Morgunblaðið - 13.01.1993, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 13. JANÚAR 1993
19
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
Nemendur í Olduselsskóla raða fatnaði niður í kassa.
Rauði krossinn og Hjálparstofnun kirkjunnar
Fatasöfnun fyrir bág1-
stadda á Balkanskaga
Fatasöfnun til hjálpar stríðshrjáðum á Balkanskaga verður á
morgun, fimmtudag. Móttökustöðvar verða fjölmargar á höfuð-
borgarsvæðinu, í félagsmiðstöðvum og skólum, og í kaupstöðum
og stærstu bæjum út um landið. Söfnunin er á vegum Rauða kross
Islands og Hjálparstofnunar kirkjunnar en verkið er unnið í sam-
vinnu við ríkisstjómina, sem átti fmmkvæði að skipan starfshóps
um aðstoð við fyrrum Júgóslaviu. Lagði ríkisstjórnin fram 5 millj-
ónir króna en ljóst er að kostnaður mun verða nokkru hærri.
Móttakan á höfuðborgarsvæð-
inu fer fram fimmtudaginn 14.
janúar frá kl. 14 til 22. Þörf er
fyrir hvers kyns fatnað, innri sem
ytri flíkur, en skófatnað þarf ekki
að senda. Fötin þurfa að vera heil
og hrein og er áríðandi að fólk
komi með fötin vel flokkuð þannig
að hægt verði að setja þau beint
í kassa sem fara síðan í gáma við
móttökustöðvamar. Flokkarnir
eru fjórir: kvenföt, karlmannaföt,
smábamaföt að fimm ára og
barnaföt 5-14 ára.
Vart þarf að fjölyrða um þörf
fyrir góðari fatnað til handa bág-
stöddum í fyrrum Júgóslavíu. Þar
eru fórnarlömb styrjaldar hjálpar
þurfi, ekki síst höm og gamalt
fólk. Islendingar hafa margoft
sýnt hug sinn í verki þegar neyðin
er annars vegar og vonast forráða-
menn fatasöfnunarinnar eftir góð-
um stuðningi landsmanna.
Framkvæmd söfnunarinnar á
móttökustöðvum á hveijum stað
er skipulögð af forráðamönnum
Rauða kross deilda og sóknar-
nefndarmönnum. í Reykjavík
verða móttökustöðvar á félagsmið-
stöðvum og munu félagar í ung-
mennahreyfingu Rauða krossins
og unglingar í 10 bekkjum grunn-
skóla aðstoða starfsmenn stöðv-
anna.
31. - Hc8 32. Re5!?
Ekki 32. Hd4? - Hxc4! 33.
Hxc4 — Dxb5
32. - Bxg2+ 33. Kgl - Be4?!
Það var ástæðulaust að víkja
biskupnum undan. Betra virðist
33. — He8. Nú gæti hvítur þvingað
svart til að gefa skiptamun. Eftir
34. Rc6 — Hxc6 35. bxc6 — Dxc6
hefur svartur þó einhveijar bætur.
34. Hd4! - Rf6 35. Bxf7+ - Kh8
36. Kh2??
Alveg óþarfur varúðarleikur
sem hefur þveröfug áhrif og kostar
peð. Eftir 36. Bc4! stendur hvitur
til vinnings. Hann er peði yfír og
einnig með yfirburðastöðu.
36. - Dxb5 37. Dg3 - Dbl 38.
Hxe4 — Dxe4?
38. — Svartur er með góða vinn-
ingsmöguleika eftir 38. — Rxe4.
T.d. 39. De3 - Db2!, 39. Dg4 -
Dc2, eða 39. Df4 - Db6!
39. Bg6 - Dd4?!
Miðað við gang skákarinnar
sparar 39. — Dd5! tíma, en hvítur
ætti að geta klórað í bakkann.
40. Rf7+ - Kg8 41. Rxh6+ -
Kf8 42. Rf5 - Dc5 43. Rxg7! -
Kxg7 44. Bf5+ - Kf8 45. Bxc8
- Dxc8 46. Da3+ — Kg7 og sam-
ið jafntefli.
Hvítt: Nigel Short
Svart: Jan Timman
Spánski leikurinn
I. e4 - e5 2. Rf3 - Rc6 3. Bb5
- a6 4. Ba4 - Rf6 5. 0-0 - Be7
6. Hel - b5 7. Bb3 - d6 8. c3
- 0-0 9. h3 - Bb7 10. d4 - He8
II. Rbd2 - Bf8 12. Bc2 - Rb8
13. a4 - Rbd7 14. Bd3 - c6 15.
b3 - g6 16. Dc2 - Bg7 17. Bb2
- Dc7 18. Hadl - Hac8 19. Dbl
- Rh5 20. Bfl — bxa4 21. bxa4
- d5
Short hefur teflt of rólega og
svartur jafnar taflið.
22. Da2 - Hcd8 23. Hcl - Bh6!
24. exd5 - cxd5 25. c4??
Þessi afleikur er svo einfaldur
og gersamlega út í hött að það er
ekki einu sinni hægt að geta sér
til um það hvað Short hefur yfír-
sést.
25. - e4 26. cxd5 - Df4 27. Hbl
— exf3 28. Hxe8+ — Hxe8 29.
Rxf3 - Df5 30. Bc4 - Rf4 31.
Bcl - Bxd5 32. Bxd5 - Rxd5
og hvítur gafst upp, því 33. Bxh6
er auðvitað svarað með 33. — Rc3.
Hagræðing í Áburðarverksmiðjunni
Aburður hækkaði 35-40%
minna en verðlag
STJÓRN Áburðarverksmiðju ríkisins í Gufunesi hefur ákveðið að lækka
verð á áburði um 5,2% að meðaltali. Hákon Björnsson framkvæmda-
stjóri segir að síðustu sex árin hafi áburðarverð hækkað 35-40% minna
en almennt verðlag. Um ástæður verðlækkunarinnar nú segir hann
að tekist hafi að minnka kostnað á síðasta ári og fjárhagsstaðan sé
auk þess orðin góð. Þá nefnir hann
Iækkað í verði.
50 kg poki af algengri áburðar-
blöndu lækkar úr 1.150 kr. í 1.090
kr., eða um 60 krónur við verðlækk-
unina nú. Hákon segist ekki vita til
að áburðarverð hafi áður lækkað í
krónutölu.
Starfsfólki fækkað um 85
Undanfarin ár hefur verið unnið
að hagræðingu í Áburðarverksmiðj-
unni. Sem dæmi um það nefndi Há-
kon að starfsfólki hefði fækkað um
85 á sex árum. í haust fækkaði um
15 starfsmenn. Hákon sagði að það
hafí gerst vegna þess að tekist hafi
að nýta tölvuvæðinguna sem ráðist
var í 1988 betur en reiknað var með
í upphafi. Um hráefnislækkunina
sagði Hákon að nú væri hægt að
kaupa til dæmis fosfat frá Rússlandi
á mun lægra verði en á Vesturlönd-
um.
Skuldlaust fyrirtæki
Fjárhagsstaða fyrirtækisins hefur
einnig áhrif á verðlagningu áburðar
nú. Hákon sagði að vel hefði gengið
að vissar tegundir af hráefni hafi
að greiða niður erlendar skuldir og
væri verksmiðjan nú ekki eins háð
gengissveiflum og áður.
„Við höfum lagt mikið upp úr að
greiða niður skuldir verksmiðjunnar
og má nú heita að hún sé orðin skuld-
laus,“ sagði Hákon. Eiginfjárstaða
Áburðarverksmiðjunnar var yfir 90%
um áramót og átti fyrirtækið veltufj-
ármuni á móti skuldunum. Áburðar-
verksmiðjan átti því áburðarbirgðir
og fasteignir skuldlausar um áramót.
Hákon sagði að mestu fjárfesting-
ar undanfarinna ára hefðu verið í
hagræðingarskyni, raunar allar aðr-
ar en bygging ammoníaksgeymisins.
Við ákvarðanir um fjárfestingar
hefði verið gerð sú krafa að þær
skiluðu sér til baka í lækkun kostnað-
ar á innan við tveimur árum.
Framleiðsla og sala áburðar hefur
dregist mjög saman á undanfömum
árum. Þegar salan var sem mest,
árið 1984, seldi Áburðarverksmiðjan
70 þúsund tonn af áburði. Salan
hefur síðan minnkað um fjórðung
og var 52 þúsund tonn í fyrra. Á
á6árum
næsta ári er enn reiknað með sam-
drætti, að salan fari í 49.500 tonn.
Einkaleyfi afnumið
„Það er okkar erfiðasta framtíðar-
vandamál hvað markaður okkar er
lítill," sagði Hákon. I samningnum
um Evrópskt efnahagssvæði er kveð-
ið á um að einkaleyfi Áburðarverk-
smiðjunnar til innflutnings og fram-
leiðslu áburðar verði afnumið 1. jan-
úar 1995. Hákon sagði að Áburðar-
verksmiðjan hefði framleitt áburð í
skjóli ákveðinnar fjarlægðarvemdar,
dýrt væri fyrir erlendar verksmiðjur
að koma áburðinum á markað hér.
Fjariægðin hefði sömu áhrif á út-
flutning áburðar héðan, það væri
ekki hagkvæmt vegna mikils flutn-
ingskostnaðar.
Hákon sagði að áburðarverð væri
nú lágt í Evrópu vegna mikiilar sam-
keppni frá Rússlandi og Búlgaríu og
allar áburðarverksmiðjurnar reknar
með miklu tapi. Taldi hann að áburð-
ur frá Áburðarverksmiðjunni væri
ýmist jafn dýr eða allt að 10-12%
dýrari en innfluttur áburður frá Evr-
ópu myndi kosta á markaði hér.
Sagðist Hákon óttast að þessi litli
markaður hér myndi ekki bera bæði
Áburðarverksmiðjuna og innflutn-
ing. Hann sagði að verð á áburði í
Evrópu ihyndi vafalaust lækka.