Morgunblaðið - 27.01.1993, Blaðsíða 41

L
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 27. JANÚAR 1993
41
Ljósmæður fyrsta stétt kvenna
í opinberu starfi hér á landi
Frá Evu S. Einarsdóttur
1 í MORGUNBLAÐINU í lok nóvem-
ber síðastliðins birtist grein eftir
Ingibjörgu S. Einisdóttur, formann
Ljósmæðrafélags íslands, þar sem
hún segirfrá manni sem ekki vissi
að enn væri til stétt í landinu sem
f eru ljósmæður, þó fæstir komi í
þennan heim hér á landi án þess
að Ijósmæður komi þar við sögu.
Það er frekar leitt til þess að vita
að til sé fólk í þjóðféiaginu, sem
þekkir ekki eða tekur eftir störfum
ljósmæðra, sem er þó elsta stétt
kvenna í opinberu starfi hér á landi,
og önnur ef ekki elsta heilbrigðis-
stéttin í landinu. Svona til fróðleiks
fyrir fólk ákvað ég að skrifa stutta
grein og skýra lítillega frá þessari
stétt.
Frammámönnum í íslensku þjóð-
félagi varð snemma ljóst, að nauð-
synlegt væri að þær konur sem
aðstoðuðu við fæðingar hefðu að-
gang að fróðleik, sem skýrt gæti
fyrir þeim hvemig bregðast mætti
við ýmsu, sem upp getur komið við
fæðingarhjálp. Því var það að Hall-
dór Brynjólfsson, biskup á Hólum í
Hjaltadal, gaf út kennslubók, sem
. hann lét þýða á íslensku, „Sa niie
yfirsetukvenna skoole“ 1749. Þessi
bók handa ljósmæðrum var því kom-
in út hér á landi 11 ámm áður en
fyrsti landlæknirinn var skipaður
hér á landi. En nafnið ljósmóðir, sem
er eitt fegursta starfsheiti í ís-
lenskri tungu kom fyrst fyrir hér á
landi á prenti í 1584 í Guð-
brandsbiblíu og mun það vera kom-
ið úr hebresku, en í Biblíunni í ann-
ari bók Mose er getið tveggja ljós-
mæðra. Fyrsti landlæknirinn hér á
landi var skipaður 1760, en það var
Bjami Pálsson. í erindisbréfi hans,
sem gefið var út 19. maí sama ár,
var ákvæði um ljósmæður, en þar
segir að mennta skyldi ljósmæður í
„ljósmóðurlist og vísindum". Fékk
Bjarni danska ljósmóðir hingað til
lands, Margrethe Kataarine, sem
þá hafði nýlega lokið námi í Fæð-
ingastofnuninni í Kaupmannahöfn,
til að hafa með höndum verklega
l kennslu ljósmæðra. Fyrstu íslensku
ljómæðumar sem notið höfðu
SLÆMIR
VIÐSKIPTA-
HÆTTIR
UM daginn fékk ég hálsmen í
afmælisgjöf og var það keypt
hjá Hermanni Jónssyni, úrsmið
í Veltusundi. Þar sem ég átti
samskonar hálsmen fyrir fór
ég með það í verslunina og
ætlaði að fá að skipta á því og
einhveiju öðru. Eftir að hafa
skoðað ýmsa muni í versluninni
án þess að finna nokkuð sem
mig langaði í spurði ég af-
greiðslumanninn hvort það
væri möguleiki að fá hlutinn
endurgreiddan. Þá var mér sagt
að það tíðkaðist ekki að fólk
gæti fengið hluti endurgreidda
og var mér boðin innleggsnóta
í staðinn. Ég sagði að ég hefði
lítið með innleggsnótu að gera
þegar ég fyndi ekkert í verslun-
inni sem mig langaði í fyrir
andvirði hálsmensins. Þá var
ég spurð hvort ég gæti ekki
bara keypt vekjaraklukku, en
ég á vekjaraklukku og hef enga
þörf fyrir aðra. Þá sagði af-
greiðslumaðurinn mér að ef
hann ætti að fara að eyða hálf-
tima í að afgreiða fólk sem
kæmi svo aftur og vildi skila
því sem það keypti þá fengi
hann ekki launin sín greidd.
Ég spurði þá um eigandann og
bar upp sömu spurninguna við
menntunar útskrifuðust síðan frá
Bessastöðum 1761 og er því ís-
lenska ljósmæðrastéttin í dag orðin
232 ára gömul. Fyrstu starfslögin
fengu ljósmæður síðan 17. desember
1875 í kjölfar þess að ísland fékk
stjórnarskrá sína, en núverandi ljós-
mæðralög nr. 67 eru frá 1984.
í aldanna rás hefur orðið mikil
breyting á menntun ljósmæðra, en
starfið er sem áður þæði ábyrgðar-
mikið og krefjandi. í dag samræm-
ist menntun íslenskra ljósmæðra
þeim stöðlum, sem gefnir hafa verið
út af alþjóða heilbrigðisstofnuninni..
Þeir staðlar hafa einnig verið lagðir
til grundvallar í samræmdri mennt-
un heilbrigðisstétta í viðræðum EES
og Evrópubandalagsins. Fyrir ljós-
mæður er það 18 mánaða nám eftir
hjúkrunarfræðipróf.
Ljósmæður hafa alla tíð unnið við
erfið skilyrði og lág laun og því
miður hefur það ekkert breyst.
Starfsálag á ljósmæður er oft gífur-
legt eins og t.d. hefur verið á
Kvennadeild Landspítalans undan-
Frá nágrönnum meðferðarheimilis-
ins við Sæbraut, Seltjarnarnesi:
VEGNA dóms Héraðsdóms Reykja-
víkur 14. janúar 1993 í svonefndu
„Sæbrautarmáli" óska nágrannar
meðferðarheimilisins, sem stóðu að
málssókninni, að taka fram eftirfar-
andi:
í héraðsdóminum fæst ótvíræð
viðurkenning á því að stefnendur
málsins hafi frá því starfsemin að
Sæbraut 2 hófst síðari hluta árs
1989 orðið fyrir mun meiri áreitni
og ágangi heldur en þeim hafi ver-
ið skylt að þola samkvæmt reglum
grenndarréttar. Málssóknin er þvi
talin hafa átt fullan rétt á sér og
eru stefnendum af þeim sökum
dæmdar kr. 500.000 í málskostnað
úr hendi stefnda, félagsmálaráð-
herra.
hann en hann sagði að „ég
gæti bara átt mig“ og henti
hálsmeninu í mig.
Mjög óánægður viðskipta-
vinur.
ÁBYRGÐ Á
VÖRUM
Hrönn Gunnarsdóttir:
ÉG vildi koma því á framfæri
við neytendur að athuga skil-
mála hjá verslunum þegar þær
auglýsa ábyrgð á hlutum sem
þar eru keyptir. Sem dæmi má
nefna verslunina Dux sem selur
m.a. rúm. Þeir segjast vera með
15 ára ábyrgð á rúmum sem
þeir selja, en þau eru frekar
dýr, t.d. kostar einstaklingsrúm
eins og ég á um það bil 75
þúsund krónur.
Hins vegar er þessi ábyrgð
ekki alveg ókeypis því ef fólk
vill nýta sér þetta tilboð þarf
að borga aukaþóknun fyrir
þjónustuna. Hvort þetta er fast
gjald eða 10% af heildarverði
veit ég ekki, en ég þurfti að
borga 7.500 krónur til að fá
mitt rúm lagfært, en það bilaði
eftir einungis fjögurra ára
notkun.
Fólk ætti því að kynna sér
skilmála sem verslanir setja
áður en það festir kaup á dýrum
munum.
farið og skýrt hefur verið frá í frétt-
um. Sængurkonur hafa þurft að
liggja á almennri setustofu við
ónæði eins og á strætisvagnabið-
stöð, því allar stofur hafa verið yfír-
fullar. Samt lætur heilbrigðisráð-
herra Fæðingaheimili Reykjavíkur
vera lokað. Bágt á ég með að trúa
því, að ráðherranum og öðrum ráða-
mönnum þætti slík aðstaða sér bjóð-
andi, þyrftu þeir á sjúkrahúsvist að
halda. Staðreyndin er sú að ástand-
ið hvað varðar aðstöðu fyrir fæð-
andi konur og sængurkonur í dag,
er síst betra en það var fyrir 1960
þegar Fæðingaheimili Reykjavíkur
tók til starfa, þrengslin eru svo
mikil.
Að lokum vil ég nota þetta tæki-
færi til að vekja athygli landsmanna
á því, að þorri ljósmæðra á Kvenna-
deild Landspítalans hefur sagt upp
störfum frá og með 1. febrúar næst-
komandi.
EVA S. EINARSDÓTTIR,
Ljósmasðraskóla tslands,
Reykjavík.
Eftir að málið var höfðað í júní
1991 dró verulega úr ónæðinu af
starfseminni. Virðast þá hafa
(vegna málssóknarinnar?) verið
gerðar ráðstafanir í rekstrinum í
þessu skyni. Með bréfi lögmanns
okkar í október sl. var boðin fram
sátt í málinu á þá lund að stefndi,
félagsmálaráðherra, tryggði að
ástand versnaði ekki á ný og greidd-
ur yrði kostnaður til stefnenda.
Þessu hafnaði stefndi. Dómsniður-
staða héraðsdómsins er í reynd al-
veg sú sama og við lögðum þá til
sem sátt í málinu.
Nágrannar meðferðarheimilisins'
hafa ákveðið að una þessum dómi
og áfrýja honum ekki. Ef ástand
mála færist aftur til hins fyrra horfs
verður hins vegar þegar í stað höfð-
að mál að nýju. Við þær aðstæður,
ef upp koma, mun varla duga fyrir
stefnda að ætla að draga aftur nið-
ur í starfseminni meðan mál væri
rekið. Sú „lausn“ dugar áreiðanlega
bara einu sinni.
NÁGRANNAR,
meðferðarheimilis við
Sæbraut, Seltjamamesi.
Pennavinir
Tvítugur Nígeríupiitur með
áhuga á tónlist, einkum píanóleik:
Ike Chukwu Okoro,
A.G.C.P.O Box 358,
Sapele,
Delta State,
Nigeria.
Sextán ára þýsk stúlka með
áhuga á knattspyrnu, tennis, tónlist
o.fl.:
Natasha Mittmann,
Petzelsberg 10,
4300 Essen- 15,
Germany.
Frá Svíþjóð skrifar 24 ára karl-
maður með áhuga á norrænni goða-
fræði, íþróttum og að lifa lífinu lif-
andi:
Magnus Jansson,
Bagarsvaengen 3,
13549 Tyresö,
Sweden.
Frá Ghana skrifar 21 árs stúlka
með áhuga á íþróttum, tónlist, kvik-
myndum og ferðalögum:
Celestina Berty Lee,
P.O.Box 1236,
Oguaa District,
Ghana.
Frá Bandaríkjunum skrifar 39
ára einhleypur karlmaður með
margvísleg áhugamál:
Larry Gregor,
230 North 6th Street,
Lindenhurst,
New York 11757,
U.S.A.
VELVAKANDI
Yfirlýsing varðandi
stofnunina Sæbraut 2
Kynningarfundur
Fimmtudagskvöld
kl.20.30
að Sogavegi 69
Guðrún Jóhannesd. Konráð Adolphsson
D.C. Kennari D.C. Kennari
* EYKUR hæfni og árangur einstaklingsins
* BYGGIR upp leiðtogahæfnina
* BÆTIR minni þitt og einbeitingarkraftinn
* SKAPAR sjálfstraust og þor
* ÁRANGURSRÍKARI tjáning
* BEISLAR streitu og óþarfa áhyggjur
* EYKUR eldmóðinn og gerir þig hæfari í
WO" Fjarfesting í menntun
C . EUROCARO skilar þér arði ævilangt.
Innritun og upplýsingar í síma: 812411
0
STJÖRIMUIMARSKÚLINIM
Konráð Adolphsson Einkaumboð fyrir Dale Carnegie namskeiðin"
Morgunverðarfundur
fimmtudaglnn 28. janúar 1993
kl. 08.00 - 09.30, i Átthagasal Hótels Sögu
ATVINNULÍFIÐ
UPP UR FESTUNNI
Er það viðunandi að ekki fari að rofa til ó ný í
íslensku atvinnu- og efnahagslífi f/rr en eftir
2-3 ór? Hvar eru tækifærin, til hvers er öll
þekkingin, erum við á villigötum eða nennum
við ekki lengur að bjarga okkur?
Til þess að fjalla um þessi brennandi mál mæta þeir
Þórður Friðjónsson, forstjóri Þjóðhagsstofnunar,
Grímur Valdimarsson framkvæmdastjóri
Rannsóknarstofnunar fiskiðnaðarins,
Helgi Magnússon framkvæmdastjóri Hörpu h.f.
og Ásmundur Stefánsson hagfræðingur.
Eftir stuttan inngang hvers og eins ræða þeir málin
sín á milli og við fundarmenn undir stjórn
Vilhjálms Egilssonar framkvæmdastjóra VÍ.
Fundurinn er opinn en tilkynna verður fyrirfram um
þátttöku í síma VÍ, 676666 (kl. 08-16)
Þátttökugjald með morgunverði af hlaðborði kr. 1.000.
VERSLUNARRÁÐ ÍSLANDS