Morgunblaðið - 25.02.1993, Síða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 25. FEBRÚAR 1993
Nanna Bisp Biichert
Hönnun______________
Eiríkur Þorláksson
íslenskir myndlistamenn, bú-
settir erlendis, eru líklega fleiri
en flesta grunar. Margir eru vel
þekktir hér og sýna list sína reglu-
lega á íslandi (t.d. Sigurður Guð-
mundsson, Jóhann Eyfells,
Tryggvi Olafsson, Karólína Lár-
usdóttir og Hreinn Friðfinnsson),
en aðrir eru sjaldséðari, en ekki
síður velkomnir gestir þegar þeir
koma. Nanna Bisp Buchert ljós-
myndari er í síðarnefnda hópnum,
en um þessar mundir stendur yflr
sýning á ljósmyndum hennar í
Gallerí Úmbru við Amtmannsstíg;
sýningin hefur hlotið titilinn
„Annarskonar fjölskyldumyndir".
Nanna Bisp Búchert er uppalin
á íslandi, en hélt eftir stúdents-
próf til Kaupmannahafnar til
náms og festi þar rætur. Fyrir
um tuttugu árum tóku ljósmyndir
hennar að birtast í dönskum blöð-
um og tímaritum, og hún hefur
hlotið ýmsar viðurkenningar fyrir
listræn vinnubrögð; verk hennar
hafa verið valin á ýmsar stórar
sýningar á norrænni list, t.d.
„Scandinavia Today“, sem var
haldin í Bandaríkjunum 1982, og
„Tender is the North“, sem var
haldin í London í fyrra.
Þessi frami kemur ekki á óvart.
í ljósmyndum Nönnu á sýningunni
í Gallerí Úmbru endurspeglast
mikil vandvirkni í vinnslu mynd-
anna, nákvæmni í myndbyggingu,
lýsingu og vali á filmum og papp-
ír, til að útkoman henti hveiju
viðfangsefni sem allra best. Þessi
vinna leggur grunninn að þeim
gæðum, sem birtast í myndunum.
Oftar en ekki bera verk þeirra
sem búa erlendis með sér annan
andblæ en er ríkjandi í listinni hér
heima, og verða þannig til að
kynna landmönnum fleiri svið
myndlistarinnar en ella væru í
boði. Það er vel. í myndröðinni
„Annarskonar fjölskyldumyndir“
tekst Nanna á við verkefni sem
margir myndlistarmenn hika við,
vegna þess hversu hlaðið tilfinn-
ingum það er; slík viðfangsefni
er auðvelt að missa yfir í ofhlaðna
væmni, ef óvarlega er farið.
Myndröðin byggir á sendibréfum
og gömlum fjölskyldumyndum, en
grunninn er að fínna í sambandi
dóttur við móður, í tvöfaldri merk-
ingu. Hér skiptir sagan máli.
Nanna ólst upp hjá móð-
urömmu sinni í Reykjavík, en
móðir hennar bjó í Kaupmanna-
höfn. Móðir Nönnu skrifaði móður
sinni fjölda sendibréfa á árunum
1932-46, en þau komust í eigu
Guðrún Einarsdóttir
Myndlist
Eiríkur Þorláksson
í austursal Kjarvalsstaða
stendur nú yfir fyrsta boðsýning
íslensks listamanns þar á þessu
ári, en hér er um að ræða verk
ungrar listakonu, Guðrúnar Ein-
arsdóttur.
Guðrún lauk námi frá málunar-
deild Myndlista- og handíðaskóla
íslands 1988, en var síðan viðbót-
arár i fjöltæknideild, þannig að
aðeins fjögur ár eru liðin frá því
hún lauk listnámi. Þrátt fyrir það
mun þetta vera áttunda einkasýn-
ing hennar, auk þess sem hún
hefur átt verk á sjö samsýningum
síðustu þijú ár, þannig að þessi
unga listakona hefur haldið sig
vel að verki.
Öll verkin nítján á þessari sýn-
ingu eru unnin með hvítum lit,
og benda til þeirra takmarkana
sem Guðrún hefur sett sér; í fyrri
sýningum hefur hún ýmist unnið
eingöngu með hvítt eða svart, og
þannig voru öli verkin á einkasýn-
ingu hennar í Gallerí einn einn
1990 unnin með svörtum lit.
Það mætti ætla að svo mörg
stór, hvít málverk í einum sal
kynnu að bera tilbreytingarleysið
með sér, en svo er alls ekki; lista-
konan skapar fjölbreyttan heim
hreyfingar, mynsturs og hrynj-
anda með ýmsum áhöldum (m.a.
tenntum sköfum, sléttum spöðum
o.fl.), sem er sérstakur fyrir hvert
verk fyrir sig. Efnið er þykkt
(akryl, pasto og .gel) og er vel
fallið til þeirrar úrvinnslu, sem
Guðrún hefur tamið sér. Árangur-
inn verður sterk og blæbrigðarík
myndgerð, sem verkar einkar vel
á áhorfandann, þegar komið er
inn í sýningarsalinn.
Tilraunir af þessu tagi með liti
og form í óhlutbundnu myndmáli
er í sjálfu sér ekki nýtt fyrirbæri,
og hafa, verið hluti rannsókna
listamanna á þessu sviði alla öld-
ina. Þannig gerði Kasimir
Malevich 1918 röð málverka sem
hann kallaði „hvítt á hvítt“ í súpr-
ematískum formtilraunum sínum,
og aðrir listamenn hafa kannað
samspil forma og lita á viðlíka
Guðrún Einarsdóttir: Málverk
(1992).
hátt síðar, t.d. innan svonefndrar
Op-listar á sjöunda áratugnum;
fleiri tengingar mætti nefna.
En efnistök Guðrúnar og vinnu-
brögð eru um margt sérstök. Það
er efnið fremur en liturinn sem
hún er að vinna úr; það er mótun
þess og yfirborðsgildi sem gefa
verkunum þann kraft og þá fjöl-
breytni mynsturs og hreyfingar,
sem geislar af þeim. Hvítt (hið
hreina, bjarta) hentar einfaldlega
betur en einstakir litir í þessu
skyni.
í myndunum má finna regluleg
mynstur (hringi, lárétt og Ióðrétt
markaða fleti, bylgjur yfir þveran
flötinn o.s.frv.) sem og óregluleg,
en í öllum verkunum er til staðar
viss hrynjandi, sem heldur þeim
saman. Hver áhorfandi mun áreið-
anlega finna hér eitthvað við sitt
hæfi. Það er hvíld, hógværð og
jafnvel draumsýn í þessum mynd-
um, sem þannig ná að skapa visst
mótvægi við hinn eirðarlausa,
sundurlausa og napra heim, sem
sýningargestir hafa horfið frá um
stund.
Þrátt fyrir að þessi verk Guð-
rúnar séu þannig ánægjuleg upp-
lifun hveijum þeim sem kynnist
þeim, fer ekki hjá því að sú hugs-
un læðist að áhorfandanum að
möguleikar þessa myndheims séu
í raun þröngir, og verði fljótt
tæmdir. Slíkar ályktanir eru eðli-
legar, en virðast þó óþarfar enn
sem kotnið er; hér er á ferðinni
ung listakona sem er við upphaf
síns ferils, og því verður athyglis-
vert að fylgjast með á hvern hátt
hún mun halda áfram að þroskast
í lífsstarfi sínu.
Sýning Guðrúnar Einarsdóttur
í austursal Kjarvalsstaða stendur
til sunnudagsins 7. mars.
Nanna Bisp Biichert: Hún.
Nönnu eftir af amma hennar dó.
Bréfin eru þannig vottur um inni-
legt samband dóttur og móður,
og við lestur þeirra hefur Nanna
enn síðar öðlast dýrmætt tæki-
færi til að kynnast eigin móður,
sem dó þegar listakonan var á
barnsaldri.
Ljósmyndirnar á sýningunni
byggja ekki á efni bréfanna, held-
ur þeim tengslum sem þau vekja
við horfna daga fjölskyldusam-
kvæma, æsku og áhyggjuleysi.
Sendibréfin sjálf verða að táknum,
sem og kuðungar, borðar, blúndur
og gamlar ljósmyndir, sem settar
eru í nýtt samhengi minninganna.
í þessum verkum getur hver og
einn lesið eigin fjölskyldusögu að
nokkrum hluta, og þannig bera
Nanna Bisp Biichert: í garðinum.
þau með sér ljóðrænan blæ minn-
inganna eða „nostalgíunnar" fyrir
sýningargesti jafnt sem listakon-
una sjálfa.
Ekki er ástæða til að tíunda
einstakar myndir öðrum fremur,
þar sem þær eru afar jafnar að
gæðum, og bera allar glöggan
vott um þau vönduðu vinnubrögð,
sem lýst var að framan. Tvö dæmi
eru „í garðinum" (nr. 10) og
„Hún“ (nr. 15), sem sýna vel þær
samsetningar í uppbyggingu
myndarinnar, sem Nanna hefur
tileinkað sér hér.
Segja má að helsti galli sýning-
arinnar (sem er smávægilegur í
ljósi kostanna) felist í hversu
þröngt er um myndirnar, þrátt
fyrir að sýningarstaðurinn hæfi
þeim vel; en aðstæðurnar auka
ef til vill enn á innileika þeirra.
Sýningin á ljósmyndum Nönnu
Bisp Búchert í Gallerí Úmbru við
Amtmannsstíg stendur til mið-
vikudagsins 24. febrúar.
Leiksýning á kaffihúsi
LEYNI-Leikhúsið frumsýnir „Þrusk“ á Café
Sólon íslandus, sunnudaginn 28. febrúar.
Sýningin samanstendur af tveimur einræðum
og atriðum úr leikriti Jóhanns Siguijónssonar,
Galdra-Lofti. í fréttatilkynningu segir: „Efnivið-
ur í einræðurnar er sóttur úr ólíkustu áttum, en
mestan heiðurinn eiga þó Anton Tsjekhov og
Shakespeare, auk þess sem sótt er í smiðju Steins
Steinars, Sigfúsar Daðasonar, Jóns lærða og
Schwartzeneggers.“
Aðstandendur Leyni-Leikhússins eru Jóhanna
Jónas, Vilhjálmur Hjálmarsson og Ásdís Þór-
hallsdóttir. Jóhanna hefur lokið námi frá School
for the Arts, Boston University, Vilhjálmur frá
The Mountview Theatre School í London og
Ásdís frá Leikhúsi og skóla dramatískrar listar
í Moskvu.
Einnig segir í fréttatilkynningu að markmið
Leyni-Leikhússins sé fyrst og fremst að þróa og
vinna að nýsköpun í íslensku leikhúsi og gefa
ungum listamönnum tækifæri til þess að móta
og framkvæma hugmyndir sínar um lifandi list
í leikhúsi.
Onnur sýning verður mánudaginn 1. mars,
þriðja sýning miðvikudaginn 3. mars. Sýningarn-
ar hefjast klukkan 20.30.
DÚETT
Tónlist_____________
Jón Ásgeirsson
Þriðju ljóðatónleikarnir að
Gerðubergi í ár voru haldnir sl.
mánudag og komu þá fram
Unnur A. Wilhelmsdóttir og
Kolbeinn Ketilsson, ásamt Jón-
asi Ingimundarsyni. Á efnis-
skránni voru söngverk eftir
Haydn, Wolf, Schumann, Dvor-
ák og Alice Mary Smith.
Tónieikarnir hófust á tveimur
dúettum eftir Haydn, líklega úr
einhveijum af óperunum hans, sem
munu vera um það bil eða rúmlega
20 að tölu. Bæði Kolbeinn og Unn-
ur hafa þegar aflað sér góðrar
kunnáttu, sem enn er þó nokkuð
meðvituð í allri útfærslu. Kolbeinn
söng átta verk eftir Wolf, öl! við
ljóð eftir Mörike. Það þarf mikið
öryggi og góða kunnáttu til að
flytja þessi erfiðu tónverk af ör-
yggi og það gerði Kolbeinn og sum
þeirra mjög vel, eins og t.d. Der
Garter og Storchenbotschaft. Eftir
hlé söng Unnur átta lög eftir Schu-
mann. Það sama má segja um söng
hennar og sagt var um Kolbein,
að flutningurinn var grundaður á
góðri kunnáttu og því til viðbótar,
að Unnur hefur til að bera náttúru-
lega vel hljómandi rödd, en hættir
þó á stundum til að ofgera henni,
þegar hún söng af fullum styrk.
Tónleikunum lauk með tveimur
dúettum eftir Dvorák og við-
kvæmnislegum ástarsöng (líklega
amerískum), eftir Alice Mary
Smith, sem þau fluttu mjög fallega
og af nokkrum innileik. Bæði Unn-
ur og Kolbeinn eru efnilegir söngv-
arar og hafa aflað sér góðrar
menntunar, sem mun trúlega skila
sér vel í framtíðinni og nýtast þeim
í átökum við margvísleg viðfangs-
efni. Jónas Ingimundarson lék með
og átti margt frábærlega fallega
gert, bæði í Wolf og Schumann en
í þessum söngverkum, er jafnræði
á milli píanósins og söngraddarinn-
ar í túlkun.