Morgunblaðið - 07.05.1993, Side 14

14
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. MAÍ 1993
Aðalfundur Sölumiðstöðvar hraðfrystihúsanna
SH flutti út afurðir fyrir
17,5 milljarða árið 1992
Rekstrartekjur 18,1 milljarður og hagnaður 276 milljónir króna
Afkoman rædd
FULLTRÚAR á aðalfundi
Sölumiðstöðvar hraðfrysti-
húsanna, sehíi að þessu sinni
var haldinn í Háskólabíói,
voru ábúðarfullir þegar af-
koman var rædd. Á myndinni
má þekkja fulltrúa frysti-
húsa á mörgum stöðum á
landsbyggðinni.
Heildarframleiðsla frystihúsa og frystiskipa, sem fela Sölumið-
stöð hraðfrystihúsanna sölu á framleiðslu sinni, nam í fyrra 83.500
tonnum, sem er 1,8% minna magn en árið 1991, sagði Jón Ingvars-
son, stjórnarformaður SH, í upphafi ræðu sinnar á aðalfundi félags-
ins í gær. Mestur samdráttur varð í ufsaframleiðslu eða um 3.100
tonn og loðnuhrognaframleiðslu sem dróst saman um 1.000 tonn.
Framleiðsla frystitogara innan SH nam 17.800 tonnum, sem er
21,5% af heildarverðmæti, og jókst hún lítillega frá fyrra ári eða
um 300 tonn.
Heildarútflutningur frystra sjáv-
arafurða frá ísiandi árið 1992 var
190 þúsund tonn að verðmæti 42
milljarðar króna reiknað á fob-
verði. Útflutningur SH af heildinni
var 83.200 tonn að verðmæti 17,5
milljarðar króna eða alls 42% heild-
arútflutnings frystra sjávarafurða
miðað við verðmæti og 44% miðað
við magn. Þetta er um 0,7% sam-
dráttur í magni og 1,7% í verðmæti
milli áranna 1992 og 1991. í út-
flutningi á frystum bolfíski jókst
hlutdeild sölumiðstöðvarinnar í nær
öllum tegundum síðastliðið ár.
Jákvæð afkoma SH 1992
Rekstrartekjur SH fyrir 1992,
samkvæmt samstæðureikningi
námu 18,1 milljarði króna á móti
17,1 milljarði árið áður og jukust
því um 6% milli ára. Afkoma móður-
fyrirtækisins var jákvæð um 57,4
milljónir króna í fyrra á móti 60
milljónum króna árið 1991. Hagnað-
ur varð einnig af rekstri dótturfyrir-
tækja SH.
Heildarhagnaður samkvæmt sam-
stæðureikningi, þegar afkoma dótt-
urfyrirtælq'anna er tekin með, nam
176 milljónum króna í fyrra má
móti 169 milljónum króna árið áður.
ÚA með tvo milljarða króna
Á sl. ári var mest framleitt hjá
Útgerðarfélagi Akureyringa hf. eða
rúm 10 þúsund tonn að verðmæti
rúmir 2 milljarðar króna miðað við
útborgunarverð. Hjá Granda hf.
nam framleiðslan 8.900 tonnum að
verðmæti rúmlega 1,5 milljarðar
króna. Næstir í röðinni, miðað við
heildarframleiðsluverðmæti, voru
Haraldur Böðvarsson hf. og
Vinnslustöðin hf. með tæpan millj-
arð króna hvort félag.
Hagstæð verðþróun
í Bandaríkjunum
Jón Ingvarsson sagði í ræðu sinni
að verðþróunin í fyrra hafi reynst
innlendum framleiðendum óhag-
stæð á flestum erlendum mörkuðum
að Bandaríkjamarkaði undanskild-
um. Þar hélst verð nokkuð stöðugt,
auk þess sem dollarinn styrktist
verulega gagnvart öðrum vestræn-
um gjaldmiðlum. Hins vegar lækk-
aði verð helstu botnfísktegunda
umtalsvert á Evrópumarkaði.
Þorskur lækkaði um allt að 16% og
talsverð Iækkun varð á hörpudiski
og humri.
97% útflutnings til
5 markaðssvæða
Af heildarútflutningi SH fóru
81.100 tonn eða 97% til fimm helstu
markaðssvæða, sem öll heyra undir
söluskrifstofur samtakanna erlend-
is. Til Japans, Kóreu og Taiwan
fóru um 18.500 tonn eða 22% af
heildarútflutningi og til Frakklands,
Belgíu og Spánar seldust 17.500
tonn eða 20%. Á Bandaríkjamarkað
fóru tæp 17 þúsund tonn eða fimmt-
ungur framleiðslunnar. Á sl. ári
seldust hátt í 16 þúsund tonn í
Þýskalandi, Danmörku, Sviss, Ítalíu
og Hollandi eða 19% af heildarsölu
SH og til Bretlands fóru nærri
13.000 tonn eða 15%.
Bandaríkin verðmætasti
markaðurinn
Ef útflutningur SH í fyrra er
Morgunblaðaið/Júlíus
skoðaður með tilliti til útflutnings-
verðmæta er skiptingin á þessi sömu
svæði nokkuð önnur. Bandaríkin
skiluðu 4.843 milljörðum króna eða
28% af heildarverðmætum útfluttra
sjávarafurða. í öðru sæti er Frakk-
land, Belgfa og Spánn með rúmlega
3,5 milljarða eða 21% verðmæta.
Þar á eftir koma Þýskaland, Dan-
mörk, Sviss, Ítalía og Holland með
tæplega 3,1 milljarð króna eða 18%.
Jón Ingvarsson formaður stjórnar Sölumiðstöðvarinnar
Annarra kosta en gengisfell-
ingar líklega ekki völ nú
„GENGISFELLING hlýtur alltaf að vera neyðarúrræði. En þegar verð-
hrun á sjávarafurðum og aflasamdráttur valda slíkum tekjusamdrætti
í sjávarútvegi og að til fjölda gjaldþrota horfir í atvinnulifi lands-
manna, þá fæ ég ekki séð hvernig hægt sé að ná jafnvægi milli tekna
og gjalda nema með gengisleiðréttingu. Væri þess nokkur kostur að
færa kostnaðarstigið niður með handafli og leysa vandann þannig
væri sjálfsagt að fara þá leið. En mér vitanlega hefur sú leið hvergi
tekist. Menn mega ekki skilja orð mín þannig að ég sé einhver sérstak-
ur talsmaður gengislækkunar. Þvert á móti tel ég, að allra leiða eigi
ávallt að leita áður en til hennar er gripið. En líklega eigum við nú
engra annarra kosta völ,“ sagði Jón Ingvarsson, formaður stjórnar SH,
meðal annars í ræðu sinni á aðalfundi SH.
Fríðrik Pálsson, forstjóri á aðalfundi SH
Meira erient fé þarf
til uppbyggingar
atvinnu hér á landi
„Vlð lifum á útflutningi og það er lífsspursmál að takast á við að
auka gjaldeyristekjur þjóðarinnar til að standa undir lífskjörum henn-
ar og lækka erlendar skuldir. Þar þurfa allir að leggjast á eitt. Efna-
hagskreppan í löndunum í kringum okkur er enn talsverð, enda þótt
batamerki sjáist t.d. í Bretlandi og í Bandaríkjunum bólar ekki á þeim
í Þýskalandi og í Japan. Enn er því ekki við því að búast að ytri að-
stæður hjálpi okkur mikið. Við verðum nú sem oft áður að vinna okk-
ur sjálf út úr vandanum og sem betur fer eigum við að hafa burði til
þess. Við hljótum hins vegar að verða að vega og meta með yfirveg-
aðri hætti en í góðærinu í hvað við veijum fjármunum okkar. Við erum
smáþjóð. Við höfum ekki efni á því að hafa fjölda manna atvinnulausa
og þar að auki er það næsta ómögulegt í því návígi, sem fylgir lítilli
þjóð. Hagræðing er góð, sparnaður er dyggð og að loknu samdráttar-
skeiði kemur gjarnan betri tíð. Við verðum öll að leggjast á eitt við
að ljúka samdráttarskeiðinu sem fyrst og takast á við uppbygginguna
og eitt er alveg Ijóst., að það verður fyrst og fremst að gerast með
auknum útflutningi," sagði Friðrik Pálsson, forstjóri SH, í ræðu sinni.
„Á sama tíma sem miklar kröfur
eru gerðar til sjávarútvegsins um enn
frekari hagræðingu í rekstri og því
jafnvel haldið fram að rekstrarerfíð-
leikar, sem við er að etja í grein-
inni, séu einungis aðlögunarvandi
birtist skýrsla, sem Hagfræðistofnun
Háskóla íslands gerði fyrir Seðla-
bankann fyrir skömmu og koma þar
fram ýmsar upplýsingar, sem at-
hygli hljóta að vekja. Þar kemur
m.a. fram, að vaxtamunur íslenska
bankakerfísins er rúmlega tvöfalt
hærri en í okkar helstu nágranna-
löndum og þjónustugjöld allt að 70%
hærri.
Að vísu er ekki sjálfgefíð, að sam-
anburður sem þessi gefi rétta mynd
vegna smæðar þjóðfélagsins þar sem
hagkvæmni stærðarinnar fær ekki
notið sín með sama hætti og gerist
meðal fjölmennari þjóða. En þessar
niðurstöður eru auðvitað sláandi og
hljóta að vekja spumingar um það
hvort ekki sé víðar pottur brotinn í
þessum efnum hér á landi, bæði er
varðar þjónustu hins opinbera og
einkaaðila.
Vandi sjávarútvegsins er að stór-
um hluta vegna skerðingar aflaheim-
ilda, en auk þess hefur markaðsverð
farið lækkandi. Allt bendir til þess,
að um langvarandi samdrátt í afla
verði að ræða. Þess vegna er Ijóst,
að sjávarútvegurinn stendur frammi
fyrir því að þurfa að laga sig að
þessum breyttu aðstæðum. Því er
mikilvægt, að stórlega verði dregið
úr þeirri afkastagetu, sem fyrir hendi
er í sjávarútvegi, og skiptir miklu í
því sambandi hvemig tekst til um
Þróunarsjóð sjávarútvegsins, sem
ætlað er það hlutverk að úrelda
rekstrareiningar í greininni. Fyrir-
tækin hafa kappkostað að hægræða
í rekstri sínum og draga úr kostnaði
í þeirri viðleitni að laga reksturinn
að breyttum aðstæðum, en ljóst er
að slík aðlögun tekur sinn tíma. Fyr-
irtæki hafa verið sameinuð, skip
hafa verið tekin úr rekstri og veiði-
heimildir þeirra lagðar við veiðiheim-
ildir annarra skipa. Enn fremur eru
dæmi þess, að togurum hafí verið
skipt út fyrir smærri báta og skipa-
kosturinn þannig lagaður að minnk-
andi aflaheimildum. Þá hefur notkun
flæðilíria og annarra tækninýjunga
leitt til þess að umtalsverð framleiðn-
iaukning hefur náðst. Því er ljóst,
að mikil hagræðing hefur átt sér
stað, og, að verulegur árangur hefur
náðst í því efni. En það mun þó hvergi
duga til að koma sjávarútvegnum á
réttan kjöl. Vandi sjávarútvegsins
er meiri en svo, að hann verði leyst-
ur með hagræðingu einni saman, og
það er mikil einföldun að halda öðru
fram. Veik fyrirtæki í sjávarútvegi
þýða einfaldlega veikt efnahags-
kerfí. Þau verða að fá tækifæri til
að hagnast verulega á næstu árum
til að rétta við afar veika eiginfjár-
stöðu. Því aðeins geta þau staðið sig
í alþjóðlegri samkeppni.
Sjávarútvegurinn burðarás
Þrátt fyrir þann mikla samdrátt í
útflutningstekjum af sjávarafurðum,
sem orðið hefur, hefur hlutur þeirra
í vöruútflutningi landsmanna farið
vaxandi á undanförnum árum. Þess
vegna er ljóst, að sjávarútvegurinn
er slíkur burðarás í afkomu þjóðar-
innar, að aldrei getur verið um það
að ræða, að hann njóti ríkisstyrkja
eins og gerist með öðrum þjóðum í
milljarðatugum þar sem sjávarútveg-
ur er afgangstærð og aðeins örlítið
brot af þjóðarbúskapnum. Það er
engu að síður mikilvægt, að sjávarút-
vegurinn njóti þess velvilja stjóm-
valda, að þau láti einskis ófreistað
til að styrkja samkeppnisstöðu sjáv-
arútvegsins og létti honum róðurinn
á erfiðum tímum, þannig að hann
muni enn sem fyrr verða grundvöllur
að góðum lífskjörum þjóðarinnar,"
sagði Jón Ingvarsson enn fremur.
„Það er mjög alvarlegt, hve veik
flest fyrirtæki í sjávarútveginum eru
og einungis sárfá fyrirtæki hérlendis
hafa til þess burði að takast á við
verkefni erlendis, en þar eru þó fljótt
á litið einna mikilvægustu vaxtar-
broddarnir,“ sagði hann ennfremur.
„Við verðum að auka erlend sam-
skipti, sem eru til þess fallin að skapa
nýjar hugmyndir og ný tækifæri. Við
þurfum að ná hingað heim meira
erlendu fjármagni til aukinnar at-
vinnuuppbyggingar með okkur.
Þau sárafáu fyrirtæki, sem eitt-
hvað mega sín, þurfa að taka hönd-
um saman og stofna til samstarfs
um að hasla sér völl í viðskiptum,
sem geta aukið starfsemi erlendis
og/eða dregið frekari starfsemi til
landsins.
Við getum ekki velt vandanum
yfír á næstu kynslóð. Þetta er okkar
vandi.
Það hefur verið á stefnuskrá flestra
ríkisstjóma um áratugaskeið að gera
atvinnulífíð hérlendis fjölbreyttara og
efla útflutning, en samt er staðan
ekki betri en raun ber vitni.
í rauninni hefur engin marktæk
útflutningsgrein náð að festa hér
rætur í áratugi. Einungis stóriðja, sem
starfar við önnur skilyrði en almennt
eru búin íslenskum fyrirtækjum, hef-
ur bæst við til að standa undir lífskjör-
um þjóðarinnar með sjávarútveginum.
Ferðamannaiðnaðurinn stendur einn-
ig höllum fæti og einungis örfá lítil
fyrirtæki sýna okkur, hvers við meg-
um vænta ef við búum atvinnurekstr-
inum betri skilyrði.