Morgunblaðið - 25.02.1993, Qupperneq 30

30
MORGUNBLAÐIÐ DAGLEGT LÍF FIMMTUDAGUR 25. FEBRÚAR 1993
Spergilkálið er best
snöggsoðið en einnig má frysta það
YFIRLEITT kostar spergiikál
um fimm hundruð krónur kílóið
þó bæði megi fá það ódýrara
fryst og dýrara.
Þegar kálið fæst ferskt á tilboðs-
verði er tilvalið að notfæra sér það
enda kálið vítamínríkt og gott. Það
er best að snöggsjóða það í 3-5
mínútur en þeir sem vilja hafa það
meyrara lengja tímann um nokkrar
mínútur. Sumir nota kálið ferskt í
salat. í kæli geymist kálið lausvafið
í 3-6 daga og ef það er snöggsoðið
í frysti má vel geyma það í 6-12
mánuði. Hins vegar er vert að hafa
hugfast að bæði við suðu og fryst-
ingu tapar kálið einhveiju af bæti-
efnum. ■
Ný vítamm á markaðinn
Nýlega var farið að er eru Cal-mag með D-víta-
flytja inn vítamín frá fyr- míni, en í Cal-mag er am-
irtækinu Quest, sem um anaoaiMt ínósýrubundin blanda
skeið hefur selt vörur kalks og magnesíum. Þá
er hægt að fá Beta carot-
ene, Síberíu gingseng,
Lecithin, sem inniheldur
svokallað kolin, tyggjan-
legt C-vítamín, og E-
vítamín.
Vítamínin fást til að
mynda í Hagkaup,
Blómavali, Kornmark-
____________aðnum og hjá Grænu lín-
eru inn enn sem komið unni. ■
sinar vida um Evropu
og hefur stærsta mark-
aðshlutdeild í vítamín-
sölu í Bretlandi. Bæti-
efnin eru unnin úr nátt-
úruefnum, lífrænt
ræktuð og engin litar-
efni notuð.
Þau vítamín sem flutt
Heimsendingarþjónusta hjá Hagkaup
Nýlega fóru Hagkaupsmenn að
bjóða viðskiptavinum sínum upp
á heimsendingarþjónustu.
Að sögn forsvarsmanna nýta
ekki síst þeir þessa þjónustu sem
eiga erfítt með að komast ferða
sinna vegna slæmrar ferðar eða eru
bfllausir. Enn sem komið er geta
viðskiptavinir ekki hringt inn og
pantað vörurnar heldur koma þeir
í verslunina og kaupa matvörunar
og fá þær síðan heim til sín síðar
um daginn. Heimsendingarþjónust-
an kostar 200 krónur. ■
Karríblanda
og framandi krydd
KARRÍ er ekki bara eitt krydd, heldur nafn á
kryddblöndu sem Bretar á Indlandi útbjuggu til
að líkja eftir kryddblöndum og kryddmauki sem
flestir Indverjar gera sjálfir á heimilum sínum.
Hið sama gildir um Garam masala sem einnig er
hægt að kaupa í dufti. Sú kryddblanda er ævafom
og mikið notuð á Indlandi að því er segir í The Little
Currybook eftir Pat Chapman. Kjöt í karrí eins og
lengi var eldað á flestum íslenskum heimilum er
afar ólíkt þeim karríréttum sem Indverjar borða,
enda er um 80% þeirra jurtaætur.
í karrí-kryddblöndu eru oftast kardimommur,
chili-pipar, cumin, fenugreek, sinnepsfræ og pipar.
Ótal afbrigði eru til af karríi og m. a. krydda sem
algengt eru að notuð séu eru turmerik, engifer og
paprika. Hrísgijón eru ómissandi hiuti af alvöru
karrí-máltíð. I bókinni segir að hvunndagsmatur
Indveija sé kam' og hvit soðin hrísgrjón. Á tyllidög-
um er boðið upp á margvíslegar kam'blöndur og
kryddmauk ásamt hrísgijónunum. Þá taka menn
skammt af hn'sgijónum og blanda saman við eina
kryddblöndu í einu. Karrí er misjafnt og áhersiumun-
ur er eftir löndum og jafnvel landshlutum. Kam'lauf
eru oft notuð í indverskri matreiðslu, en þá á svipað-
an hátt og við notum lárviðarlauf.
Höfundur litlu karríbókarinnar bendir á að krydd
sem notuð eru í kam'blöndur og mauk séu hrá þeg-
ar við kaupum þau. Því sé grundvallaratriði að rista
þau eða steikja áður en þeim er blandað saman við
önnur matvæli. „Krydd eru hrá þó búið sé að mala
þau, og hráa bragðið hverfur ekki þó kryddið sé
soðið lengi með mat. Að nota hrátt krydd er líkt því
að hita kaffí af óbrenndum kaffíbaunum," segir hún.
Uppskriftir af kam'blöndum bíða betri tíma, en
sagt frá eiginleikum nokkurra krydda.
UPPSKRIFT m
VIKUNNAR i
Loðna getur verið lostæti
FNYKURINN sem svífur yfir
þegar verið að bræða loðnu
gefur allt annað til kynna en
að loðna geti verið lostæti.
Steiney Ketilsdóttir fullyrðir
aftur á móti að loðna sé „sjúk-
lega góður matur“.
Hún hefur undanfarin 15 ár
borðað loðnu öðru hvoru. „Ég
sníki hana af sjómönnum úr
Grindavík vestur á Granda," segir
hún. Steiney er hress kona og
glaðlynd og ég hef á tilfinning-
unni að drengjunum úr Grindavík
þyki bara gaman að gefa henni
nokkrar loðnur öðru hvoru. Vinir
Steineyjar segja að hún sé frum-
legur listakokkur. Þess vegna er
ekki ástæða að ætla annað en
loðna sé vel ætur fískur ef hún
segir það. „Áður fyrr matreiddi
ég loðnu á ýmsan máta, en ég
er búin að gleyma þessum upp-
skriftum. Nú snöggsteiki ég hana
bara og borða bæði heita og kalda.
Hún er ekki síður góð köld og þá
sem smáréttur með hvítvínsglasi."
Þá hentu menn humri
Steiney bjó í Frakklandi á árum
áður. „Þegar ég kom aftur til ís-
lands, árið 1954, hafði ég komist
uppá lagið með að borða humar
hjá Frökkunum. Hér hneyksluðust
menn heil ósköp yfír því að ég
skyldi borða þennan óþverra, en
sjómenn í Hafnarfírði sáu aumur
á kvenmanninum með þennan
undarlega smekk og gáfu mér
alltaf humar sem komið hafði í
netin hjá þeim. Þá borðaði ég
ósköpin öll af humri og fékk hann
alltaf ókeypis.“
— Hvernig datt þér upphaflega
í hug að byrja að borða loðnu?
„Þegar ég var í útlöndum, til
dæmis á Spáni, borðaði ég alls
kyns smáfíska á veitingahúsum.
Ég sá fyrir mér að loðna gæti
verið ágæt og ákvað að prófa.
Mér er sagt að hún sé kalkauðug
svo ekki er það verra. Reyndar
Steiney segist sannfærð um að
eftir nokkur ár verði loðna á
hvers manns diski.
er ég ekki í nokkrum vafa um að
loðna verði á hvers manns diski
eftir nokkur ár. Við íslendingar
erum bara stundum svo lengi að
átta okkur á hlutunum.
Þeir sem hafa aðgang að loðnu
ættu endilega að prófa hana og
svo ættu fiskkaupmenn að fara
að selja hana svo strákarnir vest-
ur á Granda fái frið fyrir mér.“
Snöggsteikt
loðna
Steiney segist reikna með 10
loðnum á mann og sjaldan sé af-
gangur. Hver þeirra er hreinsuð
undir rennandi vatni og lítið gat
skorið á kviðinn til að ná innyflun-
um úr. Hún segist velja stórar og
stinnar loðnur.
30 loðnur
2 pískuð egg
1 bolli brauðrasp
salt og pipar
1 tsk. sesamfræ ef vill
1 msk. kornolía til steikingar
Salti, pipar og sesamfræum
blandað saman við rasp. Loðnum
velt upp úr pískuðum eggjum og
síðan raspi. Snöggsteiktar úr
matarolíu í u.þ.b. 2 mín. á hvorri
hlið.
Borið fram með soðnum kart-
öflum og salati úr sellerírót.
Salot____________________________
‘Asellerírót
_________2 msk, majones _________
'Atsk. sætt sinnep
salt og hvítlauksduft ó hnífsoddi
Sellerírót er röspuð fínt og majon-
esi ásamt sinnepi og kryddi bland-
að saman við. Kælt og borið fram
með loðnu. ■
BT
Chili-pipar:Notaður
heill eða malaður, ferskur eða
þurr. Grunntegundir chili-pipars
eru aðeins 4, en af þeim ótal af-
brigði, misjöfn að stærð, styrkleika
og lit. Hann ertir góm, eykur matar-
lyst og hjartslátt. Hann er mjög
sterkur og best að nota hann í hófi.
Hann hefur ekki sérstaka eiginleika
til heilsubótar en drepur þó bakter-
íur.
Coriander: Notað heilt eða steytt
og gefur milt sætubragð. Coriander-
fræ eru ljósbrún og á Indlandi eru
árlega tínd um 80 þús. tonn. Megn-
ið af þeim fer til útflutnings. Lauf
jurtarinnar eru notuð fersk í mat-
reiðslu.
Cumin: Notað heilt eða steytt.
Fræin eru gulbrún og bragðmikil og
ómissandi í karríréttum.
Paprika: Duft af papnkuávextin-
um. Ekki sterkt krydd en mikið not-
að í karrírétti til að gefa þeim lit.
Paprika er eitt af undirstöðukrydd-
um í ungversku gúllasi.
Turmerik: Duftið gefur karrírétt-
um sérstakan gulan lit. Þetta er
rótaijurt eins og engifer og vex víða
í S-Asíu. Eftir að rótin er tekin upp
er hún soðin í klst. og sólþurrkuð í
1-2 vikur. Þá er hún þvegin og
möluð í gula duftið sem margir eiga
í kryddskápum en vita ekki almenni-
lega til hvers á að nota. Gamalt
húsráð segir að kryddið losi um slím
í nefí og hálsi. ■
Þegar notaður bíll
er keyptur ber margs að gæta
VERÐ og ástand notaðra bíla er vissulega misjafnt og þar sem
fólk leggur töluverðar fjárhæðir í bílakaup er betra að hafa vaðið
fyrir neðan sig.
Oft reynist erfitt að fá almenni-
legar upplýsingar um raunveru-
legt ástand bílsins, t.d. hvort hann
hafí lent í alvarlegu tjóni og sé
þar af leiðandi skakkur eða gallað-
ur að öðru leyti.
Neytendasamtökin hafa látið
sig málið varða og fjallað um það
í Neytendablaðinu. Garðar Guð-
jónsson ritstjóri blaðsins sagði að
á bókasafni samtakanna væri
lestrarefni sem komið gæti að
notum áður en ráðist er í bíla-
kaup. Einnig gæti fólk leitað upp-
lýsinga hjá Félagi íslenskra bif-
reiðaeigenda og Bílgreinasam-
bandinu.
Skoðun og veðbókarvottorð
Hann ráðleggur fólki að athuga
skoðunarvottorð og hvort bíllinn
hafí fengið skoðun. „Fólk ætti
aldrei að ganga frá samningi ef
skoðunarvottorð vantar."
Gott getur verið áð láta sölu-
skoða bílinn á góðu verkstæði, en
slíkt getur kostað um 5-7 þúsund
kr. sem er skárra að inna af hendi
en mörg hundruð þúsund fyrir
hálfónýtan bíl.
Skráningarskírteini ætti að
liggja frammi og Garðar segir að
sjálfsagt sé að spyija um öll gögn
sem bera vitni um umhirðu bíls-
ins. Veðbókarvottorð þarf að
liggja fyrir áður en gengið er frá
samningi. Ef gjöld hvíla á bílnum
er nýr eigandi ábyrgur nema skrif-
lega sé gengið frá öðru.
„Fólk ætti aldrei að skrifa
undir það sem kallað er
opið afsal, því þegar það
er fyllt út eftirá er hugs-
anlegt að skráðar verði
rangar eða falsaðar upplýs-
ingar. Þá er góð regla að
setja inn á afsal upplýs-
ingar um hluti sem eiga að
fylgja bílnum en afhendast
síðar. Handhafa ávísanir
ætti ekki að gefa út í
bílaviðskiptum.“ ■