Morgunblaðið - 02.02.1993, Síða 32

32
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 2. FEBRÚAR 1993
Minning
Guðjón Magnússon
kjötiðnaðarmaður
Fæddur 16. ágúst 1908
Dáinn 21. janúar 1993
Guðjón Magnússon, frændi minn,
er látinn. Guðjón kom á heimili for-
eldra minna þegar ég var drengur.
Hann bjó í einu herbergi hjá okkur
og fékk fæði og þjónustu. Hann
varð fljótt eins og einn úr íjölskyld-
unni enda voru faðir minn og hann
náskyldir.
Guðjón vann hjá Sláturfélagi Suð-
urlands alla tíð frá því að hann flutt-
ist til Reykjavíkur og þar til hann
varð að hætta vegna kölkunar í
hnjám.
Hann öðlaðist þar réttindi sem
kjötiðnaðarmaður og stundaði starf
sitt af mikilli samvikusemi og kost-
gæfni.
Móðir mín hafði stundum orð á
því að hún væri örugg um að hangi-
kjötið væri gott ef hann Guðjón veldi
það, sem hann gerði gjaman fyrir
stórhátíðir. Ég minnist þess líka að
það voru margar hvítar skyrtur sem
móðir mín straujaði af Guðjóni, en
það var vegna þess að hann var alla
tíð snyrtilegur til fara, ekki síst þeg-
ar hann fór á stúkufundi, spilavistir
eða gömlu dansana. Hann var snjall
spilamaður og vann oft til verðlauna
á spilavistum og hafði yndi af að
dansa. Hann spilaði á orgel og þeg-
ar hann var heima á kvöldin mátti
heyra frá herberginu hans orgelspil,
en hann spilaði líka undir söng á
stúkufundum, bæði bama og fullorð-
inna. Guðjón var afskaplega dag-
farsprúður maður, hann fór vel með
eigur sínar og gerði litlar kröfur
hvað snerti nútíma þægindi.
Hann var heimakær og lét sér
nægja þær ferðir sem hann hafði
farið vegna vinnu sinnar áður en
hann kom til Reykjavíkur.
Guðjón var vel ritfær og mér er
í minni grein sem hann eitt sinn
skrifaði um fjárrekstur sem hann tók
þátt í frá Meðallandi til Reykjavíkur.
Þegar faðir minn dó 1961 flutti
Guðjón frá heimili foreldra minna
og leigði sér herbergi við Snorra-
brautina. Á þeim tíma var Guðjón
orðinn mjög fótaveikur, en lét ekki
deigan síga heldur stundaði sund og
göngur til að liðka fætuma. Eftir
að Guðjón flutti frá foreldrum mín-
um varð það föst venja að ég og
kona mín buðum honum til okkar á
hveiju aðfangadags- og gamlárs-
kvöldi á meðan heilsa hans leyfði.
Einhver skipti afþakkaði hann þó
boð okkar á aðfangadagskvöld
vegna þess að hann tók að sér að
spila á orgel hjá félagasamtökunum
Vemd.
Þegar heilsu hans fór að hraka
fékk hann herbergi í Hátúni 10 en
síðustu árin dvaldi hann á Droplaug-
arstöðum, þar sem hann fékk góða
umönnun og vil ég þakka fyrir það.
Minning um hógværan og traust-
an vin mun fylgja mér og fjölskyldu
minni. Blessuð sé minning hans.
Jón Freyr Þórarinsson.
Guðjón, móðurbróðir minn, and-
aðist að Droplaugarstöðum í Reykja-
vík aðfaranótt 21. janúar sl. Hann
fæddist í Eintúnahálsi á Síðu í Vest-
ur-Skaftafellssýslu 16. ágúst 1908,
sonur hjónanna Magnúsar Hansv-
íumssonar og Guðríðar Sigurðar-
dóttur. Hið óvenjulega föðurnafn
Magnúsar á rót sína að rekja til
forfeðranna sem vom Hans Wíum,
sýslumaður og faðir hans, Jens
Wíum, sýslumaður, sem kom frá
Danmörku út til íslands árið 1718
og sat að Skriðuklaustri. Magnús
Hansvíumsson var um tíma vinnu-
maður að Þykkvabæ í Landbroti og
kynntist þar Guðríði dóttur bóndans
og gengu þau í hjónaband árið 1899.
Fengu þau síðan jarðnæði að Eint-
únahálsi og varð þar því tvíbýli um
sinn og bjuggu þar árin 1901-1909
en þá missti Magnús heilsuna þann-
ig að þau brugðu búi og lést hann
það sama ár. Eintúnaháls er nú í
eyði og hafa allir sem ferðast hafa
inn að Lakagígjum farið þar um en
afréttargirðingin er núna í túninu
sunnan við bæjarrústimar. Böm
Magnúsar og Guðríðar urðu fjögur.
Elst var Þóranna, fædd í janúar
1900 og var hennar maður Hallgrím-
ur Jónsson, húsvörður hjá Sláturfé-
lagi Suðurlands og em þau bæði
látin. Magnea Guðrún er fædd í
nóvember 1900 og var hennar mað-
ur Páll Pálsson bóndi í Efri-Vík í
Landbroti. Hann lést árið 1991 en
hún dvelst nú að Heiðarbæ, dvalar-
heimili aldraðra að Kirkjubæjar-
klaustri. Þóranna og Magnea fædd-
ust báðar í Þykkvabæ. Eldri sonur-
inn, Sigurður, sem síðar tók upp
gamla ættamafnið Wiium, fæddist
í Eintúnahálsi árið 1903. Hann var
fyrst loftskeytamaður á íslensku
varðskipunum, síðar kjötiðnaðar-
maður hjá Sláturfélagi Suðurlands
og að lokum starfsmaður við heilus-
gæslustöðina á Keflavíkurflugvelli.
Sigurður er látinn. Kona hans er
Níelsína Ó. Daníelsdóttir og lifir hún
mann sinn. Yngri sonurinn og jafn-
framt yngsta barnið, Guðjón, fædd-
ist síðan árið 1908, ári áður en bú
foreldra hans leystist upp vegna
veikinda og síðan andláts föður hans.
Guðjóni var komið til fósturs á ná-
lægum bæ, Efri-Mörk á Síðu eða
Blesahrauni eins og bærinn hefur
oft verið nefndur, til hjónanna Jóns
Jónssonar og Jóhönnu Jónsdóttur
og gengu þau honum í foreldra stað
á flestan hátt eins og hann sagði frá
síðar enda voru þau honum alla tíð
mjög kær. í Efri-Mörk dvaldist hann
sem bam og síðan vinnumaður til
ársins 1926 þegar hann fluttist að
Efri-Vík í Landbroti til systur sinnar
og mágs, Magneu og Páls, sem þar
höfðu hafið búskap árið áður. Guð-
ríður móðir hans var þar í heimili
og náði Guðjón því aftur samvistum
við móður sína eftir 18 ára aðskiln-
að. í Efri-Vík var Guðjón í 21 ár
sem vinnumaður meirihluta árs en
sótti vetrarvertíðir til Vestmanna-
eyja þegar hægðist um vinnu við
búið enda dró hann þannig á sinn
hátt björg í bú.
Sem bam átti ég um skeið heimili
í Efri-Vík og síðar á unglingsárum
var ég þar til sumardvala og kynnt-
ist þá nánar dugnaði Guðjóns og
samviskusemi. Guðjón var ham-
hleypa til vinnu og var kapp hans
ekki síðra en systur hans og mágs.
Guðjón lærði ungur að leika á orgel
og minnist ég þessa undratækis frá
bemskuárum mínum og hlakkaði
jafnan til þegar ég sá Guðjón setjast
við orgelið, draga hina ýmsu takka
með erlendum áletmnum út úr borð-
inu, stíga fótafjalimar og framkalla
síðan hina fegurstu hljóma. Um
skeið var Guðjón kirkjuorganisti í
Prestbakkakirkju á Síðu og meðal
annars vegiia þess heiðraði Kirkju-
kórasamband Vestur-Skaftafells-
prófastsdæmis hann sérstaklega fyr-
ir störf að söng- og tónlistarmálum.
Guðjón var að eðlisfari kátur og
ræðinn en óþarfa málgleði var ekki
hans eiginleiki frekar en margra
annarra í okkar ætt. Þessi annars
góði eiginleiki hefur sennilega orðið
honum þungbær síðustu árin eftir
að hreyfilömun vegna slitgigtar ein-
angraði hann frá því félagslífi sem
hann hafði áður notið svo vel.
Guðjón fluttist til Reykjavíkur
árið 1947 og hóf störf við kjötiðn
hjá Sláturfélagi Suðurlands. Öðlaðist
hann þar réttindi sem kjötiðnað-
armaður og þar naut sín sem áður
starfsorkan, ósérhlífnin og sam-
viskusemin. Guðjón fékk tiltölulega
ungur slæma slitgigt og að lokum
varð hann að hætta störfum síðla
árs 1972 þar sem hann þoldi ekki
stöðurnar á hörðum gólfum vinnu-
salanna. Þann hluta æfi sinnar sem
eftir var notaði hann til þess að
sækja sér heilsubót með sundi og
sjúkraþjálfun og sér til frekari þjálf-
unar fór hann allra ferða sinna um
bæinn ýmist fótgangandi eða með
strætisvögnum. Þrekið og viljakraft-
urinn voru nærri yfirnáttúruleg og
gegndi furðu síðustu árin sem hann
var á ferli hvernig hann komst leið-
ar sinnar óstuddur. Reynslan af
harðri lífsbaráttu og langri vist hjá
vandalausum, þótt fósturforeldrarn-
ir hafi verið honum góðir, byggðu
sjálfsbjargarhvöt hans til langrar
endingar. Guðjón var greiðvikinn og
ósínkur á fé sitt en hjálpar bað hann
sér ekki fyrr en í síðustu lög þótt
hann vissi vel að hún stæði fúslega
til boða.
Guðjón sótti mannamót í heima-
byggð sinni ásamt öðru ungu fólki
þar í sveit og margan útreiðartúrinn
fór hann með þeim svo ég man.
Eftir að hann fluttist til Reykjavíkur
sótti hann spilakvöld og dansleiki
af miklum dugnaði og sérstaklega á
vegum bindindismanna því hvorki
notaði hann tóbak né áfengi sér til
gleðiauka enda hafði hann af nógu
Minning
Jakobína Sigur-
veig Pétursdóttir
Fædd 9. febrúar 1917
Dáin 24. janúar 1993
Amma Bína er dáin. Hún lést á
Grensásdeild Borgarspítalans
sunnudaginn 24. janúar sl.
Amma Bína var mjög sérstök
kona. Hún kom úr stórum systkina-
hópi og voru alltaf mikil og náin
tengsl milli allra systkinanna. Amma
giftist afa mínum ung og átti með
honum fimm böm, bamabömin eru
22 og bamabamabömin eru líka
orðin 22.
Amma Bína var mjög góð bamap-
ía og hún kenndi okkur að spila og
leika alla gömlu samkvæmisleikina
sem hún hafði lært heima hjá sér
sem bam. Þar var heiðarleikinn og
skemmtunin í fyrirrúmi. Amma Bína
var dugleg við að halda fjölskyld-
unni saman. Á jóladag bauð hún
okkur í morgunkaffi á Marargötuna,
í litlu risíbúðina sína í ,julefrokost“
eins og hún kallaði það, og þá fengu
allir heitt súkkulaði með ijóma, rún-
stykki og tilheyrandi. Þetta var einn
af föstu punktunum í lífinu, og þessu
vildi enginn missa af. Frændur og
frænkur sem höfðu ekki sést í ár
hittust og allir skemmtu sér konung-
lega. Amma lagði sig fram um að
kynnast ættingjum sínum vel og hún
var góður og traustur vinur.
Henni leiddist aldrei, hún fann sér
alltaf eitthvað að gera. Hún pijón-
aði, spilaði brids og í sumarbústaðar-
ferðum okkar var spilað við ömmu
á vöktum, hún þreyttist aldrei.
Amma undi sér mjög vel í sumar-
bústað barna sinna, sem er í
Skorradalnum. Þar gat hún hlaupið
um skóginn og klippt kalvið, farið í
göngutúra og leikið og spilað.
Amma var mikill ferðalangur og
einn vetur sigldi hún til Svíþjóðar
til að líta eftir bamabamabömum
sínum og næsta vetur skellti hún sér
til Ameríku í sömu erindagerðum.
Þessu dreif hún í þegar hún var
komin á eftirlaun. Hún var líka mjög
dugleg að ferðast áður en hún hætti
að vinna. Hún fór meðal annars til
ftalíu, Júgóslavíu, Norðurlanda og
Bandaríkjanna. Hún ferðaðist líka
innanlands og eyddi mörgum sumr-
um á Melrakkasléttu, en þaðan var
hún ættuð.
Þegar amma varð sjötug, fyrir um
það bil 6 ámm, hélt hún dansleik á
Hótel Sögu. Þar komu ættingjar og
vinir saman til að gleðjast með henni
og dansa. Þá sungu barnabarna-
bömin fyrir hana: „Eg langömmu á
sem að létt er í lund“. Sá texti lýsir
ömmu vel. Ég kveð hana með sökn-
uði og þakklæti. Megi minning henn-
ar lengi lifa.
Halldóra Grétarsdóttir.
Mig langartil, með örfáum orðum,
að minnast mágkonu minnar, Jakob-
ínu S. Pétursdóttur, sem lézt 24.
janúar sl., eftir erfið veikindi.
Bína P., eins og ég kallaði hana
lengst af, var dóttir Guðrúnar Jóns-
dóttur frá Ásmundarstöðum á Mel-
rakkasléttu og Pjeturs Zóphonías-
sonar, ættfræðings. Barnahópur
þeirra Guðrúnar og Pjeturs, var stór
og varð það hlutskipti margra barn-
anna, vegna erfiðleika heimafyrir,
að dvelja, jafnvel árlangt, hjá skyld-
mennum norður á Sléttu. Þá kom
hann sér vel, sá nægtarbmnnur, sem
Sléttan var í þá daga. Bína var, sem
unglingur, um tíma hjá Snartarstöð-
um, hjá þeim hjónum Guðnýju
Guðnadóttur og Ingimundi Sigurðar-
syni, sem þar bjuggu.
Jakobína lauk námi í Kvennaskól-
anum vorið 1933. Svo vitnað sé til
gamalla bóka, þar sem segir „ung
var ég gefin Njáli“, þá giftist Bína,
Hafsteini Gíslasyni verzlunarmanni,
skömmu eftir að hún lauk námi eða
18 ára gömul. Bína og Hafsteinn
bjuggu allan sinn býskap á Marar-
götu 4. Bömin urðu fimm. Oll hin
mannvænlegustu.
Ég minnist þess þegar ég sá Bínu
fyrst. Þá vomm við Helga, systir
Bínu, að draga okkur saman og
höfðum farið í Austurbæjarbíó en
þar fyrir utan mættum við Bínu og
Hafsteini, en hún var þá komin að
falli að því að eignast yngsta bam
sitt, Jarþrúði.
Með okkur Jakobínu tókst góð
vinátta. Svo fór að þegar við Helga
gengum í hið heilaga og Jarþrúður,
yngsta systir þeirra, þá fór athöfnin
fram í stofunni á Marargötu 4. Fyr-
ir okkur Helgu var stutt að fara,
því við höfðum hreiðrað um okkur
í risinu á Marargötunni. Árin liðu
eins og gengur. Börnin urðu fimm
og öll gengu þau menntaveginn og
hafa skotið styrkum rótum í mann-
félaginu.
Einn þáttur vináttu okkar Bínu,
er „þátttaka mín“ í ýmsum gerðum
þess samstæða hóps, sem sauma-
klúbburinn var og verður væntan-
lega, þó svo að nú sé skarð fyrir
skildi. Ferðalög saumakúbbsins voru
árlegur viðburður um árabil og var
þá fengin rúta að láni og ekið á vit
náttúrunnar. Bína var mikill aðdá-
andi íslenzkrar náttúru. Eins voru
helgamar í sumarbústöðum sauma-
klúbbsfélaga eftirminnilegar. Við
gerðum okkur glaðan dag við söng
og leik og nutum þessi gleðigjafa,
sem Bína var að eðlisfari.
Jakobína var fróð um marga hluti
og ekkert var henni óviðkomandi í
mannfélaginu. Ættfræðin var henni,
eins og fleiri systkinum hennar, mik-
ið áhugamál enda fellur eplið ekki
langt frá eikinni, því faðir hennar,
Fjetur Zóphoníasson var einn af
þekktari mönnum í þeim fræðum
hér á landi. Þegar Bína var komin
á miðjan aldur fór hún út á vinnu-
markaðinn og vann við ýmis störf.
Lengst af var hún hjá erfðafræði-
nefnd og sat um tíma í stjórn ætt-
fræðifélagsins.
Margt mætti tína til þegar minnst
er æviferils Jakobínu en ég held að
hún hefði ekki kært sig um það.
Afkomendur Bínu eru margir enda
var hún oft með eitthvað á pijónun-
um. Peysurnar eru nokkuð margar
sem omað hafa litlum kroppum, þá
kuldaboli fer um.
Með söknuði og trega kveðjum
við Helga Bínu P. og þökkum fyrir
allt það góða sem hún veitti okkur.
Fjölskyldu Bínu vottum við okkar
dýpstu samúð.
Helgi Thorvaldsson.
Eitt hlutverk minningargreina er
að skýra frá sérkennum þeirrar
manneskju sem höfundur syrgir.
Sem getur verið snúið í rígstaðlaðri
nútíðinni. En verkefni mitt, að minn-
ast ömmu minnar, Jakobínu Péturs-
dóttur, er að því leyti létt að ég
held ég viti hvað var helsta einkenni
hennar: Hún var venjuleg. Svo ein-
staklega venjuleg að hún var athygl-
isverð. Með því upphóf hún hvers-
daginn og þeir sem vom með henni
skildu að ekkert er betra en góður,
venjulegur dagur. Þetta hljómar
auðvitað yfírdrifið, eins og ég sé
örvinlaður af sorg og vilji endilega
segja eitthvað háfleygt. En þetta er
bara satt og rétt. Þegar amma sat
í þægilegum stól með léttar hannyrð-
ir, tendraða sígarettu og tebolla inn-
an seilingar, kannski með konfek-
mola einhvers staðar ósnertan og
glæpamynd í sjónvarpinu, þá virkaði
hún á mig eins og kennslustund í
öryggi, eins og boð um að lífið sé
heilagt og gott, að mennirnir remb-
ist en guð ráði. Hún var aldrei kerl-
ing að glápa reykjandi á sjónvarp,
hún gat ekki verið það. Hún var
einhvers konar meistari.
Hún var heimilisleg í nánast upp-
höfnum skilningi. Ekki matreiðslu-
séní, ónei. En samt var eins og að
sérhverri máltíð væri borgið ef hún
var nærri. Enginn skilur almennilega
hvers vegna. Og ekki var hún hann-
yrðafrömuður. En ef hún átti nál,
tvinna og klæði, þá framleiddi hún
jafnt og þétt fatnað, skátaskikkjur
og batmannkápur handa afkomend-
um sínum. Þó að ekki léki vafi á
því hvar amma ætti heima, þá voru
hennar heimilislegheit ekki bundin
við tiltekinn stað. Henni virtist nærri
því sama hvort hún var hér eða þar:
á Marargötu, norður á Melrakka-
sléttu, í Svíþjóð eða vestur í Kletta-
íjöllum. Hún var að skapa heimilis-
brag, ýmist með athöfnum eða að-
gerðaleysi. Og til þess að lesendur
haldi ekki að hún hafi verið einhvers
konar Lao-Tse þá er rétt að geta
þess að hún spilaði gjarnan brids til
klukkan fimm á morgnana í ferlegri
reykjarbrælu.
Hún var manna ættræknust. Fór
hiklaust þingmannaleið til þess að
hitta fjarskylda ættingja, Og var þar
tekið með kostum og kynjum, átti
heima á staðnum meðan á dvöl stóð.
Væri hún í fjarlægum löndum var
hún von bráðar búin að finna fólk
sem var frændur hennar í einhveij-
um skilningi. Ég efast hálfpartinn
um að hún hafi verið sérstakur ís-
lendingur. Auðvitað vildi hún vera
hjá sínu fólki og hjá sínum fjöllum
og allt það. En skilningur hennar á