Morgunblaðið - 25.11.1992, Blaðsíða 44

44
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 25. NÓVEMBER 1992
^^QQ^JiiT^Unger/DisthbiJted^^Jnivereal^Press^^ndicale^
// Bg gctidL ekki aé hactta, d- ÞaS a&
þú So-fínir undir- S it}rC. "
Með
morgunkaffínu
Vegna efnahagsins þarf ég
ekki neinn vasa.
Ég fór upp til að biðja hana
að halda gleðskapnum innan
hæfilegra marka ...
HÖGNI HRI .KKVÍSI
i |j /= .x.yk' Á- 1 f'y

•<A & lT^1
// ÞAP VAR EkKi VAUbÖRFA ÞvÍAPBAPA HANW."
JlforguttlifaMfr
BRÉF HL BLAÐSINS
Aðalstræti 6 101 Reykjavík - Sími 691100 - Símbréf 691222
Víkingasýningin mikla
Frá Þorsteini Guðjónssyni:
Víkingasýningin í Berlín (Wik-
inger, Waráger, Normanner) er ein-
hver sú best heppnaða sagnfræði-
sýning, sem ég hef séð, enda er
aðsóknin eftir því: Við urðum að
standa í biðröð meðan hópum úr
röðinni var hleypt inn. „Af hveijum
stíg dreif liðið.“ Að sjálfsögðu eru
vinnubrögð við uppsetningu og röð-
un af besta tagi, sagnfræðin vönd-
uð, aðföng á gripum ríkuleg (meðal
annars frá Eystrasalts-löndum,
Rússlandi og'Nýfundnalandi), skýr-
ingar stuttar og gagnorðar. En það
sem einkennir þessa sýningu um-
fram annað er hve víðfeðm hún er
I tíma og rúmi; skipuleggjendumir
hafa verið óhræddir við að sjá og
sýna, hve víkingaöldin var stórkost-
leg og voldug og að um samfellt
menningarsvæði ér að ræða um
margar aldir á víðu svæði. Og á
þessu svæði öllu var töluð íslenska
— tunga víkinganna, dönsk tunga,
norræna, sænska alían þann tíma
sem öldin mikla stóð, en þó sá ég
þessa hvergi getið í gögnum sýning-
arinnar. Einhvem skömngsskap
virtist vanta af íslenskri hálfu í því
efni. íslenska hómilíubókin er svo
sem ágæt til málfræði- og málfars-
rannsókna, en að hún eigi betur við
en Edda í þessu sambandi, tel ég
meira en hæpið. Óneitanlega var
það skrítið, þama sem úrval vík-
ingaaldargripa var saman komið,
að vanta skyldi líkneski Þjóðminja-
safnsins af Þór — hið eyfirska —
en það líkneski hefði sennilega skip-
að öndvegi, ef fengist hefði. —
Nema þetta, að bæði Eddu og Þór
vantaði, þýði það, að Island muni
ekki að ganga í ees-eb, þrátt fyrir
allt hið auðsýnda þýlyndi — þá hef-
ur það verið vel ráðið, að láta Þór
ekki af hendi. Því að hann er, sam-
kvæmt öllum anda sýningarinnar,
hið sanna tákn íslands. — Það em
menntamálaráðherrar Norðurlanda
og sendiherrar í Þýskalandi sem
leiða sýninguna úr hlaði ásamt
Evrópuráði, og þjóðhöfðingjar land-
anna em vemdarar, en þekktustu
fræðimenn unnu verkið.
Die Berliner Heiden —
Ber lí nar heiðingj arnir
Tvö félög í Berlín, annað gamalt,
frá 1910, sem málarinn Ludvig Fa-
hrenkrug stofnaði (Germanische
Glaubens-Gemeinschaft, formaður
Géza von Nemenyi), hitt nýlega
stofnað (Heidnische Gesellschaft,
form. Michael Pflanz) höfðu boðið
mér að flytja erindi, í tilefni af vík-
ingasýningunni. Fór þetta fram í
Gamla hátíðasalnum í ráðhúsi Berl-
in-Charlottenburg en ræðuefni mitt
var: „Snorri Sturluson, der Histori-
ker des Wikingerzeitalters und der
Retter germanischer Mythologie",
(Snorri Sturluson, sagnfræðingur
víkingatímans, og bjargvættur ger-
manskrar goðafræði — 45 mínútna
erindi, vel sótt og vakandi athygli
að sjá á andlitunum allan tímann).
Eftir á fóm fram samræður í ölkjall-
ara ráðhússins og varð mér þar bet-
ur ljóst en nokkm sinni, hversu frá-
leitt það er þetta ofboðslega Þjóð-
verjahatur, sem hér á landi hefur
verið ræktað upp áratugum saman,
í einhveijum pólitískum tilgangi,
sem enn hefur ekki verð skýrður.
Það er eftirtektarvert hve mörgum
Þjóðverjum er beinlínis eins og hlýtt
til Rússa. „Fólkið í Rússlandi er
gott fólk,“ heyrir maður hvað eftir
annað, einnig hjá þeim sem þar urðu
að beijast sem hermenn forðum,
gegn vilja sínum.
Hróður norrænnar menningar
Engum sem hefur augun opin
fyrir atburðum líðandi stundar,
dylst, að hróður fornnorrænnar
menningar fer nú hærra en áður,
og ýmsar villur þröngsýni og smá-
hyggju em að hverfa. Víkingasýn-
ingin í París og Berlín er einn þáttur-
inn; uppgröfturinn í York annað; hið
frábæra starf, og gáfuleg ummæli
dr. Birgitta Wallace í Halifax, varð-
andi rústirnar á Nýfundnalandi er
enn eitt. Svo mikið er að gerast í
þessum efnum, að heita má að í
hverri viku komi fram eitthvað vem-
legt og nýtt. Eftir að ég er byraður
að setja þetta saman heyri ég í út-
varpinu ágætt erindi um kenningu
sænsks fræðimanns um hafnarmörk
við Eystrasalt, sem hann telur öll
hafa verið helguð Þór enda þótt
hann væri sumstaðar nefndur öðmm
nöfnum, eins og Svantevit með Vind-
um, Perkunas með Litháum eða
Hukko með Finnum. Kenningin er
athyglisverð, þótt hún segi ekki allt.
Ekki má heldur gleyma „Þjóðarþeli"
útvarpsins, sem oft hefur furðuvel
tekist til með, og stundum ágæt-
lega. En reyndar er það svo margt,
sem fram kemur í þessum efnum,
og í svo miklum uppgangi, að það
þyrfti heila stofnun til að fylgjast
með því öllu. Þó dettur mér í hug
að bæta einu við.
Burt með hræðsluna við eigin
uppruna
„Kerlingahræðslan" við víkinga-
öldina hér á landi hefur mér aldrei
þótt tilkomumikil, og oftast vottur
um mikla vanþekkingu. Þær hinar
sömu hafa stundum verið nógu auð-
sveipar við ýmsa tindáta og útsend-
ara nútímans, sem lítils virði voru —
ómenni sem sprengja og drepa á
lymskulegasta — og ónorrænasta —
hátt. Reyndar eru það íslenskir
„meykarlar" sem bera frumábyrgð-
ina á þessari íslensku smámenningu,
sem menn ættu að geta farið að
hrista af sér. — En hvað sem slíku
líður, er ég ekki í vafa um, að vík-
inga-sókn þessara ára er af sönnum
og góðum toga spunnin. Allur að-
dragandinn, og sívaxandi þungi
sóknarinnar á ótal sviðum, bendir
til þess, að stórt sé fitjað upp. Og
slíkt getur ekki verið neitt eins-
manns-verk, eða einnar nefndar eða
neins sem stjómað er úr einum stað.
Þetta kemur úr öllum áttum. Ýmsir
frægir menn hafa sagt, að þeir heyri
eins og fótatak guðs í streymi at-
burðanna. Og það er mikil ástæða
til að ætla að í þetta sinn sé það
vor guð, og vorir guðir, sem eru á
ferð.. Þessi furðuöfluga víkinga-
hreyfing kann að vera síðasta til-
raunin sem gerð er, frá öðrum hnött-
um, til að bjarga þessari helstefnu-
jörð frá geigvænlegum endalokum.
ÞORSTEINN GUÐJÓNSSON,
Rauðalæk 14, Reykjavík.
hlaupi og skokki utanhúss hér í
bænum og nágrannabyggðarlögum. •
xxx
Svo er að sjá sem starfsfólk Blá-
íjallasvæðisins sé almennt ein-
staklega lipurt og elskulegt fólk,
hvort sem er þeir sem starfa við
veitingareksturinn eða við skíða-
lyftumar. Þannig fylgdist Víkveiji
með því að einn starfsmaður sem
stýrði og hafði eftirlit með lyftu
þeirri sem gengur undir nafninu
Borgarlyftan stöðvaði lyftuna hvað
eftir annað, þegar þeim sem hvað
lægstir voru í loftinu af skíðaiðk-
endum þennan dag, hlekktist á í
lyftunni, hrösuðu, duttu, eða snér-
ust í brautinni. Þá stöðvaði starfs-
maðurinn bara lyftuna í nokkur
andartök, þar til smáfólkið hafði
gert sig klárt á nýjan leik og gat
lokið lyftuferðinni upp á topp. Þann-
ig getur starfsfólkið hvatt smáfólk-
ið til dáða, því það gefst síður upp
í tilraunum sínum við að ná tökum
á þessari skemmtilegu íþrótt, ef það
þarf ekki að hrökklast neðarlega
úr lyftubrautinni og hefja biðröð á
nýjan leik.
Víkverji skrifar
Varla er hægt að hugsa sér feg-
urri vetrardag hér á suðvest-
urhorninu en síðastliðinn laugar-
dag. Sjálfsagt hafa fjölmargir
Reykvíkingar og íbúar nágranna-
byggðarlaganna notið veðurs og
útiveru með mismunandi hætti, eins
og gengur og gerist þennan fallega
dag. Þeir voru fjölmargir sem
skelltu sér á skíði í Bláfjöllum á
laugardag og var Víkveiji í þeirra
hóp. Án þess að Víkveiji hyggist
gera lítið úr dægradvöl annarra,
verður hann að lýsa þeirri skoðun
sinni að á degi sem þessum, gefur
vart aðra eins skemmtun eins og
renna sér í fögrum Bláfjallahlíðum
í færi eins og það best gerist, og
njóta þess á milli útsýnisins yfir
Reykjanes, Snæfellsnes, Reykjavík-
urborg, Akrafjall, Esju, Skálafell
pg sundin blá, svo eitthvað sé nefnt.
Öll aðstaða í Bláfjöllum er að verða
hreint til fyrirmyndar og ef yfír
einhveiju má kvarta, þá er það að
svo virðist sem það sé lítill vilji
starfsmanna Bláfjallasvæðisins fyr-
ir hendi til þess að troða brekkur
sem víðast og hafa sem flestar lyft-
ur opnar. Það var engin þörf á að
láta skíðaiðkendur hanga í biðröð-
um á laugardaginn, en sú varð nú
samt sem áður raunin, þegar flestir
voru í fjallinu, frá hádegi til kl. 15
síðdegis.
xxx
Annars er það í rauninni merki-
legt að þetta margir skuli
skella sér á skíði, þegar veður og
færi leyfa, á þessum árstíma, því
einhvern veginn , virðist það vera
innbyggt í skíðasálina að eiginleg
skíðavertíð hefjist ekki fyrr en að
loknu jólahaldi. Því kom það ekki
mjög á óvart að unglingar voru í
miklum meirihluta að því er Vík-
veija virtist í Bláfjöllum síðastliðinn
laugardag. Unglingarnir eru ekki
jafn vanafastir og þeir sem eldri
eru í því sem þeir taka sér fyrir
hendur. Einnig var augljóst af öllum
íþróttafélagsbúningunum sem
brunuðu niður brekkurnar, að
skíðaæfíngar íþróttafélaganna sem
hafa æfíngaaðstöðu í Bláfjöllum eru
komnar í fullan gang, og það er
einnig óvenju snemmt, því venju-
lega eru þeir sem æfa og keppa á
skíðum að undirbúa sig fyrir kom-
andi skíðavertíð á þessum árstíma
með íþróttaæfíngum innanhúss og
(
(
(
(
|
(
í
(
(
(
(
(
í
í