Morgunblaðið - 07.05.1993, Blaðsíða 16

Morgunblaðið - 07.05.1993, Blaðsíða 16
16 MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 7. MAÍ 1993 Yfirvofandi refsiaðgerðir hefjist hvalveiðar Refsiaðgerðir vegna hval- veiða nú líklegri en áður BANDAJRÍKJASTJÓRN hefur varað íslendinga við að hefja hval- veiðar í atvinnuskyni í trássi við samþykktir Alþjóðahvalveiðiráðs- ins. Að öðrum kosti eigi þeir yfir höfði sér svonefnda staðfestingar- kæru og refsiaðgerðir í formi viðskiptaþvingana samkvæmt banda- rískum lögum. Bandaríkjamenn hafa nokkrum sinnum gefið út staðfestingarkæru vegna hvalveiða annarra þjóða en viðskipta- þvingunum hefur aldrei verið beitt í kjölfarið. Nú bendir ýmislegt til að stjóm Bills Glintons myndi síður hika við að beita áðumefnd- um lögum af fullum þunga gegn þjóðum sem hún teldi stunda ólög- legar hvalveiðar. AF INNLENDUM VETTVANGI GUÐMUNDUR SV. HERMANNSSON Staðfestingarkæra er gefín út af viðskiptaráðherra Banda- ríkjanna ef hann telur að ríki grafí undan friðunarmarkmiðum al- þjóðasamtaka. Hefur slíkri kæru einkum verið beitt vegna hvalveiða í trássi við Alþjóðahvalveiðiráðið en ráðið hefur engin tök á að beita refsingum fari aðildarþjóðimar ekki eftir þeim veiðikvótum sem ráðið gefur út. Bandaríkin tóku með þessu í raun að sér að sinna einskonar löggæslustörfum fyrir ráðið. Kveðið er á um staðfestingar- kæm í svonefndu Pellyákvæði sem Bandaríkjaþing samþykkti árið 1971. Upphaflega markmiðið með ákvæðinu var að vemda laxastofna á Norður-Atlantshafí, sem þá hafði verið sett veiðibann á, gegn veiðum dansica sjómanna en síðar var þetta ákvæði yfírfært á hvalveiðar. Samkvæmt Pellyákvæðinu á viðskiptaráðherra Bandaríkjanna að staðfesta það við Bandaríkja forseta að hann telji að tilteknar veiðar ríkja á sjávardýmm grafí undan friðunarmarkmiðum al- þjóðasamtaka og dragi úr virkni þeirra. Samkvæmt túlkun Hæsta- réttar Bandaríkjanna hefur við- skiptaráðherra talsvert fijálsar hendur hvort hann leggur fram slíka kæru, ef hann telur sig geta með öðrum aðferðum, tryggt frið- unarmarkmiðin betur. Eftir staðfestingarkæm hefur Bandaríkjaforseti heimild til að beita innflutningsbanni á fískaf- urðir viðkomandi ríkja en hefur einnig heimild til að aðhafast ekk- ert. Staðfestingarkæmr hafa verið gefnar út nokkram sinnum en aldr- ei komið til viðskiptaþvingana í kjölfarið. - Nú hafa borist fréttir af því, að þingmaður að nafni DeFazio hafí í vikunni lagt fram lagaframvarp í bandarísku fulltrúadeildinni, sem kveður á um að ef staðfestingar- kæra er gefín út vegna ólöglegra hvalveiða komi sjálfkrafa til refs- iaðgerða í formi viðskiptaþving- ana. Tekið er fram í frumvarpinu, að ekki sé viðurkennt að aðrar stofnanir en Alþjóðahvalveiðiráðið geti gefíð út hvalveiðikvóta og aðrar hvalveiðar en veiðar innan ráðsins teljist því ólöglegar. Margir hafa látið í ljósi efasemd- ir um að viðskiptarefsiaðgerðir Bandaríkjastjómar vegna hval- veiða samrýmist GATT-samkomu- laginu um tolla og viðskipti. Nefnd innan GATT komst raunar að þeirri niðurstöðu árið 1991, að Bandaríkin gæti ekki beitt inn- flutnings- eða útflutningsbönnum til að framfylgja bandarískum vemdunar- eða umhverfíslögum á erlendri grand. Þessi úrskurður mun ekki hafa verið staðfestur en er þó talinn eiga við um viðskipta- þvinganir á grandvelli Peily- ákvæðisins. Engu að síður virðast bandarískir þingmenn tilbúnir til að láta reyna á þetta mál. V arnarhagsmunir Fyrir nokkram árum stóðu ís- lensk stjómvöld í talsverðum slag við Bandaríkjastjóm til að komast hjá staðfestingarkæra vegna vís- indahvalveiðanna sem þá voru stundaðar. Talsvert hætta þótti á að viðskiptaþvinganir myndu fylgja í kjölfar slíkrar kæra sem gætu eyðilagt fiskmarkaði íslend- inga í Bandaríkjunum. Samkomu- lag náðist við Bandaríkjastjóm um að Banda ríkjamenn viðurkenndu að vísindaveiðar íslendinga drægju ekki úr virkni hvalveiðibannsins, og því kæmi ekki til staðfestingar kæru vegna veiðanna. Var almennt talið að hagsmunir Bandaríkjanna vegna vamarstöðvarinnar á Kefla- víkurflugvelli hefðu þama ráðið miklu. I ljósi síðustu frétta af fyrir- huguðum niðurskurði á Kefla- víkurflugvelli telja ýmsir að Bandaríkjamenn yrðu varla eins samvinnuþýðir ef áþekk staða kæmi upp aftur. Á svipuðum tíma gáfu Banda- ríkin hins vegar út staðfestingar- kæru á Japani vegna vísindahval- veiða þeirra, en ekki kom til við- skiptaþvingana, meðal annars þar sem hagsmunir Bandaríkjanna í viðskiptum við Japani voru meiri en Japana. Einnig fengu Norð- menn á sig staðfestingarkæru vegna hvalveiða fyrir nokkrum árum. Viðskiptaþvinganir Þótt Bandaríkjastjórn hafi hing- að til ekki beitt viðskiptaþvingun- um vegna hvalveiða, segja heim- ildarmenn Morgunblaðins í banda- ríska stjórnkerfinu, að íslendingar geti nú allt eins átt yfír höfði sér refsiaðgerðir ákveði þeir að heija hvalveiðar í atvinnuskyni á nýjan leik. Bill Clinton Bandaríkjaforseti sótti fylgi sitt meðal annars til hópa sem hafa gengið hvað harð- ast fram í umhverfismálabaráttu, þar á meðal í hvalamálum. Fullyrt er að umhverfisverndarsinnar eigi nú mun greiðari leið inn í helstu valdastofnanir í Washington en áður og eiga bandarísk stjórnvöld von á miklum þrýstiaðgerðum frá hvalverndunarsinnum og öðrum umhverfísverndarsinpum ef at- vinnuhvalveiðar hefjast aftur. í orðsendingu þeirri sem sjávar- útvegsráðherra fékk í vikunni frá bandarískum stjómvöldum er fast- lega gefið í skyn, að íslendingar eigi yfir höfði sér refsiaðgerðir ef þeir hefji hvalveiðar á ný. Þar seg- ir að höfuðatriðið sé fyrir íslend- inga að forðast fljótræðisákvarð- anir sem gætu einangrað ísland, haft í för með sér refsiaðgerðir, grafið undan ímynd íslendinga á alþjóðavettvangi og sett af stað atburðarás sem hvorki íslendingar né Bandaríkjamenn fengju ráðið. Samkvæmt upplýsingum Morgun- blaðsins hafa Norðmenn ekki feng- ið send varnaðarorð af þessu tagi frá Bandaríkjunum. Þýðingarmikill ársfundur íslensk stjórnvöld hafa fylgst af áhuga með aðdraganda ársfund- ar Alþjóðahvalveiðiráðsins í Japan, því ljóst var að ef Norðmenn fá úthlutað þar hrefnuveiðikvóta get- ur komið upp sú staða að íslend- ingar gangi aftur í hvalveiðiráðið og fái úthlutað hrefnuveiðikvóta. Samkvæmt upplýsingum Morg- unblaðsins væntu Norðmenn þess, að á ársfundi hvalveiðiráðins, sem Hrefnuveiðibátur með afla HREFNA hefur ekki verið veidd hér við land í atvinnuskyni síðan 1985. Litlar líkur eru á að Al- þjóðahvalveiðiráðið samþykki hrefnuveiðikvóta á ársfundi sín- um sem hefst í Japan á mánudag. hefst í Kyoto í Japan á mánudag, myndi ráðið samþykkja að veita þeim takmarkaða hrefnuveiðik- vóta. Ekki væri stætt á öðru, þar sem þá lægju fyrir nýjar veiði- stjórnunarreglur og staðfest væri að hrefnustofninn þyldi veiði. Yfir- lýsing Bandaríkjastjórnar í vikunni um að hún muni ekki styðja tillög- ur um veiðikvóta olli þeim því mikl- um vonbrigðum. Vonast var til að Bandaríkin myndu taka afstöðu til veiðikvóta í samræmi við vísindalegar upplýs- ingar um veiðiþol stofnanna. Þótt Bandaríkjamenn hafi ekki gefið um það neinar yfirlýsingar hafa að minnsta kosti Islendingar og Norðmenn ávallt talið að Banda- ríkjamenn myndu fallast á að leyfa hvalveiðar þegar vísindalegur grundvöllur þeirra yrði nægilega sterkur. Á þennan hátt hefur með- al annars mátt skilja ýmis um- mæli Johns A. Knauss, fyrrverandi aðstoðarutanríkisráðherra og aðal- fulltrúa Bandaríkjanna í hvalveiðÞ Ráðstefna um efnahagsmál, efnahagsstefnu og atvinnumál verður haldin á morgun, laugardag 8. maí kl. 12.00 til 16.00 í Ársal, Hótel Sögu. Dagskrá: Ávarp f jármálaráóherra, Frióriks Sóphussonar. Dr. Siguröur B. Stefánsson, framkvstj.: Efnahagsmál: Tíundi áratugurinn. Dr. Guómundur Magnússon, prófessor: Velferð á ótraustum grunni - vaxtarkreppa og stjórnbrestir á Norðurlöndum. Sveinn H. Hjartarson, hagfr. LÍÚ: Efnahagsstefnan og atvinnulífið. Haraldur Sumarlióason, forseti Landssambands iónaóarmanna: Staða iðnaðarins í atvinnulífinu. Dr. Stefán Ólafsson, prófessor: Pólitískar og félagslegar forsendur hagvaxtar. Umræóur og fyrirspurnir. Ráóstef nustjóri: Davíó Scheving Thorsteinsson. Ráðstefnan er opin öllu áhugafólki um efnahags- og atvinnumál. Landsmálafélagió Vöróur Magnús Gústafsson, forstjóri Coldwater Seafood í Bandaríkj unum Skíptír máli að sjá hvað gerist í Noregi „ÞESSI breytta afstaða Bandaríkjamanna kemur mér eins og öðrum íslendingum mjög á óvart því þeir hafa viljað vinna í gegnum Alþjóðahvalveiðiráðið og hafa þar vísindaleg sjónarmið til hliðsjónar," sagði Magnús Gústafsson, forstjóri Colwater Seafood Corporation í Bandaríkjunum. „Það er almennt hald manna að stjóm Bill Clinton, sé mjög nátt- ríkisstjóm Bandaríkjanna, undir úruverndarsinnuð. Varaforsetinn, GIRÐINGAREFNI í ÚRVALI MR búðin*Laugavegi 164 sími11125* 24355 Gore, er fyrst og fremst þekktur fyrir hvað hann hefur verið upptek- inn af umhverfisvernd. Að því leyti kemur þetta manni ekki á óvart. Það sem skiptir mestu máli á næst- unni er að sjá hvað gerist í Noregi er þeir heíja hrefnuveiðar. Við hljótum að fylgjast með viðbrögð- um bandarískra stjórnvalda við hrefnuveiðum Norðmanna og hver niðurstaðan verður af því,“ sagði Magnús. Sterkt almenningsálit Hann sagði að almenningsálit í Bretlandi og Þýskalandi væri ekki síður sterkt, og jafnvel sterkara þar en í Bandaríkjunum gegn hval- veiðum. „Ég held að það geti orðið okkur mjög erfitt að hefja hvalveið- ar á ný, kannski einir á báti, og ætla að bjóða þessum löndum birg- inn. Það er nóg framboð af sjávar- afurðum núna og allt sem er nei- kvæðs eðlis hlýtur að koma mjög illa við okkur,“ sagði Magnús. -■

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.