Morgunblaðið - 02.02.1993, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
VIÐSKIPnÆVINNULÍF
ÞRIÐJUDAGUR 2. FEBRUAR 1993
29
Fræðsluhorn
Úrbætur í umhverfismálum
auka sparnað fyrirtækja
eftir Guðjón Jónsson
HÉR verður leitast við að svara
spumingunni um hvort draga megi
úr kostnaði fyrirtækja með því að
gera endurbætur á umhverfismál-
um þeirra. Ennfremur er fjallað um
aðferð sem hægt er að nota til að
meta umhverfisáhrif á rekstur fyr-
irtækis.
Síðastliðið ár hefur Iðntækni-
stofnun unnið í samvinnu við fimm
íslensk fyrirtæki að því að athuga
rekstur þeirra frá sjónarhóli um-
hverfismála og beitt ákveðinni að-
ferð til umhverfisúttektar. Þessi
fyrirtæki eru: íslenskur skinnaiðn-
aður, Lýsi hf., Plastos hf., Sápu-
verksmiðjan Frigg hf. og Vífilfell
hf.
Iðnlánasjóður tekur þátt í verk-
efninu með fjárstuðningi. Einnig
hefur rannsóknasjóður Rannsókna-
ráðs styrkt verkefnið. Þá veitir einn-
ig norrænn starfshópur um hreinni
framleiðslutækni og meðhöndlun
úrgangs verkefninu liðstyrk. Full-
trúi hópsins er starfsmaður um-
hverfisráðuneytisins. Framlög þess-
ara aðila em mjög þakkarverð og
í raun nauðsynleg fyrir framgang
verkefnanna.
Öll fyrirtækin sem tóku þátt í
verkefninu settu á laggirnar um-
hverfishópa. Hóparnir gerðu tillög-
ur um umhverfisstefnu og sett var
saman skrá yfir umbótaverkefni
innan veggja fyrirtækjanna. Verk-
efnin voru fundin með svokallaðri
frumgreiningu. Fjöldi þeirra var frá
7 og upp í yfir 20. Af þeim voru
þijú til fjögur verkefni valin hjá
hveiju fyrirtæki, sem nú er verið
að vinna að.
Dæmi um verkefni og niðurstöð-
ur má nefna:
- Ferill fasts úrgangs gTeindur og
gert yfirlit yfir samsetningu.
- Breytt vinnutilhögun leiddi til
yfir 50% minnkunar á úrgangi.
- Plastbrúsar undan hráefni seldir
til endurnotkunar.
- Stórir sekkir undan hráefni seldir
til endumotkunar.
- Millispjöldum úr pappa skilað til
birgja.
- Pappakassar undan ákveðnu hrá-
efnj seldir til endurnotkunar.
- Áætlun sett fram um að hætta
notkun ósoneyðandi efna.
- Mat iagt á magn úrgangs úr
vinnsluferlinum, gallar metnir og
afkast greint. í báðum tilfellum
komu í ljós óvæntir hlutir. Unnið
er markvisst að því að meta hvort
unnt er að finna skýringar á rýrnun.
- Ákveðnir flokkar rekstrarvara
eru teknir fyrir og markið sett á
að draga úr notkun þeirra um 50%.
Þetta hefur þegar gengið eftir í
allnokkmm tilvikum.
- Orkunotkun var athuguð og
metnir möguleikar á breytingum á
vinnutilhögun til þess að draga úr
notkuninni.
- Endurvinnsla hráefnis úr frá-
rennslisvatni. Athugaðir möguleik-
ar á vinnslu og kostnaður metinn.
- Farið yfir framleiðsluferil átöpp-
unar á vökva og lagt mat á alla
þætti þar sem úrgangur fellur til.
- Endurvinnsla úrgangsefnis könn-
uð. Um er að ræða úrgangsefni sem
má nota sem hráefni á öðrum stað
í vinnslunni. Spamaður gæti uumið.
1,5 jmillj. kr. «f vel tekst til.
- Breytt yinnutilhöganL'við; 'toíð-
höndhin ákveðins úfgangs^úmmál
minnkáð.;.tattugu%Ít, ^fiagn jkrað. %
- J/miBlirfei«liv:ðírÁýtt;iífl:- þess •alE
draga .úr. mengHjv * ^
’ fieí/t þæt veriíefRÍ, sp-
réörið'
AÚhniiþRi
um framleiðslHferiá qgtí'éinstaka
tiivikum á nýrri tækni. Oftast er
hægt að spara rekstrargjöld, allt
frá nokkrum tugum þúsunda upp í
milljónir króna. -
Umhverfisúttekt
Framkvæmd var umhverfísút-
tekt í fyrirtækjunum til að ákveða
þau verkefni sem unnið skyldi að.
Úttektin er notuð sem stjórnunar-
tæki til að gera mönnum kleift að
koma umhverfismálum og orku-
notkun í ákveðinn farveg. Umhverf-
isúttekt býður upp á að nýta sér
starfsmenn fyrirtækisins til þess að
fínna leiðir til að draga úr óæskileg-
um áhrifum rekstrar á umhverfí og
nýta orku betur en ella. Markmiðið
með því að framkvæma umhverfis-
úttekt er að koma á svokallaðri
hreinni framleiðslutækni sem hefur
í för með sér að dregið er úr kostn-
aði eins og unnt er varðandi um-
hverfísmál.
Eitt af meginatriðum aðferðar-
innar er að draga úr úrgangi frá
fyrirtækinu eins og framast er kost-
ur, en „Lágmörkun úrgangs“ er
einmitt nafn á framkvæmdaáætlun
sem bandaríska þingið samþykkti
1984. Það var m.a. vegna óska iðn-
aðarins í Bandaríkjunum, sem sí-
fellt varð var við meiri kostnað og
aukna áhættu tengda úrgangseyð-
ingu. Sú aðferð er náskyld þeirri
sem við notum við umhverfisúttekt-
ina hér.
Lágmörkun úrgangs felur í sér
að dregið er úr honum þar sem
hann verður til, og endurvinnsla
hans. Höfuðáhersla er lögð á að
draga úr magni við myndunarstað,
og kemur endurvinnslan sem síðari
valkostur. Það að yfirfæra mengun
úr einu ástandi í annað er ekki lág-
mörkun úrgangsefna. Heldur þarf
að meta mengun í lofti, vatni eða
jarðvegi í heild og athuga allan
vinnsluferilinn þegar umhverfísút-
tekt er gerð.
Margir framsæknir stjómendur
telja að nú á dögum sé ekki lengur
í tísku að stjórna með tilskipunum
og beita ströngu eftirliti. Það sé í
raun ekki hægt með slíkum stjórn-
unaraðferðum að komast frá þeim
umhverfísvandamálunum sem við
stöndum frammi fyrir. í dag eru
lykilorðin, hvatning, upplýsingar,
samþykktir og samtöl. Ef fram-
leiðslan á að ganga vel, þurfa allir
starfsmenn að taka þátt ;í henni,
,attt.írá tþamlinum vlð færibandiið
..til ’ igármátesjaúrans við tölvuna.
'Úmlréeríisvænum jndcstri. er. ekld
(hsegt að ntjórna eungöngu fíi *>r-
. st3Sí-astóRm«>.'l,’nún til þessa hefur
- ;£iákum-vpHð jífið tif 0mga étjórh-
•etida-'á anðiverfiSVernd, en aitnénn-
íun ’■* starfsmönhöm" «Ált iuf líijll
gáurptfr l*lHmig érú maigir
sammála iim að jákvæð afstaða
forráðamanna fyrirtækja til um-
hverfismála ráði mestu um það,
hvort fyrirtækin.haldi velli til lengri
tíma. Umhverfísmál muni þannig
hafa bein áhrif á samkeppnishæfni
þeirra.
Dregið úr rekstrarkostnaði
Hér á landi eru aðstæður að
mörgu leyti ólíkar því sem er í ná-
grannalöndunum, einkum hvað
varðar smæð fyrirtækjanna og litla
skattlagningu til umhverfismála.
Gera má ráð fyrir að alls konar
álögur verði lagðar á þætti, sem
spillt geta umhverfi okkar hé r á
landi, á næstu árum. Því er áhuga-
vert að athuga, hvort beita megi
sömu aðferðafræði á fyrirtækja-
markaði hér og ná viðlíka árangri
og i nágrannalöndunum. Sam-
kvæmt niðurstöðum erlendra verk-
efna hefur árangur hjá fyrirtækjum
í að draga úr úrgangsefnum verið
allt frá 30-60% þegar það hefur
verið reynt á kerfisbundinn hátt.
Það er því hægt að spara umtals-
verðar upphæðir ef þetta reynist
rétt, einkum hvað verðar fastan
úrgang og spilliefni.
Ég tel því að ekki sé nokkur
vafí á, að með réttum aðferðum sé
hægt að draga allverulega úr
rekstrarkostnaði fyrirtækja ef þessi
mál eru athuguð markvisst. Dæmin,
sem hér eru talin upp að framan,
styrkja þá niðurstöðu.
Höfundur er deildarstjóri um-
hverfisdeildar Iðntæknistofnunar
íslands.
— EIMSKIP —
AÐALFUNDUR
HF. EIMSKIPAFÉLAGS ÍSLANDS
verður haldinn í Súlnasal Hótels Sögu
fimmtudaginn 4. mars 1993,
og hefst kl. 14.00.
----------- DAGSKRÁ ------------
1. Aðalfundarstörf samkvæmt
grein samþykkta félagsins.
2. Önnur mál, löglega upp borin.
14.
Tillögur frá hluthöfum, sem bera á fram
á aðalfundi, skulu vera komnar skriflega
í hendur stjórnarinnar eigi síðar
en sjö dögum fyrir aðalfund.
Aðgöngumiðar að fundinum verða afhentir
hluthöfum og umboðsmönnum hluthafa á
skrifstofu félagsins í Reykjavík frá
1. mars til hádegis 4. mars.
Reykjavík, 1. febrúar 1993
STJÖRN HF. EIMSKIPAFÉLAGS ÍSLANDS
5b-
Þúræður
auðveldlega
við að fjárfesta í
Ráð hugbúnaði
fyrir þitt fyrirtæki.
...og yfir 600 notendur segja að það sé vel þess virði!
RÁÐ FJÁRHAGSBÓKHALD,
RÁÐ VIÐSKIf TAAAANNAKERFI,
RÁÐ SÖLUKERFI, RÁÐ LAGERKERFI
OG RÁÐ LAUIÍAKERF1
.. .áð auki bjaðum Við fjölda sérkerfa t.a.ifn Búðarkassakerfi,.

BiVjiii iiraiiii 20. ilafnurf'irði vtmi: 65 48