Morgunblaðið - 15.09.1993, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. SEPTEMBER 1993

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Árvakur h.f., Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Björn Vignir Sigurpálsson.
Kringlan 1, 103 Reykjavík. Símar: Skiptiborð 691100. Auglýsingar:
691111. Áskriftir 691122. Áskriftargjald 1400 kr. með vsk. á mánuði
innanlands. I lausasölu 125 kr. með vsk. eintakið.
Margræð kosmnga-
úrslit í Noregi
Tveir flokkar standa uppi
sem sigurvegarar að lokn-
um þingkosningunum i Noregi
á mánudag. Verkamannaflokk-
ur Gro Harlem Brundtland for-
sætisráðherra og ekki síður
Miðflokkurinn. Hægriflokkur-
inn, sem gekk til kosninga í
fyrsta skipti undir forystu Kaci
Kullmann Five, og Framfara-
flokkurinn eru hins vegar þeir
flokkar sem mestan ósigur biðu
í kosningunum.
Þó að endanleg úrslit kosn-
inganna liggi líklega ekki fyrir
fyrr en á fimmtudag, vegna
tölvubilunar í Ósló, virtist í gær
sem Verkamannaflokkurinn
myndi auka þingstyrk sinn úr
63 þingsætum í 67 (af alls 165)
sem þýðir að minnihlutastjórn
Brundtland getur haldið velli
með stuðningi eins eða tveggja
minni flokka.
Raunar kemur þetta ekki á
óvart og ekki heldur slæmt
gengi Hægriflokksins, en hann
virðist einungis fá 29 menn
kjörna en var með 37 á síðasta
kjörtímabili. Þetta er versta
útreið sem flokkurinn hefur
hlotið í kosningum í tvo ára-
tugi. Skýringin er einföld. Kjós-
endur stóðu frammi fyrir þeirri
staðreynd að borgaralegu
flokkarnir gátu ekki sýnt fram
á neinn raunhæfan valkost við
stjórn Brundtland. í þremur síð-
ustu kosningum, árin 1981,
1985 og 1989, unnu borgara-
legu flokkarnir sigur í þing-
kosningum í Noregi og í kjölfar-
ið voru einnig myndaðar borg-
aralegar ríkisstjórnir.
Fyrir kosningarnar á mánu-
dag var hins vegar staðan sú
að annar borgaralegu flokk-
arma sem aðild áttu að þeim
stjórnum, Miðflokkurinn, hafði
lýst því yfir að hann myndi
undir engum kringumstæðum
fara í stjórn með flokki eða
styðja stjórn flokks sem væri
hlynntur aðild Norðmanna að
Evrópubandalaginu. Gengu
sumir forystumenn Miðflokks-
ins jafnvel svo langt að útiloka
samstarf við flokka sem væru
hlynntir því að Norðmenn tækju
þátt í hinu sameiginlega evr-
ópska efnahagssvæði. Þar með
var grundvöllurinn fyrir borg-
aralegri ríkisstjórn, í fyrsta
skipti í þijátíu ár, úr sögunni
og Kaci Kullmann Five átti erf-
itt með að kynna sig sem raun-
hæft forsætisráðherraefni í
stað Gro.
Það má telja mjög ósennilegt
að hægrimenn íhugi að skipta
um forystu þó að kosningaósig-
urinn hafi verið sá mesti síðan
í kosningunum 1973. Megin-
verkefni þeirra á næstu árum
hlýtur að verða að byggja upp
borgaralegan valkost við
vinstriflokkana. Káre Willoch,
fyrrum leiðtogi Hægriflokksins,
minnti á mánudag á að kosn-
ingaósigurinn 1973 hefði verið
fyrsta skrefið í átt að því valda-
tímabili borgaralegu flokkanna,
sem hófst átta árum síðar. Ef
raunin á að verða sú sama nú
á Kaci Kullmann Five mikið
verk fyrir höndum. Hún þarf
að breikka hina borgaralegu
fylkingu og hún þarf að gera
hana trúverðugri. Þær borgara-
legu ríkisstjórnir, sem myndað-
ar voru að loknum kosningun-
um 1985 og 1989 urðu ekki
langlífar og varð Gro Harlem
Brundtland tvívegis að mynda
minnihlutastjórn á miðju kjör-
tímabili.
Á mánudag tókst henni aftur
á móti í fyrsta skipti að sigra
í kosningum sem forsætisráð-
herra. Auk þeirra vandamála
hægrimanna, sem áður var get-
ið, naut Brundtland eflaust
góðs af því að svo virðist sem
efnahagslíf Noregs sé farið að
glæðast á ný, svo og af nýlegri
vaxtalækkun. Minnihlutastjórn
hennar getur nú starfað áfram,
jafnt með stuðningi Miðflokks-
ins sem Sósíalíska vinstri-
flokksins.
En þó að kosningarnar séu
unnar verða næstu ár Gro ekki
auðveld. Evrópumálin voru mál
málanna í kosningunum og
andstæðingar EB-aðildar fengu
rúmlega fjórðung þingsæta. Sá
flokkur sem mesta andstöðu
sýndi, Miðflokkurinn, jók fylgi
sitt verulega og nánast þrefald-
aði þingmannafjölda sinn. Þing-
menn Miðflokksins eru nú 31
en voru áður ellefu og er hann
því orðinn að næststærsta
flokki þingsins. Gro Hariem
Brundtland hefur margsinnis
lýst því yfir að það verði norska
þjóðin í þjóðaratkvæðagreiðslu
en ekki Stórþingið sem ákveði
afdrif EB-aðildar. Margir EB-
andstæðingar á þingi segjast
hins vegar ætla að reyna að
fella hugsanlega aðild á þingi
jafnvel þó að þjóðin samþykki
hana. Verði sú raunin gæti það
leitt til alvarlegrar stjórnlaga-
kreppu í Noregi.
í ljósi kosningaúrslitanna
hefur hins vegar einnig dregið
úr líkum á að yfír höfuð verði
ástæða til að efna til þjóðarat-
kvæðagreiðslu. Norska ríkis-
stjórnin mun án efa herða á
kröfum sínum í samningavið-
ræðunum í Brussel, sem vel
gæti leitt til þess að engin við-
unandi samningsniðurstaða ná-
ist.
ALMENN ATKVÆÐAGREIÐSLA UM SAMEI
Kosnmgar hald
186 sveitarfélöi
ALMENN atkvæðagreiðsla um sameiningu sveitarfélaga fer fram
20. nóvember næstkomandi í öllum þeim sveitarfélögum, sem umdæ-
manefndir hafa lagt til að verði sameinuð öðrum, en þau eru 186
talsins. Kostnaður við kosningarnar er greiddur af sveitarfélögun-
um sjálfum, en ekki liggur fyrir hversu mikill hann verður. Kostnað-
ur við störf umdæmanefnda og samráðsnefndar og kynningarkostn-
aður er áætlaður 26-30 milljónir króna samtals, að sögn Braga
Gúðbrandssonar, formanns samráðsnefndar um sameiningarmál
sveitarfélaga.
Samkvæmt bráðabirgðaákvæð-
unum um sameiningu sveitarfélaga,
sem bætt var inn í sveitarstjórnar-
lög á seinasta þingi, skal greiða
atkvæði um tillögur umdæma-
nefndanna fyrir 24. nóvember.
Kjósendur greiða eingöngu atkvæði
um þá tillögu, sem snertir þeirra
eigið sveitarfélag. Ekki verða
greidd atkvæði í tíu sveitarfélögum
af 196, þar sem ekki er lagt til að
þau sameinist öðrum. Þetta eru
Reykhólahreppur, Djúpavogs-
hreppur, Skaftárhreppur og Mýr-
dalshreppur, þar sem sameining
hefur nýlega átt sér stað, Vest-
mannaeyjar, Hafnarfjörður, Kópa-
vogur, Ákranes, Siglufjörður og
Eyrarsveit.
Sveitarstjórnir taka ákvarðanir
um útfærslu
Lögin kveða á um að hljóti til-
laga umdæmanefndar meirihluta
atkvæða í öllum sveitarfélögum,
sem málið varðar, skuli sveitar-
stjórnirnar, sem hlut eiga að máli,
taka ákvarðanir um íjárhagsmál-
efni sveitarfélaganna, fjölda full-
trúa í nýrri sveitarstjórn, nafn nýja
sveitarfélagsins og önnur nauðsyn-
leg atriði. Sveitarstjórnirnar skulu
tilkynna félagsmálaráðuneytinu
ákvörðun sína og ráðuneytið ákveð-
ur hvenær sameining fer fram. Þar
er að ýmsu að hyggja. Séu sveitar-
félög í tveimur kjördæmum til
dæmis sameinuð í eitt, getur sam-
einingin ekki gengið í gegn nema
að undangenginni lagabreytingu,
sem hnikar til kjördæmamörkum.
Sameining framkvæmanleg ef
fleiri en % samþykkja
Felli meirihluti íbúa sveitarfélags
sameiningartillögu, er sjálfgefið að
Sameining s
Kosning um sameinini
Sameining samþykkt
Sveitc
ákveða
Sameining framkvæmd

Kosið í nýju sveitarfélagi 1994

Almennar sveitarstj L..
Oddviti
Kjósahrepps
Fyrri hug-
mynd leiddi
ekki til
sparnaðar
GUÐBRANDUR Hannesson odd-
viti Kjósahrepps, sagðist ekki
hafa verið spenntur fyrir samein-
ingu. Hann hafi fallist á þessa
niðurstöðu Svæðisumdæmis-
nefndar um sameiningu við Kjal-
arnes, Mosfellsbæ, Reykjavík og
Seltjarnarnes, þar sem lagt er til
að gerður verði málefnasamning-
ur ef að til sameiningar kemur
og að leitað verði álits kjósenda.
Fyrri hugmyndir um sameiningu
við Kjalarnes og Mosfellsbæ hefði
ekki haft spamað í för með sér.
Reykjavík væri eina sveitarfélag-
ið sem hefði bolmagn til að taka
yfir minni sveitarfélög og halda
þar uppi viðunandi þjónustu.
„Ég held að ekkert sveitarfélag-
anna hafi haft áhuga á sameiningu
í upphafi en við vorum reknir áfram,“
sagði Guðbrandur. Lengi vel hafi
umræðan snúist um sameiningu
Kjalameshrepps og Kjósahrepps en
það eru fámennustu sveitarfélögin.
Þau voru talin veikust til að sinna
þeim málum sem hugsanlegt er að
verði einhvertíma færð frá ríki yfir
til sveitarfélaganna.
„Ég skil ekki hvernig staðið er
að málunum," sagði hann. „Að ekki
skuli fyrst vera ákveðið hvað eigi
að færa yfír til okkar frá ríkinu. í
staðin er verið að sameina upp á
eitthvað sem verður einhvertíma."
Guðbrandur telur að sveitarfélögin
ráði öll við þau verkefni sem þau eru
með. Samgöngur eru góðar milli
þeirra þannig að þau verkefni sem
óhepplegt er talið að hvert og eitt
leysi fyrir sig eru leyst í samvinnu.
í Kjósinni eru þrír efstu bekkir
grunnskólans sameiginlegir með
Kjalarneshrepp. Samið hefur verið
um samstarf við Mosfellsbæ um öldr-
unarþjónustu og heilsugæslu á Rey-
kjalundi. Sýslumaður er í Reykjavík
og þar eru opinber gjöld greidd.
Reykjavík ein hefur efni á
Guðbrandur sagði, að fyrri hug-
myndir um sameiningu sveitarfélag-
anna þriggja Mosfellsbæ, Kjalarnes
og Kjós hefði nánast ekki haft neinn
sparnað í för með sér. Þess vegna
hafi Reykjavík verið tekin með sem
eina sveitarfélagið sem hefði efni á
að þjónusta Kjósahrepp. „Það var
komið með Reykjavík til að sætta
okkur og það gat ég fallist á að vær
eina sveitarfélagið sem mundi með
sameiningu ef til vill ekki stefna að
því að leggja okkur niður,“ sagði
hann. „Þeir mundu ef til vill reyna
að efla okkur og hefðu efni á því.
Þess vegna var þetta afgreitt svona.“
Ingimundur
Sigurpálsson
Margt mælir
með samein-
ingu
INGIMUNDUR Sigurpálsson bæj-
arstjóri Garðabæjar segir að
margt mæli með sameiningu
Garðabæjar og Bessastaðar-
hrepps, eins og svæðisumdæma-
nefnd um sameiningu sveitarfé-
laga á höfuðborgarsvæðinu hefur
lagt til. Samvinna milli sveitarfé-
laganna sé þegar nokkur á mörg-
um sviðum.
„Maður sér í hendi sér að ná
megi fram aukinni hagræðingu þeg-
ar til lengri tíma er litið ef af samein-
ingu yrði,“ sagði Ingimundur. „í öllu
falli er tímabært að kanna gaum-
gæfílega hagræði af slíkri samein-
ingu og vissulega hlítur það að vera
rétt að kanna vilja íbúa til samein-
ingu sveitarfélagnna. Það væri
áhugavert að fá niðurstöðu um það.“
Ingimundur sagði, að þegar væri
samvinna milli sveitarfélaganna.
Garðabær sæi um innheimtu fasteig-
nagjalda fyrir Bessastaðahrepp og
vatnsveitu. Samvinna væri að
nokkru um rekstur grunnskóla og
fyrirhuguð væri samvinna um bygg-
ingu fjölbrautarskóla. Þá ættu sveit-
arfélögin tvö samvinnu við önnur
sveitarfélög um rekstur strætis-
vagna, slökkviliðs, heilbrigðiseftirlits
og almannavarna svo fátt eitt væri
nefnt.
Ólína Þorvarð-
ardóttir
Ætti að þjóna
hagsmun-
um allra
ÓLÍNA Þorvarðardóttir borgar-
fulltrúi Nýs vettvangs, segir að
hugmynd svæðisumdæmanefndar
um sameiningu sveitarfélaga á
höfuðborgarsvæðinu, sem leggur
til sameinginu Kjóshrepps, Kjal-
arnes, Mosfellsbæjar, Reykjavík-
ur og Seltjarnarness, sé vel athug-
andi og ætti áð geta þjónað hags-
munum allra.
„Umfram allt verður skýr vilji íbú-
anna að koma fram um það hvort
þeir vilji sameiningu og að ekki sé
verið að þröngva hugmyndinni upp
á neinn,“ sagði Ólína. „Mér finnst
hugmyndin athyglisverð og ég þykist
vita að frumkvæðið hafi komið frá
hinum sveitarfélögunum á höfuð-
borgarsvæðinu. í ljósi þess finnst
mér að Reykjavikurborg eigi að taka
þetta til jákvæðrar athugunar eins
og ég vona að íbúar hinna sveitarfé-
laganna muni einnig gera. Ég er því
opin fyrir hugmyndinn þó svo að ég
sé ekki farin að sjá útfærsluna fyrir
mér.“ -i-