Morgunblaðið - 13.01.1993, Blaðsíða 23

22
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 13. JANÚAR 1993
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 13. JANÚAR 1993
23
PlnrgminMaliilí
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðal-
stræti 6, sími 691111. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 691122. Áskriftar-
gjald 1200 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 110 kr. eintakið.
EES og framtíðin
Samningurinn um Evrópskt
efnahagssvæði var staðfestur
á Alþingi í gær að loknum lengstu
umræðum, sem fram hafa farið um
nokkurt þingmál. Það er fagnaðar-
efni,_að þetta mikilvæga hagsmuna-
mál íslendinga skuli loks hafa feng-
ið staðfestingu Alþingis. Fátt virð-
ist geta komið í veg fyrir að samn-
ingurinn taki gildi á miðju ári þeg-
ar samið hefur verið um aukabókun
vegna brotthvarfs _ Sviss úr hópi
samningsríkjanna. Island mun þá,
ásamt fimm öðrum EFTA-ríkjum,
öðlast aðgang að innri markaði
Evrópubandalagsins.
Óhætt er að fullyrða að ákvörðun
Alþingis um aðild að Evrópska
efnahagssvæðinu er meðal þeirra
mikilvægustu frá því lýðveldið var
stofnað. Þátttöku í EES verður
skipað á bekk með sigrinum í land-
helgismálinu og aðild íslands að
Atlantshafsbandalaginu. Gildistaka
EES-samningsins felur í sér ótelj-
andi tækifæri fyrir íslendinga. Mik-
ilvægasti sigurinn er auðvitað toll-
frjáls aðgangur sjávarafurða að
langmikilvægasta markaði okkar.
Þjóðhagsstofnun metur það svo að
niðurfelling tolla á sjávarafurðum
muni skila 1.100 til 1.500 milljónum
króna til sjávarútvegsins árlega.
Með EES-samningnum opnast nýir
möguleikar á fullvinnslu sjávaraf-
urða og í framtíðinni hlýtur sjávar-
útvegurinn að nýta sér þau tæki-
færi til að búa til verðmætari vöru
úr hráefninu. EES-samningurinn
veitir því ný sóknarfæri í undir-
stöðuatvinnugrein okkar. Mikið ríð-
ur á að þau verði nýtt með hugvit-
samlegum hætti, nú þegar afli
dregst saman og þunglega horfír
um atvinnu í mörgum sjávarpláss-
um. Markvisst markaðsátak í þágu
íslenzkrar framleiðslu á Evrópu-
markaði er því nauðsynlegt á næst-
unni.
Með EES-samningnum taka ís-
lendingar fullan þátt í þeirri fijáls-
ræðisþróun í atvinnulífí, sem átt
hefur sér stað í Vestur-Evrópu und-
anfarin ár. Ýmsum viðskiptahöftum
og hindrunum i vegi fijálsrar sam-
keppni er rutt úr vegi með gildis-
töku samningsins. Heimildir til íjár-
festingar erlendra aðila hér á landi
eru rýmkaðar stórlega frá því, sem
áður var. Með markvissu átaki í
kynningu á íslandi sem hagstæðum
kosti fyrir erlenda fjárfesta má efla
hagvöxt og tryggja íslenzku at-
vinnuh'fí aukið áhættufé á komandi
árum.
Með tilkomu Evrópska efnahags-
svæðisins er fyrirsjáanlegt að ís-
lenzk fyrirtæki muni fá aukna sam-
keppni frá erlendum fyrirtækjum.
Slíkt verður væntanlega íslenzkum
neytendum til hagsbóta; vöruverð
ætti að lækka með aukinni sam-
keppni og þjónusta að batna. Erlend
samkeppni verður vonandi til að ýta
undir hagræðingu í íslenzku at-
vinnulífí og auka samkeppnishæfni
íslenzkra fyrirtælqa.
EES opnar Islendingum mþrg ný
tækifæri á erlendri grund. Islend-
ingar munu eiga rétt á að stofna
fyrirtæki erlendis, stunda atvinnu
hvar sem er á Evrópska efnahags-
svæðinu, hafa fasta búsetu í öðrum
EES-ríkjum og njóta þar fullra fé-
lagslegra réttinda. Með EES-samn-
ingnum kemur gagnkvæm viður-
kenning á menntun og starfsrétt-
indum þegna aðildarríkjanna og
samstarf við önnur Evrópuríki á
sviði æðri menntunar, rannsókna
og þróunar. Samningurinn opnar
því fjölmargar dyr fyrir frumkvöðla
í atvinnulífí og ungt fólk með góða
menntun. Rannsókna- og þróunar-
samstarf mun, ef rétt er á málum
haldið, koma íslenzkum fyrirtækj-
um og rannsóknastofnunum til
góða og stuðla að hagvexti, sem
grundvallaður er á nýsköpun og
tækniþróun. Slíkt er úrslitaatriði
þegar þjóðartekjur dragast saman
og afrakstur af hefðbundnum auð-
lindum, fískimiðunum og orkulind-
unum, eykst ekki jafnhratt og und-
anfama áratugi.
Að mati Þjóðhagsstofnunar mun
aðild að Evrópska efnahagssvæðinu
hafa þau áhrif, að landsframleiðsla
verði um 1,5% meiri eftir flögur til
sex ár en nú. Það samsvarar um
sex milljörðum króna. Aðrir, sem
hafa metið áhrif samningsins, sýna
ekki jafnmikla varkámi í mati sínu;
þannig telur hagrannsóknastofnun-
in „Center for Economic Policy
Research", sem 170 evrópskir hag-
fræðingar standa að, að þjóðar-
framleiðsla EFTA-ríkjanna geti
vaxið um allt að 5% vegna aðildar-
innar að EES. Með henni sé snúið
við þróun, sem ella hefði verið fyrir-
sjáanleg, að fjárfestingar og fjár-
magnsmyndun hefði dregizt saman
í EFTA-ríkjunum og fyrirtæki flutt
starfsemi sína inn á innri markað
EB.
Allur þessi árangur næst án þess
að íslendingar þurfí að fóma for-
ræði yfír mikilvægustu auðlind
sinni, fískimiðunum. Þvert á móti
höfum við áfram full yfírráð yfír
efnahagslögsögu okkar. Þær full-
yrðingar eru rangar, að landhelgis-
baráttan sé til einskis orðin vegna
þess að skip frá Evrópubandalags-
ríkjunum fái að veiða hér 3.000
tonn af karfa á ári hveiju. Hins
vegar er samið á jafnréttisgrund-
velli um aðgang EB-skipanna að
landhelginni og tryggt er í sjávarút-
vegssamningi íslands og EB að
jafnræði verði milli þeirra veiði-
heimilda, sem EB fær hér við land,
og þess loðnukvóta, sem íslending-
ar fá í staðinn á Grænlandsmiðum.
Einnig tryggir EES-samningurinn
að útlendingar geta ekki keypt sig
inn í sjávarútvegsfyrirtæki hér á
landi.
Alla þá þætti, sem hér hafa ver-
ið taldir upp, ber að sama brunni.
Grundvallarhagsmunir Islendinga á
Evrópumarkaði eru tiyggðir og
efnahagslífí landsins gefinn aukinn
kraftur. Með staðfestingu EES-
samningsins ganga íslendingar til
samstarfs við aðrar þjóðir Vestur-
Evrópu með fullri reisn. EES-samn-
ingurinn kemur í veg fyrir efna-
hagslega og pólitíska einangrun
íslands á evrópskum vettvangi og
er varanleg lausn á samskiptum
okkar við önnur Evrópuríki. Ef við
kunnum að nýta okkur þau tæki-
færi, sem þessi mikilvægi milliríkja-
samningur gefur okkur, opnar hann
hlið að nýrri og farsællí framtíð.
Samningurinn um Evrópskt efnahagssvæði staðfestur þegar greidd voru atkvæði um hann á Alþingi
Alþingi samþykkir EES
með 33 atkvæðum gegn 23
ALÞINGI samþykkti í gær sem lög frumvarp um heimild til að full-
gilda fyrir íslands hönd samning um Evrópskt efnahagssvæði, EES,
og samninga um eftirlitsstofnun, dómstól og fastanefnd EFTA-ríkja.
Staðfestingarfrumvarpjð var samþykkt með 33 atkvæðum gegn 23, 7
þingmenn greiddu ekki atkvæði. Frávísunartillaga stjómarandstæð-
inga var fellt með 33 atkvæðum gegn 30. Nafnakall var viðhaft við
báðar atkvæðagreiðslur og enginn þingmanna var fjarstaddur.
Reiknað hafði verið með að ganga
til atkvæða kl. 13.30 síðdegis í gær
en sökum þess að Sighvatur Björg-
vinsson, heilbrigðisráðherra, varð
fyrír því óhappi að handleggsbrotna
skömmu áður, varð að slá atkvæða-
greiðslu á frest meðan búið var um
handlegg þingmannsins. Kl. 15 gat
atkvæðagreiðsla loks hafíst.
Frávísunartillagan
Fýrst var gengið til atkvæða um
frávísunartillögu frá Jóni Helgasyni
(F-Sl), Ragnari Amalds (Ab-Nv) og
Kristínu Einarsdóttur (SK-Rv) um
að vísa málinu frá og þá til ríkis-
stjómarinnar. Tillagan var felld með
33 atkvæðum gegn þremur. Allir
stjómarandstæðingar studdu þessa
tillögu, þ.m.t. þeir þingmenn sem
lýst höfðu því yfir að þeir myndu
sitja hjá við endanlega afgreiðslu
málsins. Þrír stjómarliðar studdu
þessa tillögu. Eggert Haukdal (S-Sl),
Eyjólfur Konráð Jónsson (S-Rv) og
Ingi Bjöm Albertsson (S-Rv).
Átta þingmenn gerðu grein fyrir
atkvæði sínu, þ.á m. Ingibjörg Sól-
rón Gísladóttir (SK-Rv) en hún
hafði fyrir allnokkru lýst því yfír að
hún myndi sitja hjá við endanlega
afgreiðslu þessa máls. Ingibjörg Sól-
rún minnti á að hún hefði fyrir mán-
uði lagt til að þingið lyki 2. umræðu
en léti síðan endanlega afgreiðslu
bíða þangað til gengið hefði verið
frá nauðsynlegum breytingum í kjöl-
far þjóðaratkvæðagreiðslunnar í
Sviss. Enginn vilji virtist hafa verið
til að skoða þessa tillögu, þannig
hefði e.t.v. mátt spara deilur tíma
og fyrírhöfn, bæði nú og síðar. Af-
staða sín til frávísunartillögunnar
byggðist á óánægju með hvernig
haldið hefði verið á þessu máli. Hún
styddi því þessa tillögu. Ragnar
Arnalds (Ab-Nv) sagði að þótt þessi
tillaga yrði felld og framvarpið sam-
þykkt í næstu atkvæðagreiðslu væri
þessu máli engan veginn lokið. Vil-
hjálmur Egilsson (S-Nv) sagði sam-
þykkt þessarar tillögu vera til að
eyðileggja málið, það væri heiðar-
legra að vera einfaldlega á móti held-
ur en að koma með frávísunartillögu.
Staðfestingarfrumvarpið
Áður en gengið var til atkvæða
um sjálft framvarpið til laga um EES
kvaddi Eyjólfur Konráð Jónsson
(S-Rv) sér hljóðs um atkvæða-
greiðslu. Hann sagði Ijóst í sínum
huga að samningurinn um EES
stæðist ekki gagnvart stjómar-
skránni. Nú bættist við að staðfest-
ingarfrumvarpið um EES sem hér
væri til afgreiðslu stæðist ekki held-
ur. Ástæðan væri einfaldlega sú að
samningurinn sem lagatexti frum-
varpsins íjallaði um, yrði aldrei sá
sem þar segði, heldur einhver allt
annar samningur. Alþingi mætti ekki
setja forseta Islands í þá aðstöðu að
geta ekki staðfest lög sem þingið
hefði staðfest. 'Eyjólfur fór fram á
að gert yiði fundarhlé sem foiysta
þingsins og þingflokkar notuðu til
að bera saman sínar bækur.
Ekki varð orðið við þessum tilmæl-
um Eyjólfs Konráðs. Þess verður
einnig að geta að á meðan hann flutti
sitt mál var þihgfundur traflaður
vegna mótmæla af þingpöllum, kom
þar til stympinga og vora nokkrir
einstaklingar flarlægðir.
Þijátíu og sjö þingmenn gerðu
grein fyrir atkvæði sínu, Lára Mar-
grét Ragnarsdóttir (S-Rv) sagði
samninginn um EES vera lið í þróun
þar sem bættir viðskiptahættir væra
undirstaða velmegunar, hún vænti
þess að hér væri stigið heillaspor.
Guðjón A. Krisfjánsson (S-Vf)
sagði EES-samninginn færa stóriðju
íslendinga, sjávarútveginum ný
sóknarfæri.
Páll Pétursson (F-Nv) sagði
þetta vondan samning og óhagstæð-
an. íslendingar afsöluðu sér frum-
burðarrétti til auðlinda lands og sjáv-
ar. Þessi samningur myndi færa
okkur ósjálfstæði, atvinnuleysi, fá-
tækt og auðnuleysi. Stigið væri stórt
skref inn í EB og þangað vildi hann
ekki. Páll minnti á drengskaparheit
þingmanna um að virða stjómarskrá.
Þessi samningur væri augljóst
stjómarskrárbrot. Páll sagðist vilja
halda sitt drengskaparheit. Hann
væri fastákveðinn í að segjá nei.
Rannveig Guðmundsdóttir (A-Rn)
sagði aðild að EES vera okkar leið
inn á Evrópumarkað án skuldbind-
inganna sem fylgdu EB; hún segði
já. Þuríður Pádsdóttir (S-Rv) sagði
samninginn um EES gefa íslending-
um tækifæri til að viðhalda þeirri
velmegun sem hefði hafíst upp úr
stríðslokum. Hún óskaði ekki íslend-
ingum að búa við þau kjör sem þeir
hefðu búið við fyrir 1940.
Ingibjörg Sólrún Gísladóttir
(SK-Rv) sagði ástæðu til að efast
um ágæti ýmissa grandvallarþátta
hins innri markaðar EB/ESS, þó
yrði tæpast hjá því komist að íslend-
ingar yrðu að aðlaga sig þeim leik-
reglum í viðskiptum sem þar giltu.
Það væri sín skoðun að aðlögun í
formi samnings um EES væri ís-
landi hagfelldari en einhliða aðlögun.
Þrátt fyrir þessa skoðun myndi hún
ekki greiða atkvæði með samningum
m.a. vegna þess að stjómarflokkam-
ir hefðu hundsað óskir um þjóðarat-
kvæði. Ekki hefði heldur verið reynt
að eyða vafa um að þessi samningur
stæðist gagnvart stjómarskrá. Hún
myndi því ekki greiða atkvæði. Ingi-
björg Pálmadóttir (F-Vl) greiddi
ekki heldur atkvæði. Hún sagði mik-
ilvægasta ávinning aðildar að EES
vera að íslenskt atvinnulíf myndi búa
við sambærilegar tolla- og viðskipta-
reglur og okkar samkeppnisaðilar á
Evrópumarkaði. Hins vegar vildi hún
benda á að utanríkisráðherra hefði
ofboðið þingi og þjóð með ofmati á
ágæti samningsins. Á slíkum fagurg-
ala vildi hún ekki bera ábyrgð. Mikl-
ar deilur og úlfúð hefði mátt spara
ef hann hefði verið borinn undir þjóð-
aratkvæði. Sjávarútvegssamningur-
inn væri ekki heldur ásættanlegur.
Síðast en ekki síst hefði því verið
hafnað að taka af allan vafa um að
samningurinn stæðist gagnvart
stjómarskrá.
Karl Steinar Guðnason (A-Rn)
sagði að með samþykkt þessa samn-
ings stigu Islendingar skref til betri
framtíðar. Einangrun frá öðram
þjóðum færði okkur fátækt og at-
vinnuleysi. Samþykkt þessa samn-
ings styrkti sjálfstæði og fullveldi
þjóðarinnar. Kristín Einarsdóttir
(SK-Rv) gerði síðust þingmanna
grein fyrir atkvæði sínu. Var hún
andvíg framvarpinu.
Þegar neitun Kristínar hafði verið
talin var ljóst að framvarpið hafði
verið samþykkt með 33 atkvæðum
gegn 23 en 7 þingmenn greiddu
ekki atkvæði. Þrír stjómarliðar
greiddu atkvæði gegn framvarpinu,
Eyjólfur Konráð Jónsson (S-Rv),
Eggert Haukdal (S-Sl) og Ingi Bjöm
Albertsson (S-Rv).
Sjö stjórnarandstæðingar greiddu
ekki atkvæði. Þingmaður Samtaka
um kvennalista, Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir (S-Rv); og sex framsókn-
armenn, Valgerður Sverrisdóttir
(F-Ne), Ingibjörg Pálmadóttir (F-Vl),
Finnur Ingólfsson (F-Rv), Jóhannes
Geir Sigurgeirsson (F-Ne), Jón Krist-
jánsson (F-Al) og Halldór Ásgríms-
son (F-Al) varaformaður Framsókn-
arflokksins.
Morgunblaðið/Sverrir
LOKAAFGREIÐSLA EES
Davíð Oddsson forsætisráðherra og Jón Baldvin Hannibalsson utanríkisráð-
herra bera saman bækur sínar á Alþingi í gær er atkvæðagreiðsla fór þar
fram um samninginn um Evrópska efnahagssvæðið.
Talsmenn sti6rnarandstöðunnar
Málinu ekki lokið
TALSMENN sljórnarandstöðuflokkanna á Alþingi segja að EES-mál-
inu sé langt í frá lokið, þótt aðild Islands að Evrópska efnahagssvæð-
inu hafi verið samþykkt á Alþingi. Stjórnarandstaðan leggur áherzlu
á að gerður verði tvíhliða viðskiptasamningur við EB í stað EES-
samningsins.
Steingrímur Hermannsson, for-
maður Framsóknarflokksins, sagði
í samtali við Morgunblaðið að EES-
málinu væri víðs fjarri lokið. „Við
vitum ekki einu sinni hvort fram-
kvæmdastjóm EB fær umboð til að
semja að nýju. Við vitum ekki um
hvað þeir samningar munu fjalla.
Það hefur verið ákveðið að hraða
viðræðum við þau EFTA-ríki, sem
vilja fá inngöngu í EB og það kann
að flækja þetta mál mjög. Það virð-
ist augljóst að með Evrópska efna-
hagssvæðinu er tjaldað til einnar
nætur," sagði Steingrímur. „Því er
mikilvægast núna að vinna okkur
út úr þessu máli með því að ná tví-
hliða samningi við EB.“
Pjúpstæður ágreiningur
Ólafur Ragnar Grímsson, for-
maður Alþýðubandalagsins, sagði
að úrslit atkvæðagreiðslunnar
sýndu hve djúpstæður ágreiningur
væri með þjóðinni um EES-málið.
„Ég held að það sé rétt, sem kom
meðal annars fram hjá þingmanni
Sjálfstæðisflokksins [Eggert
Haukdal] í þessari atkvæðagreiðslu,
að það er afgerandi meirihluti hér
á Alþingi og meðal þjóðarinnar fyr-
ir því að menn fari frekar í tvíhliða
samninga við EB en að samþykkja
þennan samning um Evrópskt efna-
hagssvæði," sagði Ólafur og árétt-
aði að Alþýðubandalagið hefði lagt
til tvíhliða viðræður við EB í júní
síðastliðnum. Hann sagði að átta
eða níu EB-ríki hefðu ekki staðfest
samninginn og á Spáni hefði verið
gengið svo langt að draga staðfest-
ingarfrumvarpið út úr þinginu.
Ólafur sagðist telja eðlilegt að
þær umræður, sem fram fóru á
Alþingi um EES-samninginn, hefðu
orðið langar. „Mér fannst atkvæða-
greiðslan sýna í dag, þar sem mik-
ill fjöldi þingmanna Sjálfstæðis-
flokksins og Alþýðuflokksins taldi
nauðsynlegt að kveða sér hljóðs og
flytja ræður, að umræðan hefði alls
ekki verið of löng,“ sagði hann.
Löng umræða nauðsynleg
„Það er ljóst að þessu máli er
ekki lokið og þetta eru ekki endan-
leg úrslit," sagði Kristín Einarsdótt-
ir, þingkona Kvennalistans. Hún
sagði að ef gerð yrði viðbótarbókun
við EES-samninginn eða honum
breytt, kæmi málið aftur til Alþing-
is til samþykktar. Ef samningurinn
gengi í gildi yrði málið áfram til
umræðu á þinginu að hluta til, þar
sem íslendingar þyrftu að taka við
löggjöf Evrópubandalagsins. Loks
væri sjávarútvegssamningurinn við
EB óútræddur.
Kristín sagði að færi svo að önn-
ur EFTA-ríki gengju í EB, yrði að
hefja tvíhliða viðræður við Evrópu-
bandalagið og stefna bæri að tví-
hliða viðskiptasamningi í stað EES-
samningsins.
Hún sagðist telja að hin langa
umræða um samninginn á Alþingi
hefði verið nauðsynleg. „Hún skilaði
ekki þeim árangri, sem ég hafði
vænzt. Ég vonaði að hún myndi
sýna þeim, sem studdu þennan
samning, að þeir hefðu kannski
betur ekki gert það. En þetta er að
alla mati eitthvert stærsta mál í
sögu lýðveldisins. Það var eðlilegt
að miklar umræður færa fram um
það og ég tel þær ekki hafa verið
óeðlilega langar. Þær ræður, sem
ég hlustaði á, voru allar mjög mál-
efnalegar."
Stuðningur við EES hefur vaxið
- segir Davíð Oddsson forsætisráðherra
„ÞESSI atkvæðagreiðsla sýnir og sannar að stuðningur við þetta
mikla mál hefur vaxið eftir því sem umræðan hefur þróazt. Það
eru auðvitað góð meðmæli með málinu,“ sagði Davíð Oddsson for-
sætisráðherra í samtali við Morgunblaðið að lokinni atkvæðagreiðsl-
unni um samning um Evrópskt efnahagssvæði á Alþingi í gær.
„Þegar við fórum af stað í sumar vissum við ekki annað en að
aðeins sljórnarsinnarnir, að tveimur undanskildum, væru hlynntir
málinu. Síðan hefur það gerzt að sjö þingmenn hafa látið af and-
stöðunni." Forsætisráðherra telur ástæðu til að breyta þingsköpum
til að stytta umræður á þinginu.
Davíð sagði að ríkisstjómin hefði
staðið þétt saman um EES-málið
á þeim tveimur áram, sem hún
hefði starfað. „Það hefur reynt á
flokkana í því sambandi. Þvi hefur
jafnvel verið haldið á lofti að menn
væra að svíkja land sitt og þjóð
en ekki að styrkja stöðu þjóðarinn-
ar út á við í framtíðinni, eins og
við höfum haldið fram. Alls konar
fullyrðingum hefur verið fleygt
fram og miklar árásir verið gerðar,
en stjómarflokkamir hafa staðið
það allt af sér. Það er í sjálfu sér
heilmikill sigur fyrir þessa flokka,
sem eru ólíkir, hversu vel þeim
hefur tekizt að standa saman upi
afgreiðslu máls af þessu tagi,“
sagði Davíð.
Ekki heiðarlegustu meðul
stjórnarandstöðunnar
Hann sagði að mikil heilindi
hefðu verið í stjómarsamstarfínu
um EES-málið. „Ég held að það
sé merki þess að stjómin geti tekið
á mjög erfiðum málum og bili ekki
þótt á köflum sé andófið mikið og
ekki alltaf beitt heiðarlegustu með-
ulum í stjórnarandstöðunni," sagði
Davíð. Hann sagði að jafnlöng
umræða um EES-samninginn og
raun varð á, hefði að sumu leyti
verið óþörf. „Menn segja að við
foiystumenn stjómarliðsins séum á
móti málfrelsi og viljum ekki að
menn tjái sig. Það er fjarri öllu
lagi. Við viljum að menn tjái sig
vel og ríkulega, en enginn vafi er
á því að þegar stjómarandstaðan
tjáir sig með þeim hætti sem hún
hefur gert í þessu máli gengur hún
á málfrelsi annarra. Stjómarþing-
menn hafa orðið að stilla máli sínu
mjög í hóf. Svo hafa þeir, sem
lengst hafa talað hér, bitið höfuðið
af skömminni og haft það í flimt-
ingum hvað sljómarsinnar hafí tal-
að lítið.“
Davið sagðist taka undir orð
Jóns Baldvins Hannibalssonar ut-
anríkisráðherra um að þörf væri á
að breyta þingsköpum. „Ég tel að
það hafí sýnt sig að full ástæða
sé til að huga að þingsköpunum,
miðað við það hvernig þau eru not-
uð. Við megum aldrei hafa þing-
sköp, sem era notuð þannig að
gengið sé á málfrelsi stórs hóps
þingmanna með því að nokkrir
menn geti misnotað það frelsi, sem
hér er til staðar. Þetta er afskap-
lega vandmeðfarið mál en því mið-
ur hafa ýmsir ræðumenn stjómar-
andstöðunnar gefið fullt tilefni til
að breytingar verði skoðaðar. Ég
held að það sé hárrétt hjá utanríkis-
ráðherra að þetta er mál, sem þarf
að taka til gaumgæfilegrar athug-
unar,“ sagði forsætisráðherra.
Lögreglumaður sýnir leikfangabyssurnar sem ungmennin munduðu.
Munduðu leikfangabyssur
SJÖ félagar I æskulýðssamtökum Alþýðubandalagsins á aldrinum 17 til 27
ára íklæddir hermannabúningum og nokkrir vopnaðir leikfangabyssum komu
á þingpalla í gær þegar lokaafgreiðsla samningsins um EES stóð þar fyrir
dyrum og reyndu að strengja borða með slagorðum fyrir svalir þingpalla. Þing-
verðir handtóku ungmennin, sem sýndu mikinn mótþróa, og var lögregla kvödd
til. Ungmennin voru þá færð á lögreglustöð en látin laus að loknum yfírheyrsl-
um. Að sögn lögreglu kváðust ungmennin öll vera félagar í æskulýðssamtök-
um Alþýðubandalagsins en sögðu þau samtök ekki standa á bak við málið
heldur hafi þau skipulagt aðgerðina sem einstaklingar. Fyrir þeim hafi vakað
að mótmæla afgreiðslu EES-samningsins og ásælni EB hér á landi.
Jón Baldvin Haimibalsson utanríkisráðherra
Öllum efa um vilja
íslendinga eytt
Kominn tími til að breyta þingsköpum
JÓN Baldvin Hannibalsson utanríkisráðherra segir að með staðfest-
ingu Alþingis á samningnum um Evrópskt efnahagssvæði sé öllum efa
um vilja íslendinga til að gerast aðilar að EES eytt. Jón Baldvin seg-
ist tilbúinn að beita sér fyrir breytingum á þingsköpum til að tak-
marka lengd umræðna á Alþingi, en umræðurnar um EES-samninginn
stóðu í yfir 100 klukkustundir og eru þær lengstu í þingsögunni.
„Ég er að sjálfsögðu feginn að
málið er loksfarsællega til lykta leitt
af Alþingi íslendinga," sagði Jón
Baldvin í samtali við Morgunblaðið
eftir atkvæðagreiðsluna, „Með þess-
ari atkvæðagreiðslu og þessum máls-
úrslitum á Alþingi er öllum efasemd-
um um vilja íslendinga til þátttöku
í Evrópska efnahagssvæðinu eytt.
Það mátti ekki tæpara standa, því
að framundan er að freista þess að
ná samkomulagi um efni og form
viðbótarbókunarinnar, þar sem
samningurinn er aðlagaður þeirri
staðreynd að Sviss er ekki lengur
með. Ég geri mér vonir um að sam-
komulag geti tekizt á næstunni, þótt
ég geti ekkert fullyrt um það. Engu
að síður er ljóst að það tekur nokk-
um tíma, þar til allir samningsaðil-
ar, þjóðþing aðildarríkjanna og Evr-
ópuþingið, hafa staðfest þessa við-
bótarbókun og ríkin í framhaldi af
því afhent fullgildingargögn sín.“
Jón Baldvin sagði að ef samkomu-
lag tækist um viðbótarbókunina,
þannig að hún tæki aðeins til forms-
atriða og ekki þyrfti að fara í efnis-
legar umræður um framlög EFTA-
ríkjanna í þróunarsjóð EB, ætti EES-
samningurinn að geta tekið gildi 1.
júlí næstkomandi. Kæmi til efnis-
legra viðræðna, gæti hann ekki full-
yrt hvenær málið leystisL Færi svo,
mæddi mest á Svíum, sem væra í
formennsku EFTA, að ná samning-
um. 5Af hálfu EB reyndi á for-
mennskuþjóðina, Dani, sem hefðu
lýst pólitískum vilja til að ljúka mál-
inu sem fyrst og væra bjartsýnir á
að kröfur Spánveija um óbreytt
framlag af hálfu EFTA myndu ekki
draga samningana á langinn.
Utanríkisráðherra var spurður
álits á þeirri meðferð, sem EES-
samningurinn hefði fengið á Al-
þingi, en ekki hefur verið rætt leng-
ur um neitt mál í þingsögunni. „Sinn
er siður í landi hveiju og það hefur
tekið Alþingi Islendinga miklu lengri
tíma en önnur þjóðþing að leiða þetta
mál til lykta. Yfirleitt hefur þetta
tekið 1-2 daga á þingum hinna
EFTA-ríkjanna,“ sagði Jón Baldvin.
Morgunblaðið/Sverrir
Mótmælendur á þingpöllum með
borða þar sem því er haldið fram
að staðfesting samningsins um
EES sé valdataka EB.
„Tilgangur umræðna er væntanlega
að skýra og upplýsa mál, þannig að
þeir sem heyra viti betur hvað er
satt og logið um málið. Það era þess
vegna gæði umræðunnar sem skipta
meira máli en magnið. Ég neita því
ekki að mér hefur stundum þótt
nokkuð þungbært að sitja hér, án
þess að taka til vama, undir fullyrð-
ingum sem ég veit fullvel að era
ósannar. Ég heyri vítt og breitt í
þjóðfélaginu að fólk er ráðvillt. Það
heyrir andstæðar fullyrðinga^
manna, sem eiga að teljast ábyrgir
aðilar og eiga að hafa kynnt sér
málið. Ég skil vel að það sé úr vöndu
að ráða hveijum eigi að trúa. Að
lokum mun reynslan skera úr og
sagan kveða upp sinn dóm, eins og
gerzt hefur í hliðstæðum málum í
fortíðinni. Ég minni á að stóiyrtar
yfírlýsingar um skelfilegar afleiðing-
ar af nánu samstarfí okkar við aðrar
þjóðir, endalok sjálfstæðis, framsal
fullveldis og annað þess háttar, hvort
heldur var í tengslum við inngöngun^
í Atlantshafsbandalagið eða aðildina
að EFTA, hafa reynzt rangar. Það
mun enn reynast svo.“
Ástæða til að breyta
þingsköpum
Jón Baldvin sagðist telja ástæðu
til að breyta þingsköpum Alþingis.
„Löggjafarþing vinnur störf sín bezt
ef löggjöfín, sem frá því kemur, er
vönduð. Nú hefur það lengi verið svo
að yfirgnæfandi fjöldi framvarpa,
sem fyrir þingið koma, er undirbúinn
af embættismönnum eða sérfræðing-
um framkvæmdavaldsins. Hlutverk
Alþingis er, fyrir utan að vera vett-
vangur pólitískrar umræðu sam-
kvæmt viðurkenndum leikreglum, að
grandskoða þessi mál. Slíkt gerist í
nefndum. Málafiöldi í nútímaþjóð-
þingum er orðinn slíkur að bezt færi
á því að nefndir sæju um að skoða
mál ofan í kjölinn. Sú hefur orðið
raunin á þjóðþingum allt í kringum
okkur að efnislegar umræður í smá-
atriðum fara fram í nefndastarfinu.
Það er ekki eðlilegt um meiriháttar
löggjafarmálefni að menn ræði þau
í löngu máli, aðallega í formi spurn-
inga, sem ætlazt er til að ráðherra
svari í orðaskiptum, sem geta tekið
margar klukkustundir," sagði Jón
Baldvin.
Hann sagði að einkum þyrftí því
að huga að tvennu varðandi breyt-
ingar á þingsköpum; að auka vægi.
þingnefnda og að setja fastmótaðri
reglur um pólitískar umræður í þing-
sal. „Ég nefni sem dæmi að í norska
Stórþinginu tók umræðan tvo daga
og helztu ábyrgðarmenn málsins,
eins og forsætisráðherra, utanríki-
sviðskiptaráðherra og forystumenn
flokkanna, töluðu undir engum
kringumstæðum lengur en í fímmtán
mínútur. Það er ekkert, sem fram
hefur komið í mjög löngum ræðum
á Alþingi, sem rúmast ekki í vel
undirbúnum 15 mínútna ræðum.“
Jón Baldvin sagði að allir sann-
gjarnir menn hlytu að sjá að tími
væri kominn til að móta tillögur um
breytingar á þingsköpum. „Eg fyrir
mitt leyti er tilbúinn til þess. Ég get
frómt úr flokki talað vegna þess að
sem formaður í sljómmálaflokki á
stjómarandstöðutíma beitti ég aldrei
þessum vinnubrögðum," sagði Jón
Baldvin og sagðist ekki áskilja sér
rétt til málþófs, þegar og ef flokkur
hans kynni að lenda í stjómarand-
stöðu.