Morgunblaðið - 08.01.1993, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. JANÚAR 1993
Sigríður Hagalín leikkona
Nú er þessi silfurstrengur brost-
inn. Og þó er sem hann ómi enn, í
þögninni.
I nýársávarpi sínu sagði Vigdís
Finnbogadóttir forseti íslands meðal
annars: „Nú sem fyrr við áramót
leiðum við hugann að þeim sem okk-
ur voru kærir og horfið hafa sjónum
okkar á liðnu ári. Þessir vinir lifa
áfram í minningum okkar, eru hluti
af lífinu og því tímanna safni sem
mótar hvern einstakling."
Þessum orðum forsetans vil ég
beina til ykkar dætranna, Hrafnhild-
ur og Kristín, og ástvinanna allra,
sem hafa svo mikið misst. Við Gréta,
Heiða og litla fjölskyldan hennar og
gömlu vinimir, „gamla gengið", eins
og Sigga heitin kallaði okkur, viljum
standa ykkur við hlið á þessari sorg-
arstundu.
Við biðjum afa ykkar, Guðmund
Hagalín, að leggja okkur til orðin:
I harmanna helgilundum •
skal hreint og bjart sem mjöll,
á stríðsins erfiðu stundum
við stöndum því flarri öll,
en yfir sorganna sæinn
syrgjandi réttum við hönd
og biðjum ylhlýja biæinn-
að bera ykkur aftur daginn
í vonanna viðkvæmu lönd.
Steindór Hjörleifsson.
Föðursystir mín, Sigríður Haga-
lín, fæddist í Voss í Noregi 7. desem-
ber 1926. Hún var yngra bam afa
míns og ömmu, Guðmundar G.
Hagalín og Kristínar Jónsdóttur frá
Hvanná. Fyrir áttu þau föður minn,
Hrafn, en hann fæddist á Seyðisfirði
16. ágúst 1921.
Sigga, amma og afí, em samofín
fyrstu bernskuminningunum frá ár-
unum, þegar við áttum öll heima hér
á ísafirði. Þau bjuggu þá uppi á lofti
í Bókhlöðunni, en við niðri í Neðsta-
kaupstað og leiðin á milli þessara
staða var oft farin og mikið sótzt
eftir að fá að vera hjá þeim á Bók-
hlöðuloftinu. Sigga var okkur systr-
um sem stóra systir og litum við
mjög upp til hennar og þeirra vin-
stúlkna hennar er jafnan héldu hóp-
inn á ísafjarðarárunum og sýndi hún
okkur endalausa þolinmæði og vænt-
umþykju. Margt kemur fram í hug-
ann frá þessum tíma. Sigga var
heilmikil íþróttakona, var í fímleika-
flokki, handbolta og á skíðum. Frá
17. júní 1944, á ég það minningar-
brot, að sjá Siggu í hvítum leikfimi-
kjól í úrhellisrigningu að sýna ásamt
fleirum fimleika uppi í Stóruurð,
sýningarpallurinn rennandi blautur
og þær sýningarstúlkumar ekki síð-
ur blautar og auðvitað bláar af
kulda, en mikið var ég stolt af henni
frænku minni þama upp á pallinum.
Einu sinni fékk ég að fara með henni
og Hiddu vinkonu hennar upp á Dal
í skíðaviku. Það var ævintýri, sem
í minningunni er sveipað dýrðar-
ljóma. Snævi þakinn Seljalandsdal-
urinn og glampahdi sólskin, hvaða
Isfirðingur kannast ekki við þá dýrð-
artilfínningu er fyllir hug og hjarta
við þær kringumstæður. Þá er mér
ekki síður minnisstætt, er ég fékk
að fara og sjá leikritið „Ráðskonu
Bakkabræðra", sem Sigga lék í. Þá
var maður nú ekki lítið stoltur af
henni. Ótaldar eru þær svo og
ógleymanlegar stundimar sem hún
hefur síðar veitt okkur af list sinni
á sviðinu.
Árin liðu og Sigga hélt suður í
skóla, amma og afi fluttu suður og
lífíð tók margvíslegum breytingum.
í Reykjavík bjuggu þær Sigga og
amma aldrei langt hvor frá annarri
og lengst af bjuggu þær saman,
órjúfanleg heild, amma og Sigga.
Þegar við að vestan komum suður,
var haldið til hjá ömmu og Siggu
og alltaf var tekið á móti okkur af
sömu ástúðinni og hlýjunni og til
þeirra var leitað með flest hjartans
mál. Við systur höfum stundum haft
á orði, eftir að við eltumst, að sjálf-
sagt höfum við nú verið mestu plág-
ur, þegar við birtumst svona til mis-
langrar dvatar, hvenær sem var og
hvemig sem á stóð. Mér verður
hugsað til heimilanna hennar Siggu,
heimila sem hún mótaði af sinni ein-
stöku smekkvísi og hlýju, fyrst í
Lönguhlíðinni, þá á Kvisthaganum,
Framnesveginum, Fjörugrandanum
og loks á Austurströndinni. Allt
heimili er stóðu fjölskyldu og vinum
opin og buðu mann svo innilega
velkominn. Sigga útbjó alltaf nota-
legan setkrók í eldhúsinu sínu,
kertaljósið á borðinu og kaffikannan
að sjálfsögðu innan seilingar. Þarna
hefur verið setið saman, spjallað um
allt milli himins og jarðar, jafnvel
grátið, en mikið oftar hlegið dátt.
Stundum hefur orðið býsna áliðið
kvölds, áður en hægt var að hætta
og ekki laust við að karllegg fjöl-
skyldunnar hafi stundum blöskrað
þaulsætnin í kvenfólkinu.
Frænka mín var trúuð kona og
sótti styrk í trú sína, þó ekki væri
hún alltaf jafn sátt við himnaföður-
inn. Hún ber það með sér biblían á
náttborðinu hennar, að vera mikið
lesin, og stundum var bók bókanna
komin fram á eldhúsborð og þá vissi
maður, að nú væri Sigga að íhuga
eitthvað sem á henni hvíldi.
Sigríður var tvígift. Með fyrri
manni sínum, Ólafi Ág. Ólafssyni,
eignaðist hún dótturina Kristínu.
Kristín er gift Bimi Vigni Sigurpáls-
syni og eiga þau börnin Sigríði
Hagalín og Kolbein Atla, augasteina
ömmu sinnar. Síðari maður hennar
var Guðmundur Pálsson leikari og
áttu þau dótturina Hrafnhildi. Guð-
mundur lézt fyrir fimm árum, langt
um aldur fram. Þær mæðgur, Sigga,
Hrafnhildur og Kristín, stóðu þétt
saman við það áfall, vel studdar af
eiginmanni Kristínar og bömum.
Samband þeirra mæðgna hefur ein-
kennst af sömu ástúðinni og var
með þeim ömmu og Siggu og hefur
verið einkar náið.
í maí síðastliðnum veiktist Sigga
og erfiður tími fór í hönd. Dætur
hennar, þær Hrafnhildur og Kristín,
hafa vart vikið frá sjúkrabeði móður
sinnar og á sinn einstæða hátt stóðu
þær við hlið hennar unz yfir lauk.
Og nú er komið að kveðjustund.
í huga mér á ég perluband. Á því
bandi geymi ég perlur minninganna
og í birtu þeirra og yl er gott að
leita, þegar syrtir að. Perlan hennar
Siggu minnar bætist nú á þetta
band.
Fjölskylda Hrafns bróður hennar,
kveður Siggu með söknuði og þakk-
látum huga. Við biðjum góðan Guð
að halda verndarhendi sinni yfir
dætrunum hennar og ástvinunum
þeirra og vaka yfir frænku okkar á
nýjum leiðum.
Guð blessi minningu hennar.
Auður H. Hagalín.
Sigríður Hagalín, ein skærasta
stjarna leiksviðsins, skín ekki leng-
ur. Skin hennar náði yfir mjög stór-
an hluta leiklistarhimins okkar því
ferill hennar var fjölbreyttur bæði
hvað varðar hlutverk og form. Hún
glímdi við Ieiksvið, útvarp, sjónvarp
og kvikmyndir.
Það er auðvitað draumur hvers
leikara að fá að reyna sig við hin
ólíkustu hlutverk og stíltegundir og
kannski má segja að draumur Sigríð-
ar hafi ræst hvað það snertir. Hún
var svo fjölhæf að hún fékk tæki-
færi til að leika nánast allan óska-
lista leikkvenna. Hún lék gaman-
hlutverk, dramatísk hlutverk, söng-
og danshlutverk, hún lék ungu sætu
stúlkuna og fallegu gömlu konuna.
Stjama hennar skein og gladdi
okkur áhorfendur ósegjanlega í sín-
um margbreytileika. Við hefðum
bara viljað fá að njóta hennar leng-
ur. Hlæja og gráta með henni eins
og við gerðum þegar hún lék síðast
- í „Þrúgum reiðinnar".
Leikhúsin ættu að punta upp á
sýningar eins oft og kostur er með
okkar eldri leikurum. Auðvitað er
spennandi að sjá nýtt og hæfileika-
ríkt fólk á sviðinu en setningar eins
og: „Við viljum ný andlit, við erum
orðin leið á þeim gömlu“ eru mæltar
af litlum skilningi. Enginn ungur og
óvanur leikari hefur tök á að túlka
af sömu dýpt og breidd eins og full-
orðinn, lífsreyndur leikari. Það er
því þakkarvert í hvert skipti sem
leikhúsin bjóða okkur upp á slíkt og
við förum þaðan ríkari og betri
manneskjur.
Ég var svo lánsöm að vera ekki
aðeins áhorfandi og aðdáandi Sigríð-
ar Hagalín heldur kynntist ég henni
sem persónu og fékk þar að auki
tækifæri til að leika á móti henni. í
fyrsta skipti sem það gerðist var ég
nýskriðin úr leiklistarskóla og fékk
hlutverk sem dóttir hennar í leikrit-
inu „Tobacco road“. Það var ómetan-
leg lífsreynsla fyrir nýgræðing að
leika á móti svo hlýrri og þroskaðri
leikkonu. Hún hafði verið nýgræð-
ingur sjálf og vissi að fyrstu skref
ungs leikara em vandstigin og ör-
lagarík og hvers virði það er fyrir
óharðnaðan byrjandann að fá stuðn-
ing og jákvæða leiðsögn frá reyndum
„kollega". Allt þetta gaf hún mér
heils hugar og miklu fleira, því eftir
þessi „mæðgna“-tengsl á leiksviðinu
reyndist hún mér alla tíð sem besta
móðir og vinkona.
Þegar ég hitti Sigríði í síðasta
sinn var hún að koma á stjómarfund
í lífeyrissjóði Félags íslenskra leik-
ara, en þar sinnti hún hugðarefnum
Guðmundar heitins Pálssonar eigin-
manns síns. Hún kyssti mig móður-
lega og sagði: „Ég verð víst að óska
þér til hamingju með formannskjörið
en farðu varlega með þig, gullið
mitt, og láttu ekki félagsstörfín éta
þig.“ Þannig var hún, opinská, hlý
og umhyggjusöm.
0g þótt við fáum ekki lengur
notið stjömubliks Sigríðar Hagalín
af leiksviðinu, þá em sem betur fer
til útvarps- og sjónvarpsleikrit með
henni svo ekki sé nú minnst á kvik-
myndimar. Hún getur því enn verið
fyrirmynd ungra námsfúsra leikara.
En leikhúsgestir og starfssystkini
hafa misst mikið.
Edda Þórarinsdóttir.
Mig langar með örfáum orðum
að minnast vinkonu minnar, Sigríðar
Haglín, sem lést á öðrum degi jóla
eftir stranga sjúkdómslegu. Við
kynntumst þegar ég bar gæfu til
að ráða hana í annað aðalhlutverkið
í kvikmyndinni Börn náttúrunnar.
Að hún skyldi fallast á að taka að
sér hlutverkið hefur eflaust átt stór-
an þátt í velgengni myndarinnar.
Enda var persónan sem hún lék
sköpuð sérstaklega með hana í huga.
Sigríður tilheyrði þeirri kynslóð
íslendinga sem einkenndist af hlýju
viðmóti, góðmennsku og síðast en
ekki síst ríkri kímnigáfu. En allt
þetta hafði Sigga til að bera í mikl-
um mæli. Hún tók starf sitt mjög
alvarlega, var ákaflega ósérhlífin og
samviskusöm. Hún var fagmennsk-
an fram í fingurgóma. Frá henni
stafaði góður andi sem smitaði út
frá sér á vinnustað. Það voru aldrei
neinar vöflur á Siggu svo framarlega
sem hún hafði pakka af sígarettum
innan seilingar. í upptökuhléum
mátti gjaman sjá þesa fíngerðu konu
með sígarettu í annarri hendinni og
kaffibolla í hinni, skrafandi og hlæj-
andi. í þann mund sem kímin augun
vom að hverfa í reyk baðaði hún
honum frá sér með höndunum og lét
kjarnyrta setningu fjúka.
Leikferill hennar í leikhúsi er afar
glæsilegur en var rétt að hefjast í
kvikmyndum þar sem framtíðin
blasti við henni. Hennar verður sárt
saknað af kvikmyndaleikstjórum og
hlutverkin sem búið var að skrifa
fyrir hana verða vandfýllt. Ljúfustu
minningarnar eru eflaust frá Berlín
fyrir rúmu ári þegar hún var út-
nefnd sem ein af þremur bestu leik-
konum Evrópu. Þá lék hún á als
oddi og sprellaði hæversklega eins
og smástelpa.
En enginn fær snúið aftur tann-
hjóli tímans og nú getur maður ekki
einu sinni hringt í klukkuna og heyrt
Siggu segja sér hvað tímanum líður.
Að lokum vil ég votta Hrafnhildi,
Kristínu og öðmm ættingjum og
vinum samúð mína. Sjálfur er ég
þakklátur fyrir að hafa kynnst og
starfað með stórkostlegum lista-
manni. Megi minningin um Sigríði
Hagalín lifa.
Friðrik Þór Friðriksson.
Lifðum við áfram endalaust
mundu allir hlutir breytast.
En þar sem okkur er endir búinn
situr margt við sama.
(Bertholt Brecht)
Það ætlar seint að verða hér til
fjölmennur hópur vinkvenna í leik-
konustétt. Ég veit ekki hvers vegna,
en það sem flestir halda — jafnvel
við sjálfar — og ýjað er að í tímarit-
unum, er ekki rétta skýringin. Við
höfum fullan skilning hver á ann-
arri, leikkonur, líf okkar allra geng-
ur í svipuðum rykkjum, og við erum
flestar jafn óþægilega meðfærilegar
konur. Vonandi er svarið svo sjálf-
sagt sem spuming um smekk — en
miklu líklegar þó það að við fáum
alltof sjaldan að takast á við hvor
aðra. Það gera leikbókmenntirnar.
En ég átti því láni að fagna að fá
nokkuð oft að takast á við Sigríði
Hagalín. Þess vegna urðum við vin-
konur. En það var auðvitað líka
spurning um smekk. Við vomm sam-
mála um að leikhúsið væri alvarlegt
mál, og að alvara væri bæði fallegt
og skemmtilegt orð. Við vomm líka
sammála um að jarðarfarir þyrftu
ekki að vera jafn alvarlegar og leik-
húsið; þær ættu fyrir það fyrsta að
vera tígulega skemmtilegar. Hún var
einkennileg blanda af passasemi og
prakkaraskap, hún Sigga. í passa-
seminni fann byijandinn traust, því
fyrst henni fannst ennþá á sig leggj-
andi að taka vinnuna svona alvar-
lega — eftir öll þessi ár — þá gat
ég varla verið asni að gera það, rétt
að byija. Og í prakkaraskapnum var
frelsi, fjör og hreinskilni. Þá mátti
spenna bogann; ofspenna hann, þess
vegna, og miða og skjóta og ekkert
endilega bara beint i mark. Ó, ég
kveiki á kerti og reykelsi, slæ í
trommu, geng um gólf, og ætla engu
að gleyma. Og þakka vinkonu minni
samvemna.
Guðrún S. Gísladóttir.
Margar ólíkar tilfinningar bærast
í bijósti mínu er ég kveð Siggu vin-
konu mína. Tengsl milli vina, ætt-
ingja og fjölskyldu era öll af sömu
rót mnnin, þörfinni fyrir að vera
öðmm til gagns og gleði, og þá um
leið að njóta þess, sem sönn vinátta
felur í sér. Það er erfið tilhugsun,
að eiga ekki eftir að hittast oftar í
þessu lífi. En um það er ekki spurt,
þegar reyna skal manneskjurnar til
fullnustu. Öll emm við fædd í þenn-
an heim til þess að hverfa úr honum
að lokum, og í þeim sem við tekur
verður ekki síður þörf góðra vina
en hér í heimi og gott er til þess
að vita að eiga slíkan að sem Sigga
er.
Áratuga vinátta okkar er að baki
og þar bar engan skugga á. Sigga
kom alls staðar fram til góðs og
átti mikilli gæfu að fagna, þar sem
nánustu ættingjar vom. Nú hefur
hún yfírgefið og eftir lifir minning
í hjörtum allra er henni kynntust,
minning um fagra konu, mikilhæfa
°g trygga.
Ég og fjölskylda mín vottum að-
standendum okkar dýpstu samúð.
Guð blessi minningu Sigríðar Haga-
lín.
Ég vil hverfa langt
langt inn á græna skóga
inn í launhelgar tijánna
og gróa þar tré
gleymdur sjálfum mér, finna
ró í djúpum
rótum og þrótt
í ungu ljósþyrstu laufi
leita svo aftur
með visku tijánna
á vit reikulla manna.
(Snorri Hjartarson)
Bryndís Pétursdóttir.
Sigríður Hagalín var óskabarn
örlaganna og líf hennar, allt til erf-
iðra veikinda á lokasprettinum, ljúf
sigurganga, innan sviðs sem utan.
Gæfan var hennar fylgikona í einka-
lífi og starfi. Hún var listamaður af
guðs náð og allt starf hennar mann-
bætandi í bestum skilningi. í hugum
allra sem menningu unna er list
hennar óforgengileg. Á leiksviðinu
framdi hún galdur sem er dauðanum
langtum sterkarí. Leiklist andar-
taksins og Leikfélag Reykjavíkur
hafa séð á eftir einum mikilhæfasta
liðsmanni sínum, en eftir stendur
minningin ljóslifandi og eilíf.
Sjálfurí varð ég þeirrar gæfu að-
njótandi að kynnast Siggu persónu-
lega og vera náinn samstarfsmaður
hennar í leikhúsinu síðustu árin.
Virðing er mér efst í huga er ég nú
lít til baka yfir þau ár. Allt starf
Siggu í leikhúsinu og öll afstaða
hennar til þeirrar vinnu sem þar er
unnin var mér og öðmm samferða-
mönnum dæmi til eftirbreytni;
kennslustund í heilindum og helgun
starfans. Sigga hafði allt til bmnns
að bera sem aflar mönnum virðingar
og aðdáunar; tign, fegurð, gáfur,
menntun, smekk, mikla hæfileika,
gagnrýna hugsun, djúpa reynslu,
ögun, aga, áhrif, síungan hug, metn-
að og ást á starfi sínu og samverka-
fólki. Þannig birtist Sigga mér og
Sigríður Hagalín ásamt Önnu Kristínu Arngrímsdóttur í Hitabylgju eftir Ted Willis.