Morgunblaðið - 30.05.1993, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIR/YFIRLIT
MORGUNBLAÐIÐ SÍÍNNUDÁGÚR 30. MAÍ 1993
ERLEIMT
INNLENT
Tillaga um
150 þús. t.
þorskafla
HAFRANNSÓKNASTOFNUN
hefur lagt til að þorskafli á næsta
fiskveiðiári verði ekki meiri en 150
þúsund tonn. Að öðrum kosti verði
gengið um of á hrygningar- og
veiðistofninn. Þorsteinn Pálsson
sjávarútvegsráðherra segir að
veiði umfram 175 þúsund tonn
geti tæpast talist hagkvæm eða
skynsamleg. Formaður LÍÚ og
framkvæmdastjóri Sjómannasam-
bandsins eru á sama máli um að
æskilegt sé að fara að tillögum
fiskifræðinga.
76 sagt upp í
Landsbankanum
Landsbankinn tilkynnti á
þriðjudag að 76 starfsmönnum
bankans um allt land yrði sagt
upp störfum um mánaðamótin.
84% þeirra sem sagt er upp eru
konur. Bankamenn telja að upp-
sagnirnar séu brot á kjarasamn-
ingum og lögum um hópuppsagn-
ir og hafa mótmælt þeim harð-
lega, m.a. á 1.200 manna úti-
fundi. Á föstudag skrifuðu banka-
stjórar Landsbankans og við-
skipta- og fjármálaráðherra undir
samning þar sem bankinn skuld-
bindur sig til að draga úr rekstrar-
kostnaði með ýmsum hætti, sem
var skilyrði fyrir framlagi ríkisins
til að styrkja eiginfjárstöðu bank-
ans.
Hagnaðist á
gjaldeyrísviðskiptum
Innan Búnaðarbankans varð ljóst
fyrir all nokkru að yfírmaður í
bankanum stundaði um langt
skeið millifærslur milli gjaldeyris-
reikninga í eigin nafni og hagnað-
ist um tugi milljóna á millifærsl-
unum. Athæfi mannsins er talið
löglegt og því var stjómendum
bankans ráðið frá því að víkja
manninum úr starfi.
Bráðabirgðalög vegna
kjarasamninga
Ríkisstjórnin setti bráðabirgða-
lög síðastliðinn föstudag þar sem
staðfest eru ýmis atriði sem ríkis-
stjómin hét aðilum vinnumarkað-
arins í tengslum við gerð kjara-
samninga. Þar er m.a. kveðið á
um að óráðstöfuðum aflaheimild-
um hagræðingarsjóðs verði út-
hlutað án endurgjalds til skipa
sem urðu fyrir mestri kvótaskerð-
ingu á yfirstandandi fiskveiðiári.
Flestöll félög Alþýðusambandsins
samþykktu kjarasamningana í
atkvæðagreiðslum í vikunni en
Snót og Verkalýðsfélag Vest-
mannaeyja felldu samningana.
Viðræðum Sjómannasambandsins
og viðsemjenda þess var frestað
um óákveðinn tíma. Þá aflýsti
Flugvirkjafélag íslands þriggja
daga verkfalli sem átti að hefjast
á fimmtudag skömmu áður en
ríkisstjómin hafði verið boðuð til
fundar þar sem taka átti ákvörðun
um setningu bráðabirgðalaga á
verkfallið.
Þyrlur sóttu tvo sjómenn
Tvær varnarliðsþyrlur sóttu tvo
sjómenn sem höfðu slasast um
borð í frystitogaranum Baldvini
Þorsteinssyni EA sl. 430 mílur
suð-vestur af Reykjanesi á
fímmtudag. Erfíðlega gekk að fá
samþykkí varnarliðsins til að fara
í sjúkraflugið þar sem ekki var
talið að um líf eða dauða væri að
tefla. Farið var með mennina á
Borgarspítalann og kom í ljós við
læknisskoðun að þeir voru ekki
alvarlega slasaðir.
ERLENT
Mafían
sökuð um
hryðjuverk
BÍLSPRENGJA varð sex mönn-
um að bana og olli miklum
skemmdum á Uffízi-listasafninu í
Flórens á fímmtudag. Nokkuð víst
þykir, að mafían hafí verið að
verki en sagt er, að hún vilji draga
athyglina frá umsvifum sínum á
Suður-Ítalíu og Sikiley með
hryðjuverkum í norðurhluta
landsins og hefna um leið áfall-
anna, sem hún hefur orðið fyrir
að undanförnu. Auk manntjónsins
eyðilögðust nokkur ómetanleg
málverk í Uffízi og hefur atburð-
urinn vakið óhug og reiði á Ítalíu.
Carlo Azeglio Ciampi forsætis-
ráðherra hefur heitið að sameina
alla krafta ríkisins í baráttunni
við glæpasamtökin.
Major stokkar upp
JOHN Major, forsætisráðherra
Bretlands, stokkaði upp í ríkis-
stjórninni á fimmtudag og var
helsta fórnarlambið Norman
Lamont, sem lét af embætti fjár-
málaráðherra. Við því tók Ken-
neth Clarke, sem var innanríkis-
ráðherra. Lamont hefur verið afar
óvinsæll meðal almennings og
vonast Major til, að breytingin
verði til að blása nýju lífi í stjórn-
ina og bæta ímynd hennar. Áðrar
breytingar eru helstar, að John
Gummer er ekki lengur landbún-
aðar- og sjávarútvegsráðherra,
heldur umhverfísráðherra, en við
af honum tók Gillian Shephard,
áður atvinnumálaráðherra.
Refsiaðgerðir gegn
Norðmönnum
NORÐMENN hafa þegar fengið
að kenna á refsiaðgerðum vegna
ákvörðunar sinnar um að hefja
aftur hvalveiðar í sumar. Hefur
þýska verslunarkeðjan Tengel-
mann, sem rekur 4.500 verslanir,
ákveðið að hætta að kaupa norska
vöru en kaupin hafa numið um
einum milljarði ísl. kr. árlega.
Hafa frammámenn í norskum
sjávarútvegi miklar áhyggjur af-
þessu og ætla jafnvel að fara fram
á, að veiðamar hefjist ekki eða
verði hætt komi til refsiaðgerða
fleiri fyrirtækja. Þá hafa ýmis
friðunarsamtök beitt sér gegn
færeyskum sjávarafurðum vegna
grindadráps í Færeyjum.
Fólksstraumur stöðvaður
ÞÝSKA þingið samþykkti á mið-
vikudag ný lög um innflytjenda-
mál en samkvæmt verður engum
veitt hæli i landinu nema þeim,
sem sannanlega eru pólitískir
flóttamenn. Á síðustu árum hafa
hundruð þúsunda manna sest að
í landinu en undantekningalítið
er þar um að ræða fólk, sem er
í leit að betri lífskjörum en ekki
á öðrum flótta. Reyndu um 10.000
manns að girða þinghúsið í Bonn
af til að þingmenn kæmust ekki
til fundar en þeir sáu við því og
stjórnarandstöðuþingmenn jafn-
aðarmanna studdu nýju lögin
flestir. Búist er við, að Evrópu-
bandalagið í heild taki upp svip-
aða löggjöf á næstunni.
Þjóðveijar taka undir sjónarmið Dana
Kohl vill aö danskt
Reuter.
Sex daga kosningum lokið
YASUSHI Akashi, yfírmaður friðargæslusveita Sameinuðu þjóðanna í Kambódíu sagði á laugardagsmorgun
að kosningamar í landinu, sem lauk á föstudag, hefðu gengið að öllu leyti friðsamlega fyrir sig og þær hefðu
verið „frjálsar og réttlátar". Hvatti hann leiðtoga hinna stríðandi fylkinga í Kambódíu til að virða niðurstöður
kosninganna, hveijar svo sem þær yrðu. Flokkur konungssinna hefur þegar lýst því yfir að hann hyggist virða
kosningaúrslitin en Hun Sen forsætisráðherra sagðist ætla að bíða og sjá hvort talning atkvæða gengi jafn
áfallalaust fyrir sig og kosningarnar sjálfar, sem stóðu í sex daga. Mikil þátttaka var í þessum fyrstu fijálsu
kosningum um áratuga skeið og mættu 90% kjósenda á kjörstað. Á kjörskrá voru 4,2 milljónir. Á myndinni má
sjá Hun Sen mæta til fundar Æðstaráðsins, sem haldinn var í konungshöllinni í Phnom Penh á laugardagsmorgun.
sérákvæði gildi víðar
Kaupmannahöfn. Frá Sigrúnu Davíðsdóttur, fréttaritara Morgunblaðsins.
HELMUT Kohl, kanslari Þýska-
lands, hefur tekið undir dönsk
sjónarmið í Edinborgarákvæð-
unum um að sem flestar
ákvarðanir verði teknar á sem
lægstu stjórnsýslustigi, sem
kalla mætti nándarlögmálið.
Hingað til hefur kanslarinn tal-
að um sérákvæðin sem danskt
sérmál, en hefur nú í fyrsta
skipti tekið undir að hafa eigi
þau í huga í EB almennt, ekki
síst þegar aðildarlöndunum
fjölgi. Danskir stjórnmálamenn
hafa alla tíð hamrað á að ein-
mitt þetta ákvæði eigi erindi til
allra EB-landanna.
í ræðu sem Kohl flutti í vikunni
á samkomu í nýju listamiðstöðinni
í Bonn voru tékkneski forsætisráð-
herrann Vaclav Klaus og sænski
forsætisráðherrann Carl Bildt við-
staddir. Kohl talaði um Edinborg-
arákvæðin sem mikilvægan
áfanga í áttina að því að gera EB
betur virkt og opnara fyrir al-
menningi.
Kanslarinn sagði einnig að með
nándarlögmálið í huga væri hugs-
anlega skynsamlegt að fækka
þeim sviðum sem EB fjallaði um.
Þessi mál ætti endilega að fjalla
um á leiðtogafundi EB í Kaup-
mannahöfn í júní, í stað þess að
bíða eftir nefndarumfjöllun um
það. Hann sagðist vilja vinna að
því að þau lönd, sem þegar hefðu
sótt um aðild, gætu orðið fullgild-
ir aðilar 1995, en gætu fram að
því hugsanlega fengið áheyrnarað-
ild og þar með kynnst niður í kjöl-
inn hvemig EB starfaði.
Ræða Kohls þykir marka ákveð-
in tímamót í afstöðu til EB því
hingað til hefur kanslarinn verið
einn af hörðustu formælendum
fyrir sterku EB og litið dönsku
sérákvæðin hornauga. Stefnu-
breytingin er álitin helgast af því
að þegar EB-löndunum fjölgi úr
tólf í sextán eða fleiri verði óheppi-
legt að EB dreifi kröftunum um
of, heldur einbeiti sér fyrst og
fremst að mikilvægustu sviðum
samstarfsins, sem sé fyrst og
Svo virðist sem friðurinn um
Svartahafsflotann sé nú úti og þá
einnig samkomulagið sem þeir
Borís Jeltsín, forseti Rússlands,
og Leoníd Kravtsjúk, forseti Úkra-
ínu, gerðu í Jalta í ágúst í fyrra.
Samkvæmt því átti flotinn að vera
undir sameiginlegri stjórn ríkjanna
til 1995 og nota átti þann tíma
til að semja um skiptinguna. Yfir-
menn á skipunum eru hins vegar
óánægðir með að fá minni laun
en væru þeir að öllu leyti undir
stjóm Rússa.
Vilja „uppreisnarskip“ burt
Talað er um, að hugsanlegt
samkomulagatriði að þessu sinni
væri, að yfirmaður flotans, Borís
Kozhín varaaðmíráll, léti af störf-
um en það hefur ekki fengist stað-
fest. Konstantín Morozov, vamar-
málaráðherra Úkraínu, sagði fyrir
fremst hinn pólitíski þáttur og frið-
arviðleitni. Fyrst Þjóðveijar ætla
að brydda upp á þessu á júnífund-
inum er sennilegt að hann komi
til með að snúast um hvers eðlis
stækkandi EB eigi að vera.
nokkru, að litið yrði á „uppreisnar-
skip“ sem útlent skip, sem yrði
að koma sér burt úr úkraínskri
lögsögu, en ígor Kasatonov aðmír-
áll og næstráðandi í Svartahafs-
flotanum sagði, að skipin færu
hvergi. „Sevastopol er og verður
rússnesk flotastöð," sagði hann.
Úkraínskir þjóðernissinnar hafa
hvatt til, að Ukraínumenn, sem
hjálpuðu við að draga upp rúss-
neska fánann, verði ákærðir um
landráð en Jeltsín Rússlandsfor-
seti hefur heitið að veija hags-
muni Rússa í öðrum samveldi-
slöndum og hann er augljóslega
tilbúinn til að slá á strengi þjóðern-
ishyggjunnar ef með þarf. Þessi
deila er hins vegar vatn á myllu
andstæðinga hans, sem hafa kraf-
ist þess, að Úkraínumenn skili
Krímskaga.
Deila Rússa og Úkraínumanna um skipt-
ingu Svartahafsflotans blossar upp aftur
íbúar í Sevastopol
biðja Rússa hjálpar
Moskvu. The Daily Telegraph.
DEILA Rússa og Ukraínumanna um skiptingu Svartahafsflotans
blossaði nýlega upp aftur þegar rússneskir íbúar hafnarborgarinn-
ar Sevastopol á Krím báðu þingið í Moskvu hjálpar. Að sögn
fréttastofunnar Ítar-Tass hafði fáni rússneska sjóhersins, fáni
heilags Andrésar, verði dreginn upp á 127 skipum af 380 og var
það svar við því, að Úkraínumenn drógu upp sinn fána á nokkrum
skipum í síðustu viku.