðinn látið
fyrirtækin greiða tekjuskatt af hagn-
aðinum. Þessi möguleiki opnast við
það að í fjárlagafrumvarpi næsta árs
er lagt til að tekjuskattur á hreinar
tekjur fyrirtækja í félagsformi verði
lækkaður úr 45% í 33%. Sá ójöfnuð-
ur í tekjuskattsálagningu fyrirtækja
og einstaklinga sem við þetta mynd-
ast getur leitt til stofnunar fjölda
sjálfstæðra smáfélaga um rekstur
sem menn hafa verið með í eigin
nafni.
Ef rekstrarformum verður mis-
munað með því að taka mismunandi
tekjuskattshlutfall af hreinum tekj-
um atvinnurekstrar einstaklinga
annars vegar og félaga hins vegar
má búast við því að ýmsir einstakl-
ingar með rekstur, til dæmis skatta-
kóngar Reykjavíkur og annarra kjör-
dæma, neyðist til þess að setja rekst-
ur sinn í félagsform. Þá má búast
við skriðu af gervifélögum, það er
að segja félögum sem í raun era
stofnuð um atvinnurekstur eins
manns en ekki tveggja eða fleiri eins
og hugsunin með félagi hlýtur að
vera eðli málsins samkvæmt.
Hækkun reiknaðra launa sjálfstæðra atvinnurekenda
skilar ríkissjóði litlu
Skattlagningu mótmælt
Morgunblaðið/Sverrir
Þráinn Bertelsson formaður Rithöfundasambandsins og Hjálmar H. Ragnarsson forseti Bandalags íslenskra listamanna
afhenda Davíð Oddssyni forsætisráðherra mótmæli gegn áformum um að skattleggja útgáfu og menningarstarfsemi.
Heiðurslaunahafar mótmæla
skattlagningu á bækur
TÓLF þeirra listamanna, sem eru á heiðurslaunalista Alþingis, hafa
skorað á sljórnvöld að hverfa frá öllum áformum um aukna menningar-
skatta og lýst yfir fyllsta stuðningi við baráttu Bandalags íslenskra
listamanna og Rithöfundasambands íslands gegn skattlagningu bóka.
Hjálmar H. Ragnarsson forseti
Bandalags íslenskra listamanna og
Þráinn Bertelsson formaður Rithöf-
undasambandsins afhentu Davíð
Oddssyni forsætisráðherra í gær
áskoranina undirritaða af heiðurs-
launahöfunum Halldóri Laxnes,
Árna Kristjánssyni, Jóni Nordal,
Hannesi Péturssyni, Kristjáni Dav-
íðssyni, Guðbjörgu Þorbjamardóttur,
Jóranni Viðar, Jakobínu Sigurðar-
dóttur, Thor Vilhjálmssyni, Sigfúsi
Halldórssyni, Jóni úr Vör og Matthí-
asi Johannéssen.
Þá afhentu Þráinn og Hjálmar
forsætisráðherra ályktun aðalfundar
Bandalags íslenskra listamanna frá
21. þessa mánaðar, þar sem mót-
mælt er áformum um að skattleggja
útgáfu- og menningarstarfsemi. í
ályktuninni segir meðal annars, að
það væru hörmuleg mistök að vega
að rótum íslenskrar menningar á
sama tíma og stefnt sé að þátttöku
í nánu samstarfí Evrópuþjóða innan
Evrópska efnahagssvæðisins, þegar
gera megi ráð fyrir að íslensk tunga
og menning eigi eftir að verða fyrir
stórfelldara áreiti erlendra menning-
arstrauma en dæmi séu um í sögu
þjóðarinnar.
Davíð Oddsson
Landsútsvar
viss hortittur
„ÞAÐ má alveg segja að landsút-
svar sem slíkt sé viss hortittur i
þeim efnahagsráðstöfunum sem
ríkisstjórnin hefur nú ákveðið að
ráðist verði í,“ sagði Davíð Odds-
son, forsætisráðherra við Morgun-
blaðið í gær.
Kristinn Björsson, forstjóri Skelj-
ungs hf. sagði í Morgunblaðinu í gær,
að landsútsvar væri orðin sértæk að-
gerð, með þeirri ákvörðun ríkisstjóm--
arinnar að það yrði ekki fellt niður
eins og aðstöðugjald fyrirtækja á
næsta ári. Forsætisráðherra sagði það
rétt vera, að landsútsvarið væri ekki
inni í þeim pakka, sem hann kynnti á
Alþingi í ræðu sinni í fyrradag. „Það
getur vel verið að það mál beri að
skoða betur,“ sagði Davíð Oddsson.
--------» ♦----
Samtök fjárfesta
Fargiléttaf
sjíarifjár-
eigendum
FARGI er létt af sparifjáreigendum
með ákvörðun stjórnvalda um að
hverfa frá skattlagningu vaxta af
sparifé landsmanna, segir í frétt
frá Samtökum fjárfesta.
í fréttinni segir: „Stjóm Samtaka
fjárfesta vekur athygli á þeirri stað-
reynd að síendurtekin umræða um
væntanlega skattlagningu vaxta af
sparifé undanfarin ár hafí markvisst
dregið úr almennum spamaði og þar
með stuðlað að skuldasöfnun erlendis
og hækkandi vöxtum."
Samtökin ítreka í ályktuninni, að
öflugur spamaður sé ein sterkasta
forsenda lágra raunvaxta.
Aform um virðisaukaskatt á bækur
ogfjölmiðlun harðlega gagnrýnd
ÁFORM ríkisstjórnarinnar um 14%
virðisaukaskatt á ljósvaka- og
prentmiðla sæta harðri gagnrýni.
Undanþágum frá virðisaukaskatti
á að fækka og leggja hann á af-
notagjöld útvarps og sjónvarps-
stöðva frá áramótum, en fyrirhug-
að er að leggja gjaldið á bækur,
blöð og tímarit frá júlíbyrjun.
Þannig hækkar mánaðaráskrift að
Stöð 2 úr 2.690 krónur í 3.067 og
afnotagjöld Rikisútvarpsins úr
1.687 í 1.923 krónur. Forystumenn
i bókaútgáfu og prentiðnaði óttast
að mjög dragi úr kaupum á blöðum
og bókum með verðhækkuninni
sem skattinum fylgi.
„Þessi áform era reiðarslag fyrir
íslenska bókaútgáfu," segir Jóhann
Páll Valdimarsson formaður Félags
bókaútgefenda. „Flestum er ljóst að
bókaútgáfan berst í bökkum, tíð
gjaldþrot og rekstrarerfíðleikar bera
þess vitni. Útgefendur hafa ekki
hækkað verð bóka í þijú ár frá því
virðisaukaskatti var aflétt og ástæðan
er þessi: Við teljum markaðinn svo
viðkvæman að minnsta verðhækkun
komi harkalega niður á sölu.“
Jóhann telur að skatturinn myndi
valda því að minna yrði um útgáfu
vandaðra og viðamikilla bóka. „Oft
fjalla þessar dýrari bækur um menn-
ingarleg efni,“ segir hann, „og áform
stjórnvalda eru kynnt á sama tíma
og Bókaútgáfa menningarsjóðs er
lögð niður með þeim rökum að al-
mennum markaði sé treystandi til
útgáfu bóka sem hún snerist um. Mér
er ljóst að þjóðin glímir við efnahags-
vanda, en menning og tunga, grund-
völlur tilveru okkar getur ekki verið
til ráðstöfunar."
Örn Jóhannsson formaður Félags
íslenska prentiðnaðarins kveðst óttast
þau áhrif skattlagningarinnar að
prentun bóka og tímarita dragist sam-
an. „Við mótmæltum í haust virðis-
aukaskatti á bækur,“ segir hann, „og
teljum sýnt að hann valdi nokkrum
erfiðleikum í prentiðnaði. Hins vegar
fögnum við niðurfellingu aðstöð-
gjalds, sú ráðstöfun hlýtur að bæta
stöðu íslensks prentverks í samkeppni
við erlent.“
Hörður Vilhjálmsson fjármálastjóri
Ríkisútvarpsins segist frá upphafí
hafa verið eindregið fylgjandi þeirri
aðferð að koma á lægra stigi virðis-
þær muni bæta stöðu iðnaðar og fisk-
vinnlu í landinu. Hann segir að sveit-
arfélög á Suðurnesjum hafi lagt til
að stofnaður verði atvinnuþróunar-
sjóður þar til að styrkja fyrirtæki sem
fyrir eru og leggja fé í atvinnuskap-
andi tækifæri.
„Við teljum eðlilegt að stjórn svona
aukaskatts. Hann segir að með þessu
hækki afnotagjöld útvarps og sjón-
varps um 236 krónur og verði frá
áramótum tæpar 1.700 á mánuði.
Rétt sé að skatturinn komi harðar
niður á Stöð 2 en sú stöð hafí greitt
aðstöðugjald sem falli niður um leið
og skatturinn Ieggist á.
Bjarni Kristjánsson fjármálastjóri
Stöðvar 2 segir að virðisaukaskattur-
inn bitni beint á áskrifendum stöðv-
arinnar, mánaðargjald hækki í rúmar
3.000 krónur og í heild þýði skattur-
inn um 150 milljóna króna álögur á
sjálfseignarsjóðs yrði skipuð fulltrúum
sveitarfélaga á svæðinu og frá ríki
og þeim fyrirtækjum sem hlut ættu
að máli,“ segir Ellert. „Ef ég fengi
að ráða myndi ég byrja á að kaupa
hlutabréf í fiskvinnslu og útgerð, það
myndi strax skila árangri, hér eru
yfir hundrað fyrirtæki í slíkum rekstri.
Ég myndi líka vilja sjá Bandaríkja-
menn koma inn í sjóðinn um leið og
áskrifendur. Hann telur óréttlátt að
áskrifendur Stöðvar 2 séu skyldaðir
til að borga líka fyrir ríkissjónvarpið '
og greiða þar með virðisaukaskatt í
tvígang.
„Fjölmiðlum er mismunað í þessari
skattlagningu," segir Bjami. „Ljós-
vakamiðlar fá álagningu frá ársbyrj-
un en blöð um. mitt sumar. Svo á
eftir að koma í ljós hvort lagt verði
á bækur og blöð yfír höfuð. Við lítum
þannig svo á að byrðin af þessum
skatti leggist fyrst og fremst á áskrif-
endur Stöðvar 2.“
dregur úr notkun þeirra á íslensku
vinnuafli hjá varnarliðinu."
Vandi í atvinnumálum á Suðumesj-
um hefur verið talsvert til umræðu í
haust, fulltrúar sambands sveitarfé-
laga þar funduðu með forsætisráð-
herra, utanríkisráðherra ræddi
ástandið við heimamenn og formaður
Alþýðubandalagsins hélt fund um það.
Davíð Oddsson hefur skipað nefnd til
að vinna tillögur um aðgerðir til að
hressa upp á atvinnulíf svæðisins og
veitir ólafur Davíðsson ráðuneytis-
stjóri hans henni forstöðu. Ellert Ei-
ríksson situr í nefndinni og segir að
ekki sé ætlunin að gaufa lengi við
tillögugerðina.
500 milljónir króna til atvinnuaðgerða á Suðurnesjum
LOdega notaðar til að
stofna atvinnuþróunarsjóð
ELLERT Eiríksson formaður Sambands sveitarfélaga á Suðumesjum
segist telja líklegt að þær 500 milljónir sem ríkisstjórnin hefur ákveðið
að veita til atvinnumála á Suðurnesjum fari um sérstakan sjóð sem
rætt hefur verið um. Gert er ráð fyrir að peningunum verði varið í
samstarf sveitarfélaga, íslenskra aðalverktaka og annarra fyrirtælqa.
Þannig er líklegt að aðilar eins og íslenskir aðalverktakar, Sameinaðir
verktakar og varnarliðið leggi einnig eitthvað í slikan sjóð auk sveitarfé-
laga á svæðinu.
Ellert kveðst sáttur við aðgerðir
ríkisstjórnarinnar í efnahagsmálum,