Morgunblaðið - 30.05.1993, Blaðsíða 11

araflokkurinn. Aðeins Kvennalist-
inn hefur reynzt lífseigur, kannski
af því að hann er eini nýi flokkur-
inn, sem tekizt hefur að búa sér til
varanlegan eigin hugmyndagrund-
völl, sem erfitt er fyrir gömlu fjór-
flokkana að seilast inn á. Þar með
hefur Kvennalistinn líka eignazt
sjálfstæðan fylgisgrunn. Við það
er að bæta að Kvennalistinn hefur
aldrei setið í ríkisstjóm og er að
sumu leyti góður kostur fyrir þá,
sem eru á móti „kerfinu“.
Erfitt er að gera sér nákvæmlega
grein fyrir fylgisþróun flokkanna
síðustu tvo áratugina, þar sem
skoðanakannanir hafa ekki verið
gerðar með kerfisbundnum hætti
allan þann tíma. Ólafur Þ. Harðar-
son, lektor í stjórnmálafræði, vinnur
nú hins vegar að athugun á þrenn-
um síðustu Alþingiskosningum.
Fylgissveiflur undan-
farinna ára
Á mynd sem fylgir þessari grein
er sýnt fylgi flokkanna í kosningum
frá 1983 og útkoma þeirra í skoð-
anakönnunum Félagsvísindastofn-
unar Háskóla íslands frá því að
farið var að gera þær með reglu-
bundnum hætti árið 1986. Rétt er
að taka fram að á þessari mynd
er aðeins sýnt fylgi þeirra fimm
flokka, sem nú eiga menn á þingi,
en ekki Bandalags jafnaðarmanna,
sem fékk 7,3% atkvæða í kosning-
unum 1983 en rann saman við Al-
þýðuflokkinn haustið 1986 og hlaut
eftir það hverfandi stuðning í könn-
unum. Einnig er Borgaraflokknum
sleppt af myndinni, en hann fékk
16,6% í skoðanakönnun rétt fyrir
kosningarnar í apríl 1987 og 10,9%
atkvæða í kosningunum en fylgi
hans þurrkaðist út í lok ársins 1988.
Af myndinni má sjá að verulegar
sveiflur eru í fylgi flokkanna. Sum-
ar eru með þeim stærstu í sögu
þeirra. Fylgi Alþýðuflokksins náði
hámarki veturinn 1986-1987 þegar
Jón Baldvin Hannibalsson fór í
fundaherferð um landið og ætlaði
að gera Alþýðuflokkinn, sem þá var
í stjórnarandstöðu, að stærsta
flokki landsins. Mest áberandi
lægðirnar hjá krötum eru veturinn
1989-1990, þegar þeir sátu í óvin-
sælli ríkisstjórn og sumum þótti
fátt af málum þeirra ganga fram,
og svo í febrúar síðastliðnum. Ekki
er ólíklegt að síðasta niðursveiflan
tengist umræðu um lyfjakostnað
og niðurskurð í heilbrigðiskerfinu,
sem bar hátt á þessum tíma.
Stærsta sveiflan í fylgi Kvenna-
listans var 1987-1988, en þá fékk
flokkurinn allt upp í 28% fylgi í
skoðanakönnunum og virtist að
mati kjósenda betri andstöðuflokk-
ur við þáverandi ríkisstjórn en AÍ-
þýðubandalagið, sem þá var einnig
í stjórnarandstöðu, en hafði 10%
fylgi eða minna. Kvennalistinn dal-
aði síðan en hefur aftur náð sér á
strik að undanförnu og fékk 18%
fylgi í síðustu könnun Félagsvís-
indastofnunar fyrr í mánuðinum.
Alþýðubandalagið var í mikilli
lægð allt síðasta kjörtímabil - með
allt niður í 7% fylgi - en rétti úr
kútnum í kosningunum 1991, sem
eflaust má þakka vel skipulagðri
kosningabaráttu, sem meðal annars
byggðist á notkun skoðanakannana
til þess að athuga hvers konar
áherzlur kjósendur vildu helzt sjá.
Alþýðubandalagið auglýsti fá, en
skýr baráttumál og fékk betri kosn-
ingu en menn höfðu átt von á. Eft-
ir að það komst í stjórnarandstöðu
á ný eftir kosningarnar hefur það
enn sótt í sig veðrið og hlaut mest
21% stuðning í febrúar síðastliðn-
um.
Dýpsta lægð Sjálf-
stæðisflokksins
Sjálfstæðisflokkurinn, sem yfir-
leitt hefur fengið fylgi á bilinu
35-43%, hefur tekið tvær skarpar
dýfur á þessu tímabili. Sú fyrri
hófst með stofnun Borgaraflokks-
ins. í skoðanakönnun í apríl 1987,
rétt fyrir kosningar, fékk Borgara-
flokkurinn 16,6% fylgi á meðan
Sjálfstæðisflokkurinn, sem mánuði
áður hafði verið með 39% fylgi,
hrapaði niður í 26,5%. Flokkurinn
náði sér ekki á strik aftur að ráði
fyrr en hann var kominn í stjórnar-
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30. MAÍ 1993
T'gBI TAM .or- H'iriAtlW.VÍ'K GKiÁ.lHFiiJUHOM
andstöðu á árinu 1989, en um leið
hvarf fylgi Borgaraflokksins endan-
lega. Þegar líða tók á kjörtímabil
vinstri stjórnarinnar fékk Sjálf-
stæðisflokkurinn um og yfir 50% í
skoðanakönnunum. Sú dýfa, sem
Sjálfstæðisflokkurinn tók í skoð-
anakönnun Félagsvísindastofnunar
í síðasta mánuði, er hins vegar enn
dýpri en árið 1987. Sennilega hefur
flokkurinn aldrei notið minna fylgis
en nú. Það er ekki hægt að af-
greiða niðurstöðuna í könnun Fé-
lagsvísindastofnunar sem tilviljun
eða óheppni, því að könnun ÍM
Gallup í apríl gaf svipaða niður-
stöðu.
Samkvæmt báðum þessum könn-
unum nýtur Framsóknarflokkurinn
nú mests fylgis meðal kjósenda.
Fylgi hans hefur verið nokkuð
skrykkjótt undanfarin ár, en eftir
að hann lenti í stjórnarandstöðu -
í fyrsta sinn í 20 ár - hefur hann
sótt í sig veðrið og fékk 27,5% fylgi
í skoðanakönnuninni ný fyrr í mán-
uðinum. Mesta fylgi sem Framsókn-
arflokkurinn hefur fengið i kosning-
um frá lýðveldisstofnun' er 28,2%
árið 1963.
---------------------------&
Flokkaflakkið frá síðustu
kosningum
Ekki er mjög mikið vitað um það
hversu margir kjósendur færa sig
á milli flokka eða hvort það eru
einhveijir ákveðnir hópar kjósenda
sérstaklega, enda eiga kosninga-
og fylgisrannsóknir sér mun styttri
sögu hér á landi en í mörgum ná-
grannalöndum okkar. Mun fleiri
kjósendur geta í raun skipt um
skoðun milli kosninga eða skoðana-
kannana en beinharðar niðurstöðu-
tölur gefa til kynna, þar sem hreyf-
ingar kjósenda frá einum flokki til
annars geta jafnazt út.
í ljósi þess hversu óvenjuleg nið-
urstaða síðustu skoðanakönnunar
Félagsvísindastofnunar er, einkum
hvað varðar stærstu flokkana, þótti
ástæða til að skoða hvaða flokka
þeir, sem nú gáfu upp val sitt á
flokki, kusu í alþingiskosningunum
1991. Með því að bera þetta tvennt
saman má draga upp mynd af ferð-
um kjósenda á milli flokka. Hafa
ber þó í huga að með því að bijóta
úrtakið í könnun Félagsvísinda-
stofnunar með þessum hætti niður
í smærri hópa, verða tölurnar síður
marktækar. Niðurstöðunni ber því
ekki að taka sem neinum heilögum
sannleika, heldur fyrst og fremst
sem vísbendingu um það hvernig
línur liggja. Tölurnar, sem birtar
eru í súluritunum á bls. 12, eru
miðaðar við svör kjósenda eftir
77/ Cancun
fyrír 49.900,
10. juni
Bókabu strax - Tilbobib okkar í síbustu viku seldist upp á einum degi
í Cancun getum vib tryggt nokkur vibbótarsæti ----------
á þessu ótrúlega verbi þann 10. júní til Cancun í Mexíkó, þessarar paradísar sem
orbin er vinsælasti ferbamannastabur í Mexíkó og vib Karíbahafib.
Gríptu tækifærib og tryggbu þér sæti strax.
• -m ___Glæsileg ný íbúbarhótel. Bbrottfarir frá 14. júlí - 22. september.
JL#C^m11C*.CJ Verö frá kr. 34.600, - hjón meö 2 börn
vikuleg leiguflug . 49.900, “ pr. mann m.v. 2 í íbúð.
Flugvallaskattar:
Flugvallaskattar og forfallatrygging
fullorðinna kr. 3.770, barna kr. 2.515.
HEIMSFERÐIR hf.
Austurstræti 17,2. hæð • Sími 624600