Morgunblaðið - 27.04.1993, Blaðsíða 15

15
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 27. APRÍL 1993
Flaggað með
fræðunum
eftir Þorkel Helgason
Erlendur Jónsson dósent í rök-
fræði við Háskóla íslands ritar grein
undir fyrirsögninni Ályktað um
aukaatriði í Morgunblaðinu 12.
apríl sl. Greinin er gegn þeim
ákvæðum í frv. heilbrigðisráðherra
um lyfsölu sem fjalla um afnám
einokunar á smásölu með lyf. Hér
verður lítt rætt um sjálft viðfangs-
efni greinarinnar heldur um mis-
beitingu höfundar á fræðimennsku
máli sínu til stuðnings. í seinni hluta
greinarinnar notar höfundur fram-
setningu úr svokallaðri ákvarðana-
fræði til að draga að lokum þá
ályktun á grundvelli útreikninga
sinna að það sé „mjög vafasamt
...að umbylta núverandi (lyfsölu-
)kerfi.“
Eins og nafnið bendir til fjallar
ákvarðanafræðin um það hvemig
bera megi saman ólíka kosti á heild-
stæðan hátt og gera að lokum upp
á millj þeirra, þ.e.a.s. taka ákvörð-
un. Ákvarðanafræðin er einkum
notuð þegar afleiðingamar em
óvissu háðar og því er fræðigreinin
í raun hliðargrein úr tölfræði. Að-
ferðin hentar við greiningu á flóknu
ákvarðanaferli þegar ein ákvörðun-
in rekur aðra og mönnum hættir
til að sjá ekki skóginn fyrir trján-
um. Helsta tól ákvarðanafræðinnar
er reyndar nefnt ákvarðanatré og
eitt slíkt skreytir grein Erlends.
Afleiðingar
Líkur og gildi
gLlyfjaverð
lækkar(+100)
g2=lyfjaverð
stendur i stað (-100)
g4=lyfjaverð
lækkar (+200)
g5=lyfjaverð
stendur í stað (0)
g6=lyfjaverð
hækkar(-100)
Það gildir hið sama um ákvarð-
anafræði og öll önnur tól reikni-
kúnstar að með þeim finnst enginn
stóri sannleikur. Þetta em einvörð-
ungu tæki til að draga saman fyrir-
liggjandi vitneskju í heila mynd.
Útkoman ræðst að sjálfsögðu alfar-
ið af þeim gögnum sem gengið er
út frá. Ágiskanir í þeim efnum
verða ekkert sannari við að þeim
sé tjaslað á ákvarðanatré. Þeirri
hugsun verður ekki varist að Er-
lendur sé að beita ákvarðanafræði
til þess að klæða fordóma sína um
málefnið kufli fræðimennsku.
Ákvarðanatré Erlendar er
skreytt 12 tölum sem allar em hans
hugarfóstur. Höfundur hefur 12
möguleika til að hagræða tölum til
að fá þá niðurstöðu sem honum
virðist henta. Það gefur augaleið
að auðvelt er að fá öndverða niður-
stöðu úr slíku reikniverki með
breytingum á forsendutölum. Þegar
hismi fræðimennskunnar hefur ver-
ið greint frá kjamanum kemur í
ljós það sem höfundur gefur sér: í
Þorkell Helgason
„Það sem mér sárnar
er að vísindagrein,
ákvarðanafræði, sem
ég hef kennt í hartnær
tvo áratugi og rannsak-
að að nokkru, skuli mis-
notuð til þess að slá
ryki fræðimennsku í
augu fólks eins og gert
er í blaðagrein Erlends
Jónssonar.“
fyrsta lagi að það kosti umtalsvert
fé - eða sem nemur 10% af lyfja-
verði - að koma á samkeppni og í
öðm lagi að vænta megi meiri lækk-
unar lyfjaverðs án samkeppni en
með henni. Fyrir þessum forsendum
eru færð næsta lítil rök. Þær em
sleggjudómar höfundar.
Sé rýnt nánar í ákvarðanatré
Erlends sést t.d. að þar er lykilatr-
iði að miklar líkur (60%) séu á því
að takast megi innan núverandi
dreifingarkerfis að ná fram 20%
lækkun lyfjakostnaðar með álagn-
ingarlækkun hjá stóm apótekunum
í Reykjavík. smásöluálagning á lyf
er há á íslandi, að meðaltali um
58%. Fimmtungs lækkun lyfja-
kostnaðar kallar á að álagning
Reykjavíkurapótekanna verði ein-
ungis tæp 10%. Mér er sem ég sjái
fulltrúa apótekara í lyfjaverðlags-
nefnd leggja slíkt til.
Eins og segir í upphafí þessa
greinarkorns er það ekki ætlunin
að ræða að neinu marki um málefn-
ið sjálft: Hátt lyfjaverð á íslandi og
leiðir til þess að ná fram lækkun á
því. I samræmi við það undirrita
ég ekki greinina með tímabundnu
starfsheiti mínu: Aðstoðarmaður
heilbrigðisráðherra. Það sem mér
sámar er að vísindagrein, ákvarð-
anafræði, sem ég hef kennt í hart-
nær tvo áratugi og rannsakað að
nokkra, skuli misnotuð til þess að
slá ryki fræðimennsku í augu fólks
eins og gert er í blaðagrein Erlends
Jónssonar.
Höfundur er prófessor í
aðgerðagreiningu við Háskóla
Islands.
Bókaðu ferðina í apríl.
f anzJMIip.
spujjai!jjj
fyrir 4ra manna fjölskyldu!
Með 5.000 kr. innborgun geturðu tryggt þér sumarferðina '93 á lága
verðinu. Ferðina þarf þá ekki að greiða að fullu fyrr en 21 degi fyrir
brottför. Með þessu getur 4ra manna fjölskylda sparað á bilinu 8-12.000 kr.
Verð ef staðfest
fyrir 1. maí.
KAUPMANNAHÖFN 27.820
ÓSLÓ 27.150
STOKKHÓLMUR 28.150
CAUTABOKC 27.150
F/EKEYJAR 17.105
LONDON 27.150
CLA5COW 21.150
AMSTEKÞAM 27380
LÚXEMBOKC 28.150
PAKÍS 28350
FRANKFURT 50390
HAMBOKC 28.590
VÍN 50.580
MÚNCHEN 50.590
ZÚKICH 50.150
MÍLANÓ 50.580
BAKCELONA 50.150
Flugvallarskattar eru innifaldir.
Hafðu samband við söluskrifstofur okkar, umboðsmenn
um allt land, ferðaskrifstofurnar eða í síma 690300
(svarað alla 7 daga vikunnar frá kl. 8-18).
Verð gildir eingöngu í beinu flugi Flugleiða. Ferðir skulu farnar íyrir 30. september 1993-
Lágmarksdvöl 6 dagar. Hámarksdvöl 1 mán. Áætlunarflug hefst: Hamborg 9. maí, Zúrich 22. maí,
Vín 4. júní, Barcelona 12. júní, Munchen 26. júní, Mílanó 16. júlí.
FLUGLEIÐIR
Traustur tslenskur ferðafélagi
E3 (D oatiaS^
hagstæð kjör, langur lánstími, sveigjanlegt lánshlutfall, margir gjaldmiðlar

IÐNÞROUNARSJOÐUR
Kalkofnsvegi 1 150 Reykjavík sími: (91) 69 99 90 fax: 62 99 92