Morgunblaðið - 07.01.1993, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 7. JANÚAR 1993

Olafur Amason fv.
fulltrúi - Minning
Fæddur 8. apríl 1902
Dáinn 28. desember 1992
Móðurbróðir minn, Ólafur Árna-
son, símritari, verður jarðsunginn
frá Fossvogskirkju í dag. Þegar
hann lést í Borgarspítalanum, lið-
lega níræður, lauk sérstæðu og
fögru lífi. Eftir að hafa notið góðrar
heilsu nær alla sína ævi, varð bana-
legan honum þungbær. Krabbinn
tæmdi stundaglasið hægt og bít-
andi, og með vægðarlausum hætti.
Öllum ráðum læknavísinda var beitt
til að gera honum lokastundirnar
þolanlegar, og er ástæða til að
þakka umhyggjuna, sem honum var
sýnd.
Þrátt fyrir þjáningr síðustu mán-
aða var Óli Áma sáttur við Guð og
menn, rétt eins og Guð og menn
hljóta að vera sáttir við hann. Hann
var þakklátur fyrir þann skerf, sem
honum hlotnaðist úr lífsins garði.
Hann var þakklátur fyrir þær mörgu
stundir, sem hann hafði fengið að
njóta lífsins, fyrir yndislegan maka,
fyrir góð börn og bamabörn og fyr-
ir fjölda samferðarmanna.
Sú sátt, sem Óli Árna hafði ung-
ur gert við æðri stjómendur þessa
heims, sú virðing, sem hann bar
fyrir lífinu og öllu lifandi, endur-
speglaðist allt til dauðadags í fegurð
sálar hans og einhverjum geislandi
hreinleika sem alla heillaði.
Vitrum mönnum tekst oft með
snilldarlegum hætti að útskýra með
fáum og hnitmiðuðum orðum marg-
víslega niðurstöðu af reynslu kyn-
slóðanna. Þannig kemst eftirfarandi
staðhæfing eins þeirra til skila án
þess að misskiljast: „Svo sem íburð-
arlaus klæðnaður prýðir best fagra
konu, þannig er hógvær framkoma
fegursti votturinn um ríka visku hið
innra.“
Ólafur Ámason var hógvær mað-
ur í allri framgöngu og í kröfugerð
sinni til veraldlegra gæða. En hann
var um Ieið ríkur af þeirri visku, sem
best nýtist mönnum til að afla sér
hamingju.
Kannski var hann líka ögn göldr-
óttur. í fjölskylduboðum lét hann
smápeninga hverfa úr höndum sér
og hókusaði og pókusaði þá úr eyr-
um eða nefi ungra gesta, sem dáðu
þennan ljúfa töframann. En hinn
stóri galdur hans var lífið sjálft, og
hvemig hann lifði því. Galdurinn var
gildismatið, sem hann hafði búið sér
til úr styrkustu stoðum þeirra fræða,
sem vilja kenna manninum að lifa
lífi, sem hefur tilgang. Með hlýju
og góðu geði galdraði hann fram
og laðaði til sín það fólk, sem bjó
til hamingjuna með honum og
treysti grunn lífs hans.
Áðrir munu rekja helstu verkefni
Ólafs Árnasonar og tímamót í lífi
hans. Ég vil þó nefna dagsetningu
og atburð, sem hann taldi merkast-
an í lífi sínu, og sér til mestra heilla.
Þetta var 13. apríl árið 1935, þegar
hann kvæntist Herdísi Bjömsdóttur
frá Aðalvík á Ströndum, þaðan sem
forfeður hans voru komnir. Nú lifir
Herdís mann sinn að lokinni ein-
hverri kærleiksríkustu sambúð, sem
samferðarmenn þeirra hafa fengið
að kynnast.
Herdís var honum allt í hjóna-
bandi, sem byggði á jafnræði, gagn-
kvæmri virðingu og mikilli vináttu.
Ágreiningur og vandamál vom leyst
á grundvelli skilnings og rökvísi.
Þau bjuggu aldrei „stórt“ í rúm-
metram talið, en þau bjuggu mjög
rúmt ef notuð er sú eining, sem
mælir heimilisfrið og hamingju. Ein-
hver orðaði það svo á dögunum að
heimili þeirra hefði verð einskonar
helgidómur hjónabandsins, þar sem
gestkomandi urðu fyrir áhrifum af
þeirri rósemi og ástúð, sem ein-
kenndi allt samband þeirra.
Ólafur Árnason tók út mikinn
þroska ungur maður við erfiðar að-
stæður. Hann var rúmlega tvítugur
þegar hann missti báða foreldra sína
með nokkurra mánaða millibili.
Fáum áram síðar lést eidri systir
hans, Geirþrúður. Þá var orðið held-
ur eyðilegt og fátt um nána ætt-
ingja. Þau systkinin Ólafur og Ásta
urðu þá að taka á honum stóra sín-
um til að spjara sig. Ólafur hafði
þegar lokið prófi frá Lofskeytaskól-
anum og tekið við starfi símritara
á ísafirði. Hann lét enga erfiðleika
buga sig, tók flestum óþægindum
með jafnaðargeði og horfði í sólar-
átt.
Ólafur tók mikinn þátt í frjálsum
íþróttum á yngri áram. Hann var
sundmaður góður og kenndi m.a.
sund á ísafirði og þá í sjónum.
Hann tók oft þátt í nýárssundinu
fræga og vann til ijölda verðlauna.
Hann taldi sund sína mestu heilsu-
lind og stundaði laugar fram undir
nírætt. Líkamlegt atgervi hans var
slíkt að ókunnugir töldu æviárin
hans tugum færri en þau vora í
raun.
Mörgum Vesturbæingum í
Reykjavík er hann vafalaust eftir-
minnilegur þar sem hann fór um
grannur og teinréttur, hvíthærður
og einkar smekklega klæddur. Hann
setti svip á umhverfí sitt, fór allra
sinna ferða gangandi eða á reið-
hjóli og vildi aldrei eiga bíl. Það
fannst ér alltaf sérviska með „stæl“.
En nú er þessu langa og fagra
lífi lokið. En myndin af honum hef-
ur ekkert dofnað. Hann stendur hjá
okkur með bros í augum, lyftir
höndum með opnum lófum og af-
greiðir málin með þessdari sígildu
setningu: „Allt í þessu fína frá
Kína.“
Guð blessi minningu þessa góða
manns.
Árni Gunnarsson.
Það er mér bæði ljúft og skylt
að mæla eftir vin minn, Ólaf Árna-
son loftskeytamann og yfirsímarit-
ara, sem lést í Borgarspítalanum
að morjgni dags 28. desember sl.
Óli Arna, en svo var hann ávallt
nefndur, var fæddur á ísafirði 8.
apríl 1902. Foreldrar: Þorbjörg
Magnúsdóttir, fædd 19. september
1870 í Melkoti, Staðarsveit á Snæ-
fellsnesi, dáin í Reykjavík 30. maí
1925, og Ámi Jónsson skipstjóri,
fæddur 5. ágúst 1857 á Höfðaströnd
í Grannavík í N-ísafjarðarsýslu,
dáinn 8. febrúar 1925. Auk Óla
áttu þau hjón Geirþrúði, fædda 6.
september 1900, og Ástu, fædda
6. júlí 1911, báðar fæddar á ísafirði.
Ásta er nú ein eftirlifandi af þeim
systkinum.
Þau Þorbjörg og Ámi fluttust
búferlum ásamt bömum sínum til
Reykjavíkur árið 1912, og stundaði
Árni sjómennsku á ýmsum skipum.
Það var vissulega mikil breyting
fyrir 10 ára snáða að koma til höf-
uðborgarinnar, öllum ókunnugur.
Þetta er eitt af þeim árum, sem
aldrei gleymast, þegar mesta sjóslys
aldarinnar, a.m.k. fram að síðari
heimsstyrjöld, varð, þegar vand-
aðasta og stærsta farþegaskip
heims, Titanic, fórst út af Grand-
banka 15. apríl 1912. Nöfn loft-
skeytamannanna Jacks Phillips og
Harolds Bride greyptust inn í hugi
margra ungra drengja á þessum
tíma. Morsið heillaði, fjarskiptin
voru hafín á íslandi, Landssími ís-
lands var að verða 6 ára, en þar
komust færri að en vildu. Fjóram
árum eftir komuna til Reykjavíkur
fær Óli starf hjá símanum, og er
sendisveinn og innheimtumaður frá
1916 til 1919 og 1919 til 1923 er
hann aðstoðarmaður við skeytaút-
sendinguna, í ársbyijun 1923 fer
hann í hinn fyrsta reglulega Loft-
skeytaskóla, sem haldinn er á ís-
landi. Ottó B. Arnar var skólastjóri,
en kennarar Friðbjörn Aðalsteinsson
loftskeytastöðvarstjóri og Snorri
P.B. Arnar. Nemendur vora 21.
Ekkert stéttarfélag var til fyrir
loftsekeytamenn, þegar hér er kom-
ið sögu, þrátt fyrir það að all nokkr-
ir væra starfandi í faginu. Réði
geðþótti og góðvild. útgerðarmanna
því, hve launin vora há hveiju sinni,
engin vora skráð hlunnindin, og
afar mikið misræmi í launagreiðsl-
um til loftskeytamanna hjá hinum
ýmsu útgerðarfélögum.
Strákarnir í skólanum tóku því
ákvörðun um að stofna stéttarfélag
að námi loknu, Félag íslenskra loft-
skeytamanna. En áður en af því
gæti orðið, stofnuðu þeir málfunda-
félag, sem hlaut hið táknræna nafn
Neisti. Hlutverk félagsins var að
æfa menn í að tjá sig skipulega í
ræðu og rituðu máli, ennfremur að
hefja undirbúning að samningu fé-
lagslaga fyrir væntaniegt stéttarfé-
lag. Fundir voru haldnir á kvöldin
í kennslustofu skólans, sem var
uppi á fímmtu hæð í húsi Eimskipa-
félags íslands. Þetta gekk allt sam-
kvæmt áætlun. Að prófum loknum
stofnuðu þeir Félag islenskra loft-
skeytamanna 9. júlí 1923. Af þess-
um skólabræðram eru aðeins tveir
á lífí.
Óli hóf strax störf á ritsímanum
í Reykjavík og var skipaður símrit-
ari hjá Landssíma Islands 1. júní
1924. Á þessum áram stundaði hann
mikið sund og fijálsar íþróttir og
Fæddur 5. desember 1918
Dáinn 23. desember 1992
Jarðsettur verður í dag æskuvinur
minn Páll Jörandsson. Páll var fædd-
ur í Álfadal við Ingjaldssona í Ön-
undarfírði 5. desember 1918 frosta-
veturinn mikla, yngstur fímmtán
systkina. Foreldrar hans vora Sigríð-
ur Árnadóttir frá Læk í Aðalvík og
Jörandur Ebenersson úr yeiðileysu-
firði í Jökulfjörðum við ísafjarðar-
djúp. Nærri má geta að hér var um
stóra ijölskyldu að ræða, en úrræða-
semi og framsýni áttu þau í ríkum
mæli, Sigríður og Jörundur. Þau sáu
fljótt að hér var um dugmikinn hóp
barna að ræða svo strax á unga
aldri dreifðist hópurinn til ýmissa
starfa utan heimilisins. Sökum veik-
inda Sigríðar fluttust þau hjónin með
þau börn er enn bjuggu heima, að
Mosdal til Ingibjargar dóttur sinnar,
er þar bjó. Innan við fermingaraldur
fluttist svo Páll með foreldram sínum
til ísafjarðar. Fljótlega eftir komu
tók m.a. þátt í nýárssundinu. Þá var
synt í Reykjavíkurhöfn á nýársdags-
morgun, frá Ziemsensbryggju að
Steinbryggjunni, u.þ.b. 50 metra
vegalengd í köldum sjó. Fyrir hin
ýmsu íþróttaafrek sín hlaut hann
marga verðlaunapeninga. Ekki var
nú verið að hampa glingrinu, verð-
launapeningarnir voru geymdir í
kassa innanum smádót neðst í
borðskúffu.
27. júlí 1924 var hann skipaður
símritari á ísafirði. Óli var fljótur
að aðlaga sig lífinu á ísafírði, enda
fjölskrúðugt mannlíf í menningar-
legu tilliti þar í bæ, og eignaðist
hann þar marga góða vini.
Árið 1925 gekk í garð með rysj-
óttu tíðarfari. Hellyers-bræður í
Hull geðu út 4 togara frá Hafnar-
firði til saltfiskveiða. Skipstjóri á
einu þessara skipa, Fieldmarshal
Robertson, var Einar Magnússon,
Vestfírðingur að ætt, en honum
hafði Árni Jónsson faðir Óla kynnst
á ísafírði. Togaraplássin lágu nú
ekki á lausu á þessum árum, en þar
sem Einar vissi, að Árni var harð-
duglegur sjómaður, sem kunm að
verka fisk, talaðist svo til að Árni
kæmi um borð og hefði meðal ann-
ars yfirumsjón með söltun og frá-
gangi á afla. Síðan var haldið til
veiða. Þann 5. febrúar kom togarinn
inn til Þingeyrar. Aiþýðublaðinu var
sent eftirfarandi skeyti til birtingar:
„Góð líðan, slæmt tíð. — Skipvetjar
Robertson“. Halaveðrið svokallaða
stóð yfir 8. og 9. febrúar. Þá fórust
tveir togarar, Fieldmarshal Robert-
son og Leifur heppni. Með Robert-
son fórst faðir Ola og skólabróðir
hans, Magnús Brynjólfsson loft-
skeytamaður, _sem var fundarstjóri
á stofnfundi FÍL og gjaldkeri félags-
ins. Það varð skammt stórra högga
á milli. í maí sama ár lést Þorbjörg
móðir Óla og systir hans Geirþrúður
nokkrum árum síðar. Nú voru þau
Páls þangað gerðist hann leikfélagi
okkar fjögurra leikbræðra. Okkur
leist vel á piltinn vegna glaðværðar,
drenglyndis og trúmennsku. Hann
var aldursforseti okkar. Þessi vinátta
hélst allt til æviloka.
Allir fluttumst við til Reykjavíkur,
þó á mismunandi tíma, en æskuvin-
áttuböndin héldust er til Reykjavíkur
kom. í dag eru nú allir þessir fjórir
vinir mínir látnir.
Páll var mjög félagslyndur, strax
á unga aldri. Fljótlega gekk hann í
Skátavinafélagið Einheija og tók
mikinn þátt í skátastarfseminni af
heilum hug, stundaði af elju ferðalög
og útilegur vetur sem sumar. Skíða-
íþróttin tók hann heljartökum, svo
og fimleikar. Veturinn 1938-1939
sendi Skátafélagið Einheijar sveit
skáta í göngukeppni á skíðum, á
Thulemótið er haldið var í Hvera-
dölum og var Páll einn þeirra er
valinn var í þessa keppni af hinum
frábæra skáta og íþróttahöfðingja á
ísafirði, Gunnari Andrew. Er KFUM
Kvennakvöld
í kvöld kl. 21.30.
Tískusýning frá Eggerti feldskera.
Daníel og Hrefna Rósa stíga nokkur
létt latínspor.
Nemendur frá förðunarskóla
Línu Rutar sýna
samkvæmisförðun fyrir 1993.
Frítt kaffi fyrir alla.
BAROK
Laugavegi 73.
Minning
Páll Jörundsson
skósmíðameistari
Ásta eftir á lífí, og var alla tíð afar
kært með þeim systkinum og heim-
sótti Ásta bróður sinni nokkram
sinnum til ísafjarðar og dvaldi þar
um_ hríð.
Óli tók virkan þátt í félagslífinu
á ísafírði og verður það ekki allt
tíundað hér. En ekki hafði hann
lengi verið í bænum þegar hann fór
að kenna strákunum á ísafirði að
synda, í sjónum niður í Suðurtanga,
þar sem þá hafði ekki verið byggð
sundlaug í bænum. Sundið var að
hans mati allra meina bót. Skokkið
var ekki komið í tísku, en göngu-
ferðir um fjöll og dali á sumrin og
skíðaferðir á vetram í „Paradís
skíðamanna" á Seljalandsdal. Reið-
hjólið var hans farkostur fram yfir
seinna stríð og gott betur. Bifreið
eignaðist hann aldrei, þótt hann
vissi mikið um vél bílsins, hann
hafði lesið sér vel til um hana eins
og fieira, því maðurinn var bók-
hneigður í besta lagi og hafði yndi
af lestri góðara bókmennta, einkum
og sér í lagi bóka er fjölluðu um
lífið og tilverana, heimspeki, vís-
indi, ýmislegt á tæknisviðinu og
ævisögur merkra mann. Hann átti
auðvelt með að setja saman tæki-
færisvísur, þegar við átti.
Það var og er mér ómetanlegt
að hafa eignast vináttu þessa mæta
manns, vináttu sem aldrei bar
skugga á. Áttum við margar
ánægjulegar samverastundir á góð-
urm degi, enda var hann nafni minn
gleðinnar maður og tók lífinu með
stóískri ró.
Árið 1934 var sett upp loftskeyta-
stöð á ísafírði, 75-100 w M.P. Ped-
ersen-sendir fyrir morse- og talvið-
skipti. Jókst umfang stöðvarinnar
mjög við það, því stór floti íslenskra
og erlendra togara stunduðu veiðar
úti fyrir Vestfjörðum. Skömmu eftir
hernámið innsigluðu Bretar morse-
sendinn, og því var ekki um annað
en talvjðskipti að ræða fyrr en eftir
stríð. Óli var formaður deildar Fé-
lags íslenskra símamanna á ísafirði
um árabil og átti stóran þátt í því
að félagið lét reisa veglegan sumar-
bústað í Tunguskógi og vann hann
mikið starf við að koma bústaðnum
upp og að viðhaldi hans síðar.
Þann 13. apríl 1935 kvæntist Óli
systur minni, Herdísi Bjömsdóttur,
og tel ég að það hafi verið gæfu-
spor þeirra beggja, fagurt hjóna-
band, sem aldrei bar skugga á. Það
var enginn kotungsháttur hafður
á, þegar þau stofnuðu til heimilis.
Húsgögn voru keypt hjá Jóni Hall-
dórssyni og Co. í Reykjavík, bæði í
svefnherbergi og stofu. Silfurborð-
búnaður og eldhúsáhöld voru pöntuð
frá Danmörku, og var vel til vandað
á allan hátt. Annað eins hafði mað-
ur nú ekki séð og það á kreppuáran-
um.
Árið 1941 ákváðu þau hjónin að
flytjast til Reykjavíkur og hóf Óli
störf á ritsímanum þar 1. desember
var stofnað á ísafírði, gerðist Páll
einn af stofnendum þess félagsskap-
ar.
Til Reykjavíkur fluttist Páll og
hóf nám í skósmíði hjá bróður sínum
Hjalta. Því námi lauk hann 1945.
Eftir komuna til Reykjavíkur gekk
hann fljótlega í íþróttafélag Reykja-
víkur (IR) og lagði þá stund á fim-
leika og skíðaíþróttina. Hann var