Morgunblaðið - 16.07.1993, Side 28

28
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 16. JÚLÍ 1993
Félög eldri borgara
og verkefni þeirra
eftir Ólaf Jónsson
Eins og fram kom hjá fyrrv.
heilbrigðis- og tryggingaráðherra
þá ér Island ekki aðili að ári aldr-
aðra 1993, sem Evrópuráðið og
EB hafa valið til sérstakrar um-
.weðu um málefni aldraðra. Mörg
samtök og einstaklingar hafa þó
með nokkrum hætti notað tilefnið
til að taka málefni aldraðra til
umræðu og meðferðar með einum
eða öðrum hætti. Má þar sérstak-
lega minna á viku hátíðahöld Fé-
lags eldri borgara í Reykjavík og
nágrenni, sem haldin voru í sam-
starfi við
Reykjavík-
urborg.
Á fjöl-
mennri ráð-
stefnu Evr-
ópuþjóða í
Kaup-
mannahöfn
á liðnu vori
kom fram
hjá sr. Sig-
urði Guðmundssyni, fyrrv. for-
ma.nni Öldrunarráðs íslands, sam-
kvæmt frétt í Morgunblaðinu, að
íslendingar stæðu vel að vígi í öldr-
unarmálum hvað snerti íbúðamál
og þjónustu stofnana og sveitarfé-
laga, en að hér hafi lítið verið
rætt um rétt aldraðra til að ráða
málum sínum sjálfir og að við
værum aftarlega í umræðunni um
réttindi og skyldur aldraðra. Ég
tel að hér sé um réttmæta ábend-
ingu að ræða og vil af því tilefni,
og ári aldraðra í Evrópu, gefa
nokkrar upplýsingar um félög eldri
borgara hér á landi og landssam-
band þeirra og ræða þau verkefni
sem fyrir þeim samtökum liggja.
Uppbygging samtakanna
Það voru forystumenn verka-
lýðsfélaganna í Reykjavík sem boð-
uðu til stofnfundar félags eldri
borgara í Reykjavík hinn 15. mars
1986 eftir ítrekaða hvatningu for-
ystumanna sambærilegra félaga á
hinum Norðurlöndunum. Þeirri
fundarboðun var svo vel tekið að
á fyrstu dögum félagsins voru
skráðir yfír 6.000 stofnendur að
félaginu. Á næstu mánuðum voru
svo stofnuð nokkur ný félög í öðr-
um kaupstöðum og svonefndum
styrktarfélögum aldraðra breytt í
félög eldri borgara á sama grunni.
Hinn 19. júní 1989 var svo stofn-
að Landssamband aldraðra á
Akureyri af 9 félögum eldri borg-
ara. Síðan hefur verið unnið að
stofnun nýrra félaga víðsvegar um
landið og á þriðja landsfundi sam-
takanna, sem haldinn var 1. og
2. júní sl., voru félögin orðin 27
innan landssambandsins og félags-
menn þeirra nærri 12 þúsund.
Stofnun félaga eldri borgara og
landssambands þeirra hefur því
fengið góðar viðtökur. Lög allra
þessara félaga eldri borgara eru
mjög í sama anda. Félögin eru
opin öllum sem náð hafa 60 ára
aldri, þau eru hlutlaus í trúmálum
og óháð pólitískum flokkum.
Tilgangur félaganna er að gæta
hagsmuna og réttinda eldra fólks
í hvívetna og vinna að málefnum
aldraðra á sínu félagssvæði. Mark-
mið landssambandsins er að stofna
félög eldri borgara í öllum héruðum
landsins og stuðla að samstarfi
þeirra. Verkefni landssambandsins
er að vinna að hagsmunamálum
aldraðra og koma fram fyrir hönd
aðildarfélaganna gagnvart Al-
þingi, ríkisstjórn og öðrum sem
fara með málefni aldraðra fyrir
landið í heild. Að öðru leyti starfa
félögin sjálfstætt.
Landssamband aldraðra hefur
frá stofnun verið aðili að Norrænu
samvinnunefndinni, en það eru
öflug samtök eftirlaunafólks á öll-
um hinum Norðurlöndunum. Þau
samtök hafa starfað þar í áratugi
og eiga mikinn þátt í allri löggjöf
um málefni aldraðra og velferðar-
kerfi þeirra landa. Fulltrúar frá
okkar samtökum mæta mikilli vin-
semd í Norrænu samvinnunefnd-
inni sem m.a. kemur fram í því
að nefndin greiðir allan kostnað
fulltrúa íslands við að sækja fundi
nefndarinnar.
Stretsbuxur
kr. 2.900
Mikib úrval af
allskonar buxum
Opið ó laugardöqum
kl. 11-16
A TVINNUAUGl YSINGAR
íþróttakennarar
Grunnskólinn á Patreksfirði óskar eftir
íþróttakennara til starfa næsta vetur.
Góð aðstaða og mikill íþróttaáhugi.
Upplýsingar veita skólastjóri í síma 94-1359
og aðstoðarskólastjóri í símum 94-1424
og 91-676210.
Starfskraftur óskast
Samtök um byggingu tónlistarhúss óska að
ráða sem fyrst starfskraft á skrifstofu
samtakanna.
Viðkomandi þarf að hafa þekkingu á bók-
haldi, þekkja til íslensks tónlistarlífs, geta
starfað sjálfstætt og hafa áhuga á málefni
samtakanna.
Umsóknir óskast sendar á auglýsingadeild
Mbl. fyrir. 21. júlí, merktar: „SBTH - 14426.“
Laus til umsóknar
Staða vatnsveitustjóra Vatnsveitu Reykjavík-
ur er auglýst laus til umsóknar. Staðan verð-
ur veitt frá og með 1. nóvember 1993.
Umsóknum ber að skila til undirritaðs og er
umsóknarfrestur til 19. ágúst.
Borgarstjórinn í Reykjavík, 16.júlí 1993.
Markús Örn Antonsson.
auglýsingar
KIAGSUF
FERÐAFELAG
® ÍSLANDS
MÖRKINNI 6 • SIMI 682S33
Helgarferðir 16.-18. júlí
Brottför föstudag kl. 20:
1. Þórsmörk - Langidalur.
Gist í Skagfjörðsskála.
2. Landmannalaugar.
Gist í sæluhúsi F(.
Gönguferðir um svæðið.
3. Fjallamannaþríhyrningur:
Dalakofi - Laugar. Biðlisti.
4. Hveravellir.
Sjálfboðaliða vantar í vinnuferð.
Laugardag 17. júlí
Brottför kl. 08:
Gengið frá Skógum og yfir til
Þórsmerkur (8 klst.). Gist í Þórs-
mörk. Upplýsingár og farmiða-
sala á skrifstofunni, Mörkinni 6.
Dagsf. sunnud. 18. júlí
Kl. 08. Þórsmörk (dagsferð kr.
2.500). Ath. hagstætt verð á
dvöl til miðvikudags, föstudags
eða sunnudags.
Kl. 10.30. Vatnshlíðarhorn
- Kistufell - Grindaskörð.
Kl. 13. Heiðmörk-Rjúpnadyngjur.
Brottför frá Umferðarmiðst.,
austanmegin (komið við í Mörk-
inni 6).
Ferðafélag íslands.
Hvítasunnukirkjan
Fíladelfía
Vakningarsamkomur
um helgina
( kvöld kl. 20.30 verður fyrsta
samkoman af þremur þar sem
við ætlum að lyfta upp nafni Jesú
Krists. Hann frelsar og læknar
enn í dag. Lifandi tónlist og vitn-
isburöir. Ræðumaður Tómas Ib-
sen. Allir+ijartanlega velkomnir.
Ólafur Jónsson
„Mörg félög eldri
borgara hafa verið
mjög virk við að standa
fyrir bygging-um íbúða
fyrir þá sem vilja fá
sér minni og hentugri
íbúð til afnota. Nú má
segja að þörfinni fyrir
eignaríbúðir sé full-
nægt en eftir sitja þeir
sem ekki eiga fjár-
magn til að kaupa sér
slíka íbúð.“
Verkefni félaganna
Þegar rætt er um verkefni fé-
laga eldri borgara ber fyrst að gá
að því að félögin eru hagsmuna-
samtök fólks sem komið er á eftir-
launaaldur og nýtur ekki lengur
kjarasamninga stéttarfélaga eða
starfsmannafélaga. Félögin leitast
því við að sinna víðtækri hagsmu-
nagæslu fyrir félagsmenn gagn-
vart viðkomandi sveitarstjórn og
öðrum sem fara með málefni aldr-
aðra. í öðru lagi hafa félög eldri
borgara talið það eðlilegt verkefni
félaganna að standa fyrir almennu
félagsstarfi, spilakvöldum, ferða-
lögum og margbreytilegu tóm-
stundastarfi fyrir félagsmenn og
aðra eldri borgara. Þessi þáttur í
starfi félaganna hefur víðast hvar
gengið vel og samstarf þeirra við
sveitarfélögin verið gott. En á
nokkrum stöðum hefur komið upp
dálítil samkeppni á milli félaganna
og þeirra stofnana eða starfs-
manna hjá sveitarfélögunum sem
annast hafa sambærilega starf-
semi. Samkvæmt nýjum lögum um
málefni aldraðra er sveitarfélögun-
um ætlað forystuhlutverk í allri
öldrunarþjónustu í hveiju byggðar-
lagi, þar á meðal félagslegri þjón-
ustu við þá sem búa í eigin íbúð-
um. Starfsmenn sveitarfélaganna
eru oft með hóp af eldra fólki sem
orðinn er háður þeirra þjónustu og
þá finnst starfsmönnunum að fé-
lögin séu að fara inn á þeirra verk-
svið með afskiptum af félagsmál-
um aldraðra.
Forsvarsmönnum félaga eldri
borgara finnst hinsvegar að félags-
menn eigi að ráða nokkru um það
sjálfír hvað fyrir þá er gert og
hvernig að því er staðið. í al-
mennri umræðu um félagsmál
aldraðra kemur oft fram að virkja
beri frumkvæði aldraðra til forystu
í sínum málum. Það sjónarmið er
í samræmi við stefnumörkun félag-
anna. Því má telja eðlilegt að félög
eldri borgara leiti samninga við
sveitarstjórnir, hvert á sínu félags-
svæði, þar sem erfiðleikar koma
upp í samstarfi þessara aðila.
Með batnandi heilsufari fjölgar
mjög ört fullfrísku fólki sem hætt
er að vinna vegna gildandi reglna
um starfslok á hinum almenna
vinnumarkaði. Hóflaus skattlagn-
ing og skerðingarákvæði á auka-
tekjur eftirlaunafólks hafa orðið
til þess að fáir leita eftir aukastörf-
um, þó að þeir vilji gjarnan halda
tengslum sínum við atvinnulífið og
félagsskap við sína samstarfs-
menn. Fólk er með miskunarlaus-
um hætti hrakið út af vinnumark-
aðnum, með margvíslegum aðför-
um þó að það hafi góða heilsu og
mikið starfsþrek.
Þetta fólk á aldrinum 67 til 75
ára er virkasta fólkið í félögum
eldri borgara. Eitt mikilvægasta
verkefni félaganna er að leitast
við, með einum eða öðrum hætti,
að fylla í það tómarúm sem mynd-
ast í lífí fólks við þessar aðstæður.
Kemur þá margt til álita eftir
áhuga fólks og þeirri aðstöðu sem
er fyrir hendi á hveijum stað. Tóm-
stundastörf, ferðalög, spilakvöld
og dans eru algengustu úrræðin,
en æskilegt er að fjölbreytnin sé
sem mest. Mikilvægt er einnig að
hvetja fólk til þess að sinna eigin
áhugamálum og að sinna heilsunni
með útiveru, gönguferðum og sem
mestri hreyfíngu.
Húsnæðis- og vistunarmál
Mörg félög eldri borgara hafa
verið mjög virk við að standa fyrir
byggingum íbúða fyrir þá sem vilja
fá sér minni og hentugri íbúð til
afnota. Nú má segja að þörfínni
fyrir eignaríbúðir sé fullnægt en
eftir sitja þeir sem ekki eiga fjár-
magn til að kaupa sér slíka íbúð.
Sveitarfélögin hafa byggt of lítið
af leiguíbúðum fyrir aldraða. Þar
þurfa félög eldri borgara að
áminna sveitarfélögin.
Á síðastliðnum áratug hefur
mikill fjöldi aldraðra flutt í litlar
íbúðir sem kallaðar eru sérhannað-
ar fyrir aldraða. Tilgangur flestra
með þessum íbúðarkaupum er sá
að auka möguleika sína á því að
geta búið lengur og helst út ævina
á eigin heimili.
Þessir flutningar fólks og end-
urnýjun íbúða hafa létt mjög veru-
lega á þörfínni fyrir vistun aldr-
aðra á stofnanir á síðastliðnum
árum. Að hluta til er þar þó aðeins
um frestun að ræða. Þegar árin
líða, og áratugir, þá koma úr þess-
um íbúðum margir einstaklingar
sem þurfa, þrátt fyrir mikla heim-
ilishjálp, óhjákvæmilega vistun þar
sem veitt er umönnun og gæsla
allan sólarhringinn.
Þessum þætti þurfa félagssam-
tök aldraðra líka að sinna, minnug
þess að velferð er því aðeins góð
að hún sé góð fyrir alla þegna þjóð-
félagsins. Það vandamál sem
stærst er framundan í húsnæðis-
málum aldraðra er vistun háaldr-
aðra umönnunarsjúklinga. Áður en
sá vandi eykst verulega þarf að
vera búið að endurskoða ríkjandi
hugmyndir um elliheimili og fínna
ný úrræði í vistunarmálum, með
smærri einingum, deildaskiptum
sjúkradeildum og sambýlum.
Á síðustu árum hefur mest
áhersla verið lögð á að draga úr
vistunarþörfinni með aukinni
heimahjúkrun og heimilishjálp.
Full samstaða hefur verið um það
markmið að hjálpa öldruðum með
þeim hætti til að búa sem lengst
á eigin heimili. En sú leið hefur
sín takmörk og ljóst er að ekki
verður mikið lengra komist á þeirri
braut.
Byggingarframkvæmdum við
sjúkradeildir og vistheimili fyrir
aldraða hefur miðað vel áfram síð-
an Framkvæmdasjóður aldraðra
var stofnaður árið 1982. Víða á
landsbyggðinni er brýnasti vand-
inn þegar leystur. Hér á höfuð-
borgarsvæðinu er ástandið enn
slæmt í þessum málum.
Með nýjum lögum frá 1989 um
málefni aldraðra batnaði aðstaða
sveitarfélaganna verulega til að
sinna málefnum aldraðra. Er þar
m.a. átt við ákvæðið um þjónustu-
hópa aldraðra sem þegar hafa
unnið gott verk.
Vonandi verða ekki mörg ár þar
til biðlistar aldraðra eftir plássi á
sjúkra- eða þjónustustofnunum
verða óþarfír. Að því verkefni
munu félagssamtök aldraðra vinna
eftir bestu getu.
Höfuntlur er formaður
Landssambands aldr'aðra.