Morgunblaðið - 18.05.1993, Page 42

42
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 18. MAÍ 1993
3M
Sjúkravörur
Vatnabátar
EV/nfíUDE
Utanborðsmótorar
2.3 hp - 300 hp
Ný gerö bamabílstóla
* Fyrir böm frá fæðingu
til 5 ára aldurs.
* Þægilegar 5 punkta fest-
ingar með axlapúðum.
* Stillanlegur.
* Stólnum má snúa með
bakið fram (->9kg.) eða
aftur (9-18kg.).
* Má hafa frístandandi.
* Vasi á hlið, fyrir leikföng
eða annað.
* Auðvelt að taka áklæðið
af og þvo það.
* Viðurkenndur.
★ Verðkr. 10.998,-
Borgartúnl 26
Síml: (91) 62 22 62
Mynds.:(91) 62 22 03
Minninff
Kristrún Helgadótt-
irfrá Neskaupstað
Fædd 14. desember 1910
Dáin 12. maí 1993
Við andlátsfregn ömmu minnar,
Kristrúnar Helgadóttur, er eins og
stolt eik sé höggvin og skarð verð-
ur fyrir skildi. Sú eik er fallin sem
háa krónu bar og breiðar greinar.
Fregnin kom þó ekki svo á óvart,
heldur var vonað og beðið að enn
sem fyrr væri kraftur hennar og
styrkur til að standast veikindin
óþorrinn. Hún lést að morgni dags
12. maí sl. á Fjórðungssjúkrahús-
inu á Neskaupstað.
Undanfarnar vikur hafði amma
verið við góða heilsu og dvaldist
nýverið í Hveragerði sér til heilsu-
bótar. Hún framlengdi dvöl sína
til að hitta ættingja og vini hér
fyrir sunnan. Segja má að hún
hafi verið rétt nýkomin heim þegar
kaliið kom, sem enginn fær undan
komist. Bein og hnarreist heilsaði
hún vinum sínum og kunningjum,
fór í heimsóknir, greip jafnvel í
saumaskap og naut þess að vera
meðal fólks sem hún hafði ekki séð
lengi og nýtti tímann vel. Á meðan
hún dvaldi hjá okkur féll henni
ekki verk úr hendi og saumaði á
langömmubörnin eða gætti þeirra
og sagði sögur á þann hátt að eft-
ir var tekið, enda bjó hún yfir rík-
um leikhæfileikum.
Kristrún amma mín fæddist á
Húsavík, dóttir hjónanna Jóhönnu
P. Jóhannsdóttur og Helga Fló-
ventssonar og var í hópi 11 systk-
ina. Þau voru Þorgerður, Krist-
jana, Hallmar, Ragnheiður, Sigríð-
ur, Guðný, Jónatan, Sveinbjöm,
Jónína og Pétur auk hennar sjálfr-
ar. Af þessum systkinum er nú
aðeins Guðný á lífí. Fyrir dyrum
er ættarmót frænda á Húsavík og
afkomenda Helga og Jóhönnu í
júlí nk. Þangað ætlaði Kristrún
ótrauð og var reyndar hvatamaður
að þessari samkomu, en örlögin
hafa nú tekið í taumana.
Hún var sem barn send í fóstur
til hjónanna Þuríðar Ragnheiðar
Blómostofa
Fríðfinm
Suðuriandsbraut 10
108 Reykjavík. Sími 31099
Opið öll kvöld
til kl. 22,- einnig um heigar.
Skreytingar við öli tilefni.
Gjafavörur.
Sigurðardóttur og Jóns Ágústs
Árnasonar, Skörðum í Reykja-
hverfí, S-Þing. Þar ólst hún upp
frá barnsaldri, en fer 1925 með
fóstursystur sinni Sólveigu Unni
austur að Brekku í Fljótsdal og
dvaldist þar í eitt ár. í júní 1926
var ákveðið að Unnur og maður
hennar, Jón Þórarinsson, flyttust
norður aftur til að taka við búi
foreldra Unnar í Skörðum. Þar sem
Unnur átti von á barni og treysti
sér ekki í ferðalag í tengslum við
flutningana ræðst amma í för með
Jóni ríðandi að austan og með all-
marga hesta sem nota átti við
heyskapinn og búskapinn. í þess-
ari ferð hefur amma eflaust kynnst
alvöru lífsins og þegar ákveðið að
láta ekki undan síga heldur takast
á við hlutina óhikað. Þannig var
hún ævinlega. í þessari ferð, sem
hún sagði frá í jólablaði Austur-
lands 1992, „Ein á ferð í óbyggð-
um“, fór hún unglingsstúlkan 15
ára gömul í mikla svaðilför og ein-
beitti sér að því að ná heim og ljúka
sínu skylduverki þrátt fyrir alla
erfíðleikana sem ferðinni fylgdu.
Jón varð að halda kyrru fyrir á
Valþjófsstað vegna Unnar og
barnsins og fór því hvergi, en
amma ákvað að fara ein með hest-
ana og hætta ekki við hálfnað verk.
Oft síðar vitnaði hún í þessa ferð
og lagði áherslu á að verkum sem
byijað væri á yrði að ljúka og aldr-
ei var hún nein meðalmanneskja í
neinu sem hún tók sér fyrir hend-
ur. Þegar ég hugsa til baka og
reyni að leita eftir einhveiju sem
einkenndi hana öðru fremur, má
segja að hún hafí ávallt hugsað
og framkvæmt hlutina í anda þess-
arar ferðar og náð settu marki í
öllu sem hennar hugur og metnað-
ur krafðist. Eftirfarandi kvæði
Einars Benediktssonar fínnst mér
að mörgu leyti eiga vel við hana
Kristrúnu á Tröllanesi, eins og hún
var oftast nefnd.
Brimalda. Já þú átt líf; þú varst ijóð, sem
leið; en þú hefur þó eitt sinn hljómað.
Þú hófst yfir sanda og sígandi flóð
og sðkkst, en eitt sinn gat faldurinn ljómað
djúpsins söngmær, þú drakkst í þig mátt,
hvem dropa þú reistir í seinasta fallið.
Og landið tók undir, því höggið reið hátt
þú hneigst í gninn, - en þú stefndir á fjallið.
(Öldulíf, Einar Benediktsson)
Árið 1925 kemur amma austur
á Norðfjörð og ræður sig í vist hjá
Valdemar V. Snævarr frænda sín-
um. Þar verða mikil straumhvörf
í lífi hennar þegar hún kynnist
formanni og dugmiklum útgerðar-
manni, Sigurði Hinrikssyni, og
Blóm Skreytingar Gjafavara
Kransar Krossar Kistuskreytingar
Opiö alla daga frá kl. 9-22
Fákafeni 11
s. 68 91 20
hefur með honum búskap. Þau
giftust 28. janúar 1929 og ári síð-
ar fæðist þeim einkasonurinn,
Ragnar Ágúst, 27. janúar 1930.
Ragnar var sparisjóðsstjóri á Norð-
firði, en lést 28. apríl 1988, langt
um fram, 58 ára. Það varð þeim
hjónum báðum mikið áfall. Eftirlif-
andi kona Ragnars er Kristín
Lundberg, f. 31. janúar 1930, og
voru aðeins nokkrir dagar á milli
þeirra í aldri. Sagði enda ljósmóðir-
in sem tók á móti þeim báðum að
þetta yrðu líklega hjón — sem og
rættist. Börn Ragnars og Kristínar
eru Sigurður Rúnar, sá er þetta
ritar, býr í Mosfellsbæ, kvæntur
Ragnheiði Hall og þau eiga börnin
Ragnar Árna, Þóru Kristínu og
Katrínu Halldóru; Sigurborg, býr
á Neskaupstað með syninum Atla
Hólmgrímssyni; Kristrún, gift
SnorTa Styrkárssyni, þau eiga
bömin Styrkár og Kristínu og búa
á Neskaupstað; Jóhanna Kristín,
gift Hjálmari Kristinssyni og eiga
þau börnin Hjalta og Helgu og eru
búsett á Neskaupstað. Kristrún og
Sigurður tóku kjörson og ólu upp
frá unga aldri, Hinrik, f. 5. nóvem-
ber 1943, kvæntur Ingibjörgu Har-
aldsdóttur úr Keflavík og eiga þau
þijú böm: Harald, hans kona er
Signý Ósk Marinósdóttir og þeirra
sonur er Marinó. áður átti Harald-
ur dótturina Ingibjörgu; Margrét
með soninn Hinrik; og Sigurður
sem býr hjá foreldrum. Óll eru þau
búsett í Keflavík. Áður átti Hinrik
soninn Hafstein sem búsettur er í
Hnífsdal, kona hans er Anna Ólafs-
dóttir og eiga þau bömin Fannar
og Sunnu.
Á Tröllanesi á Neskaupstað hóf
Kristrún amma búskap með afa
Sigurði sem enn lifir í hárri elli á
Elliheimili Fjórðungssjúkrahússins
í Neskaupstað á 93. aldursári.
Tröllanes var mikið heimili í þá
daga og ekki heiglum hent að taka
þar við búsforráðum, en amma var
aðeins 18 ára gömul er hún tók
að sér húsmóðurstörfin þar. Eins
og hún sagði í viðtali í Sjómanna-
dagsblaði Neskaupstaðar árið
1987, þá var það æði erfitt hlut-
skipti að taka við stjórninni á heim-
ili útgerðarmannsiná. En afi sem
var 10 áram eldri var henni ávallt
mikil stoð og stytta. Tengdafor-
eldrar hennar bjuggu og í húsinu.
„Venjulega hafði ég um 10 manns
í fæði yfir sumartímann og algengt
var að hluti af fólkinu byggi einn-
ig á okkar heimili." Þótt hún hefði
gjaman og oftast á þessum áram
aðstoðarstúlku, þá var það mikið
verk að matbúa fyrir mannskapinn
sem sótti sjóinn. Margir sjómenn
af eldri kynslóð Norðfírðinga minn-
ast enn vel útilátinna matar-
skammta og umhyggjusemi sem
húsmóðirin lagði til, svo formann-
inum duglega og útsjónarsama
gæti haldist vel á sínum mann-
skap. Amma brosti oft að þessum
tíma og sagðist bara haft lært af
reynslunni og nýtti sér allt sem
hægt var að nota til matar, svo
að enginn færi svangur úr hennar
húsi. „Ég vinn mér ekki léttara
verk,“ var máltæki sem hún hafði
gjarnan ef einhver var að býsnast
yfír hlutum sem voru ógerðir eða
erfiðir í framkvæmd. Hún sýndi
og þorði að sýna að hún hafði kjark
til að takast á við vandamálin eins
og þau komu fyrir. Með áræði sínu
fékk hún alla aðra til að leggja sig
fram. Hún ræktaði í garði kartöfl-
ur og rabarbara, hafði kýr og
hænsni og bakaði brauð, hafði mat
sem fjölbreytilegastan og beitti
hugviti sínu sem mest til að allir
fengju nóg. Kaffí malaði hún sjálf,
vatt þvott með stórri rullu og segja
má að á heimilinu væri unnið allan
vökutímann. Ég man sem drengur
að heilu báts- og jafnvel togaraf-
armarnir voru fluttir að Tröllanesi
og saltað og breitt, þurrkað og
pakkað, allt e'ftir forskrift Sigurðar
afa og heilu túnin í nágrenninu
undirlögð fyrir fiskireit til að súg-
þurrka fisk. Þar var fjöldi manns
að störfum sem þurfti mat við að
breyta saltfiski í sólþurrkaðan La-
brador. Á þeim tíma var lífið salt-
fiskur og ég fór sjálfur að skilja
alvöru lífsins.
Þegar afi fór að fara á vertíðar
að vetri til með róðrabáta eða snur-
voð, hægðist um hjá ömmu, en til
að bæta sér það upp fékk hún sér
saumavél. Með saumavélinni var
hún aldrei verkefnalaus og saum-
aði næstum hvað sem var. Oft var
þröng á þingi á Tröllanesi þegar
konur vora að koma og fara, máta
eða skoða móðinblöð eða snið. Mín
helsta minning tengd saumaskap
er og stendur hæst með David
Krokket-húfu úr skinnkraga og
búningur viðeigandi sem hún, eins
og galdramaður, hristi fram úr
erminni. Jakkaföt, matrósabúning-
ur og stúlkukjólar voru barnaleikur
í höndunum á henni, allt upp í fína
samkvæmiskjóla og dragtir.
Þessi stórbrotna kona sem
amma mín var lét félagsmálin held-
ur ekki liggja kyrr. Hún starfaði
af heilum hug í Kvenfélaginu
Nönnu og veitti því um tíma for-
mennsku, söng í kirkjukómum,
starfaði í slysavarnafélaginu, veitti
barnastúkunni Vorperlu nr. 54 for-
ystu eftir Sigdór Brekkan og sat
í fjölmörgum nefndum og fékk
ýmsu framgengt. Hún lét sig miklu
varða framgang Húsmæðraskól-
ans á Hallormsstað .og átti lengi
sæti í skólanefnd þess skóla. Var
hún einnig aðalhvatamaðurinn að
orlofsvikum húsmæðra á Austur-
landi. Ég man að amma tók bíl-
próf á þessum árum, nokkuð full-
orðin, og þótt hún yrði ekki með
færari ökumönnum afrekaði hún
þó að fara nokkrar ferðir yfir Odds-
skarð og lét það ekkert aftra sér
fremur en annað.
Um árabil rak hún Hótel Egils-
búð og lagði sig þar fram af al-
kunnum myndarskap. Hún naut
sinnar fyrri reynslu af búsforráð-
um yngri ára. Hún fór líka tvo
vetur til Ólafsvíkur og veitti for-
C£RÁ.3T'£1NM
BLÁGRÝT^J.l-JPARIT
GABBRÓ.MARMARI
„ <3 R A N f T
tt S.HELGASON HF STEINSMIÐJA
SKEMMUVEGI 48 KÓPAVOGI SÍMI: 91 76677