Morgunblaðið - 08.08.1993, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 8. ÁGÚST 1993
11
firði á Snæfellsnesi, sem er í nám-
unda við hrygningarstöðvar þorsks
í Grundarfirði. Starfsmenn Haf-
rannsóknastofnunar hafa ekki til
þessa náð neinum laxaseiðum á
hrygningarslóð þorsksins í Grund-
arfirði. En hvað um hafbeitarlaxa
á heimleið? Hvað éta þeir? Konráð
hefur skoðað nýgenginn lax í lax-
eldisstöðinni í Hraunsfirði á Snæ-
fellsnesi. „Það er yfirleitt lítið í
maganum á hafbeitarlöxunum,
samt höfum við fundið eitt og ann-
að, til dæmis laxaseiði. Það er ekk-
ert sem bendir til þess að laxinn
sé sökudólgur í slæmri nýliðun
þorsksins." í sumar er unnið að
söfnun magasýna úr sjógönguseið-
um og verður unnið úr þeim í vet-
ur. Konráð segir fjárveitingar ráða
því hversu langt verður hægt að
fylgja sjógönguseiðunum og rann-
saka þau. „Við stefnum að því að
fylgja laxinum út á haf, ef við fáum
peninga til þess.“
Laxinn ctur ekki
þorskinn
„Ég hef aðeins heyrt þessa um-
ræðu. Orðrómur af þessu tagi kem-
ur alltaf fram þegar kreppir að í
einhverri útgerð,“ sagði Vigfús Jó-
hannson fiskifræðingur hjá Laxeld-
isstöð ríkisins í Kollafirði. „Þessi
skýring er hins vegar langsótt og
engar upplýsingar sem fiskifræð-
ingar búa yfir benda til þess að lax
éti þorsk á nokkru vaxtarstigi.
Annars vegar verður að huga að
því, hver munur er á stofnstærðum
þessara tegunda, en þar hefur
þorskurinn gífurlega yfirburði, og
hins vegar er þess að geta, að fyrir
átta árum, er þorskstofninn byijaði
að hrynja, fóru laxastofnar einnig
að dragast saman. Raunar hafa
allir helstu nytjastofnar okkar, lax-
inn meðtalinn, verið í samdrætti
síðustu árin. Það segir manni að
það eru sömu umhverfisþættirnir
sem valda þessu.“
Vigfús benti einnig á, að það
þyrfti að ýmsu að hyggja í þessum
efnum, t.d. hvaða þýðingu það hefði
fyrir fiskistofna á borð við lax og
þorsk, er gengið væri nærri loðnu-
stofninum, sem væri bæði lax- og
þorskstofnunum afar mikilvægur.
Þá er vitað að laxinn lifir mikið á
sandsíli, én stofnstærð þess sveifl-
ast verulega á milli ára. Vigfús
benti á að það væri margt sem
væri. á huldu um háttu laxins. „Það
er farið í gang verkefni sem Haf-
rannsóknastofnun hefur umsjón
með, verkefni sem miðar að því að
varpa skýrara ljósi á laxinn. Þetta
eru fyrstu skrefin að leita út eftir
laxinum, að finna hvað hann étur
á leið sinni á hefðbundnar hafbeit-
arslóðir. Ég tel þó af og frá að
vaxandi gönguseiði á leið í hafbeit
éti þorskseiði. Er laxinn er kominn
til sjávar sem seiði, tekur hann
strikið á haf út og dokar ekki við
fyrr en hann kemur í átuflekki og
eru það einkum ýmiss konar
krabbalirfur sem hann hámar i sig.
Næsta stigið eru svo sandsíli og
þetta étur hann í efstu lögum sjáv-
ar,“ sagði Vigfús.
Hlynntur lavvcirti í sjó
Síðasta innlegg Vigfúsar í um-
ræðuna var að lýsa yfir áhuga sín-
um á því að fram færu vel skipu-
lagðar vísindaveiðar á laxi í hafinu,
t.d. sem samvinnuverkefni Haf-
rannsóknastofnunar og Veiðimála-
stofnunnar. „Það duga ekki handa-
hófskenndar veiðar. Okkar stærsta
vörn varðandi laxinn og raunar alla
fiskistofna, er að vita sem mest um
þá. Það væri gleðilegt ef helstu
hagsmunaaðilar myndu setja fjár-
muni í rannsóknarverkefni af þessu
tagi. Það er okkur nauðsynlegt að
afla upplýsinga um hver áhrifin
verða ef veitt er grimmt úr stofni
sem er öðrum mikilvægur. Það hlýt-
ur að vera sameiginlegt áhugamál
að staðsetja hveija tegund í vist-
kerfínu," sagði Vigfús.
Algcr firra
„Þetta er alger firra, þú mátt
hafa það eftir mér, enda hefur ver-
ið sýnt fram á það með ítarlegum
rannsóknum, að stofnstærð Atl-
antshafslaxins hefur dregist saman
Skipulögð aðför að sljóm
Heimdallar FUS í Reykjavík
um 95 prósent síðustu 100 til 200
árin, þar af 60 prósent síðustu 20
árin. Hnignun þorskstofna nær
fjarri því svo langt aftur í tímann,"
sagði Örri Vigfússon formaður al-
þjóða kvótakaupanefndarinnar og
stangveiðimaður. „Við eigum þenn-
an lax, erum búnir að kaupa hann
af þeim sem höfðu veiðiréttindin
og hann á að fá að ganga óáreittur
í sína upprunaá. Við höfum ekkert
á móti því að ferðir hans og fæðu-
hefðir í hafinu séu rannsakaðar, en
það þurfa einhveijir ábyrgir aðilar
að gera. Mér þykir með ólíkindum
að láta sér detta svona firru í hug
- að laxinn éti þorskinn. - laxa-
stofnarnir hafa minnkað miklu
meira en þorskstofnar," bætti Orri
við.
Engin tengsl
„Þetta er verulega langsótt og
nægir að benda á muninn á stofn-
stærðunum," sagði Árni ísaksson
veiðimálastjóri. „Við erum að tala
um 400 tonn af laxi á móti svona
500.000 tonnum af þorski. Það
þýðir ekki að bera sig saman við
Norðmenn, þótt þeir séu í vandræð-
um með þorskinn sinn, þá eru þeir
ekki með hafbeit á íslenska vísu.
Þeirra laxeldi er allt í kvíum og þó
þeir hafí stundum misst mikið úr
kvíunum, fer alla vega fyrir þeim
fiski. Sama má segja um Kanada-
menn, þeirra þorskstofn er hruninn,
en engin er hafbeitin þar til að
eyðileggja þorskstofninn og lax-
veiðin að auki verið í lægð. Laxinn
er uppsjávarfiskur, en þorskurinn
neðar í sjónum. Megnið af þeim
laxi sem veiðst hefur í hafínu hefur
verið tekinn í fimm efstu metrun-
um.“
Árni gat þess að vissulega væri
enn lítið vitað um hvað laxinn legði
sér til munns á fyrstu stigunum
eftir að hann gengi úr ánum sem
gönguseiði, en ránnsóknarverkefni
væri þó komið í gang til að varpa
ljósi á það. Það fer fram hjá Silfur-
laxi í Hraunsfirði og sagði Ámi að
þótt verkefninu væri ekki lokið,
benti ekkert til þess að þorskseiði
væru á matseðlinum. „Hvað fram-
haldið varðar þykir mér ekki senni-
legt að við finnum þorskseiði í laxa-
mögum, því laxinn gengur ákaflega
hratt á hafbeitarslóðina, hann
stækkar gríðarlega hratt, úr nokkr-
um tugum gramma í allt að 3
kílógrömm eða jafnvel meira á einu
ári og þær athuganir sem gerðar
hafa verið á fæðuvali laxins í hafinu
við vesturströnd Grænlands og á
Færeyjarmiðum sýna fram á, að
aðalfæðan er loðna og sandsíli,
einnig spærlingur við Færeyjar og
svo rauðáta og smokkfiskur þar
sem hann kemst í þær tegundir.
Það er sem sagt ekkert neikvætt
gagnvart þorskinum á ferðinni og
Veiðimálastofnunin hefði ekkert á
móti því að rannsóknarskip færi
eina eða tvær ferðir og gerði úttekt
á fæðuvalinu ef útséð væri að það
hefði einhveija þýðingu."
Auknar rannsóknir
nauósynlcgar
Viðmælendur blaðsins voru sam-
mála um að þörf væri miklu meiri
rannsókna á fiskistofnunum í haf-
inu og hvernig skynsamlegast væri
að nýta lífkerfi hafsins í okkar
þágu. Einn orðaði það svo: „Tilvera
okkar byggist á því sem hafið gef-
ur, ef undirstaðan hrynur þá fylgir
yfirbyggingin á eftir.“ Laxinn og
þorskurinn synda í sama sjónum.
Sýnt hefur verið fram á fylgni milli
stærðar laxagangna í hafbeitar-
stöðvar og veiðiár annars vegar og
ástands loðnustofnsins hins vegar.
Loðnan er einnig mikilvæg fæða
þorsksins og hefur því áhrif á af-
komu beggja fisktegundanna.
Hvaða áhrif hefði það á þorsk og
lax að friða loðnuna? Nýlega var ■
kynnt tækni sem gerir kleift að
setja örmerki, sem skrá ástand sjáv-
ar, í sjógönguseiði og er þegar far-
ið að nota þessi örmerki. Framtíðin
sker úr um hvaða fróðleikur um
ferðalag laxins verður skráður í
örmerkin. Víst er að auknar rann-
sóknir á lífríki hafsins hljóta að
verða eitt meginverkefna íslenskra
vísindamanna á komandi árum.
eftír Kjartan
Magnússon
f grein í Morgunblaðinu í gær er
veist harkalega að stjórn Heimdallar
af Ólafi Stephensen, fyrrverandi for-
manni félagsins. Ólafur telur að sann-
girnissjónarmiða hafi ekki verið gætt
er stjórnin valdi fulltrúa á þing Sam-
bands ungra sjálfstæðismanna á Sel-
fossi og í Hveragerði um næstu helgi.
í grein þessari koma fram svo harka-
legar ásakanir á hendur stjórnar
Heimdallar að nauðsynlegt er að taka
eftirfarandi fram.
272 sóttu um 144 sæti
Pjölmargir ungir sjálfstæðismenn
um allt land hafa óskað eftir því að
verða þingfulltrúar á SUS-þinginu og
eru Heimdellingar þar engin und-
antekning. Þegar umsóknarfrestur
rann út höfðu 272 félagsmenn í
Heimdalli óskað eftir því að gerast
þingfulltrúar og voru því tæplega tveir
umsækjendur um hvert sæti. Af þess-
um ástæðum var þvf ljóst að aðeins
var hægt að hleypa rúmlega helmingi
umsækjenda á þingið sem fulltrúum.
Innan stjómar Heimdallar var rætt
um að núverandi stjórn félagsins svo
og stjómir síðustu ára yrðu sjálfkjörn-
ar á þingið en þar á eftir kæmu áhuga-
samir félagsmenn og fulltrúaráð fé-
Um leið og þessi niðurstaða
náðist lýstu Ólafur og Arn-
ar yfir því að þeir hygðust
ekki efna til ófriðar um
fulltrúavalið á opinberum
vettvangi og var það sam-
komulag handsalað. Tólf
tímum síðar var samkomu-
lagið virt að vettugi...
lagsins. í þessum umræðum var með-
al annars rætt um þær starfsreglur
sem stjóm Heimdallar setti sér við val
á SUS-þingið 1987. í skýrslu stjórnar
á því ári kemur skýrt fram að þessar
regiur skyldu gilda fyrir það þing en
Ólafur gerir því skóna að þessar regl-
ur séu enn í gildi. Fór stjórn hans til
dæmis ekki eftir þessum reglum þegar
þingfulltrúar vom valdir 1989.
Samkomulag handsalað.
Stjórnarfundurinn á fímmtudag og
aðfaranótt föstudags var 12 tíma lang-
ur og þar var farið yfír hvert sæti.
Skiptar skoðanir vom um ýmis atriði
en stjómin náði þó niðurstöðu sem
samþykkt var einróma.
í upphafí fundarins kom fram af
hálfu Ólafs og félaga ósk um að fá
að sitja fundinn en því hafnaði stjórn-
in enda var hér um að ræða málefni
sem stjómin á að taka ákvörðun um
en ekki utanaðkomandi aðilar. Hins
vegar bauðst stjórnin til að gera hlé
á fundi sínum eins oft og óskað væri
til að ákveðinn félagsmaður gæti ráðg-
ast við þá félaga að vild. Jafnframt
átti ég viðræður við Ólaf Stephensen
og Amar Þórisson og í framhaldi af
því ákvað stjórnin að taka inn sérstök
nöfn sem þeir lögðu sérstaka áherslu
á. Um leið og þessi niðurstaða náðist
lýstu Ólafur og Arnar yfír því að þeir
hygðust ekki efna til ófriðar um full-
trúavalið á opinberum vettvangi og
var það samkomulag handsalað. Tólf
tímum síðar var samkomulagið virt
að vettugi þegar Arnar Þórisson réðst
á stjórn Heimdallar í fréttatíma Stöðv-
ar 2. í kjölfarið fylgdi svo grein Ólafs
Stephensen. Hér er því um að ræða
skipulagða aðför að stjórn Heimdallar.
Umdeildu fulltrúavali Heimdallar
er lokið. Jafnframt er lokið vali full-
trúa fyrir 37 önnur félög ungra sjálf-
stæðismanna um allt land þar sem
margt orkar tvímælis. Því verður ekki
breytt en hins vegar geta ungir sjálf-
stæðismenn reynt að haga kosninga-
baráttunni fram að þingi með þeim
hætti að SUS og flokkurinn beri ekki
skaða af.
Höfundur er formaður
Heimdallar.
iur
I LIKAMSÞJALFUN
1. Byrjendanámskeið:
Fyrir þá sem vilja fá grunnþekkingu og undirbúning
fyrir eróbikkkennslu.
Námskeiðið er dagana 16. - 21. ágúst.
Námsefni: lífeðlisfræði, vöðvafræði, uppbygging tíma,
o.m. fl. bóklegt og verklegt.
Samt. 20 tímar. (19.00 -23.00 mán-fös)
• --Ágústa Johnson
Leiðbeinendur: •----Hrafn Friðbjörnsson
• --Halldóra Björnsdóttir
Líkamsræktarstöðvarnar eru ávallt á höttunum eftir
hæfileikaríku og hressu fólki til að kenna eróbikk.
Skelltu þér á námskeið og stattu vel að vígi þegar þú
sækir um!
2.Námskeið fyrir starfandi
eróbikk- og íþróttakennara:
Allt það nýjasta frá IDEA ráðstefnunni í USA.
Námskeiðið verður haldið þann 29. ágúst.
kl.10.00 - 18.00
Eins og alltaf bjóðum við uppá vandaða kúrsa
sem eru pakkaðir af nýjum æfingum, sporum,
rútínum og nýjum ferskum hugmyndum.
— 1. Mjúkt eróbikk, einfaldar samsetningar.
— 2. Mjúkt eróbikk m/dansívafi
— 3. Mjúkt og hart eróbikk
— 4. Tröppur, einfaldar samsetn.
— 5. Tröppur, flóknari samsetn.
— 6. Vaxtamótun á tröppum
— 7. Nýtt! Æfingar m. V-spaða. (thighmaster)
— 8. Barnaeróbikk
Ný tónlist á kass&ttum til sölu
Láttu skrá þig
i sima 689868
68 98 68
r r
WU&SI
wSSa
r r
AGUSTU 06 HRAFNS
SKEIFAN 7 108 REYKJAVÍK S. 68SI868