Morgunblaðið - 30.05.1993, Blaðsíða 19

,MORGUNBIAÐID SUNNUDAGUR 30. MAÍ 1993
45
fræðingarnir Halldór Nellett og Páll
Geirdal spá íbyggnir í kortin með
Kristjáni leiðangursstjóra.
Varðbergsmennirnir Hafsteinn
Halldórsson og Konráð Gylfason sitja
í farþegarýminu aftast í vélinni. Þeir
Hafsteinn og Konráð eru í fallhlífar-
stökkshópi Flugbjörgunarsveitarinn-
ar og í sinni fyrstu ferð sem varð-
bergsmenn. Þeir félagar og frændur
eru ekki alveg ókunnugir um borð í
TF-SYN því þeir eiga að baki all-
mörg fallhlífarstökk úr flugvélinni.
Nýlega var gerður samstarfssamn-
ingur milli Landhelgisgæslunnar og
Flugbjörgunarsveitarinnar um að sú
síðarnefnda útvegi varðbergsmenn í
leitarflug. Þá hefur einnig verið gert
samkomulag um að Flugbjörgunar-
sveitin flytji þyrlueldsneyti á vett-
vang þar sem leit fer fram fjarri
byggðum, til að flugtími leitarþyrl-
anna nýtist sem best.
Á ffljúgandi varóbergi
Leitarflug krefst mikils af áhöfn
leitarvélarinnar. Flogið er í lítilli hæð
og oft mikilli ókyrrð. Mikils um vert
er að fyllstu nákvæmni sé gætt í
staðsetningu flugvélarinnar til að
kemba svæðið sem best. Siglinga-
fræðingur TF-SYN styðst við GPS-
og Loran C-staðsetningartæki, lór-
aninn er tengdur inn á annan tveggja
radara flugvélarinnar. Leitarsvæðinu
er skipt í samsíða leggi og fer eftir
aðstæðum hve bilið er breitt á milli
þeirra, oft er það náiægt einni sjóm-
flu (1.853 metrar). Flugvélin flýgur
beina stefnu eftir leggnum og þegar
komið er út fyrir leitarsvæðið er tek-
in kröpp beygja og snúið inn á næsta
legg. Varðbergsmenn sitja báðum
megin í flugvélinni og grandskoða
leitarsvæðið næst vélinni, oft er leit-
að svo lítilla hluta að þeir hreinlega
sjást ekki í mikilli fjarlægð. Það
krefst mikillar áreynslu að vera á
varðbergi og menn mega ekki missa
einbeitinguna á „útkíkkinu". Venju-
lega skiptast áhafnarmenn og varð-
bergsmenn á um að sitja 20 mínútur
í senn við útsýnisgluggann.
Haffis og þoka
Eftir rúmlega klukkutíma flug
ofar skýjum var dregið úr afli hreyfl-
anna og vélin tók að lækka flugið.
Leitarsvæðið var um 600 fersjómílur
eða rúmlega 2.000 ferkílómetrar að
stærð. Svæðinu var þannig skipt að
flugvél Landhelgisgæslunnar leitaði
nyrst, Orion-vél varnarliðsins á mið-
svæðinu og þyrlan af Vædderen var
syðst. Leitarsvæðin skarast þannig
að hlutur, sem til dæmis er á reki,
á ekki að geta komist hjá augum
leitarmanna.
Fokkerinn stakk sér niður í skýja-
huluna og um stund myrkvaðist út-
sýn í gráum þokubakkanum. Þegar
neðar dró birti aftur til og ísbreiðan
blasti við svo langt sem augað eygði.
Stundum mátti sjá seli sem brá held-
ur betur þegar Fokkerinn hentist
yfir með ærandi gný. Flugvélin lækk-
aði flugið niður í 800 fet, þá hæð
sem henni var úthlutað til leitar-
flugs. Orion-flugvél varnarliðsins var
í 1.200 feta hæð og þyrlan af Vædd-
eren í 300 fetum. Mismunandi flug-
hæðir vélanna eru til að koma í veg
fyrir hugsanlega árekstra. Varð-
bergsmennirnir voru búnir að taka
sessurnar úr sætunum, til að sjá
betur út. Hjalti loftskeytamaður fékk
þær fréttir að verið væri að leita að
rauðum hlut, á stærð við 200 lítra
olíutunnu, sem kastað var úr flugvél
daginn áður. Nú hófst leitin, flugvél-
in rann hvern legginn eftir annan
en hvorki sást tangur né tetur af
tunnunni. Þegar gunnar dró á svæð-
inu og nær blettinum, þar sem líkleg-
ast þótti að hluturinn væri, gerðist
þokan áleitnari og byrgði oft sýn til
jarðar, þótt flogið væri í lítilli hæð.
Stundum var flogið upp úr þokunni
þegar snúið var inn á næsta legg,
þá mátti sjá bláa fjallatinda Austur-
Grænlands standa upp úr skýja-
þykkninu. Þegar búið var að leita
allt svæðið, sem Landhelgisgæslunni
var úthlutað, var haldið inn á svæði
Orion-vélarinnar frá Keflavík. Hún
kom nokkru seinna á sitt leitarsvæði
en Fokkerinn og tvisvar sást til Ori-
onsins þegar vélamar stungu sér upp
úr þokunni til að beyga inn á nýja
leggi. Klukkan var orðin rúmlega 6
síðdegis þegar Kristján leiðangurs-
stjóri ákvað að snúa heim á leið,
enda engin skilyrði til frekari leitar
vegna þokunnar yfir ísnum.
Lærdómsríkar æfingar
Á heimfluginu brá Kristján leið-
angursstjóri sér í gervi biyta og
hitaði flatböku að ítölskum hætti.
Menn gerðu kræsingunum góð skil
og ræddu um árangur ferðarinnar.
Vissulega hefði verið gaman að
koma auga á tunnuna, en smæð
hennar í þessari óravíðáttu og erfíð
skilyrði torvelduðu leitina. Svo gat
eins verið að tunnan væri á leitar-
svæði hinna flugvélanna. Þótt engin
fyndist tunnan skilaði ferðin tilætl-
uðum árangri, því aðaltilgangurinn
var að samræma aðgerðir allra
þeirra ólíku aðila sem komu við
sögu. Meðal annars sem kom í ljós
við þessa æfingu var hve mikilvægt
það er að allir leitaraðilar hafi sam-
ræmdan staðsetningarbúnað. Þetta
tiltekna leitarsvæði er þannig stað-
sett að Loran C-kerfið virkar illa
en GPS-tækið reyndist mjög vel og
sýndi ávallt rétta staðarákvörðun.
Hjalti loftskeytamaður dró upþ
ferðatölvuna og hóf að skrá skýrslu
Alþjóðlega
leitar- og
björgunaræfingin
Bright Eye var
nýlega haldin við
Austur-Græn-
land. Þetta
samstarf hefur
þegar skilað
góðum órangri
um ferðina. Gerð verður itarleg
skýrsla um leitina og efni hennar
rætt við yfírmenna af Vædderen,
fulltrúa Flugumferðarstjórnar og
yfirmenn á Keflavíkurflugvelli. Síð-
ar verður æfingin og árangur henn-
ar kynntur á árlegum samráðsfundi
allra deilda Bright Eye, sem haldinn
er í september næstkomandi.
Bright £ye-æfingarnar hafa þeg-
ar sannað gildi sitt. Þær hafa auð-
veldað samstarf við nágrannaþjóðir
okkar í björgunarstörfum og mörg
hagnýt atriði hafa komið í ljós.
Helgi Hallvarðsson skipherra nefnir
sem dæmi um það að á einni æfrng-
unni var skipulögð leit að gúmbjörg-
unarbáti sem kastað var úr flugvél
hér fyrir austan land. Síðan var leit-
að að bátnum úr íslenskum og er-
lendum flugvélum, en hann fannst
ekki. Loks fann varðskip bátinn á
reki og hafði hann þá blásist upp
þannig að svartur botninn sneri
upp, en skærrautt þakið niður. Því
var illmögulegt að sjá bátinn úr flug-
vél. Þessi æfing varð til þess að í
framtíðinni verður botninn á gúm-
björgunarbátum hafður í jafn áber-
andi lit og þakið.
Varóskip vantar
En hvernig er Landhelgisgæslan
búin til að taka þátt í alþjóðlegu
samstarfi með löndum sem styðjast
við öflugar björgunarsveitir sjó- og
flugherja? „Við eru þokkalega búnir
til ieitar úr lofti,“ segir Helgi Hall-
varðsson. „Með aukaeldsneytistönk-
um hefur Fokker F-27-vélin nærri
11 tíma flugþol miðað við tóma
tanka. Við erum ekki eins vel búnir
á sjónum eftir að varðskipum okkar
fækkaði, en við eigum mjög gott
samstarf við dönsku varðskipin sem
haldið er úti í Grænlandssundinu
annars vegar og milli Færeyja og
Islands hins vegar. Þetta eru ný og
vel útbúin skip, bæði með þyrlur um
borð. Þörfín fyrir ný íslensk varðskip
er orðin knýjandi."
■AR A
ISIANDI
Escort
vaskurinn er bestur
Verð
875.000
án vsk.
Hið virta bílatímarit Auto EXPRESS
valdi Ford Escort besta bílinn í
flokki minni sendibíla í Evrópu í
gæðakönnun sinni í apríl. í Auto
EXPRESS segir að keppni milli
sendibíla hafi aldrei verið harðari en
Ford Escort hafi þá yfirb’urði sem til
þurfti til að hljóta fyrsta sætið.
Niðurstaða Auto EXPRESS er á þann veg að það er fjölmargt sem gerir
Escortinn betri en aðra sendibíla. Hann skarar fram úr vegna fjölhæfni,
frábærrar hönnunar að innan sem utan og mikils hleðslurýmis sem
auðvelt er að vinna í.
Þú færð ekki betri sendibíl en Ford Escort.
Hefur þú eklö Ford... nýlega?
G/obusp
-heitnur gϚa!
Lógmula 5, simi 91- 68 15 55